„Vastbinden en slaan uit de tijd
CckbeGomcmt
g|jl|^
Goed drinkwater
eist gezond milieu
elc'
1 OPVANG ZWAAR GESTOORDEN SOMS EXTREEM MOEILIJK
aaükamerleden smeekbrief
Heer Olivier genoemd
bij grote kunstroof
-INA. BINNENLAND
DINSDAG 6 DECEMBER 1988 PAGINA 3
WILP Over het vast
binden van Jolanda in
een inrichting in Assen
..willen ze geen oordeel
u vellen. Maar het gevoel
fsoms bij de begeleiding
>f0e Jvan geestelijk gehandicap-
Pejten met de handen in het
^1C' haar te staan is hifti niet
vreemcj. „Soms weet je het
YJj niet meer. Dan denk je:
hoe moeten we in gods-
s °n naam verder?", verzucht
andei psychologe I.M. Kersse-
n te' makers, hoofd van de pe-
ver dagogisch-psychologische
01 dienst van het zwakzinni-
Jgen-instituut De Lathmer
in Wilp. En adjunctdirec-
ies afcteur N. van den Elzen
satieszegt: „Opvang 'van geeste-
rotin(lijk gehandicapten met
na1 een zware gedragsstoornis
e om'is soms extreem moeilijk",
ndkoj
geer Van den Elzen legt uit dat van
es jjjde 540 cliënten van zijn instel
ling er bijna vijfhonderd zijn
aangewezen op de 24-uurszorg
fessorvarv het instituut zelf. En on-
rojec- óerhen zijn, in alle leeftijdsca-
orga tegorieèn, zowel licht als
men. zwaar geestelijk gehandicap
ten,, ten met gedragsstoornissen.
Psychologe Kerssemakers: „Je
dulI kijkt welke leefwereld je ie-
j mand wilt bieden en hoe je
eventuele gedragsstoornissen
7 december
Prins Bernhard opent in
Rotterdam het Nedlloyd-
hoofdkantoor in het nieu
we pand „Willemswerf".
WATER ONDER DRUK
In een serie verhalen gaat onze krant in op de problemen
rond de drinkwatervoorziening in ons land. Een voorzie
ning die steeds meer onder druk komt te staan. Vandaag
de eerste aflevering, waarin de Vewin, de Vereniging
van Exploitanten van Waterleidingbedrijven in Neder
land, en het KIWA, het Keuringsinstituut voor Waterlei
dingartikelen, worden belicht.
RIJSWIJK /NIEUWE-
GEIN „Het drinkwa
ter heeft altijd een lage
prioriteit gehad. Bij het
publiek en ook in de po
litiek. Men maakte zich
er geen zorgen over, het
liep wel. En die paar
tientjes die het kostte,
ach zo belangrijk was
het niet. Drinkwater is
nog steeds erg goed
koop. Het behoort tot
onze primaire levensbe
hoefte en de handha
ving van de kwaliteit
ervan is van levensbe
lang".
Woordvoerder G. Vinke van
de Vewin verwoordt een
deel van het probleem waar
de waterleidingbedrijven
mee worstelen: het ontbre
ken van „maatschappelijke
druk". Nog steeds vinden
veel Nederlanders het de
normaalste zaak van de we
reld dat op elk gewenst mo
ment schoon water uit de
kraan stroomt. Dat moet ook
zo blijven, maar de Vewin
wil de burger toch graag on
der de aandacht brengen dat
het steeds rfteer moeite kost
om dat schone water te krij
gen.
De Vewin ziet zichzelf niet
als een milieu-organisatie.
Het eerste belang van haar
geldt niet een schoon milieu,
maar schoon drinkwater.
Dat er tussen het één en het
ander een relatie is, blijkt uit
de nieuwe slogan die de wa
terbedrijven voeren: „Goed
drinkwater eist een gezond
milieu".
Water is in voldoende mate
voorhanden, er is derhalve
geen kwantitatief probleem.
Vinke: „Oppervlaktewater is
er genoeg, alleen is het aan
zienlijk moeilijker om dat te
zuiveren. Vandaar het be
lang van grondwater. En dat
is ook voldoende beschik
baar. Bovendien wordt het
grondwater langs natuurlij
ke weg aangevuld".
Een aanvulling waar echter
generaties overheen (kun
nen) gaan. Een regendruppel
kan er wel honderden jaren
over doen voor zij het (diep
gelegen) grondwater in een
waterwingebied heeft be
reikt. Deze lange weg is er
de oorzaak van dat negatie
ve invloeden van bij voor
beeld overbemesting en be
strijdingsmiddelen pas na ja
ren zichtbaar worden. Dat
betekent dat maatregelen
die nu worden genomen pas
over vele jaren effect heb
ben.
Landbouwlobby
Wat de vervuiling van het
oppervlaktewater betreft,
zien de waterleidingbedrij
ven de (chemische) industrie
als de grote boosdoener. Niet
voor niets is de Vewin
mede-eiser in de jarenlang
slepende rechtszaak tegen de
Franse kalimijnen, niet voor
niets onderhandelden de
waterbedrijven rechtstreeks
met de Westduitse chemie
reus Basf na de ernstige
Bentazonverontreiniging
van de Rijn.
Wat het grondwater betreft
beschouwt de Vewin de
landbouw, met haar bestrij
dingsmiddelen en overbe
mesting, als kwade genius,
direct gevolgd door de zure
regen. Vinke: „Het gaat om
enorme economische belan
gen. Bij de landbouw speelt
bovendien mee dat het voor
al vroeger de pijler van onze
economie was. Er is in ons
land daardoor een sterke
landbouwlobby, die tref je
op alle niveau's. Nederland
is daarin uniek. Wij moeten
daartegen op zien te bok
sen".
„De waterleidingbedrijven
kunnen echter niet wachten
totdat de vervuiler is gegre
pen. Consequentie is inder
daad dat de consument het
gelag betaalt. Het drinkwa
ter zal de komende jaren
door de extra zuiveringen
duurder worden. Misschien
wel 25 tot 50 procent".
KIWA-speurwerk
Het onderzoek voor de Ve
win gebeurt door het speur
werklaboratorium van het
KIWA, het Keuringsinsti
tuut voor Waterleidingarti
kelen, in Nieuwegein. Via
een opslag van minder dan
één cent op de drinkwater-
prijs kan de Vewin jaarlijks
over circa 9 miljoen gulden
beschikken om dat speur
werk te laten verrichten. In
de beginjaren 70, toen zich
de eerste problemen met het
oppervlaktewater openbaar
den, is het onderzoek van de
grond gekomen
Het KIWA, in 1948 opge
richt door de waterleiding
bedrijven, geniet de meeste
bekendheid door het KIWA-
keurmerk dat op kranen,
wc-spoelbakken en dergelij
ke te ontdekken valt. De
sticker geeft aan dat het pro-
dukt is goed bevonden. Het
speurwerk voor de Vewin is
de tweede tak. Vanuit het
laboratorium in Nieuwegein
wordt onderzoek verricht
naar het winnen, zuiveren,
distribueren en de samen
stelling van drinkwater. Het
KIWA speelt verder een rol
in de research op het gebied
van onder meer verontreini
ging, zuivering(stechnieken),
filtraties, en leidingmateria
len.
Hans Nowee, KIWA-voor-
lichter: „De nadruk bij ons
speurwerk ligt op het cen
trale onderzoek, het lokale
en regionale routine-onder
zoek zoals het nemen van
monsters en de regelmatige
kwaliteitscontrole doen de
laboratoria van de waterlei
dingbedrijven zelf".
Rijnwater
Voor wat het Rijnwater be
treft is een internationaal
meetnet, een signalerings
systeem, opgezet waar ook
ons land deel van uitmaakt.
Nowee: „Als dat goed werkt
worden de betreffende wa
terleidingbedrijven vroegtij
dig op de hoogte gesteld dat
er stroomopwaarts een lo
zing heeft plaatsgevonden.
„In Lobith (Rijn) en Eijsden
(Maas) liggen een soort
waakhonden van ons waar
24 uur per dag monsters
worden geanalyseerd".
Het KIWA-onderzoek richt
zich op normen, neergelegd
in het Waterleidingbesluit.
Hierin staat aangegeven
welke stoffen en hoeveel- er
in het drinkwater mogen zit
ten. Van sommige stoffen is
de toelaatbare hoeveelheid
vermeld in microgrammen
per liter (één milligram is
1.000 microgram). Voorbeel
den hiervan zijn de zware
metalen en bestrijdingsmid
delen. In milligrammen per
liter zijn onder meer toege
staan stoffen als calcium,
magnesium, natrium, sul
faat, chloride, nitraat, ijzer
en mangaan.
Nowee: „De consument stelt
een aantal eisen aan het
drinkwater: het moet reuk
loos zijn, smaakloos, kleur
loos, helder en het mag de
gezondheid niet nadelig be
ïnvloeden. Je vindt het niet
leuk als er troebel water uit
de kraan komt ook al zou
dat zuiver zijn. Terwijl ogen
schijnlijk helder water kwa
litatief veel slechter kan zijn
omdat er stoffen in zitten die
je niet ziet en ruikt".
GERARD CHEL
Man dood door
losgeschoten
aanhangwagen
GRONINGEN Een
32-jarige Groninger is
gisteren in Hoogkerk
om het leven gekomen
n',nadat ^ij met zijn auto
erotiitte water was geraakt.
y De man kwam in het
ïgenia pjoendiep terecht toen
v e' hij probeerde een losge-
lijlt schoten aanhangwagen
aai: van een tegenligger te
len pe ontwijken.
Het slachtoffer moest
door de brandweer uit
de auto worden ge-
ukm1haald.
Lei
Procureur-generaal
„verduisterde"
stereo-installatie
AMSTERDAM Volgens de Amster
damse advocaat mr. G. Beydals heeft een
procureur-generaal bij het gerechtshof in
de hoofdstad zich schuldig gemaakt aan
verduistering in dienstbetrekking. De
procureur-generaal zou een stereo-instal
latie van een verdachte van drugshan
del, die aanvankelijk in beslag was geno
men, aan een derde hebben gegeven. In
een brief aan de officier van justitie
vraagt Beydals de betrokken procureur-
generaal door de Hoge Raad te laten ver
volgen. Om welke procureur-generaal
het gaat is niet bekend. De zaak kwam
aan het licht toen de raadsman van de
verdachte om teruggave van de inbeslag-
genomen apparatuur verzocht.
Concerten afgelast
na ongeluk musici
ROTTERDAM De violiste Vera
Beths, cellist Anner Bijlsma en pia
nist Reinbert de Leeuw zijn afgelo
pen weekeinde ernstig gewond ge
raakt bij een verkeersongeluk. Na af
loop van een concert in Middelburg
sloeg de auto waarin de drie musici
naar huis reden in de buurt van Ber
gen op Zoom driemaal over de kop.
Volgens het Nederlands Impresariaat
is Vera Beths inmiddels thuis. Bijl
sma en De Leeuw worden in een
Amsterdams ziekenhuis verpleegd.
Als gevolg van het ongeluk gaat de
serie concerten die het trio de ko
mende weken zou geven niet door.
Het gaat om concerten in Enschede
(6/12), Rotterdam (8/12), Arnhem
(19/12) en Amsterdam (20/12).
Veehouders veroordeeld op
overtreding mestboekhouding
AMSTERDAM - In het afgelopen jaar zijn
drieduizend veehouders in Nederland be
keurd wegens het overtreden van de wet
rond de mestboekhouding. Voor veel vee
houders is die wet zo ingewikkeld dat het.
invullen van formulieren daaromtrent
hun boven de pet gaat. Dit bleek gisteren
in Amsterdam waar acht Noordhollandse
veehouders tot 500 gulden boete werden
veroordeeld wegens het niet of te laat in
vullen van formulieren rond de meststof
fen. De veroordeelde veehouders bezin
nen zich er nog op of zij in hoger beroep
zullen gaan. In Arnhem is een veehouder
uit Meteren veroordeeld tot een geldboete
van 1.500 gulden wegens het illegaal lozen
van 43.000 liter gier op het riool. Als ge
volg van de lozing raakte de rioolwater-
zuiverings-installatie in Geldermalsen de
fect waarna de gier ongezuiverd in de ri
vier de Linge terecht kwam.
Eén verdachte van
vrouwenhandel weer vrij
ENSCHEDE Een 37-jarige inwoner
van Enschede die begin vorige week met
nog twee mannen is aangehouden we
gens vrouwenhandel is vrijgelaten.
Het drietal wordt ervan verdacht vrou
wen uit Thailand, de Dominicaanse Re
publiek en Brazilië onder valse voor
wendselen naar Nederland te hebben ge
lokt. Tot de twee mannen die nog vast
zitten behoort de 39-jarige eigenaar van
een drietal sexhuizen in Enschede. Deze
hoofdverdachte kwam vorig weekeinde
in Brazilië op vrije voeten, nadat hij f~
dagen in de gevangenis had gezeten op
verdenking van vrouwenhandel. De of
ficier van justitie beslist morgen over
een verlenging van zijn voorarrest en de
andere man die nog vastzit.
meest
rnatio
ïel be
laar ii
d
Kerst met
Van Est
Ooit schitterde hij zelf, nu
verkoopt oud-wielrenner Wim
van Est kerstbomen die
moeten oplichten. IJzeren
Willem, 65 inmiddels, werd
onder meer legendarisch als
gele-truidrager en door de
reclamekreet na een valpartij
in een ravijn „Mijn hart stond
stil, maar mijn Pontiac tikte
door".
FOTO: ANP
wilt oplossen. Iemand die
zwakzinnig is, is minder of
meer hulpbehoevend. Je hebt
de mensen die in alles afhan
kelijk zijn. de baby's, en je
hebt mensen die in dit wereld
je hun gangetje kunnen gaan.
Ze kunnen zelf naar bezig
heidstherapie of naar het win
keltje. Ze kunnen in dit over
zichtelijke, veilige dorp leven
met begeleiding".
Destructief
Dan komt de psychologe op de
(enkele) bewoners die gelijke
nis vertonen met de inmiddels
veelbesproken Jolanda. „Dat
zijn de mensen die zulke ern
stige gedragsstoornissen heb
ben en die zo destructief zijn
dat ze alles kapot maken en
zichzelf of anderen verwon
den. Dat zijn de mensen die
twaalf keer rustig naar de acti
viteitentherapie wandelen,
maar de dertiende keer om
onduidelijke redenen iemand
aanvallen of zichzelf verwon
den. Afhankelijk van de fre
quentie van hun buien moet je
een behandelingsgraad instel
len".
Welke behandeling is nodig
voor iemand die sterk agres
sief is? Kerssemakers: „We
gaan er vanuit dat gedrag aan
en af is te leren. Je gebruikt
daarvoor een systeem van be
loning en straf. Positief gedrag
heeft positieve consequenties,
negatief gedrag heeft negatie
ve consequenties. Kijk, als ie
mand de groep gaat beheersen
en anderen hebben last van
hem of haar, als voorbeeld
elke keer het hele servies door
kamer vliegt, dan kun je in
het begeleidersteam afspreken
dat je ingrijpt. Je kunt kijken
of er via medicijnen iets kan
worden bereikt, of v met ge
dragstherapie, of met een com
binatie van beide".
„We hadden hier bijvoorbeeld
Adjunct-directeur Van den Elzen en psychologe I. Kerssemaker
een jongetje dat uitsluitend ne
gatief met mensen omging. Op
een gegeven moment hebben
we hem moeten isoleren en
hem geleerd dat er alleen con
tact met mensen mogelijk was
als hij positief initiatief toonde.
Dat is uiteindelijk met heel
veel geduld gelukt. Soms moet
je echter juist anders te werk
gaan. Dan moet je iemand op
timaal geborgenheid bieden.
Zorgen voor een heel veilige
omgeving. Probeer iets en pro
beer het opnieuw. Neem ie
mand bij de hand om hem
weer naar de wereld en naar
de groep te brengen".
Gebeurt het vaak dat mensen
afgezonderd worden na agres
sief gedrag? Kerssemakers:
„We zonderen alleen af als het
niet langer kan. En dan nog zo
kort mogelijk. Maar de duur
kan toch van geval tot geval
verschillen. Het kunnen
maanden zijn, soms langer.
Tussentijds probeer je steeds
weer de situatie te veranderen,
maar als het niet lukt zul je
met de afzondering verder
moeten gaan. Als iemand alles
kapot maakt, zijn omgeving en
zichzelf, zul je iets moeten
doen".
„Soms weet je het niet meer".
FOTO: PERS UNIE
Voor extreme gevallen is op
De Lathmer een aparte kamer
beschikbaar, die volgens haar
„zo vriendelijk mogelijk is in
gericht". „De aankleding en
bouw van die kamer is wel
aangepast aan de situatie, want
iemand kan de hele zaak bin
nen de kortste keren vernie
len". Adjunct-directeur Van
den Elzen: „Soms moet je twee
keer in de week het weinige
meubilair dat er staat vernieu
wen. En dat betekent dan dat
je een bed maakt dat met de
poten in de grond zit of dat je
zorgt voor naadloze muren. Bij
sommige mensen is het zo dat
als ze een pink vrij hebben ze
in staat zijn de heleboel kapot
te maken".
Verbetering
Kan iemand - hoe groot zijn
agressie en hoe lang zijn af
zondering ook zijn - altijd nog
worden beïnvloed en terugge
bracht naar meer menswaardi
ge omstandigheden? Psycholo
ge Kerssemakers: „Goddank
zijn we er nog altijd in ge
slaagd verbetering in een situ
atie te brengen. Ik heb in elk
geval nog nooit meegemaakt
dat een bewoner helemaal niet
meer aanspreekbaar was en
niet meer beïnvloed kon wor
den.
Afzondering, mensen in een
isoleercel stoppen, is de hard
ste maatregel die op De Lath
mer wordt toegepast. „Er
wordt hier nooit geslagen, dat
vinden we uit de tijd. Je hebt
als instituut de macht om te
slaan, maar we vinden dat je
steeds goed moet kijken hoe
ver je wilt gaan. We binden
ook geen mensen met een
riem aan de muur vast. Maar
we kennen wel het zogenoem
de fixeren, het vastleggen van
iemand. Als iemand constant
's nachts uit zijn bed komt en
anderen uit hun slaap haalt,
zul je wat moeten doen. Zo ie
mand leggen we vast met een
klein bandje, waarmee hij wel
goed kan draaien maar waar
door hij het bed niet kan ver
laten. We hebben ook iemand
hier die overdag rondloopt
met vastgebonden handen,
omdat die zichelf anders hele
maal kapot maakt".
Al deze bijzondere maatrege
len worden gemeld aan de in
spectie voor de geestelijke
volksgezondheid. „Uit open
heid en omdat we willen dat
de buitenwereld de wacht
houdt".
ARVID VAN DER WOLF
Twee militairen
geschorst wegens
misdragingen
DE LIER In verband
met het onderzoek naar
misdragingen door een
aantal militairen van het
Schefferkamp in De Lier
zijn twee militairen ge
schorst. Inmiddels is vast
komen te staan dat tijdens
een besloten feestavond
eind oktober, waarbij het
afscheid van enige militai
ren uit de dienst werd ge
vierd, seksuele uitspattin
gen hebben plaatsgevon
den.
Het onderzoek is bijna klaar,
aldus het ministerie. Na afron
ding van het onderzoek door
de Koninklijke marechaussee
zal de auditeur-militair beslis
sen of er reden is voor straf
rechtelijke vervolging.
In verband met vermeende
misstanden in het Scheffer
kamp, zoals diefstal, gebruik
van softdrugs, bedreiging en
vernieling, werden eerder al
tien militairen aangehouden.
Drie militairen zouden ook uit
verveling hakenkruizen op de
muur hebben geschilderd. Na
verhoor werden zij weer vrij
gelaten. Ook werden kleine
hoeveelheden drugs (totaal 20
gram) in beslag genomen en
een aantal messen.
zitten l/e ai\jbeü een
HALF UÜfc TG ICLeTSêfN?
MASH
Ze staan er wat trooste
loos bij, deze 150 zieken
wagens van het leger. Op
13 december worden ze te
koop aangeboden en van
daag konden ze alvast
worden bezichtigd op een
militair terrein bij Soester-
berg. Wie geen MASH wil
spelen, zou ze misschien
kunnen ombouwen tot
camper.
FOTO: ANP
ont- Drukkerij Elba stuurt
U
MDEN HAAG De Schie-
damse drukkerij Elba heeft
jeen dringend beroep gedaan
erel(j0P a^e kamerleden om het
icontract van KEP met mi-
%ister Van den Broek van
zcbuitenlandse zaken overeind
houden. In een brief vroeg
bedrijf rekening te hou-
en zeden met het voortbestaan
steedvan, Elba, waar 56 werkne-
gejmers dienst zijn. De druk-
tjkerij dreigt door het afketsen
ivan de paspoortopdracht in
jgrote problemen te raken.
Iet een kalender voor vol-
;nd jaar werd de brief giste-
?n bij de kamerleden thuisbe-
tfCl 'J
ivan
jgrote
^HMet
^■end
■■ren b
oorc jgfS*
Nu r
no
zorgd. Met deze actie probeert
de drukkerij begrip te kweken
voor de situatie. Morgen zal de
Kamer met minister Van den
Broek debatteren over de
vraag of het een juiste beslis
sing van de bewindsman was
het contract' met KEP op te
zeggen.
Het CDA-kamerlid Gualthérie
van Weezei zei vanmorgen
„de problemen van het bedrijf
wel degelijk te begrijpen". Hij
noemde de kalender een
„sympathieke geste", maar
voegde eraan toe dat die v
der geen invloed heeft op zijn
opstelling tijdens het kamerde
bat.
Dorstige
Sint
over tien geroofde schilderij
en uit de Beit-collectie, die in
1986 in Zuidafrika werden
gestolen. Olivier zou actuele
foto's van de schilderijen, die
samen ongeveer tachtig mil
joen gulden waard zijn, heb
ben laten circuleren. Wilting
wil niet bevestigen dat dit
inderdaad het geval is en
zegt dat het onderzoek naar
de kunstroof doorgaat, zij het
met weinig florissante voor
uitzichten.
AMSTERDAM De Am
sterdamse politie is in een
onderzoek naar een giganti
sche kunstroof gestuit op de
naam van de 'meesteroplich-
ter heer Olivier'. Olivier, die
in 1982 bekend werd als de
miljoenenoplichter van de
Amsterdamse notaris Josje
Slis, wordt volgens politie
woordvoerder Klaas Wilting
niet formeel /als verdachte
beschouwd, maar wel is hij
„op een gegeven moment in
de picture gekomen". Vol
gens de Telegraaf van van
ochtend heeft Olivier laten
weten te kunnen beschikken
Even theepauze
voor Sinterklaas.
Na een nog laat
optreden in Den
Haag Vandaag
kon Ra Beckers,
fractievoorzitter
van de PPR in de
Tweede Kamer,
mijter, staf en
baard even opzij
doen. Zij had ook
zelf iets moeten
vragen: ze hield
een pleidooi voor
eer spreektijd
voor de kleine
partijen.
FOTO: ANP
