Vader-abt
Amandus
en het
opgeklopte
schuim
ZATERDAG 24 DECEMBER 19!
Toen de boze wereld aan de poort
van de Trappistenabdij te Tegelen
rammelde en er het milieu van
stilte dreigde te verstoren, schrok
vader-abt Amandus Prick op uit
zijn contemplatie. Niet alleen
spande hij met succes een kort
geding aan tegen de Staat, maar
ook ging hij zich bezighouden met
de vraag wat de mensheid in
's hemelsnaam bezielde om zo
roekeloos om te springen met de
planeet aarde. De sleutel vond hij
toen minister Neelie Smit-Kroes
zich liet ontvallen dat ze niets wist
van bidden. Een gesprek over de
vijand in onszelf, de vraag van de
vergankelijkheid, opgeklopt
schuim als schijnsubstantie en de
aarde als opdracht.
HOOFDSCHULDIGE
MILIEUCRISIS
IS ONGEKENDE
CONSUMPTIEDRANG
)e wi
Abt Amandus Prick: „Tragisch zijn ze, de mensf
die niet meer weten wat bidden is en die er niet /nJCUSa
om geven".
naar
Op onze landerijen,
telt de 71-jarige
Amandus Prick vin
ger voor vinger af,
telen we asperges,
aardappelen, bieten,
vruchten voor in de
conserven en als wisselprodukt gerst. „Of we
dat macrobiotisch doen? Nee hoor. Nee, pns
nageslacht zal niet ondervoed zijn, haha".
De proestbui van de hoogbejaarde die bijna
een minuut aanhoudt, valt slechts te begrij
pen voor wie weet dat Amandus Prick welis
waar vader is, maar dan vader-abt van het
klooster Onze Lieve Vrouw Onbevlekte Ont
vangenis, beter bekend als de abdij Ulinks-
heide die men zoeken moet in het deze mid
dag toepasselijk, want maagdelijk wit o ver
sneeuwde struweel boven Tegelen. Amandus
Prick en de vijfentwintig kloostergenoten
over wie hij vader is, zijn paters Trappist;
hun schier Spartaanse orderegels sluiten het
krijgen van een nageslacht uit. Grapje dus.
De vraag naar de onbespotenheid der Ulinkheidese
asperges echter was ter zake, want over het milieu
gaat het gesprek met vader-abt. Over het menselijk
tekort meer in het bijzonder dat aan de wortel ligt
van een steeds nijpender milieucrisis. Niet een ge
wetenloze industrie immers, beaamt pater Aman
dus van harte, is de hoofdschuldige. Noch zijn dat
de boeren met hun veestapels en pesticiden, de au
tomobilisten met hun uitlaatgassen of, op grotere
schaal, de geldwolven met hun gerooi van helling-
bos én tropisch regenwoud. De hoofdschuldige, dat
is de ongeremde consumptiedrang van de mens
heid. De wereldvermaarde bioloog prof. Konrad
Lorenz zei het onlangs in het Duitse opinieblad Der
Spiegel zo: „De mens is slechts een zoogdier dat
handelt naar zijn driften en instincten. Die instinc
ten schrijven (net als de bijbel) voor gaat heen en
vermenigvuldigt u, neemt de wereld en onderwerpt
haar. Een instinct dat voorschrijft: zo is het wel ge
noeg, bestaat niet. Alleen inzicht in zijn beperkin
gen kan de mens nog redden. Maar hij gebruikt zijn
verstand juist om zijn instincten te rechtvaardigen,
goed te praten".
SNELWEG
Merkwaardig genoeg voor een man Gods blijkt va
der-abt Amandus deze kille visie van de ongelovige
wetenschapper die Lorenz is, te onderschrijven. Al
leen: „Ik heb er iets aan toe te voegen". Maar dat
komt straks. Eerst komt de weg die de aanleiding
was om de reis naar Tegelen te ondernemen en van
gedachten te gaan wisselen met een pater Trappist.
Een stuk snelweg dat de ontbrekende schakel moest
gaan opvullen in de vierbaansverbinding Randstad-
Venlo-Roergebied. In de gedaante van deze weg
klopte de boze wereld aan bij de poort van de abdij
Ulinksheide, de monniken aldaar opwekkend uit de
diepte ,van hun tijdloze contemplatie. Stilte, moet
men weten, is wezenlijk voor een Trappist. Eeu
wenlang kende de beschouwelijke orde, die zich
niet voor niets ooit als zijnde „van de strenge on
derhouding" heeft afgesplitst van de meer rekkelij
ke Cisterciënzers, zelfs een absoluut spreekverbod:
de paters moesten zich onderling verstaan met be
hulp van gebarentaal en ook dit liefst met mate.
Sinds het Tweede Vaticaans Concilie is deze regel
versoepeld, maar nog steeds behoort een gewijde
rust tot de zegeningen die het klooster van Onze
Lieve Vrouw Onbevlekte Ontvangenis aan gekwel
de zielen te bieden heeft.
Helaas: „De wereld wil mij achterna, al waar ik ga
of sta of ooit de ogen sla", zoals Guido Gezelle al
dichtte. Minister Neelie Smit-Kroes wenste dat ont
brekende stuk snelweg in de kolf van haar bestuur
lijke pistool bij te kerven en dat het pal langs de
abdij van de Trappisten zou voeren, daar waar nu
een archaïsch landweggetje loopt, deerde haar niet.
Maar toen bleek ze buiten de waard, in casu vader-
abt Amandus, gerekend te hebben. Deze verhief
voor één keer zijn stem, spande een kort geding aan
tegen de Staat en kreeg van de rechter voorlopig ge
lijk. De weg mag er niet komen zolang Smit-Kroes
geen serieuze aandacht heeft besteed aan de vijf al
ternatieven die er liggen op redelijke gehoors-
afstand van de ommuurde kloosterlandouwen.
REBELLIE
„Stilte", verklaart vader-abt Amandus zijn plots-
klapse rebellie tegen Den Haag, „absolute stilte is
altijd een onmisbaar element geweest voor wie de
teruggetrokkenheid van de beschouwing zoekt. Stil
te bevordert de concentratie en dwingt tot luisteren.
Wij zeggen altijd: God spreekt in de stilte. Als je
dan op honderd meter van de abdij het vrachtver
keer van en naar het Roergebied voorbij hoort ra
zen, blijft daar weinig van over". Toch zou men er
verkeerd aan doen de Trappisten van Tegelen te be
schouwen als wereldvreemde kluizenaars, ingemet
seld in onbegrip voor de moderne tijd. Pater Aman
dus met name is, behalve abt, ook manager van een
winstgevend bedrijf; zijn monniken exploiteren op
commercièle basis een wijnstekerij en een asperge
steker^", ze verkopen aardappelen, ze bottelen mis
wijn, gewone wijn en kruidenlikeur. „Het is bepaald
niet zo dat wij met anderhalf been in de eeuwigheid
staan en met een half been hier, mank en blind, op
met mip1
OTO.-GIESl ieeft
nk<
BIDDEN
Aangezien hij zichzelf ook nog filosoof noemt, het
vraagstuk maar eens breder bekeken dan dat ge
wraakte stukje snelweg van Smit-Kroes. Op welke
afgrond stevent de mensheid met open ogen af? En
vooral: waar komt zulk suïcidaal gedrag vandaan?
Nu de boze wereld aan de poort van zijn abdij heeft
gerammeld, zal vader-abt daar in de voorshands
veiliggestelde stilte van de kloostertuin ongetwijfeld
over hebben lopen contempleren. Dat klopt. Maar
mag hij zijn bespiegeling toch beginnen met een
steek onder water in de richting van zijn opponent,
de bewindsvrouw van verkeer en waterstaat? Dan
moet hij er even een kranteknipsel bij halen, behel
zende het verslag van een VVD-bijeenkomst in
Weert waar ook Neelie Smit-Kroes aanwezig was.
Ze benutte de gelegenheid om haar gemoed te luch
ten over de weerspannige Trappisten en wat liet ze
zich ontvallen? „Hier staat het", glundert vader-abt.
„Van bidden weet ik niets, zei Neelie Smit-Kroes.
Dat kwam natuurlijk uit die vlotte mond van haar,
maar het is precies waar het om draait. Tragisch
zijn ze, de mensen die niet meer weten wat bidden
is en die er niet meer om geven. Ik had laatst een
boekske uit de middeleeuwen in handen dat heette:
De Const der Consten. Over bidden ging het, de
kunst der kunsten dus. Nou, als je zegt: van die
kunst weet ik niets, dan ben je ver weg".
Voor de duidelijkheid: vader-abt wil bidden aller
minst uitgelegd zien als kwezelig met de neus in een
gebedenboek zitten. „Bidden, daar versta ik onder:
de deugd beoefenen. Goed luisteren ook. En naden
ken over de vraag waartoe je op aarde bent. Bezin
ning op jouw houding tegenover de wereld. In die
zin is bidden dus niet iets wat alleen gelovigen
doen. Het is iets van alle mensen en van alle tijden.
Bidden, dat is nadenken over jezelf. Daarbij stoot je
op bepaalde normen en dan vraag je jezelf af: hoe
leef ik ernaar? Dat is het begin van het hele verhaal.
De vraag: waar ben ik mee bezig, met het opbou
wen of met het afbreken van de wereld? Natuurlijk
hebben we de economie nodig. Maar bepaalde nor
men en waarden hebben we méér nodig, want de
economie geeft geen antwoord op de vragen van het
bestaan. Neem nou iemand die alleen maar werkt
om rijk te worden. Voor mijn part laat hij zijn erf
genamen twee miljard na. Dat is toch een uiterst
De mens is niet alleen een vergankelijk wezen, hij is
ook het enige wezen dat zich bewust is van zijn ver
gankelijkheid, laat vader-abt zijn gedachten met de
enkele sneeuwvlokken achter de hoge kloosterra-
men meedwalen. Dat is wat hij aan de instincten
theorie van prof. Konrad Lorenz toe te voegen
heeft. Vanuit het besef van die vergankelijkheid
zoekt de mens, bewust of onbewust, eeuwig en al
tijd antwoord op de vraag: hoe ga ik met die ver
gankelijkheid om? Het antwoord vervolgens dat hij
vindt, is bepalend voor zijn leven. De mens mag
dan minder dan vroeger ter kerke gaan, de hoge
vlucht die genootschappen als het Ethisch Paranor
maal Centrum kunnen nemen, de Vriendenkring
De Levensboom, de spirituele vereniging De Kring
loop, Zeni, Centrum Intuïtieve Ontwikkeling, die
hoge vlucht bewijst dat de mens nog immer zoeken
de is naar zijn diepste wezen.
„En dan komt hij de vijand in zichzelf tegen", mij
mert vader-abt Amandus. „Als het goed is tenmin
ste. Want wanneer je, zoals wij nu, over de dreigen
de milieuramp praat, kun je niet anders dan vast
stellen dat de vijand in jezelf zit. Nou, kijken waar
de vijand in jezelf zit, is een manier van bidden. En
dat heeft een mens erg nodig. Ach, weet u, de
tegenwoordig denkt dat hij een volstrekt auto-
Ti wezen is, maar dat is hij niet. Hij is een vol
strekt afhankelijk wezen. Afhankelijk van zijn af
komst, afhankelijk van de cultuur van zijn tijd en
kelijk van het antwoord dat hij vindt op de vraag:
wat is de betekenis van mijn leven? Want aan die
vraag ontkomt niemand. Die bestaat voor ieder-
SNOR
De keerzijde van de medaille echter. „Dat opper
vlakkige, ja. Dat zit ook in ieder mens. Het idee
van de autonome mens waar ik het over had. Met
mij zit het wel snor. Het gaat prima met de samen
leving. En de mensen die zich afvragen of het wel
zo goed gaat, zijn idioten. Dat idee. De geestelijke
stroming die we de verlichting noemen en waartoe
veel van de moderne inzichten te herleiden zijn,
had het buitengewoon sterk. Maar de gedachteidat
het wel snor zit, dat de mens immers van nature
is, heeft verschrikkelijke gevolgen gehad. Voor
is het een raadsel hoe ze komend jaar met zo
veel tamtam twee eeuwen Franse Revolutie kunn
vieren. Waarom? Gewoon. Je kunt nog zo hoog
geven van de democratie en de secularisatie, m
er schuilt een levensgroot gevaar in. Het gevaar
melijk dat de mensen niet meer nadenken over i
verschrikkelijke kwade dingen die er ook in h;
binnenste zitten. Het gevaar dat je geen vrag
meer stelt over je doelstellingen, je motiveringe
Dat is heel gevaarlijk".
Paters Trappisten mogen dan asceten zijn die 1
zaken aan de geneugten des levens, televisie kijl
doen ze blijkbaar. In dit stadium van het
tenminste moet vader-abt opeens denken
programma dat hij op een van de Duitse netl
heeft gezien - de aangename glooiingen
zijn abdij uitkijkt, zijn al Duits grondgebi
daar. „Het was een kunstprogramma over
toonstelling en daarin hoorde ik de Oberbürg
meister van München zeggen: „Wij hier klopp
niet alles op tot schuim". Dat beeld trof n
het is precies wat de moderne wereld doet. Schui
kloppen om een schijnsubstantie te krijgen. Wa
neer iemand tegenwoordig maar voldoende aploi
legt in wat hij zegt of doet, denken we dat het si
stantie heeft. Terwijl het gewoon niets anders d
opgeklopt schuim is".
WAARTOE?
Alweer een steek onder water richting Neelie Sm
Kroes die juist het bidden der Trappisten opgeklt
schuim schijnt te vinden, gezien haar vraag
Weert of iemand haar uit kon leggen wat het
1 verzonken monniken kan schelen of ei
dan wel heel veel auto's langs hun klooster i
Vader-abt komt liever terug op Lorenz. „Nogma;
ik ben me ervan bewust hoe waar het is wat hij 2
over de menselijke instincten als oorzaak van
milieubederf. Maar ik kijk verder. Ik zeg:
is er niet voor het milieu, de mens is er voor
goede wereld. Als de wereld goed is, komt het 1
het milieu ook wel goed. En dan ben ik optim
tisch. Niet omdat ik de mens niet wantrouw,
omdat ik erop vertrouw dat hij nooit, helem
nooit heen zal kunnen om zijn levensvragen,
afhankelijkheid, zijn vergankelijkheid. Elke V
komt die vraag weer terug: waartoe, mens, zijt
op aarde? En dan komt de aarde ook tot zijn
drrcht".
PIET SNOERl
