Langs
Omwegen
Ikon z n liefhebbende
tot 1829 handhaven
rovincie wil meer
uurwoningen bouwen
witii
itreiking 250ste diploma CAVV
PAG'EIDEN OMGEVING
CeidócSoumnt
VRIJDAG 16 DECEMBER 1988 PAGINA 15
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
'ROEFSCHRIFT BELICHT OVERGANG TUSSEN „BEROEPS" EN DIENSTPLICHT
genstand. De Belgen vonden
het allemaal welletjes en de
halsstarrige koning zond ten
langen leste, maar met grote
tegenzin, op Oudejaar 1828 de
laatste Zwitserse vechtjassen
naar huis. De eenheid der
staat kon hij daarmee niet
redden: de zuiderlingen, in
clusief de bewoners van ons
huidige Limburg, zworen de
hun opgedrongen vorst af en
gingen sindsdien op eigen be
nen staan. Het Nederlands
Limburg konl, een jaar of 9
later nog tegen wil en dank
voor Oranje behouden blij
ven, maar „onze" Limburgers
hebben daarover nog wel da
nig een tijdlang de smoor in
gehad.
De Zwitsers echter hebben dit
allemaal niet meer hoeven
mee te maken. Die hebben als
beroepssoldaten nog een jaar
of 20 elders hun diensten aan
geboden, tot in Italië, maar
daarna was het over. Alleen
de paus kan nog een traditio
neel beroep op hun doen. Dan
zijn het geselecteerde, goed-
katholieke jongemannen die
voor enige tijd symbolisch de
hellebaarden hanteren en hun
ere-saluten brengen aan de
soeverein van Vaticaanstad
en een dankbare prooi zijn
voor de fotograferende toeris
ten. En die jongens zich maar
oppoetsen en koketteren met
de jonge al dan niet pelgrime
rende dames op het Damasus-
plein, in afwachting van het
aflossen der wacht a la Buc
kingham Palace, maar dan
wel op z'n Zwitsers-Italiaans.
Ondernemers
Zwitserland leverde dus van
huisuit (wel sinds het einde
der 16e eeuw) en met enkele
duizenden, strijders aan ons
land. Het Eedgenootschap
zorgde, via militaire, calcule
rende ondernemers, voor
troepen die van het vechten
wel pap lustten en daarvan
hun beroep hadden gemaakt.
De soldaten en hun officieren
werden in 1817 geworven
door Elias van der Hoeven,
die de eerste gezant van ons
Verenigd Koninkrijk in Zwit
serland werd. Elias woonde
tevoren op huize Bijdorp in
Voorschoten, maar in Zwit
serland bemiddelde hij na
mens onze vorst en legde con
tacten met commerciële leve
ranciers in de kantons. Het
Nederlandse leger moest, bin
nen de nieuwe functie van de
Nederlanden als bufferstaat
tegen een eventueel opstandig
Frankrijk (terwijl in Wenen
geflirt werd met de Franse
„Auszen Minister" Talleyrand
als de geslepen, edoch hin
kende, slimme en nog steeds
18e eeuws gepruikte vos van
de Restauratie der Bourbons)
een leger van minstens
100.000 man op de been kun
nen brengen. Met de Zwitsers
erbij kon dat kikken.
Na Van der Hoeven kwam
Auguste, graaf de Liedekerke
Beaufort, diens taak als voor
bereidend ronselaar overne
men. Auguste was in de wieg
nog een Vlaming, maar hij
groeide op als een toegewijde
Waal die bij Dinant een ma-
noir bewoonde. Dat was het
kasteel van Vêves, in het dal
van de Mirande, met een
sprookjesachtig, tamelijk
woest uitzicht op de schoon
heid der Ardennen. Zijn zoon
Hadelin kon later niet meer
aarden in „de wat bekrompen
ruimte" van het manoir en
liet van 1865 tot 1894 vlak er
naast het geweldige, neo-goti-
sche kasteel van Noisy op
trekken. Dat bood pas per
spectieven voor zijn en zijn
Noordnederlandse gemalin
Isabelle, geboren baronesse
van Dopff (zeer mooi en mon
dain, zegt men), hang naar
erg veel luxe, vooral extrava
gante koetsen, spannen en
jachtvermaak dit laatste
heeft trouwens, ongelukkiger
wijze, een edel familielid het
leven gekost, terwijl hij op
een „jachtstoel" zat.
Het kasteel van Noisy is nog
steeds te bezoeken en vertelt
veel over de grandeur van
een zuidnederlandse edelman,
die zich tot kort vóór 1830 be
zighield met de wensen van
koning-koopman Willem I en
ook nog ambassadeur bij de
Heilige Stoel werd. En alsnog
allerlei betrekkingen onder
hield. Maar de Zwitsers wa
ren tegen die tijd al uitgëteld
en België had een andere ko
ning.
Trouw
Hoe dan ook, de Zwitsers wa
ren slachtoffers van zichzelf
en hun vechtlust. In de Ne
derlanden en ver daarbuiten.
Door Willem I werden ze zo
lang mogelijk gehandhaafd
vanwege hun bijzondere rela
tie van trouw en genegenheid
aan het Oranjehuis. Zwitserse
troepen waren handelswaar.
Ze leverden regimenten, all
in, met commandanten en de
hele logistiek erbij.
In 1792 verdedigden ze tegen
beter weten in hun toenmali
ge heer Lodewijk XVI. Het
Parijse gepeupel bestormde
toen de Tuilerieën. Er bleef
geen Zwitser over. Veel later
werd in Luzern een groots ge
denkteken voor deze getrou
we vechtjassen opgericht: een
gebroken, dode leeuw die op
z'n lauweren rust.
„De Zwitsers kenden elkaar",
zo heeft de jonge doctor Her
man Amersfoort ontdekt, na
zijn jarenlang onderzoek. „En
binnen het korps was er vrij
heid van godsdienst. Een
krijgshaftig volkje, al zou je
dit niet meteen zeggen van
die eedgenoten. Zwitserse re
genten en kolonels als onder
nemers die op winst uit wa
ren; ze leverden alles, inclu
sief de bijbehorende clausules.
Alles werd gewogen en bedis
seld. Je had kooplui die ge
woon eigenaar van een regi
ment waren en desnoods cor
ruptieschandalen niet uit de
weg gingen". Een gewapende
macht op bedenkelijk niveau.
Het proefschrift is als boek
boek verkrijgbaar bij de Cen
trale Drukkerij en Publikatie-
voorziening, Kapitein Grant-
straat 1, 7821 AP Èmmen,
05910-83100; de prijs is 49,50.
Voor dat geld deden de Zwit
sers het in elk geval niet,
moet je maar denken.
(GS)
oor hi
vai
door
daar]
g|
bad
den
;den v
nstkri
indere
leN
■ir ruk
'nfe I
ten
subsi
rojectei
t beslo
lden
lende
Doel
nulen
t gebL
>t. Kwf,1
provii
vooi
belai
e,
niet ii
n fina
subsi(
stei t
'tdepi
v
sluist
t van
bedrag
door
ilba ivi
Duivel
hout Bi
ar jaar r
het
hooll
Dp de
i0 dui'
venemf.,
;how e
irijsvlii
iseert
venveifDl
nieuw
de
n die
van
juist
zater
ir tot
uur.
HAAG/LEIDEN
woningnood in Zuid-
'land is, in tegenstel-
tot andere provincies,
lang niet opgelost. De
van het woning
lid van de provincie
it zeker tot het jaar
op bouwen blijven
en en niet verschuiven
r beheer. Ook moet
contingent huurwo-
'gen niet worden inge
slapen ten bate van
J pwoningen. Dit stelt
Provincie in een reactie
nota „Volkshuisves-
in de jaren '90" van
'"(ministerie van VROM.
het tekort aan woningen
987 in te lopen moeten er
ins een schatting van de
incie Zuid-Holland tot het
2000 nog een kwart mil-
woningen bijkomen. Dit
door de voortgaande
van het aantal huishou-
het langer zelfstandig
en wonen van bejaarden,
a'aanhoudend grote buiten-
se vestigingsoverschot en
nlopen van het woningte-
vanaf 1987 tot 2000. Het
schat het aantal echter
lager. Dat komt volgens
rovincie omdat het lande-
:n tekort evenredig is omge-
"?n naar de provincies.
Zuid-Holland valt dit
nadelig uit en is het niet
ivereenstemming met de
lelijkheid.
Behalve het groeiende wo
ningtekort is er gebrek aan
woningbouwplannen en haal
bare lokaties in en nabij de
grote steden. Om deze proble
men het hoofd te bieden moet
in de provincie niet, zoals in
de nota „Volkshuisvesting in
de jaren '90" wordt gesteld, de
nadruk op beheer komen te
liggen, maar op bouwproduk-
tie. In plaats van het motto
„van bouwen naar wonen"
van de staatssecretaris zou
voor Zuid-Holland het motto
„bouwen en wonen" moeten
gelden.
Ook het streefgetal van Heer-
ma voor het eigen woningbe-
zit, 55% eigen woningen in de
voorraad in 2000, is niet moge
lijk. In Zuid-Holland is vooral
behoefte aan huurwoningen.
De staatssecretaris heeft voor
Zuid-Holland voor het jaar
1993 een terugval van 7.500 so
ciale huurwoningen naar 5.000
in de pen. Een woningbouw
programma dat voor slechts 20
procent uit sociale huurwonin
gen bestaat is veel te laag.
Scheefheid
Ook stelt Heerma, dat er spra
ke is van een scheve verdeling
van huishoudens over de wo
ningvoorraad. Dit houdt in,
dat eenderde van de woningen
met een huur beneden 450 gul
den per maand wordt be
woond door huishoudens met
een inkomen van meer dan
30.000 gulden netto, door huis
houdens die eigenlijk te wei
nig huur betalen in verhou
ding tot hun inkomen. Daartoe
wil Heerma als nieuw beleid
minder goedkope woningen
bouwen, en juist via duurdere
bouw met name in de koopsec
tor de bestaande voorraad her
verdelen. Daarbij moet de
doorstroming van deze groep
naar duurdere huurwoningen
worden bevorderd. Die door
stroming zou volgens Van
Heemst alleen kunnen ge
schieden met behulp van de
Huisvestingswet, die in ont
werp bij de Tweede Kamer
ligt. Volgens de provincie is
scheefheid lang niet zo'n groot
probleem als de nota veron
derstelt. In de tijd lost het pro
bleem zich gedeeltelijk op door
enerzijds het snel afnemen
van de voorraad goedkope
huurwoningen en door snelle
huurstijgingen, anderzijds door
de al jaren bestaande distribu
tiecriteria bij gemeenten en
corporaties, die er op zijn ge
richt scheefheid te voorko
men. Volgens gedeputeerde P.
van Heefrlst wordt scheefheid
in de ontwerpnota als bliksem
afleider gehanteerd. Niet al
leen om bezuinigingen door te
voeren, maar ook om de grote
woningbehoefteproblemen in
vooral Zuid-Holland te omzei
len. Met scheefheid bedoelt
Heerma volgens Van Heemst
ook, dat mensen met een te
laag inkomen in te dure hui
zen wonen. Hij zou hiermee
afwillen van de individuele
huursubsidie.
>EN Het 250ste certifi-
van het Centrum voor
1 linistratieve Vakopleiding
1 Volwassenen (CAVV)
woensdag 21 december
el uitgereikt. Drs.
J. Wolters, lid van de
le Kamer en voorzitter
de vaste commissie voor
ile zaken en werkgelegen-
reikt het diploma uit aan
touw S.E. van der Zaag.
Het CAVV is een opleidingsin
stituut van Arbeidsvoorzie
ning. Mensen die werkloos zijn
of dat dreigen te worden kun
nen bij het CAVV terecht om
met behoud van uitkering een
nieuw beroep te leren of bijge
schoold te worden in hun ei
gen vak. Het instituut leidt op
voor administratieve functies
zoals boekhouder, secretaresse,
commercieel verkoper en se
cretariaatsmedewerker,
cursussen zijn sterk praktijk
gericht. Er wordt gewerkt in
kantoorsimulatiebedrijven en
met computers. In totaal duurt
een cursus maximaal een jaar.
Daarna volgt dan een stage
van zes weken. Tachtig pro
cent van alle cursisten vindt
binnen een half jaar na het
volbrengen van de opleiding
eer) baan.
D. Fasseur onderscheiden
De heer D.J. Fasseur kreeg gistermiddag van burgemeester C.
Goekoop de ere-medaille in goud verbonden aan de Orde van
Oranje Nassau uitgereikt. Fasseur kreeg de onderscheiding in
het Stadsbouwhuis ter gelegenheid van zijn afscheid bij de direc
tie Civiele Werken. Hij maakt gebruik van de vut-regeling.
Fasseur was als hoofdopzichter bij de afdeling Wegbebakening
en Wegmarkering een bekende verschijning bij festiviteiten. Zijn
afdeling is verantwoordelijk voor alle afzettingen die in de stad
worden aangebracht bij festiviteiten als de Lakenfeesten, het
Bloemencorso en andere evenementen. Tevens was Fasseur met
zijn afdeling verantwoordelijk voor de uitvoering van verkeers
maatregelen zoals het plaatsen van verkeersborden.
Naast zijn werk voor de gemeente is Fasseur al jaren actief voor
voetbalvereniging Roodenburg. Hij is al 34 jaar lid van de club uit
Leiden-noord. Na een periode als jeugdleider gewerkt te hebben,
nam hij in 1973 zitting in het bestuur. De laatste zes jaar is hij
vice-voorzitter geweest.
FOTO: TEJO RINGERS
Meer kindercentra
in Zuid-Holland
DEN HAAG In Zuid-Hol
land wordt het aantal kinder
centra mogelijk aanzienlijk
uitgebreid. Gedeputeerde J.
van der Vlist zei dit gisteren
in een reactie op een vraag
van de heer E.H. Schuyer
(D66) in de begrotingsvergade
ring van de provinciale staten.
Momenteel wordt volgens Van
der Vlist onderzocht, hoe de
uitbreiding van kindercentra
kan worden gerealiseerd.
Openbaar vervoer moet drastisch beter
DEN HAAG De provincie
Zuid-Holland vindt, dat er, om
het autogebruik terug te drin
gen, een drastische kwaliteits
verbetering van het openbaar
vervoer moet plaatsvinden. Zij
heeft de dienst Verkeer en
Vervoer opdracht gegeven
daartoe een mobiliteitsplan op
te stellen. Dit maakte Gedepu
teerde J. van der Vlist gisteren
in de begrotingsbehandeling
van de Provinciale Staten be
kend.
In het plan, dat „Mobiliteits
plan Zuidvleugel Randstad" is
genoemd en wordt opgesteld
in samenwerking met de
openbaar vervoersbedrijven
en de grote steden, worden de
volgende elementen uitge
werkt. Hét viersporig maken
van de spoorlijnen Den Haag-
Moordrecht, Rotterdam-Moor
drecht, Gouda-Woerden, Dor-
drecht-Lage Zwaluwe, Rotter
dam Lombardije-Dordrecht;
het tweesporig maken van de
spoorlijn Leiden-Alphen-
Woerden; de koppeling van de
Zoetermeerlijn aan de Hof-
lijn; het doortrek-
cen van de metro naar Rid
derkerk en verder nar Hen
drik Ido Ambacht en Dor
drecht en voorzieningen voor
het openbaar vervoer tussen
Leiden/Katwijk/Noordwijk en
Den Haag en tussen Zoeter-
meer en Delft/Leiden.
Het is de bedoeling dat het
plan volgend jaar gereed is.
Ook de mogelijkheden van
een licht openbaar railver
voerssysteem zullen volgens
Van der Vlist serieus bekeken
worden.
Milieu
vergunningen
worden veel
duurder
DEN HAAG Provincia
le Staten (PS) van Zuid-
Holland hebben gisteren
de begroting van de pro
vincie voor volgend jaar
vastgesteld. Om de begro
ting van in totaal één mil
jard gulden, die een tekort
vertoont van 12 miljoen,
sluitend te krijgen wordt
een aantal maatregelen
genomen. Een daarvan is
het verhogen van de leges
met zestig procent.
Het verhogen van de leges-in
komsten per 1 januari 1989
brengt een bedrag van 1,4 mil
joen gulden op. Voor de klei
nere aanvragen stijgen de ta
rieven met drie- a vierduizend
gulden. Zo zal een autosloperij
met een capaciteit van hon
derd wrakken in 1989 een ba
sisbedrag van 5000,- gaan be
talen in plaats van 1050,- in
1988. Diezelfde verhoging
geldt voor de vergunning voor
een slootdemping van 1350 ku
bieke meter. In individuele ge
vallen kunnen de leges zelfs
met meer dan zestig procent
stijgen, met name bij groot
schalige ontgrondingen en
stortvergunningen bij de land
schapsverordeningen.
GS voeren als argument voor
de verhoging aan, dat ook na
stijging de legesinkomsten nog
maar in geringe mate bijdra
gen aan het dekken van de
werkelijke kosten. Het voor
stel van GS werd, na in stem
ming te zijn gebracht, door PS
foedgekeurd. Alleen RPF,
GP en GPV stemden tegen.
Deze partijen vinden, dat
voordat de leges verhoogd
worden, eerst een principiële
discussie moet plaatsvinden
over wat Leges op het gebied
van water en milieu die meer
bedragen dan ƒ10.000,-, kun
nen in vier termijnen worden
betaald. Het omzetten van
grasland in voor bollenteelt
geschikte grond gaat per aan
vraag, onafhankelijk van het
aantal hectares dat wordt om
gezet, 1500,- kosten. GS wi-
len aanvankelijk ƒ50,- per
honderd vierkante meter vra
gen.
situatii
vood
itregeler
was in 1709 dat bij
i's kerkjaipiaquet tussen Neder-
zodat bijHdgrs en Fransen een
eehindeïuwelijke en allerbloe-
Junnen. gste veldslag werd ge-
s dat soifverd. Zowel de Repu-
auto's djiek als de koning van
Er moiankrijk bediende zich
ïerruimi^bij van ZOzeer ge-
•esrpeelt!fnste hulptroepen, bui-
Ie bru^nlanders in vreemde
;bruikeifijgsdienst, zouden wij
ieelte \ji zeggen. Daarbij speel-
de jUfn grote contingenten
zou nar Zwitserse aangekoch-
«soldaten een fikse rol.
dvoerdlvitsers vochten zich rot
de ji overal, in wiens dienst
zei gi&k. En hun afnemers
bedoelkaren daar content mee;
r.richth£. ll0t™ de ™ile kar"
niet (eitjes liever opknappen
parkeeipor derden. Als hun ge-
intracteerde tijd erop
It, gingen de vechtlusti-
Zwitsers weer naar
in afwachting van
volgende periode
aar is g|aarjn ze lijf en leden
uïianabP hadden voor de
lopendleest biedende vorst of
zerwondB
bracht, f
kunt maar eenmaal dood-
in, en dan kun je er 't liefst
st nog wat aan overhou-
in. Zoals bij Malplaquet,
kar een der grootste slagvel
der 18e eeuw lag. Beide
tijen hadden een groot
ital Zwitsers uit het kanton
irn in dienst. De gevolgen
jiren bijzonder navrant:
het aajaste familieleden, vrienden
bedrag, bekenden of buren ston-
uitkorqn tegenover elkander en
laakten elkaar af met mus-
volgei^tvuur of met de bajonet,
de^ Zwitsers verkochten zich-
var(if voor een redelijk hand-
"j)ld en namen het risico ver-
allers %lgens te sneven op de koop
en veje. Ze werden geworven in
duurd^ katholieke en protestantse
n de stantons, wat qua differentia-
kunn^ nog weieens op moeilijk-
afvoertden stuitte, maar ze deden
ogelijk^j, gegeven woord, hun eed
;tlW*w aan de broodheer
|5n stierven, als dat
een zinloze dood.
n met uitzonde
van hun jongste, niet zul-
an i
tzal
misse militaire maatrege-
rond de vergadering in
genu
enève van de Assemblee der
rÜgt 2|erenigde Naties de laatste
s Gei
decennia maar weinig meer
gehoord van het Zwitsers sol
datendom als handelswaar.
Herman Amersfoort, een nog
jonge (37) inwoner van Voor
hout die „in militaris" in Den
Haag zijn brood verdient,
brengt daar verandering in.
Sinds woensdag is hij dr. Her
man Amersfoort, want hij
promoveerde toen in Leiden
als geschiedkundige op een
proefschrift waaraan hij 4 jaar
hard gewerkt heeft: Koning
Kanton, luidt de titel.
Geschiedschrijver
Herman Amersfoort studeer
de in '77 af in Leiden en ver
vulde daarna zijn dienstplicht
van 16 maanden bij de sectie
Militaire Geschiedenis van de
Landmachtstaf in Den Haag.
„Na mijn afzwaaien had ik
het geluk om daar ambtenaar
te kunnen worden in hetzelf
de werk: publicaties en onder
zoek. Ik werk daar, in de Fre-
derik-kazerne, samen met een
groepje onderzoekers op de
afdeling Documentatie met ei
gen personeel. Wij verzorgen
ten dienste van de Land
macht in de sfeer van public
relation's de uitgave van boek
jes en artikelen over het eigen
verleden van de landmacht.
Noem het maar een eigen his
torisch bedrijfje van het leger.
Voor de luchtmacht is iets
dergelijks in voorbereiding.
De Marine staat weer hele
maal apart. Wij werken op
een populaire markt binnen
de krijgsmacht, maar gaan
ook de diepte in en leveren
wetenschappelijk werk. We
grijpen verschillende sectoren
van de militaire geschiedkun
de aan. Zo is een onderzoek
project nu afgerond door dit
boek, dat mijn proefschrift is
geworden. Het gaat in feite
om het ontstaan van het
dienstplichtstelsel in ons land,
begin 19e eeuw. Onze sectie
neemt voetstoots aan, dat
vooral de beroepsmilitair
hiervoor belangstelling zal
hebben".
Op ruim 300 bladzijden (de
omslag vertoont een typisch
wit Zwitsers kruis op een
rood „fond", maar ook de
kleuren rood, wit en blauw
zijn erop te vinden, vanwege
die nauwe betrokkenheid tus
sen de Nederlanden en de
daaraan verknochte Zwitserse
krijgslieden, is in den brede
aandacht geschonken aan de
periode 1814-1829. Dat was
een tijdperk waarin Neder
land over moest schakelen
van een beroepsleger naar
dienstplicht, hetgeen heel wat
voeten in de diplomatieke
aarde heeft gehad. In dat tijd
vak werden nog vier regi
menten Zwitsers een man
of 8000 in dienst van ko
ning Willem I gehandhaafd
als een soort „vreemdelingen
legioen".
Koning Willem had, als be
ginnend soeverein een zeker
zwak voor die Zwitsers. Ze
hadden al eerder de zaak van
Oranje gediend, ten bate van
de Verenigde Republiek en
haar ingehuurde prinsen van
Oranje als stadhouders. Er
was een zekere „liefdeband"
gegroeid, ook met de Nassause
huurlingen, en Willem was de
eerste om die band weer nau
wer aan te halen na de Franse
tijd. Hoewel in de volksverte
genwoordiging daartegen
groeiende bezwaren rezen.
Vooral in het zuiden van het
nieuwe Verenigd Koninkrijk
der Nederlanden was er te-
Dr. Herman
Amersfoort: „De
overgang van
beroepskrijgers
naar de dienst
plicht verliep
niet zonder pijn
en moeite. De
Zwitsers hielden
het in ons land
uit tot 1829".
FOTO HENK VAN
DEN ENDE.
Een lid van de
„Nederlandsche
Armée": tam
boer-majoor van
het Regiment
Zwitsers No.29.
FOTO PR.
//f s/y/s-s,/ -
