„Water uit flessen, dat
wil toch niemand V
Zorg zwakzinnigen vroeger niet slecht
Nederlands leger gaat
oefenen in Denemarken
NS wil niet meer dan twintig gehandicapten
- BINNENLAND
CaidóaOowumt
VRIJDAG 9 DECEMBER 1988 PAGINA 4 [J£]\
Rotary-clubs: 15 miljoen
voor polio-bestrijding
AMSTERDAM De gezamenlijke
Rotary-clubs in Nederland hebben in
twee jaar tijd vijftien miljoen gulden
ingezameld voor de strijd tegen polio
in Indonesië. Wereldwijd hebben de
Rotary-clubs 220 miljoen dollar voor
de strijd tegen polio bijeen gebracht.
Met dit geld wordt de immunisatie-
campagne tegen polio van de wereld
gezondheidsorganisatie WHO gefi
nancierd.
De Nederlandse „Rotarians" organi
seerden de afgelopen twee jaar bene
fietconcerten en loterijen. Daarnaast
vonden gesponsorde evenementen
plaats en kwamen er particuliere gif
ten binnen. Het ministerie voor ont
wikkelingssamenwerking schonk
500.000 gulden.
Uitzetting
Leerlingen van de
Martin Luther King
school in Amsterdam
demonstreerden gis
teren tegen de uitzet
ting van hun 10-jarige
schoolgenoot Moham
med El Bakkali. Ze
deden dat door met
zwart-witte maskers
op een levende ket
ting te vormen. Zo
symboliseerden ze het
recht dat iedereen
volgens hen heeft om
in Nederland te wo
nen, werken en leven.
FOTO: ANP
Nederlander gaat
ontbossing bestrijden
DEN HAAG Ir. J.M. Heering
(51) is benoemd tot directeur voor
het actieplan tropische bosbouw
van de voedsel- en landbouwor
ganisatie van de Verenigde Na
ties (FAO). Heering is thans coör
dinator bosbouw-ontwikkelings-
samenwerking bij het ministerie
van landbouw en visserij in Den
Haag. Met het actieplan wil de
FAO in 56 landen de ontbossing
in de tropen beteugelen, bosbouw
ontwikkelen en het milieu her
stellen en beheren. Met de aan
pak van de problematiek van de
ontbossing van de tropische wou
den is jaarlijks een bedrag ge
moeid van circa twee miljard
gulden.
Ambtenaren op PLO-
feest geen probleem
DEN HAAG Minister Van den Broek
vindt niet dat zijn ambtenaren vorige
maand verstek hadden moeten laten gaan
op de jaarlijkse PLÖ-instuif in Den Haag.
De VVD'ers Ploeg en Weisglas hadden
kritische kanttekeningen gezet bij de
ambtelijke afvaardiging. Op dit feest
hield de Grieks-orthodoxe aartsbisschop
van Jeruzalem Hilarion Capucci, een an
tisemiet, een toespraak. Capucci is boven
dien in Israel tot 12 jaar veroordeeld we
gens smokkel van zware wapens voor de
PLO. De minister zei dat de aanwezig
heid van zijn ambtenaren op de „Interna
tionale dag voor de solidariteit met het
Palestijnse volk" in overeenstemming
met de wijze waarop Nederland contac
ten onderhoudt met de PLO.
Veel doe-het-zelvers
onder lage inkomens
DEN HAAG Vooral mensen uit de lage inkomens
groepen in de grote steden doen klusjes en reparaties
veel zelf, maken gebruik van onbetaalde hulp van
bekenden of besteden werk zwart uit. Huishoudens
met een hoog inkomen en hogere opleiding volgen bij
dit werk meer de formele weg.
Dit zijn enkele conclusies uit een onderzoek door de
Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek
onder tweeduizend huishoudens bij het uitvoeren van
woningonderhoud, autoreparaties, dameskappers-
diensten en dameskleding.
Doe-het-zelf activiteiten komen vooral voor bij schil
derwerk (80 procent), bij reparatie van elektrische
apparatuur (40 procent), bij autoreparatie (28 pro
cent), de dameskapper (25 procent) en dameskleding
(49 procent). Onbetaald werk komt voor bij 10 20
procent van deze diensten.
DEN HAAG „Je mag
niet accepteren dat er
drinkwater is dat veront
reinigd is. Want daarmee
aanvaard je bodem- en
grondwaterverontreini
ging. Een stap verder en
je acht leidingwater niet
meer betrouwbaar. Dan
krijg je Zuideuropese toe
standen en moeten we
ook in ons land drinkwa
ter in flessen verkopen.
I Dat willen we toch niet?"
Technisch adjunct-directeur dr
I F.G. Mulder van de Waterlei
dingmaatschappij Oostelijk
Gelderland (WOG) in Doetin-
chem is, zoals velen van zijn
collega's, verontrust over de
kwaliteit van het drinkwater.
j Niet voor dit moment, maar
voor de nabije toekomst. „De
kwaliteit van ons grondwater
3 holt achteruit, dat baart mij
1 zorgen. Het is harde noodzaak
te zorgen voor een afdoende
bescherming. Zorg dat het
grondwater schoon is, dat lijkt
ons beter dan ingewikkelde
j zuiveringen".
De WOG is één van de vele
waterleidingbedrijven in ons
land dat uitsluitend grondwa
ter als bron voor de bereiding
van drinkwater gebruikt. Dit
in tegenstelling tot bij voor
re beeld Amsterdam, dat het
drinkwater uit het oppervlak
tewater haalt. Tweederde van
ons drinkwater komt uit het
grondwater, éénderde uit ri
vieren, beken en meren.
De wijze waarop de grondstof
tot drinkwater wordt omgezet,
verschilt aanzienlijk. Daar
waar de grondwaterbedrijven
doorgaans met een natuurlijke
éénstapszuivering kunnen vol-
■4 staan, moeten de oppervlakte-
waterbedrijven er veel meer
h werk voor verrichten. Maar
j daarin komt verandering, ten
Water onder druk (3)
In een serie verhalen gaat onze
krant in op de problemen rond
de drinkwatervoorziening in
ons land. Een voorziening die
steeds meer onder druk komt te
staan. Vandaag de derde afleve
ring, waarin een voorbeeld
wordt gegeven van een grond-
waterbedrijf. De vorige afleve
ringen verschenen op 6 en 7 de
cember.
gat in de grond geboord, een
buis met daarin een filter ge
plaatst en wordt het grondwa
ter opgepompt naar een zuive
ringsstation of pompstation.
„In het grondwater hier zit
van nature een beetje ijzer,
een beetje mangaan en een
beetje ammonium. Niet zozeer
giftige stoffen, maar wel on
comfortabel. Ze moeten eruit",
aldus Mulder. In tegenstelling
tot de oppervlaktewaterbedrij
ven gebeurt dat met het
grondwater op een eenvoudi
ge, goedkope en natuurlijke
wijze.
F. Mulder bij de sproei-installatie in Montferland: „Wij willen allemaal ons milieu in stand hou
den". FOTO: ROEL KLEINPENNING
nadele van de eerstgenoemde.
Zo schoon is dat bodemwater
namelijk niet meer. Ook daar
doen ingewikkelde en derhal
ve kostbare zuiveringen hun
intrede.
Simpel
Tot voor kort was het omzet
ten van grondwater tot drink
water in ons land een simpele
en goedkope zaak, maar dit
beeld heeft zich reeds gewij
zigd. Tri(chloorethyleen) en
nitraten moeten uit het grond
water worden gezuiverd, en
daarvoor zijn meer (en duur
dere) zuiveringsstappen nodig.
In een aantal putten is al een
te hoog nitraatgehalte ontdekt.
Daarvan is de produktie terug
gebracht.
Mulder: „Omdat in een water
wingebied meerdere putten
zijn geslagen heeft de veront
reiniging van één put geens ge
volgen voor de totale produk
tie. Bovendien wordt het wa
ter met dat te hoge nitraatge
halte verdund doordat het ge
mengd wordt met het overige
water dat wij winnen. Uitein
delijk is het eindresultaat wel
beneden de norm". „Opvullen
van de norm" heet dat in vak
taal. een handeling overigens
waar de milieu-inspectie geen
voorstander van is.
Voor het slaan van een pomp
in een waterwingebied zoekt
het bedrijf grove lagen in de
bodem uit waar het water on
dergronds naar toe kan stro
men, met een gemiddelde
snelheid van één kilometer in
de 25 jaar. Een zogenoemd in-
trekgebied. Daar wordt een
Zandbed
Mulder: „Dat geschiedt via het
intensief beluchten van het
opgepompte grondwater, on
der meer door sproei-installa-
ties. Zo brengen we zuurstof in
het water, waardoor het ijzer
en mangaan oxideren. Je
krijgt een soort neerslag in dat
water. Dit water leiden we
door een zandbed van pakweg
1,5 2 meter wij noemen
dat een filter waarin die ij
zer- en mangaanverbindingen
achter blijven. Het water dat
er doorheen zakt is geschikt
als drinkwater. Lukt het niet
-|Princip^var^grondwaterwinnin^^-
Ruwwater i j Beluchting met; Voortj|ler
ponp sproeiers j j
in één keer dan herhalen we
deze stap".
„Het ammonium oxideren we
ook in dat zandbed, maar
daarvoor hebben we wat bac
teriën nodig. Deze ontstaan
echter spontaan in dat zand
bed. Ammonium wordt geoxi
deerd tot nitraat. Wat blijft is 1
a 2 milligram nitraat per liter
drinkwater, ver beneden de
EG-norm van 50 milligram
per liter".
„Uitgangspunt is om de zuive
ring simpel te houden", zegt
Mulder, maar hij onderkent
tegelijkertijd dat er met de bo
dem steeds meer mis is. Met
name de overbemesting (met
stikstof en daaruit nitraten) en
de bestrijdingsmiddelen (met
als bekendste voorbeeld benta-
zon), spelen de simpele zuive
raars parten. Er zal, hoe dan
ook, meer gezuiverd moeten
worden.
Storingen
Een grafische voorstelling van de grondwaterwinning. Van ruwwater tot reinwater zijn enkele sim
pele en natuurlijke stappen.
Maar zuiveren is ook niet al
les. Er kunnen storingen ont
staan met alle gevolgen van
dien. Mulder: „Daar waar ni
traten worden afgebroken
krijgen we er sulfaat en calci
um/magnesiumverbindingen
voor terug. Bovendien bete
kent zuiveren vaak het toe
voegen van weer andere che
mische en bacteriologische
middelen. Nitraat eruit, chlori
de erin. 'n Beetje onnnatuur-
lijk? Ja, ja, dus eigenlijk moet
je daar ook tegen zijn".
Een groot voordeel is dat het
grondwater soms onder dikke
beschermingslagen, afsluiten
de lagen, zoals leem of klei zit.
Dan zakt het (regen)water
moeilijk en langzaam naar be
neden. Mulder: „Als je een
diepe winning hebt onder dik
ke kleilagen dan win je rela
tief oud water. Dat kan wel
duizenden jaren oud zijn. Win
je water zonder die afsluitende
lagen, dan pomp je relatief
jong water op. Daar zit water
bij dat bij wijze van spreken
vorig jaar gevallen is".
„De bodem kan aardig wat
hebben", zegt Mulder, „maar
op sommige punten is het ver
zadigingspunt bereikt of al
overschreden. Dan komt ver
ontreinigd water in het grond
water. In stuwwalgebieden
zakt dat verontreinigde water
zo naar beneden. Daar wordt
ook nauwelijks meer iets afge
broken. De» zuurgraad wordt
lager met als gevolg dat aller
lei vervelende stoffen erin
worden opgelost. Aluminium
bij voorbeeld. Toch niet be
paald een stof om in het
drinkwater tegen te komen".
GERARD CHEL
Bouw-cao
in impasse
DEN HAAG De onderhan
delingen over een nieuwe cao
in de bouwnijverheid zijn giste
ren in een impasse geraakt.
Grootste struikelblok is de ar
beidstijdverkorting (atv). De
bouwwerkgevers willen pas
verder onderhandelen als de
vakbonden akkoord gaan met
een flexibeler systeem van en
afzien van verdere arbeidstijd
verkorting. De vakbonden op
hun beurt vinden die eis onbe
spreekbaar en onaanvaardbaar.
Onafhankelijk voorzitter Han
Lammers, commissaris van de
koningin in Flevoland, wil pro
beren het overleg weer te laten
hervatten, maar met name door
de vakbond wordt de kans
daarop niet hoog aangeslagen.
Onderhandelaar R. de Vries
van de Bouw- en Houtbond
FNV voorziet een harde con
frontatie als de werkgevers in
hun huidige houding volhar
den. „Dan slaat de vlam in de
pan en zullen we via acties
moeten proberen tot een goede
cao te komen", zo zei hij. Dins
dagmiddag waren er in Den
Haag al korte werkonderbre
kingen in de bouw. Bij de
nieuwbouw van de Tweede Ka
mer en een bouwproject van
Staalbankiers legden de bouw
vakkers korte tijd het werk er
bij neer. De bouw-cao is met
zijn kwart miljoen werknemers
na die in de metaalnijverheid
(270.000 werknemers) de groot
ste in de marktsector.
NS start actie
ter bescherming
bovenleidingen
UTRECHT De spoorwegen
starten in samenwerking met
enkele vervoersorganisaties
een actie die tot doel heeft be
schadigingen van de bovenlei
ding te voorkomen. Gemid
deld tien keer per jaar worden
de NS gedwarsboomd door
vrachtwagens die hun kraan
of laadbak niet omlaajg hebben
en dan de bovenleiding stuk-
rijden. Dit ongerief bezorgt de
NS niet alleen een forse direc
te materiële schade - circa
350.000 gulden per jaar - maar
ook nog veel ander ongerief.
Reparatie vergt vaak een groot
deel van de dag en dat bete
kent nog eens extra kosten,
vertragingen en duizenden
mopperende reizigers die per
abuis de NS aanzien voor de
grote boosdoener.
UTRECHT - De zorg voor
zwakzinnigen in voor
gaande eeuwen was veel
beter dan tot nu toe werd
aangenomen. In gestich
ten was volop aandacht
voor geestesgestoorden en
ze woonden in mooie,
lichte ruimten. Ook on
derwijs stond op een hoog
peil. De zorg was dus niet
slecht en zeker niet on
menselijk.
Het woord gesticht roept bij
velen het beeld op van een
strakke orde en strenge tucht.
Th. Jak komt tot andere con
clusies in zijn proefschrift „Ar
men van geest" waarop hij 15
december promoveert aan de
Vrije Universiteit in Amster
dam.
In de zeventiende eeuw waren
er nog geen aparte tehuizen
voor zwakzinnigen. Jak ver
moedt dat deze mensen zijn
opgenomen in instellingen
voor zieken, gebrekkigen en
armen en in gasthuizen. In het
begin van de negentiende
eeuw verslechterde de situatie
in de gasthuizen, vooral in
Amsterdam. Steeds meer men
sen kwamen om hulp en het
verzorgingspeil daalde door
geldgebrek en overbezetting.
Er kwamen hervormingen en
de zorg voor psychiatrisch ge
stoorden werd gemoderni
seerd.
In die tijd werd gestichtsver
zorging gezien als een groot en
kostbaar voorrecht. Het ge
sticht was een uitkomst omdat
de zwakzinnige daar juist een
gewoon leven kon leiden en
geen buitenbeentje was.
Negentiende eeuwse artsen
hechtten grote waarde aan „de
vorm", aldus Jak. Ze leerden
de zwakzinnigen een hand ge
ven, een lied zingen, een
gebed opzeggen, ook als de pa
tiënt niets van deze aangeleer
de kunstjes begreep. De ge
dachte was dat dit de zwakzin
nige dichterbij bracht. De art
sen bekeken de patiënt met
nieuwe ogen en ontdekten
veel menselijks in hem. Het le
ven in een gesticht moest zo
min mogelijk verschillen van
het dagelijks leven „buiten".
De cellen verdwenen en de za
len waren ruim en licht met
een huiselijke inrichting. Een
tuin mocht niet ontbreken.
Over opvoeding en behande
ling van de opgenomen zwak
zinnigen zijn volgens Jak wei
nig bijzonderheden bekend.
Wel is het zeker dat zij meer
kregen dan alleen een goede
verzorging. Het gestichtsperso-
neel had de opdracht met kin
deren te spreken, te zingen en
te wandelen. Na 1875 stroom
den de inrichtingen voor gees-
tesgestoorden vol.
SUSKE EN WISKE DE KOMIEKE COCO
AMERSFOORT Het
Nederlandseleger gaat
oefeningen houden in De
nemarken. Luitenant-ge
neraal P.J. Graaf, die in
Amersfoort afscheid nam
als bevelhebber van de
landstrijdkrachten, vertel
de gisteren dat het leger
zijn oog heeft laten vallen
op het Deense oefenter
rein Oksbol, twintig kilo
meter ten noorden van
Esjberg.
Net als het oefenterrein in het
Franse Mourmelon dient Oks-
bol ter ontlasting van de West-
duitse oefengebieden. Op het
Deense terrein is nog voldoen
de ruimte beschikbaar om
naast het Deense leger ook an
dere NAVO-partners te laten
oefenen. Oksbol kan op z'n
vroegst in 1990 voor het eerst
door Nederlandse soldaten
worden gebruikt.
Generaal Graaf droeg gisteren
het commando van de land
macht over aan lt-generaal
M.J. Wilmink (53). De nieuwe
topman was vanaf 1984 com
mandant van de Vierde Divi
sie in Harderwijk. Sinds '86
was Wilmink commandant
van het Eerste Legerkorps.
Zijn voorganger Graaf wordt
op 16 december de nieuwe
chef Defensiestaf als opvolger
van generaal G. Huyser.
Luitenant-
generaal W.
Wilmink kijkt
strak voor zich
uit als hij voor
het eerst als
Bevelhebber
der Landstrijd
krachten de
troepen
inspecteert.
Zijn
voorganger P.
Graaft kijkt
even strak de
andere kant
op.
UTRECHT De directie van
de Nederlandse Spoorwegen
lapt de wet die beoogt om
meer gehandicapten aan werk
te helpen (de WAGW) naar de
mening van de Vervoersbond
FNV aan de laars. De NS
toonde zich gisteren volgens
!een woordvoerder van de ver
voersbond bereid volgend jaar
slechts 20 gehandicapten in
dienst te nemen. Dat is nog
niet één promille van het
27.000 werknemers tellende
personeelsbestand bij het
spoor. Volgens de WAGW
moet volgend jaar drie tot ze
ven procent van het personeel
bij bedrijven uit gehandicap
ten bestaan.
De vakbondswoordvoerder zei
dat ook elders de WAGW tot
nu toe allesbehalve een dave
rend succes is, maar de spoor
wegdirectie maakt het volgens
hem wel heel bont. „Dit is een
regelrechte aanfluiting. De NS
moet zich diep schamen, zeker
als semi-overheidsbedrijf", zo
zei hij.
Een woordvoerder van de NS
zei dat de vervoersbond een
verkeerde voorstelling van za
ken geeft. Volgens de NS moet
het percentage van drie tot ze
ven procent gehandicapten
niet worden afgezet tegen het
totale personeelsbestand, maar
tegen het aantal nieuwe werk
nemers dat jaarlijks bij het be
drijf wordt aangenomen. Dat
zijn er ongeveer 500 per jaar.
Op dat aantal is een aantal van
20 gehandicapten zo gek nog
niet, aldus de NS-woordvoer-
der.
Schaapachtig
Schaapachtig kijkt dit schaap in de lens, nadat het zijn toevlucht heeft gezocht op de dijk bij Beu-
ningen. Het water in de Waal is daar behoorlijk gestegen, waardoor de dieren niet op hun ver
trouwde weilandje kunnen grazen. FOTO: ANP
0f thee ruio's
woRoin net Etn
trmlurgm HEG-
GisiiiPT En onu
Ymenoin ninin
un trxi TtRRR het
brhrbhs
