[AVO wil halvering van
antal tanks in Europa
Verminderde dreiging door tanks
belangrijker dan opruimen SS-20's
CeidteOowiant
STANLEY RENSCH
WACHT ARRESTATIE
Zware straffen voor UDF-leiders
Macabere aanblik Remscheid:
puinhopen, wrakken en mist
PANIEK
v 4 IENLAND
VRIJDAG 9 DECEMBER 1988 PAGINA 5
mp Bangladesh
r dan gedacht"
'HOL De ramp van vori-
ek in Bangladesh is nog er-
n tot op heden werd aange-
i. Dat zei vanmorgen op
iol Henk Hofste, die namens
Nederlandse hulporganisa-
t getroffen gebied heeft be-
Complete dorpen zijn totaal
kaart geveegd. Honderden
i bestormen nog elke dag de
[uitdelingen", aldus Hofste.
met Hofste keerde ook een
■an KRO's Brandpunt uit
desh terug. Het is de bedoe
lt hun reportage vanavond
le televisie wordt uitgezon-
Stanley Rensc
PARAMARIBO De Surinaamse mensenrechtenactivist
Stanley Rensch zal morgen, als hij vanuit de VS in Suri
name terugkeert, worden aangehouden. De autoriteiten
hebben zijn arrestatie gelast omdat hij steun zou hebben
verleend aan het Jungle Commando van Ronny Bruns-
wijk en zou hebben samengezweerd tegen het leger.
Rensch heeft de afgelopen dagen op uitnodiging van de
Amerikaanse regering de plechtigheden bijgewoond ter
gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de declara
tie van de rechten van de mens. Vier leden van Jungle
Commando van Brunswijk, die onlangs in Suriname wer
den aangehouden, zouden voor Rensch zeer belastende
verklaringen hebben afgelegd, zo is in Paramaribo verno
men. De Amerikaanse regering heeft gisteren direct haar
ongerustheid uitgesproken over het arrestatiebevel.
Rensch is oprichter en directeur van de stichting voor de
mensenrechten Moiwana '86, die nog immers de wanda
den van het bewind-Bouterse aan de kaak stelt.
PRETORIA Het hooggerechtshof in Pretoria heeft vier
vooraanstaande zwarte Zuidafrikaanse anti-apartheidsactivis
ten wegens verraad veroordeeld tot maximaal twaalf jaar ge
vangenisstraf.
Met de uitspraak kwam een eind aan het langste proces (37
maanden) in de Zuidafrikaanse geschiedenis. De rechtszaak
was het belangrijkste proces sinds Nelson Mandela en zeven
andere verdachten in 1964 levenslang kregen. In totaal wer
den 278 getuigen gehoord. Tegenstanders van de apartheid
zagen het proces als een test voor de tolerantie van de door
blanken geleide rechtbanken tegenover politieke oppositie.
Het UDF, dat zegt meer dan twee miljoen mensen te verte
genwoordigen, onderschrijft namelijk wèl de doelstellingen
van de bevrijdingsbeweging ANC, maar is het niet eens met
de gewapende strijd. Het UDF is voorstander van vreedzame
oppositie tegen Pretoria. Maar volgens de rechter wil het
UDF de regering toch met geweld omver werpen. Volgens
hem is het UDF de binnenlandse vleugel van het ANC en
roepen de UDF-leiders op tot boycots en demonstraties met
het speciale doel Zuidafrika onregeerbaar te maken.
Yrij door
kennis van de
Koran
AR-RIYAD Saudiarabië heeft
vier gevangenen vrijgelaten die de
Koran uit het hoofd geleerd had
den. Koning Fahd van Saudiarabië
besloot enkele maanden geleden
dat de gevangenisstraf van alle ge
vangenen met de helft vermin
derd kan worden, als zij de Koran
uit het hoofd hebben geleerd. Het
is de eerste keer dat dit besluit
wordt uitgevoerd. De Koran be
staat uit 114 hoofdstukken, die zijn
onderverdeeld in verzen. Het kort
ste hoofdstuk telt drie verzen, het
langste 286.
h onze correspondent)
tSEL De NAVO
[t in heel Europa het
I tanks wordt gehal-
en de artilleriestuk-
jn aantallen pantser-
Ss „aanzienlijk" wor-
rerminderd. Met dat
voorstel reageerde
(ninisters van de
D-landen gisteren
>send snel op het
Ipeningsaanbod, dat
[-leider Gorbatsjov
jag eerder in New
ideed.
fAVO-voorstel, dat in
erkte vorm op tafel
bij de besprekingen
e vermindering van de
ïtionele bewapening in
i, houdt in dat de tota-
rkte aan tanks van
I en Warschau Pact sa-
ot 40.000 stuks wordt
t. Bovendien, aldus de
zou geen enkel land
lan dertig procent van
ile aantal tanks mogen
Deze aanvullende
bepaling treft vooral de Sov
jetunie, die volgens een re
cente schatting van de
NAVO 37.000 tanks heeft en
in deze opzet naar 12.000 te
rug zou moeten. Dat komt
neer op vernietiging van
25.000 tanks, 20.000 méér dan
Gorbatsjov heeft aangekon
digd te zullen terugtrekken.
Het westerse bondgenoot
schap greep gisteren de half
jaarlijkse najaarsvergadering
aan voor een poging om iets
van de glans van het optre
den van Sovjet-leider Gor
batsjov in New York weg te
nemen. „Ook na de eenzijdi
ge beperkingen die Gorbats
jov nu heeft aangekondigd,
blijft er een groot overwicht
van het Warschau Pact", al
dus minister Van den Broek
(Buitenlandse Zaken). „Als
het hen ernst is, zullen de
Sovjets nog verder moeten
gaan". De NAVO wil die be
reidheid van Moskou testen
op de onderhandelingen over
de conventionele wapenbe
perking, die naar iedereen
verwacht begin volgend jaar
van start gaan. Aan die on
derhandelingen nemen alle
23 landen van NAVO en
Warschau Pact deel.
Oost-Europa
Temidden van alle over het
algemeen positieve reacties
op de voorstellen van Gor
batsjov, valt de koele reactie
uit Sovjet-bondgenoot
Tsjechoslowakije duidelijk
uit de toon. De leiders in
Praag zijn niet gelukkig met
eenzijdige terugtrekking van
Sovjet-troepen uit hun land.
Er zijn in Tsjechoslowakije
ongeveer 80.000 Russische
soldaten gelegerd, die daar
zijn gekomen tijdens de inva
sie van het Warschau Pact in
1968.
De Hongaarse regering, toch
al een van de meest enthou
siaste volgelingen van Gor-
batsjovs hervormingsbeleid,
heeft de voorstellen daaren
tegen met instemming be
groet. Er zijn in Hongarije
ongeveer 65.000 Russische
soldaten gelegerd, en er gaan
allang stemmen op die volle
dige terugtrekking van deze
eenheden hebben geëist.
De Oostduitse leider Erich
Honecker, die zich de afgelo
pen weken met een aantal
censuurmaatregelen tegen
Sovjet-media in de DDR leek
schrap te zetten tegen de
aanstormende glasnost, prees
de rede van Gorbatsjov als
een stap van „enorme histo
rische betekenis".
Afghanistan
In de Pakistaanse hoofdstad
Islamabad noemde een
woordvoerder van de belan-
gerijke Jamiat-i-Islami ver
zetsgroep Gorbatsjovs voor
stel tot een wapenstilstand op
1 januari .zonder betekenis
bij de aanwezigheid van een
bezettingsmacht". De Paki
staanse minister van buiten
landse zaken Sahabzada
Khan wilde nog geen com
mentaar geven, maar een
woordvoerder van het minis
terie van buitenlandse zaken
zei dat een beëindiging van
de vijandelijkheden „niet
praktisch" is, omdat het Af-
ghaans verzet vastbesloten is
om door te vechten voor de
overwinning.
Radio Vaticana heeft de Rus
sische partijleider Michail
Gorbatsjov geprezen om zijn
„nieuwe, krachtdadige vre
desinitiatief". Volgens de
omroep van het Vaticaan be
helsde de toespraak van- Gor
batsjov een uitnodiging om
de economische systemen
niet langer op bewapening
maar op ontwapening te ba
seren. Gorbatsjov heeft „ee
nieuwe Sovjetunie gepresen-
>-generaal van de NAVO, Wörner.
FOTO: ANP
teerd", zo meent Radio Vati
cana. „Hij is niet voorbijge
gaan aan de interne moeilijk
heden in zijn land, rr\aar
heeft tegelijkertijd de hoop
geuit dat de perestrojka zich
ook tot de internationale
verhoudingen zal uitstrek
ken".
J.G. Siccama,
leheersings-
dige van het
inds Instituut voor
tionale
tingen Clingendael
avenhage.
Russische tanks in de DDR en Tsjechoslowakije vormt een grote bedreiging
Eén van de vragen die
men bij Gorbatsjov's laat
ste ontwapeningsinitiatief
kan stellen is, waarom de
Russische leider er nü pas
mee is gekomen. Er deden
immers al lang geruchten
de ronde dat de Sovjetu
nie het aantal tanks flink
kon verminderen, terwijl
zo'n eenzijdig gebaar als
bijkomend voordeel zou
hebben dat de publieke
opinie in het Westen nóg
gunstiger zou worden ge
stemd.
Zeer waarschijnlijk heeft Gor
batsjov met zijn voorstel
moeten wachten totdat hij zijn
machtspositie voldoende had
versterkt. De voorstellen die
de Russische leider in zijn toe
spraak tot de Verenigde Naties
deed, tasten namelijk de ge
vestigde belangen van militai-
i wapenindustrie zo
sterk aan, dat gevreesd moet
worden voor het politieke
overleven van de partijchef.
Hier valt een parallel te trek
ken met de val van Nikita
Chroestjov, die in het begin
van de jaren zestig drastisch
wilde snoeien in het Rode Le
ger, zonder de door hem ont
slagen militairen een behoor
lijk pensioen te geven.
Gunstiger
Militair gezien pakt het voor
stel voor de NAVO gunstiger
uit dan men had mogen ver
wachten. Natuurlijk is het zo
dat de partij die zich eerst ster
ker bewapend heeft, goede
sier kan maken door later een
zijdige reducties door te voe
ren. Om die reden zeggen het
naar huis sturen van 500.000
militairen en de vernietiging
van 10.000 tanks niet eens zo
veel.
Revolutionair is echter de li
quidatie van zes complete
tankdivisies in het hart van
Europa (de DDR, Tsjechoslo
wakije en Hongarije). Hierdoor
loopt het gevaar van een ver
rassingsaanval, waarover men
zich in NAVO-kringen de
meeste kopzorg zegt te maken,
sterk terug.
Hierbij zijn vijf elementen van
belang. Ten eerste betreft het
Russische divisies en niet een
heden van de DDR, Polen of
andere Warschaupactleden.
Omdat men mag aannemen
dat de eventuele beslissing een
oorlog te beginnen in Moskou
en niet in Oost-Berlijn of War
schau wordt genomen, neemt
door deze stap het risico van
het uitbreken van een oorlog
het meeste af.
Ten tweede ligt het accent op
de vermindering van tanks, bij
uitstek het wapensysteem dat
nodig is om invasies te plegen
en gebied bezet te houden. Dit
betekent dat het offensieve
vermogen van de Russische
strijdkrachten aanmerkelijk
(met ongeveer een derde) ver
zwakt wordt.
Een derde goede eigenschap
van Gorbatsjov's voorstel is de
regio waarop de vermindering
betrekking heeft. Uiteraard
maakt het Westen zich minder
zorgen om een Russische tank
divisie in de buurt van de Oe
ral of in Bulgarije, dan om een
eenheid die in de onmiddellij
ke nabijheid van de Oostgrens
van de Duitse Bondsrepubliek
is gelegerd. Uit dit oogpunt is
vooral de vermindering uit de
DDR en Tsjechoslowakije wel
kom.
Russische economie
Ten vierde worden de zes di
visies niet alleen teruggetrok
ken, maar volledig ontbonden.
Gorbatsjov bereikt op die ma
nier dat geld en mankracht
voor de modernisering van de
Russische economie vrijko
men; de NAVO hoeft niet te
vrezen dat de eenheden in een
latere fase van een eventuele
oorlog alsnog naar het Westen
worden verplaatst.
Ten vijfde is de opheffing van
complete eenheden eenvoudig
te controleren omdat kazernes
en andere onderkomens ko
men leeg te staan. Dit is een
voudiger te verifiëren dan de
vermindering in aantallen
tanks, die het Westen donder
dag heeft voorgesteld.
De eenzijdige opheffing van
zes tankdivisies vormt dus een
reuzestap in de goede richting.
Het ligt voor de hand een ver
volg te zoeken in de onder
handelingen over conventio
nele stabiliteit (CST) waarmee
begin volgend jaar in Wenen
wordt begonnen. Voor de
NAVO zou het daarbij ideaal
zijn, indien de Sovjetunie nóg
eens zes of zeven gepantserde
divisies uit Midden-Europa op
heft. Daar zal dan echter wel
een tegenprestatie van de
NAVO (bijvoorbeeld terug
trekking van twee divisies) te
genover moeten staan.
Een dergelijke onderhande
lingsuitkomst (in totaal dertien
Russische tegen twee westelij
ke divisies weg) is destijds al
eens geopperd door de in
vloedrijke Amerikaanse sena
tor Nunn. Met Gorbatsjov's
initiatief is de kans dat zo'n
uitkomst er ook inderdaad
komt, een heel stuk gestegen.
es de Cuellar: mensenrechten nog steeds geschonden
i>lg van de voorpagina)
kORK In een toe-
[voor de Algemene Ver-
ig heeft secretaris-gene-
rez de Cuellar er zijn
t over uitgesproken dat
jaar na het aanvaarden
Universele Verklaring
egint met de woorden
ïensen zijn vrij en ge
lijk in waardigheid en rechten
geboren.." - de mensenrechten
nog steeds geschonden worden
in veel delen van de wereld.
Perez de Cuellar gaat morgen
naar Stockholm om daar de
Nobelprijs voor de vrede in
ontvangst te nemen, die dit
jaar werd toegekend aan de
vredesmachten van de VN.
Amnesty International bood
Perez de Cuellar gisteren een
petitie aan met 3 miljoen
handtekeningen uit allerlei
landen. Daarin wordt aange
drongen op nieuwe waak
zaamheid tegen schendingen
van de mensenrechten.
Tijdens een plechtigheid in het
Witte Huis erkende president
Reagan dat er in de Sovjetunie
veel vooruitgang is geboekt op
het gebied der mensenrechten,
maar dat „er nog heel wat
moet worden gedaan om de
woorden in daden om te zet
ten". Hij riep Moskou op alle
politieke gevangenen vrij te
laten en joden een uitreisvi
sum te geven.
VONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Het Pinguïnland van Professor Lupardi
De koperslager gaat direct aan het werk en uit het edele
smeedt hij voor Rob een eenvoudig, doch stevig pantser.
rden de plannen voor de aanval verder uitgewerkt. Beslo-
dt de hoofdaanval te laten uitvoeren door een honderdtal
itisten. „Maar dan ga ik met hen mee," zegt Rob. „Hebf
een sprong uit een vliegtuig gemaakt?" yraagt de com-
it. Dat is niet het geval, maar Rob wil deze kans niet mis-
tenslotte is hij de enige die het land enigszins kent. De
commandant geeft Rob dan een geheel nieuw wapen, waarvan
maar één exemplaar aan boord is. Het is een karabijn, voorzien
van een lamp, die infra-rode stralen uitzendt, waarmee het mo
gelijk is de dichtste duisternis en zelfs mist en rook te doordrin
gen. Door een kijker ziet men dan duidelijk het doel, dat de lamp
„beschijnt". Inmiddels hebben de parachutisten zich klaarge
maakt en staan de toestellen op het dek reeds te ronken. Rob
neemt afscheid van de commandant en klimt aan boord van een
der kleine vliegmachines.
(Vervolg van de voorpagina)
REMSCHEID De
Stockderstrasse in de
Westduitse stad Rem
scheid bood vanmorgen
vroeg een macaber beeld.
Fel halogeenlicht ver
mengde zich met de zeer
dichte mist. Uit de puin
hopen van drie panden
stegen nog steeds rook
wolken op. Daaromheen
talrijke uitgebrande auto
wrakken, brokken puin
en stukken van romp,,
vleugels en motoren van
een vliegtuig.
Gistermiddag stortte hier een
tweemotorige A 10 Thunder
bolt II van de Amerikaanse
luchtmacht neer, gestationeerd
op de basis Bentwater aan de
Engelse oostkust. Het toestel
was kort na 13.00 uur na een
tussenstop op de Duitse lucht
machtbasis Nörvenich bij Keu
len opgestegen voor een laag
vlieg-oefening in de buurt van
Siegen.
Wat daarna is gebeurd, is niet
precies bekend. Remscheid lag
in elk geval niet op de vlie
groute. Maar even ten noord
westen van de stad verdween
een van de toestellen uit de in
totaal zeventien vliegtuigen
tellende formatie. De piloot
van het rampvliegtuig heeft
zijn toestel nog volledig weten
te draaien, in een grote bocht
naar rechts, kennelijk om te
rug te vliegen naar Nörvenich,
maar in een westelijke buiten
wijk van Remscheid stortte
het toestel om twee minuten
voor half twee neer. Óp nog
geen twee kilometer van het
centrum van de ongeveer
130.000 inwoners tellende stad.
Als het vliegtuig daar was
neergestort, zou de ramp nog
veel groter zijn geweest.
Bij het neerkomen van de
Thunderbolt in de Stockder
strasse werden twintig panden
geraakt. De eerste slechts licht,
de volgende zwaarder. De
laatste drie huizen in de straat
werden volkomen vernield. In
de laatste woning explodeerde
het vliegtuig tot kleine brok
stukken, die over vele tiental
len meters werden weggeslin
gerd.
Aanvankelijk bestond er grote
onduidelijkheid over de wa
pens die het toestel mogelijk
aan boord had gehad. Pas om
vijf uur 's middags arriveerden
de Amerikaanse deskundigen
die uitsluitesel konden geven:
er was geen extra gevaar. De
minister van binnenlandse za
ken van de deelstaat Nord-
rhein-Westfalen, Herbert
Schnoor, heeft zich erg boos
gemaakt over zowel het lange
wachten van de Amerikanen
als hun geheimzinnigdoenerij.
Honderden brandweerlieden,
politiemensen en militairen
zijn lang in de weer geweest
om gewonden te redden, dak
lozen op te vangen, doden te
bergen en te voorkomen dat
de ramp nog grotere dimensies
kreeg dan ze al had. Hèt blus
sen van de branden duurde
vele uren.
De Duitse minister van defen
sie, Rupert Scholz, brak zijn
reis in de Verenigde Staten af
en kwam vannacht terug in de
Bondsrepubliek. Vanochtend
bezocht hij samen met de
Amerikaanse ambassadeur in
Bonn, Richard Burt, de plaats
van de ramp.
door Bert van Velzen
DEN HAAG Het was een
aardig hoorspel. Het werd
realistisch verklankt en heel
wat Amerikanen kregen de
indruk dat ze een directe
reportage van het einde van
de wereld in huis kregen.
In de stad Pittsburg kon een
laat van zijn werk
terugkerende man zijn vrouw
er nog maar net van
weerhouden een gifbeker leeg
te drinken omdat verder leven
volgens haar geen zin had.
In San Francisco meldde zich
een dapper man om als
vrijwilliger de strijdbijl op te
nemen tegen de Marsmannen
die aan de Amerikaanse
oostkust, in de staat New
Jersey, niet ver van New York
City, waren geland.
In Indianapolis rende een
vrouw een kerk binnen terwijl
zij gilde: „New York ligt in
puin, ik heb het net over de
radio gehoord!" De kerkdienst
werd onmiddellijk gestaakt.
In Providence in de staat
Rhode Island belden wenende
vrouwen de plaatselijke krant
op om naar details over de
moordpartijen te vragen en
het plaatselijke
elektriciteitsbedrijf werd
gesmeekt om de stad in het
donker te hullen, ter
bescherming tegen de vijand.
In Boston, honderden
kilometers afstand van New
York in de staat
Massachusetts, beweerde een
vrouw dat ze enorme vuren
aan de horizon had gezien.
En in Atlanta in de staat
Georgia dacht men dat een
planeet op New Jersey was
neergestort Er zouden ook
gruwelijke monsters zijn
geland.
Dit gebeurde allemaal vijftig
jaar geleden, op 30 oktober
1938, toen CBS War of the
Worlds" had uitgezonden, een
hoorspel gebaseerd op een
roman van H. G. Wells,
waarin Orson Welles zijn
roemruchte loopbaan begon.
Ik lees de bijzondere gevolgen
op de hoes van een dubbele
LP, waarop het vermaarde
spel voor de eeuwigheid is
vastgelegd.
Als je er in je eentje naar zit te
luisteren doet het stuk je niets
en is het zelfs moeilijk wakker
te blijven. Maar toen „War of
the Worlds" enkele weken
geleden ter gelegenheid van
het gouden jubileum in
Portugal werd herhaald,
ontstond er wederom paniek.
Gegeven het feit dat veertien
dagen geleden grote onrust
ontstond rond
cadmiumhoudend water
het is maar een van de vele
mogelijke voorbeelden
denk ik dat er heel wat War of
the Worlds-achtige scenario's
zijn te bedenken. Hier is er
één.
Een klein ongelukje met
genetische manipulatie en
curieuze straling die door de
gaten in de ozonlaag op aarde
valt (het gaat om
intelligentiestraling) leidt tot
het ontstaan van manshoge
ratten, die, gebruikmakend
van sleutels, via de achterdeur
huizen binnentreden om de
koelkasten te inspecteren en
de bewoners geld af te
troggelen. Niet alleen het
formaat van deze dieren is
zorgwekkend, maar ook het
feit dat zij om de twee weken
een lichting jongen werpen.
Terwijl we nog maar
nauwelijks vrede hebben met
de onuitroeibaarheid van deze
bantamratten met
schrander knaagwerk hebben
ze al computers op tilt gezet en
ze bewaken de
kernreactoren wordt
gemeld dat groepen pitbulls,
die tijdens de breinstraling
buiten hebben gelopen, langs
de rijkswegen patrouilleren,
het verkeer regelen en auto's
inspecteren op de
aanwezigheid van
runderlappen.
Een soort nerveuze
Hiltermann van de
wetenschap onthult dat de
ratten en de patrouillepitbulls
de adjudanten zijn van
interstellaire officieren
(schedels als enorme
pompoenen, prisma-ogen en
acht spinnepoten de man) die
van bovenaf bevel hebben
gekregen de planeet aarde als
vervuilde en uitgewoonde
sterfhuis-bv te sluiten. Hun
aanwezigheid in ons
riolenstelsel is duidelijk
geworden na de verdwijning
van een groot aantal bekende
Nederlanders, van wie er een
is teruggekeerd met een
ultimatum. Als bewijs van hun
bekwaamheden worden door
de rioolmonsters kippen in de
stedenlosgelaten die zo groot
zijn dat ze oog in oog kunnen
staan met de hanen op de
kerktorens. En dat is dan nog
maar het begin.
