Armeniërs gaven nog cadeautjes mee ,,Lou de Jong werd vanzelf de minister van oorlog" SekbeSou/uMit ITI int Hc FNV tegen grote fusie ziekenfondsen Lucht in Kanaal net zo vies als in grote stad Der Spiegel plaatst memoires Guillaume iei aa HULPVERLENERS MET SPEURHONDEN TERUG Teddybeer regelt ademhaling van vroeggeboren baby „Europees vlees geen gevaar voor volksgezondheid' PROF. DE SWAAN BIJ UITREIKING GOUDEN GANZEVEER: ir A\ BINNENLAND/BUITENLAND VRIJDAG 23 DECEMBER 1988 PAGINA 4 UTRECHT De Dienstenbond FNV is tegen een grote fusie van vijf ziekenfondsen die na samengaan een groot deel van Nederland zul len bestrijken. De bonden en het personeel van de vijf betrokken ziekenfondsen zijn gisteren door de besturen en directies ingelicht over de plannen om te gaan fuseren. De fusie zou nodig zijn om in te spelen op de veranderingen in de gezondheidszorg, zoals een nieuw stelsel van verzekering van ziektekosten. De Diensten bond FNV is voorstander van regionale fusies om zo de concurrentiestrijd met de particuliere verzekeraars aan te kunnen. De vijf zieken fondsen bevinden zich echter zo verspreid door het land (onder meer Friesland, Apeldoorn, Zutphen, Nijkerk en Leerdam) dat daarmee de concurrentie tussen de ziekenfondsen onderling alleen maar wordt versterkt. Pleidooi voor 30-km in bebouwde kom EDE De Voetgangersvereniging VBV wil dat binnen de bebouwde kom een al gemene snelheidslimiet van 30 kilometer per uur wordt ingevoerd. Die snelheid zou zeker moeten gelden voor wegen waar langs kinderen van en naar school gaan, aldus directeur B.W. Jansen-Marsman gisteren tijdens een stu diedag in Ede over snelheidsbeheersing. Gesproken werd over het belang van een goede naleving van snelheidslimieten in de bebouwde kom. Vorige maand ging een speciale campagne van start om jonge automobilisten te wijzen op de gevaren van te hard rijden. Automobilisten tussen de 18 en 24 jaar zijn volgens de VBV de grootste brokkenmakers in het verkeer. UTRECHT De lucht boven Het Kanaal tussen Groot-Brittannië en Frankrijk is net zo verontreinigd als in een grote stad met veel verkeer. Dit blijkt uit een onderzoek door drie medewerkers van het Instituut voor Meteorologie en Oceanografie van de Rijksuniversiteit in Utrecht. De onderzoe kers troffen ten noordwesten van de Azoren een nog volkomen schone lucht aan. Naar mate zij Europa naderden, werd de lucht steeds vuiler. De luchtverontreiniging bo ven de oceanen is sinds 1940 volgens de on derzoekers met vijftig procent toegenomen. Dit proces zet zich nog steeds voort. Sovjetunie hergebruikt tankmotoren MOSKOU De Sovjetunie zal de motoren uit de 10.000 tanks, die volgens de plannen van president Gorbatsjov ont manteld zullen worden, ge bruiken om de binnenlandse economie aan te trekken. Ook de bij de zes tankdivisies ho rende tankauto's en vrachtwa gens zullen voor civiel gebruik worden aangewend. Dat heeft een lid van de Russische gene rale staf bekendgemaakt. Bo vendien zullen meer militaire fabrieken zich moeten gaan toeleggen op de produktie van gebru i ksgoedere n BUSH BENOEMT ZWARTE MINISTER WASHINGTHON De aanstaande president van de Verenigde Staten, George Bush, heeft de zwarte pedagoog Louis Sullivan benoemd tot minister van gezondheidszorg en maatschappe lijke dienstverlening. Sullivan is de eerste zwarte minister in het kabinet en niet onomstreden, omdat hij in de ogen van conservatieve stromingen veel te liberaal zou zijn op het gebied van de abortuswetgeving. Bush maakte ook bekend dat William Reilly de nieu we chef wordt van de Amerikaanse mi lieudienst (EPA). Reilly is de huidige voorzitter van de Amerikaanse afde ling van het Wereld Natuurfonds. Met de benoeming van Sullivan, Reilly en drie anderen is de regering van Bush nagenoeg compleet. BONN Het Westduitse weekblad Der Spi gel heeft „de memoires van Günter Guillat 0, me" gepubliceerd. De ontmaskering van der topspion voor de DDR leidde in 1974 tot hi aftreden van Willy Brandt als bondskanselie j van de Duitse Bondsrepubliek. Guillaume zeven jaar in een Westduitse cel tot hij bij spionnenruil naar de DDR terugmocht. De de memoires gebruikte formuleringen toni volgens Der Spiegel aan, dat ze „voor prop gandadoeleinden verfraaid" zijn door med werkers van de Oostduitse staatsveiligheid dienst, die de supervisie heeft over de inlicl tingendienst van de DDR. In de door D( Spiegel afgedrukte tekst beschrijft Guillauro zich als „een padvinder voor de vrede", wier enige doel om te spioneren „het activeren de vredespolitiek van de DDR" was. zMen; „ent TK-sc icert feen v 'd, ten SCHIPHOL „Ik heb het gevoel alsof ik twintig jaar ouder ben geworden", zegt Evert Buiter midden in een lange stilte. Met nog zes anderen keerde hij vannacht terug op Schiphol na een verblijf in Armenië, waar ze met honden naar slachtoffers van de aardbeving zoch ten. Op weg naar huis vraagt iemand af en toe wat en dan worden de er varingen weer heel con creet. „De tweede dag kon ik het even niet aan", zegt Buiter. „Het was zo ver schrikkelijk wat we daar aantroffen. Toen heb ik me laten gaan". Acht dagen na de aardbeving, op 13 december, vertrok de ..Reddingshonden Hulpdienst Holland" in het ruim van een vrachtvliegtuig van het Rode Kruis naar het rampgebied. De zes mannen en twee vrou wen hebben de dieren leren zoeken naar mensen, die slachtoffer zijn geworden van een ramp. Voor de eerste keer is de reddingsgroep, die acht jaar bestaat, ingezet bij een echte ramp. Terug in Nederland zijn ze al lemaal blij dat ze zijn gegaan, ook al hebben ze maar één, overlevende kunnen redden. ..We hebben zeker niet het ge voel dat we voor niks zijn ge gaan We hebben gemerkt hoe dankbaar de mensen daar wa ren voor de hulp, ook bij het Tinus Tibbe uit Veenoord en zijn hond Kim zijn op Schiphol terug, waar zij worden verwelkomd door Tibbe's echtgenote. FOTO: PERS UNIE vinden van hun overleden fa milieleden", vertelt Evert Vanuit Moskou werd de red dingsploeg doorgevlogen naar de hoofdstad van Armenië, Je revan Evert: „Vandaar zijn we met twee tolken naar Spi- tak gereden om te kijken of we daar nog konden helpen. Alles was plat. We konden er niets meer doen". Na een lan ge tocht door het getroffen ge bied kwamen de Nederlanders aan in Leninakan, een stad zo groot als Leiden, vlak aan de Turkse grens. Een groot ge deelte van die stad is verwoest, waaronder veel flatgebouwen, scholen en fabrieken. Tentenkamp ,,In Leninakan", vertelt Evert Buiter. „konden ze onze hulp goed gebruiken. We hebben ons daar aangesloten bij de Oostenrijkse rampendienst, toen we hoorden dat die hon den nodig hadden. De Oosten rijkers hadden'daar een com pleet ingericht tentenkamp met telefoonverbinding en goede voorzieningen. Daar konden wij ook gebruik van maken. Via hun telefoon on derhielden we ook contact met Nederland". „In Nederland hadden we een soort werkplan gemaakt, waar we ons zoveel mogelijk aan hebben gehouden. We zijn steeds in groepjes van twee op pad gegaan. Eén groep bleef bij het tentenkamp om de vraag om hulp te kunnen op vangen. Met onze honden doorzochten we dan systema tisch een gebouw en markeer den de plaatsen waar de hon den mensen hadden gevonden. Aan de reactie van de honden konden we heel goed zien of het ging om mensen die al dood waren of om levenden. Bij lijken reageerden ze heel teruggetrokken met de staart tussen de benen. Als ze ie mand vonden die nog leefde, begonnen ze hard te blaffen en met hun voorpoten aan de stenen te krabben. Na twee of drie uur zoeken stopten we steeds een tijdje om de honden rust te geven. Want als je ze te lang laat werken, ruiken ze op een gegeven moment niet goed meer". „Je ziet wel beelden op de te levisie over dit soort rampen, maar het lijkt niet op de wer kelijkheid. Langs de weg ston den de doodskisten met de lij ken opgestapeld. We zagen een auto rijden met een lichaam boven op de imperiaal. Je ziet hoe de lijken onder het puin vandaan worden gegraven en het leed van de families. Je kunt het niet vertellen". „Ik denk dat we misschien nog best een terugslag zullen krijgen, als we een paar dagen thuis zijn. Toen we daar waren hadden we niet zoveel tijd om er veel over na te denken. Je was de hele dag hard aan het werk. 's Nachts sliep je een paar uurtjes en dan ging je weer aan de slag. In eten had-, den we vaak geen zin, door de lijkenlucht en wat je allemaal ziet heb je totaal geen eetlust meer". Geen oordeel Over de manier waarop de Russen het reddingswerk heb ben georganiseerd willen de Nederlanders niet veel kwijt. „Het is niet onze taak om daar een oordeel over te geven", zegt Evert Buiter. „Het is zo gemakkelijk om als Nederlan der snel je oordeel klaar te hebben. Maar je moet niet ver geten dat daar ontzettend veel is verwoest. Het materieel is vaak slecht en gebrekkig. De verbindingen zijn voor een groot deel verbroken, de we gen zijn kapot. Wij hebben als groep afgesproken om ons werk te doen en ons niet te be moeien met dat van de ande- Wel is er lof voor de manier waarop ze door de Russen zijn behandeld. „We hebben alle medewerking gekregen die ze maar konden geven. Op het vliegveld in Moskou werden we buiten alle loketten om naar de VIP-ruimte gebracht, waar we met onze honden konden slapen. We kregen twee goede tolken toegewezen, die de hele tijd bij ons zijn ge bleven, en die ons op alle mo gelijke manieren hebben ge holpen. Ook de mensen in het rampgebied waren ontzettend behulpzaam en dankbaar. Ter wijl ze zelf niets meer hadden, gaven ze ons cadeautjes mee voor de hulp die we hun had den geboden". HENK VAN DEN BOOM STORRS Als de dertien weken te vroeg geboren Vito Colucci zich in de couveuse tegen het zacht- blauwe teddybeertje aan- vlijt krijgt hij niet alleen een aangenaam gevoel, maar leert hij ook hoe hij moet ademhalen. Het handgemaakte, schape bonten beerjtje heeft een ballon in zijn buik die verbonden is met een luchtpompje dat de beer de sonore, rustige adem haling geeft van een slapend Onderzoek op de universiteit van Connecticut in Farming- ton en het St. Francis zieken huis in Hartford (VS) heeft uitgewezen dat de beren een goed hulpmiddel zijn om bij een te vroeg geboren baby die last heeft van ademhalings stoornissen, een rustige regel matige ademhaling op te wek ken. „Dit is een manier van stimu leren die ik biologisch rele vant noem", aldus Evelyn Thoman, de vrouw die het project heeft bedacht. „Het is als een kameraadje dat naast je slaapt. Het ademt, net als pap pa en mamma". De gedragswetenschapper be gon haar idee vijftien jaar ge leden uit te werken, eerst bij jonge ratjes. De ratten die een surrogaatmoeder kregen een warm, vochtig, kloppend slangetje bleven in leven. De andere gingen dood. Thoman heeft er jaren over gedaan om te komen tot het ontwerp voor de beer ge wone beren zijn niet geschikt e 1 omdat zij met hun uitstekend snuiten en ledematen de bab ^et op afstand houden en ee tc pomp die het geluid opleverd van een rustige, menselijk ademhaling. Inmiddels heeft zij er bijn ^a'Ji drie jaar onderzoek op zitte g( naar de manier waarop d kinderen op de beertjes reagep ren. Volgens haar theorie kun ook baby's die last hebbei^"^ van darmstoornissen baat heb ben bij de beertjes. Als bijkom ft stig voordeel noemt zij stimu latie van de hersentjes, omdal de kleintjes zelf kunnen bepaS len of zij behoefte hebben het beertje of niet. Artsen weten al heel lang dj prematuur geboren baby's ii hun van de buitenwereld afgd sloten couveuses stimulatie nifl dig hebben om te gedijel Maar de middelen die daa( voor tot nu toe werden bruikt lieten de baby geel keus: Het onafgebroken tikkd van een hartslag in een speel goedbeestje, of het geluid val een „ademend" matrasje. De babies in het experimeii van Thoman blijken ongeveë de helft van de tijd behoefte If "s hebben aan hun beertjes, rest van de tijd wenden zich er zelf van af. In een artikel over het vef, schijnsel wiegedood is al i aandacht besteed aan de beef tjes van Thoman. Zij waarschuwde echter dat geen aanwijzingen zijn om l tiot t concluderen dat beertjes die «fönd'i ademhaling reguleren ook ni^e, tig zouden zijn bij het voorkS men van de mysterieuze sterf Va>> gevallen van op het oog kerr gezonde kinderen. v bto. Nederlandse EG-parlementariër oneens met collega: (Van onze correspondent) BRUSSEL „Sterk over dreven". Zo noemt de Ne derlandse Europarlemen tariër Eisso Woltjer de uit latingen van zijn Belgi sche collega Jaak Vande- meulebroucke, dat het Europese vlees vol zit met kankerverwekkende groeistoffen. De volksge zondheid loopt volgens Woltjer geen enkel ge- Do uitlatingen van Vande meulebroueke trokken deze week sterk de aandacht. Te meer omdat hij lid is van een enquêtecommissie uit het EG-parlement, die begin vol gend jaar verslag uitbrengt over hel gebruik van prepa raten in de veehouderij. Hij verklaarde dat zijn uitlatin gen gebaseerd zijn op bewe ringen van deskundigen, die door de commissie zijn ge hoord. Als gevolg van het hormo nenverbod dat per 1 januari in de EG van kracht wordt, zijn veel veehouders afge stapt van de groeihormonen. In plaats daarvan gebruiken zij sinds enige tijd groeisti mulerende middelen, die voor de gezondheid van de consument nog veel schade lijker zijn, aldus Vandemeu lebroueke. Maar Woltjer, die ook lid is van de enquêtecommissie, is het met de krachtige bewoor dingen van zijn collega niet eens. Toch erkende hij desge vraagd geschrokken te zijn van de gegevens, waarmee de onderzoekscommissie is geconfronteerd. „Er is zeker sprake van ongecontroleerd, ondeskundig en deels illegaal gebruik van allerlei stoffen, waarvan de schadelijkheid niet vaststaat. Ook is juist dajt de wetgeving in veel lidsta ten nog niet effectief is. Maar over de schaal waarop even tueel schadelijke preparaten of cocktails worden toege past, is nog steeds weinig be kend. In elk geval onvol doende om nu paniek te gaan zaaien". Volgens een woordvoerder van EG-landbouwcommissa- ris Andriessen moet Vande- meulebroucke „als hij zeker is van zijn zaak en concrete voorbeelden heeft" onmid dellijk Justitie inschakelen. Vandemeulebroueke zegt dat inmiddels te hebben gedaan. Een woordvoerder van het ministerie van Landbouw in Den Haag verklaarde desge vraagd dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Mi lieu „zeker geïnteresseerd" zal zijn in de gegevens waar over Vandemeulebroueke zegt te beschikken. De bevindingen van de on derzoekscommissie doen in tussen vragen rijzen over de zin van het EG-hormonen- verbod, dat onder meer aan leiding is tot een dreigende handelsoorlog tussen Europa en de VS. Woltjer: „Het is voor mij inderdaad de vraag of andere preparaten niet schadelijker zijn dan de na tuurlijke hormonen, die in de EG per 1 januari worden verboden. We moeten daar over met de andere Europese instellingen nog in discussie". SUSKE EN WISKE DE KOMIEKE COCO itgeverij, Antweroen-Weeso DEN HAAG Toen Lou de Jong op dinsdag 14 mei 1940 met vrouw en vrien den naar IJmuiden trok om daar een schip naar Engeland te zoeken, maakte hij een wilde tocht op de treeplank van een auto. De Jong beschrijft dat in zijn „deel drie" als volgt: „Voor ons die op de treeplank stonden was het moeilijk vasthouden. In een bocht lieten onze vrienden de kap van de auto los; zij sprongen op straat. Vijf bezettingsjaren zouden voor hen volgen, de auto reed door". Giste ren sprak de zoon van die vrienden De Jong toe, in de vergaderzaal van de Eerste Kamer, ter gele genheid van de uitreiking van de Gouden Ganzeveer aan deze „schatbewaarder van het nationaal gewe ten". Abram de Swaan, professor doctor: „De Jong is de Grote Van Dale van de Tweede Wereld oorlog". De Swaan, wiens ouders de oorlog overigens overleefden, was gisteren speciaal uit Ame rika overgekomen om mee te maken hoe De Jong de hoog ste onderscheiding van de Ko ninklijke Nederlandse Uitge versbond (KNUB) ontving en om een rede te houden. Hij: „De Jong is wel voorgehou den, door voormalig verzets lieden en collaborateurs tege lijkertijd, dat hij de oorlogsge schiedenis van Nederland niet had mogen schrijven, omdat hij in mei 1940 is gevlucht en dus de bezettingsjaren hier niet meegemaakt heeft. Dat is onzin; het sluit alle geschied schrijving uit. Zo is het na tuurlijk niet bedoeld, maar veel kwaadaardiger: als De Jong hier was gebleven, was de kans groot geweest dat hij, zoals zovelen van zijn familie, door de nazi's was vermoord". De dertien delen van „De Ge schiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Dr. Lou de Jong (links) ontvangt de uitgeversprijs „de Gouden Ganzeveer" uit handen van prof.dr. L.M. de Rijk, eerste onder voorzitter van de Eerste Kamer. FOTO: ANP Wereldoorlog" bewijzen op in drukwekkende wijze dat al thans die misdaad van de na zi's niet is doorgegaan. Afgelopen „In de jaren zestig leefde de belangstelling voor de oorlog onverwacht weer op", memo reerde De Swaan, en hij dank te dat aan de opkomst van een nieuwe generatie (zonder ver leden en dus vrij om pijnlijke vragen te stellen) en het einde van de koude oorlog: „De Der de Wereldoorlog leek minder waarschijnlijk en daarmee kwam de Tweede Wereldoor log naderbij. Er is een beetje vrede nodig om over oorlog te kunnen praten". En nu loopt dat gepraat ten einde. De oorlog is zo langza merhand afgelopen. „Er ont breekt hier of daar nog een monument voor dezen of ge nen, twee stokoude mannen in Breda moeten nog dood, en dan is de Tweede Wereldoor log alleen nog maar geschiede nis. En dat op het moment dat ook het grote geschiedwerk van Lou de Jong voltooid is". Is dat toevallig? Ja, zei De Swaan, want ook zonder De Jong was men over de oorlog wel zo ongeveer uitgepraat. Maar dan was het gesprek wel heel anders verlopen. „Tel kens weer luidde een volgende band van De Jong als een gongslag de volgende ronde in van het debat. Geen krantere dactie kon om zo'n publicatie heen en geen recensent wilde de omstreden kwesties onbe sproken laten. De Jong voelde zich nooit te goed om zich, met pijp en titulatuur, minzaam met de media te onderhouden en hij werd voor het publiek vanzelf de minister van oor log, van de vorige dan. De Jong bepaalde de agenda, hij gaf de discussie over de oorlog een landelijk rooster". Nu „Het Koninkrijk" gereed gekomen is - onlangs ver scheen het register - is de Tweede Wereldoorlog „klaar, afgelopen en geestelijk eigen dom van het Nederlandse volk, in 27 linnen prachtban den met goudopdruk en sto fomslag", aldus De Swaan. „In vele tienduizenden huiska mers staat een plankje vol De Jong, een huisaltaar voor het oorlogsverleden". Moraalleer Als altaar vervult het werk van De Jong volgens De Swaan een stichtelijke functie, omdat het verschil tussen „goed" en „fout" erin te lezen valt. En niet alleen met be trekking tot de verleden tijd. De Swaan: „De bezettingsjaren worden opgevat als de vuur proef. Wie toen goed was is nu ook goed en wie toen fout was deugt nog steeds niet. Voor die moraalleer biedt het oeuvre van De Jong de catalogus. De geschiedenis zal oordelen en namens de geschiedenis oor deelt nu prof.dr. L. de Jong. Dat is geen aanmatiging, dat is zijn opdracht. Tot nu toe is er over de nazi-tijd niet te spre ken in woorden die geen oor deel inhouden. Het is duidelijk wat toen kwaad was en ook dat al wat daartegen inging goed was. De hel heeft echt bestaan en wie die heeft aan gericht is uit den boze". STEVO AKKERMAN „Mijn jeugdzonde Nadat hem de Gouden I Ganzeveer was overhan- digd, biechtte dr. Lou de Larr Jong zijn gehoor een lilita „jeugdzonde" op. „In werd 1932", vertelde De Jong, I „deed mijn klas eindexa-1 men aan het gymnasium I in Amsterdam. Ter gele-1 genheid daarvan voerden I we in de Stadsschouw burg een treurspel op: Fi- loktetes van Sofokles". „Ik maakte daarvoor de vertaling, tijdens de les sen geschiedenis. Toen ik er mee klaar was, pakte ik de fiets en reed ik naar uitgeverij De We reldbibliotheek. Daar werd ik ontvangen door de directeur en ik stelde hem voor mijn vertaling in boekvorm op de markt te brengen. Ik voerde daarbij aan dat het weliswaar verboden was boeken over te schrijven, maar dat veel gymnasiasten het wel licht toch konden gebrui ken als ze ook ooit So fokles vertalen moesten. Dat verhaal viel in goede aarde, mijn vertaling werd inderdaad uitgege ven. Ik raakte daarvan hevig aan het fantaseren, 's nachts lag ik wakker en rekende uit hoeveel gymnasia er waren, met hoeveel leerlingen, en hoe grote bedragen wel niet naar mij toe zouden vloeien als die allemaal mijn vertaling zouden aanschaffen. Maar kort daarop onderging ik twee pijnlijke narcisti sche krenkingen. Eerst las ik in De Gids hoe de dichter Martinus Nijhof zijn immense verbazing uitsprak over het feit dat een gerenommeerde uit geverij als De Wereldbi bliotheek zo'n slechte vertaling van Sofokles had laten verschijnen. En vervolgens kreeg ik te horen dat van de opla ge van 3000 niet meer dan 111 exemplaren wa ren verkocht. Sindsdien heb ik rondgelopen met een gevoel van schaamte tegenover de moedige uitgeverswereld, waar van vandaag pas, nu ik 75 jaar oud ben, het laat ste restje verdwenen is".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 4