Paus roept op tot steun aan
Armeniërs en aidspatiënten
kerk
wereld
Trieste Kerstnacht
in Bethlehem
„Psalmenpomp" en
Heilig Hart-beeld
in één huiskamer
Ccidóe Soman
!01
T<
-■ O'
1 A V
'E
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeutaeSoMcwit
DINSDAG 27 DECEMBER 1988 PAGINA jjjsj
Leiders Britse kerken: hou zondag vrij van commercie
LONDEN De leiders van vier kerkgenootschappen hebben
er bij de Britse regering op aangedrongen de wet op de zondag
se winkelsluiting niet te veranderen. „Elke samenleving heeft
één dag in de week nodig die vrij is van commerciële druk",
aldus de vier in hun brief. De brief is onder meer geschreven
door de anglicaanse aartsbisschop van Canterbury, dr. Robert
Runcie, de rooms-katholieke aartsbisschop van Westminster,
kardinaal Basil Hume en opperrabbijn Lord Jakobovits. Zij zijn
„vastberaden en eensgezind" in hun overtuiging dat er een
„fundamenteel principe" is, waar de regering bij haar voorstel
len niet om heen kan. De zondag bevestigt dat er meer is dan
commercie en biedt mensen de gelegenheid om deel te nemen
aan activiteiten als de eredienst.
Duizenden christenen in Sovjetunie vieren Kerst
MOSKOU Duizenden katholieken en protestanten in de
Sovjetunie, hebben dit jaar een bezoek aan de kerk gebracht
om Kerstmis te vieren. Met name de Lutheraanse kerken in de
Sovjet-republiek Letland zaten dit keer voller dan anders.
Voor de meeste Sovjet-burgers is de eerste kerstdag echter een
zondag als alle andere. Dat er dit jaar in Letland meer mensen
naar de kerk gingen, zag het Sovjet-persbureau Tass als het
„resultaat van de beter wordende relatie tussen kerk en staat".
In Vilnius, hoofdstad van het traditioneel katholieke Litou
wen, waren op de pleinen en in de winkels veel dennebomen
en kerstmannetjes te zien. Het lokale televisiestation zond in de
kerstnacht een mis uit. De Russisch-Orthodoxe Kerk viert
Kerstmis op 7 januari. Voor de meeste Russen is Nieuwjaar de
belangrijkste feestdag.
FOTO: DIJKSTRA
Vaticaan moet
beslissen over
schoolreglement
UTRECHT Bisschop Gijsen
van Roermond heeft het me
ningsverschil over de twee re
glementen voor katholiek on
derwijs in Nederland ter be
oordeling voorgelegd aan een
commissie van het Vaticaan.
De bisschoppen kunnen het
onderling niet eens worden
over deze kwestie. Zij zullen
zich neerleggen bij het oor
deel van de pauselijke com
missie voor de authentieke in
terpretatie van het kerkelijk
recht. Dit hebben woordvoer
ders van bisdom Roermond
en de Nederlandse kerkpro
vincie bevestigd.
De bisschoppen hebben deze
maand tijdens hun tweemaan
delijkse vergadering uitvoerig
gesproken over de twee
schoolreglementen, dat van
mgr. Gijsen en dat van de
overige zes bisschoppen. In
een onderzoek in opdracht
van de Nederlandse Katholie
ke Schoolraad (NKSR) kwa
men drie kerkjuristen tot de
conclusie dat bisschop Gijsen
in strijd met het kerkelijk
recht heeft gehandeld.
Naar hun mening is de bis
schoppenconferentie bevoegd
en zelfs verplicht een school
reglement op te stellen dat in
alle bisdommen geldt. De bis
schop van Roermond meent
daarentegen dat de Codex
toestaat dat bisdommen de
vrijheid hebben hun eigen re
glement op te stellen. Het
Roermondse reglement be
paalt onder meer dat in elk
schoolbestuur een lid door de
bisschop wordt benoemd. Gij
sen heeft als enige bisschop de
uitvoering van het schoolre
glement niet toevertrouwd
aan de NKSR.
Amerikaanse
priesters
„seksueel
gestoord"
NEW YORK Het meren-
deel van de rooms-katholieke
priesters in de Verenigde Sta
ten is overwerkt, eenzaam en
„seksueel gestoord". Tot deze
conclusie is een studiecom
missie van de Amerikaanse
bisschoppenconferentie geko
men. De kerk helpt de geeste
lijken niet om in een „onge
looflijk vrijgevochten samen
leving" met hun seksualiteit
in het reine te komen, conclu
deert de commissie, die onder
voorzitterschap stond van bis
schop John McRamth van
Owensboro en Kentucky. Ook
bij een priester moet seksuali
teit als „een wezenlijk be
standdeel van het menselijk
leven" worden gezien, vindt
de commissie. Zij pleit onder
meer voor de bevordering
van vriendschappen tussen
priesters en leken.
De Amerikaanse bisschoppen
spreken in hetzelfde docu
ment hun teleurstelling uit
over de teruggang van het
aantal priesters-in-opleiding.
Sinds 1965 is hun aantal in de
Verenigde Staten teruggelo
pen van 8.885 tot ongeveer
4.000. De bischoppen ver
wachten dat het aantal semi
naristen in het jaar 2000 tot
ruim 3.500 zal zijn geslonken.
Op dit moment leven er in de
Verenigde Staten ongeveer
53.500 rooms-katholieke gees
telijken.
N®d®rtand® Hervormd® Kerk
Beroepen te Sllvolde (toez.) C. Maris
te Plershll (part-time).
Aangenomen voor Terkaple K.H.
Waterlander, kand. te Groningen, die
bedankte voor Ouwsterhaule.
Bedankt voor Glessen-Nleuwkerk J.
het Lam te Besoijen
voor Wouterswoude A. Vlietstra Jr. te
Melissant.
De geest van de mens
is een lamp van de
Heer, doorzoekende al
de schuilplaatsen van
het hart.
ROME Paus Johannes
Paulus II heeft in zijn tra
ditionele kerstboodschap
de wereld opgeroepen
steun te verlenen bij de
wederopbouw van het
door een aardbeving ge
troffen Armenië. Ook
riep hij de wetenschap op
alles in het werk te stel
len om een middel tegen
aids te vinden.
De paus sprak vanaf het
balkon van de Sint Pieter
een menigte van naar
schatting zeventigduizend
gelovigen toe. Voor hen
en alle andere gelovigen
ter wereld sprak de Hei
lige Vader de zegen
„Urbi et Orbi" uit.
De kerstboodschap van Jo
hannes Paulus werd uitgezon
den naar vijftig landen. Vijf
tien daarvan zonden de
woorden van de paus recht
streeks uit, waaronder voor
het eerst de Sovjetunie.
„De armen, zowel onder oude
als nieuwe naam, hebben hun
plaats in het mysterie van
Kerstmis: diegenen die hon
ger lijden en daaraan sterven,
de uitgestotenen, de ontwor
telden, de vluchtelingen, de
slachtoffers van haat, oorlog
en natuurgeweld".
De paus zei daarbij in het bij
zonder te denken aan allen
die in Armenië getroffen zijn
door de verschrikkelijke
aardbeving en „nu hun onder
puin begraven verwanten be
wenen, in de ziekenhuizen bij
de gewonden waken, koude
en ontbering moeten door
staan, zonder een dak boven
het hoofd te hebben als be
scherming voor zichzelf en
hun kinderen".
Een dringend beroep deed de
paus op alle mensen om soli
dariteit te tonen met aidspa
tiënten. „Die niet alleen met
de bedreiging van deze ziekte
geconfronteerd worden, maar
ook met het wantrouwen van
de maatschappelijke omge
ving, die bang is en instinctief
terugdeinst".
een om de tragische last van
deze broeders op zich te ne
men en, terwijl ik mijn,diepe
betrokkenheid benadruk,
vraag ik wetenschappers en
onderzoekers hun inspannin
gen te vergroten om een ef
fectief middel tegen deze
mysterieuze ziekte te vinden,"
aldus Johannes Paulus II.
„Moge de gezamenlijke in
spanning van de wetenschap
en de liefde snel de gewenste
remedie vinden: dat is de
hoop die ik neerleg bij de
kribbe van de pas geboren
Heiland."
Op een vrijwql onverlicht Kribbeplein - alleen een ster die was aangebracht door de Israëlische
autoriteiten brandt - luistert een Franciscaan naar kerstgezangen vlak voor de nachtmis.
FOTO: AP
BETHLEHEM Pel
grims en bezoekers uit de
hele wereld luidden zon
dagochtend om midder
nacht tijdens de mis in
Bethlehem de kerstvie
ring in.
Maar de ruim een jaar duren
de Palestijnse opstand maakte
het de meest trieste kersta
vond sinds heugenis in de
stad waar volgens de christe
lijke overlevering bijna twee
duizend jaar geleden Jezus
werd geboren. De dienst in de
kerk van de heilige Catharina
werd door honderden gelovi
gen, diplomaten en functiona
rissen bijgewoond, maar het
aantal soldaten dat de veilig
heid moest waarborgen was
groter.
Regenachtig weer onder
streepte nog de treurige sfeer
in Bethlehem, waar de tradi
tionele koren, padvinders en
luidende kerkklokken ont
braken, en waar de Arabische
bevolking de rond 350 slacht
offers van de opstand her
dacht.
Aan de mjs namen onder an
deren deel de burgemeester
van Jeruzalem, Teddy Koliek,
die van Bethlehem, de Pale
stijn Elias Freij, Israëlische le-
gerfunctionarissen en buiten
landse ambassadeurs.
Honderden Israëlische mili
tairen patrouilleerden in de
straten en bemanden daken,
terwijl gelovigen die niet
meer in de kerk konden,
trachtten te schuilen en de
dienst op een groot beeld
scherm volgden. Alle bezoe
kers werden op het Kribbe
plein door soldaten gevisi
teerd en voertuigen zonder
vergunning werden geweerd.
De Israëlische televisie zond
naar verscheidene landen,
waaronder voor het eerrst de
Sovjetunie, een direct verslag
uit van de dienst, die werd
geleid door de rooms-katho
lieke patriarch van het heilige
land, aartsbisschop Michel
Sabbah. Sabbah, een in Naza
reth geboren Arabier, arri
veerde eerder zaterdag óp het
Kribbeplein vanuit Jeruza
lem, maar de feestelijke ko-
lonne die de patriarch ge
woonlijk vergezelt ontbrak,
evenals de koren, padvinders
en luidende kerkklokken.
Israëliërs hadden gezorgd
voor de enige decoraties bij de
kerstviering in de 35.000 in
woners tellende stad, wat
feestverlichting en een boom
met een stralende ster die
stond naast het politiebureau.
De Palestijnen waren niet in
een stemming om deel te ne
men aan de viering. Burge
meester Freij van Bethlehem:
„De hele stemming in de
Westelijke Jordaanoever van
daag is die van woede, droe-
venis, frustrering, en bezorgd
heid", verklaarde hij. Freij
gelastte de traditionele feest
verlichting en receptie van
het stadsbestuur af, ondanks
verzoeken van Israëlische of
ficiële zijde alle plechtigheden
normaal te laten doorgaan. De
hoofden van de kerken in Je
ruzalem deden in een kerst
boodschap aan alle christenen
in de wereld een oproep tus
senbeide te komen in het
Arabisch/Israëlische conflict
om vrede te brengen.
UTRECHT Een huiskamer
met aan de ene wand een
Heilig Hart-beeld met het
Godslampje en daar tegen
over de „psalmenpomp" ofwel
het harmonium, dat kan na
tuurlijk niet. Want katholie
ken hadden geen harmonium
maar wel een Heilig Hart
beeld en gereformeerden had
den wel een harmonium maar
geen Heilig Hart-beeld. Bo
vendien: op het katholieke
dressoir ligt een pakje speel
kaarten terwijl voor gerefor
meerden het kaartspel taboe
was dat zij vol venijn „des
duivels prentenboek" noem
den.
Toch bestaat die katholiek-ge
reformeerde huiskamer en
wel in het Catharijneconvent
in Utrecht. De „onmogelijk
ingerichte" kamer maakt deel
uit van de tentoonstelling
over de geschiedenis van
kerk en maatschappij in de
negentiende en twintigste
eeuw.
Eigenlijk is die omschrijving
te pretentieus, want de uitge
stalde voorwerpen laten na
tuurlijk maar een paar aspec
ten zien van het verleden en
heden. Een boekje of catalo
gus aan de hand waarvan de
bezoeker de nodige informatie
krijgt, is er helaas niet.
Een beetje jammer is dat wel,
want welke protestant weet
nu wie pater De Smet S.J.
was, van wie een boekje in de
huiskamer ligt, of hoe het
ging met het eerste katholieke
catechismus-onderricht, waar
over ook een boekje in de ka
mer ligt. En waarom hing in
de katholieke huiskamer dat
Heilig Hart-beeld eigenlijk?
Of wat is precies een Gods
lampje?
Aan de andere kant: welke
katholiek weet wat De Stan
daard betekende voor het ge
reformeerde gezin? En besef
fen ze hoe Abraham Kuyper,
wiens beeltenis aan de gere
formeerde muur hangt, func
tioneerde in de gereformeerde
En: de meeste katholieken
hebben nauwelijks besef van
de betekenis van het harmo
nium. Het instrument was
vooral bedoeld om te stichten:
begeleiden bij het huiselijk
gezang en om „mooie stuk
ken" op te spelen, bijvoor
beeld „Hör mein Bitten" van
Mendelssohn. Dat harmonium
is trouwens een bron van cul
turele ontwikkeling geweest:
al dat spelen en zingen in de
huiskamer heeft talloze uitste
kende organisten opgeleverd.
De tentoonstelling biedt na
tuurlijk veel meer dan de
huiskamer. Onderwijszaken
bijvoorbeeld. Over de school
strijd is er materiaal, maar
ook schoolplaten en flanel-fi
guren van pater Faustinus
van omstreeks 1930, bedoeld
om de kinderen visueel tege
moet te komen in het gods
dienstonderricht. Hij tekende
Adam en Eva in het paradijs;
Eva met de appel in de hand
en Adam met uitgestoken
hand. De figuren konden
naar believen worden geplakt
op het flanelbord om zo een
levendige ondersteuning te
geven van het verhaal.
De hervormde zondagsschool
had „beloningsplaatjes": als de
kinderen zich goed hadden
De „katholiek-gereformeerde"
gedragen kregen ze een ge
gomd plaatje met teksten als
„Ik zal U loven onder de vol
ken".
Het maatschappelijk leven
komt ook tot uiting, inclusief
de verzuiling. Te zien is het
vaandel van de Koninklijke
erkende Timmerlieden Ver-
eeniging „Orde en matig
heid", opgericht in Breda, op
1 mei 1876. Broederlijk daar
naast hangt de ruim dertig
jaar later opgerichte Christe
lijke Werklieden Vereeniging
„Maarten Luther", met als
toepasselijk motto: „Een Vaste
Burg is onze God".
De tentoonstelling in het Cat
harijneconvent laat ook kun
stuitingen zien: van Jan Toor-
op het biddende meisje (1927),
in de korte toelichting om
schreven als voorbeeld van de
huiskamer
katholieke mystiek waarin
Toorop zich in thuis voelde.
Van hem wordt ook de affi
che getoond die de kunste
naar in 1924 maakte voor het
Eucharistisch Congres dat in
dat jaar in Amsterdam werd
gehouden.
Allerlei hedendaagse uitingen
van het sterk afgenomen ker
kelijk en dito ontzuild maat
schappelijk leven hebben een
plaatsje gevonden: materiaal
van de Evangelische Omroep,
over de paus in Nederland bij
voorbeeld, IKV-ICTO en de
missie.
Van dat laatste is aardig om te
vermelden hoe het katholieke
negertje dat nederig knikt als
er een geldstuk in de „spaar
pot" wordt geworpen, broe
derlijk staat naast de prote
stantse bekeerling uit Indone-
FOTO: CATHARIJNECONVENT
sië die na iedere gulden even
eens zijn dankbaarheid toont
voor klinkende munt.
De diversiteit aan zendings-
en missiebusjes is interessant
en een deel heeft nog niets
van de aansporende werking
verloren: „Wat deed Hij, wat
doet gij voor de voortgang des
geloofs?", luidt een van de op
schriften.
Tenslotte: wie geïnteresseerd
is bidprentjes, kan ook terecht
in het Catharijneconvent. Aan
het begin ligt een prachtige
collectie met soms ontroeren-
Het Catharijneconvent ie gevestigd
aan de Nieuwegracht 63, Utrecht.
Openingstijden: dinsdag tot en met
vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, za-
Kostbare Aarde
Vc
Twi! n
Cl )e 1
,EEUï
ele be
reiger'
and zi>
nervei
niniste
VV
.1 ver f
foorloj
lam el i
ONZE planeet Aarde geniet de eer in het middelpunt
de belangstelling te staan. De koningin wijdde er haar ker
toespraak aan en het Amerikaanse weekblad Time koos
plaats van een persoon de Aarde tot planeet van het jaar.
Aarde fungeert niet als fraaie woonplaats voor de mensht
maar als een planeet in gevaar.
De waarschuwingen komen niet voor het eerst,
jaar geleden, zo herinnert de koningin eraan, wees de
van Rome op de noodzakelijke grenzen van de groei. 4en pa
boodschap is voor velen in de vergeethoek geraakt. De o]
crisis in het begin van de jaren zeventig en de daaruit voo
vloeiende bezuinigingen deden hun werk. Maar door de
nieuwde economische groei van de jaren tachtig is de boe
schap van de Club van Rome weer actueler dan ooit.
produceren en consumeren veel meer dan we nodig hebb<
we putten de voorraden uit en veroorzaken een vervuili
die onze planeet onherbergzaam dreigt te maken.
SOMS ondervinden we de schade al in onze directe omj
ving. De gifbelten zijn niet ver van onze huizen, het drin
water en de lucht die we inademen kunnen onze gezondhe
in gevaar brengen, plant- en diersoorten sterven uit in
steeds hoger tempo, de ons beschermende atmosfeer vi
gaten waardoor wij blootgesteld worden aan schadelijke
ling.
■er'°« ,TRI
st' ijke
Irijve
'en
ran h
'i iet ja.
tl en ir
z litieu
HARDE woorden zijn nodig om ons wakker te schudden
onze zorgeloze houding de problemen naar morgen te vi
schuiven, naar de tijd waarin onze kinderen de tol moet
betalen van onze lichtzinnigheid. „Nu zijn wij mensen
ook een bedreiging voor onze planeet geworden", zegt de
ningin. Zij wijst op ons vermogen te onderscheiden en on
verantwoordelijkheid tegenover de schepping die wij bel
ren: niet alleen plant en dier, maar ook bergen, rivieren
zeeën.
DAAR komt bij dat wij in het rijke Westen degenen zijn
het meest profiteren van de rijkdommen die de Aarde
herbergt. Rijkdom en armoe zijn immers bijzonder ongel
verdeeld tussen de mensen. De overvloed van onze kerstJjCHL
kopen staan in schrille tegenstelling tot de hongerdood
vele gebieden van de Derde Wereld.
De bezinning op de schepping waartoe de kerken hebb uSSe
opgeroepen plaatst het probleem in een helder perspecti 'oriS(
Time schrijft over een „universele kruistocht" om de plam
te redden en gebruikt daarbij een historisch begrip om aan
duiden dat het gaat om een heilig moeten. We staan voor
taak de Aarde niet te zien als een vijand wiens gebied
moet plunderen, maar als kostbaar bezit dat het waard is
tact te houden.
ft
Kan iemand met epnepjk
topscorer vanhetjaarworden?
Jazeker, als ie maar
de meeste goahjes maakt.
Epilepsie is bepaald geen vorm van 'gekte'zoals
veel mensen denken, maar niks anders dan een korte
storing van de hersenaktiviteit. Teveel signalen ineens.
De meesten hebben er weinig last van.
Met epilepsie valt dus best te leven...als de om
geving maar niet paniekerig reageert.
Onze brochure "Epilepsie is niet zo gek als 't er
soms even uitziet" helpt daarbij. U krijgt 'm thuis ge -
stuurd als u Sire belt, 020 - 42 47 06 (9-12 uur). SIRE
Epilepsie is niet zo gek als 't er soms uitziet.
lisch
andst
veekt
h
nenst
en bi
wee
eam
ien, e
n e
'an h
Half tot
zwaar bewolkt
DE BILT (KNMI) Ons land
bevindt zich morgen tussen
een hogedrukgebied nabij de
Alpen en een Oceaandepressie
die in de buurt van IJsland
ligt en in een oostelijke rich
ting verder beweegt. Door
deze drukverdeling blijft de
aanvoer van zachte lucht nog
even voortduren. Vannacht
kunnen opklaringen voorko
men die tot gevolgd hebben
dat in de vochtige lucht enkele
mistbanken ontstaan. In de
loop van de ochtend komen
wolkenvelden binnen drijven,
maar de zon komt er toch af
en toe even door. Het blijft
droog.
De temperatuur vannacht en
morgen blijven ruim boven
normaal voor de tijd van het
jaar. De wind gaat uit het
zuidwesten waaien en is matig.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
het KNMI, geldig voor morgen en
donderdag:
geveer 6 graden. Landinwaarts droog
en hier en daar een opklaring. Mid
dagtempera turen enkele graden bo
ven nul, benoorden Oslo echter rond
of onder nul.
Britse Eilanden: Aanhoudend zacht.
Bewolkt en voornamelijk in het
noorden en westen al en toe wat re
gen of motregen. Middagtemperatuur
van 9 graden in het noordoosten tot
12 graden in het zuidwesten.
Denemarken, Benelux, noordwest-
Duiisland, noordwest-Frankrijk-. Op
de meeste plaatsen veel bewolking.
Vooral in noordwest Frankrijk
Midden en oost-Frankrijk, xuid-
Duitsland: Laaghangende bewolking.
Plaatselijk ook vrii zonnig. Vooral in
Frankrijk plaatselijk mist. Middag-
temperatuur van 4 graden in mistge-
bieden tot 8 a 11 graden elders.
AlpengebiedIn de dalen en in het
laagland op veel plaatsen laaghan
gende bewolking en plaatselijk mist
maar ook hier en daar opklaringen.
Boven zo'n 1000 m hoogte vrijwel
overal zonnig. Middagtemperatuur in
het laagland en in de dalen 4 to
graden. 0-Graden-grens in de midi
guren op rond 2000 m hoogte.
Zuid-Frankrijk. Spanje, Porti
Italië, Joegoslavische kust. In
kustgebieden vrijwel overal zonn
Landinwaarts in Spanje en nf~
Italië echter plaatselijk mist of
bewolking. Middagtemperatuur i
kuststreken van 12 graden meer na
het noorden tot 17 graden
Spanje, zuid Portugal en in
lie. Landinwaarts's middags 5 tot
graden.
Griekenland: In het oosten en oj
eilanden veranderlijk bewolkt
droog, meer naar het westen zon
Middagtemperatuur van 8 graden
het noordoosten tot 14 grade
zuidwesten en op Kreta.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
3rot
Asielzc
rn Tijwei
Ie uits
ters w
vangc e
gezelsi
staatss
Bek
Rlo de Janeiro half bew.
San Francisco onbew.
Sao Paolo zw. bew.
Seoul sneeuw
Singapore zw. bew.
DEN3!
regt
veeke
rnstig
de aan
andse
name
Hinist
DE»
EAh
VANl
SCN
tyïT
