Franciscus' Zonnelied
drukt kerngedachte
Conciliair Proces uit
Een Amerikaan op zoek naar de traditie
foidoe 6oma/nt
Gehoorzaamheid
Godsdienstoorlog in Rio de Janeiro
kerk
en
wereld
)weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócSoiwant
ZATERDAG 3 DECEMBER 1988 PAGINA
«BIN:
door Marinus vin der Berg
Misschien schrikt u en denkt
u: „Gehoorzaamheid...?" „Ik
kan het woord niet meer ho
ren". Het is een veel misbruikt
woord.
In het woord gehoorzaamheid,
zitten de woorden: „Horen en
samen". En als je nog wat na
der toekijkt zie je het woord
oor. Elke mens heeft drie
oren. Het derde oor zit in het
midden van onszelf. Dat is de
plek waar ik me geraakt kan
voelen, waar ik mijn angsten
voel maar ook mijn verlangen.
Het is de plek waar ik openga
en dichtklap. Het is de plek
waar ik mij gehoord voel of
niet gehoord.
Soms heeft een mens de erva
ring: .„eindelijk gehoord... ie
mand die me verstaat, iemand
die me aanvoelt". Dat is een
ontroerende ervaring. Het
tweede woord is „samen". Je
kunt niet gehoord worden
zonder een ander. Wie alleen
maar zichzelf hoort, hoort een
ander niet en raakt geïso
leerd. De mens wordt gehoord
door een ander.
Ik beluister die oerervaring al
in het boek van de Schepping:
„Been van mijn gebeente".
„Mannin, zal zij heten". Dat
betekent niet dat mannen de
baas zijn, maar dit betekent
dat mensen tot elkaar geroe
pen zijn om elkaar te horen.
Om elkaar te gehoorzamen.
Er wordt in onze tijd veel ge
schreven over ongewenste in
timiteit. De Eerste Kamer
heeft zich achter het wets
voorstel geschaard dat ver
krachting in het huwelijk straf
baar maakt. Het is goed dat
die wet er komt, maar ook
schokkend. Ze laat zien hoe
mensen naar elkaar luisteren
of liever gezegd niet luisteren.
„Ongewenste intimiteit is geen
intimiteit", merkte iemand te
recht op tijdens een avond
over „intimiteit in de zorgver
lening". Intimiteit is juist dat je
niet ongewenst bij een ander
binnendringt. Intimiteit is de
eerbied voor de eigenheid van
de ander als een eigen per
soon. De graad en de intensi
teit van intimiteit is dan ook
niet aan regels te binden,
maar is veel meer de ontwik
keling van tact, fijngevoelig
heid tussen mensen. In de
mate waarin die tact afstompt,
worden regels noodzakelijker.
Dat de Kerk regels heeft als
het gaat om intimiteit wordt
haar vaak verweten, maar die
regels zijn ook te beluisteren
als iemand ons attent maken
op de waardige omgang die
iedere mens verdient. De
kerkvader Augustinus kwam
dan ook tot de merkwaardige
uitspraak dat alles mag als er
liefde isl Als er fijngevoelig
heid is.
Er is opnieuw discussie uitge
broken over het pauselijke do
cument „Donum Vitae" (de
gave van het leven). Deze dis
cussie gaat over de vraag of
kunstmatige geboortetechnie
ken in het katholieke zieken
huis voortgezet mogen wor
den. Allereerst ga ik ervan uit
dat de Katholieke Kerk
spreekt vanuit een diepe zorg
om de eerbied voor menselijk
leven. Die eerbied ziet het le
ven als een gegeven leven. Op
geboortekaartjes die ik ont
vang zie ik vaak die eerbied
onder woorden gebracht
niet altijd.
Allereerst deel ik dus de diepe
eerbied om menselijk leven.
Er is voor mij tegelijkertijd een
volgende eerbied. Ik noem dat
de eerbied voor het verlangen
van een ouderpaar naar een
kind, een eerste of tweede
kind. Soms moesten er door
ziekte ingrepen plaatsvinden
die de mogelijkheid op een
tweede kind natuurlijkerwijs
onmogelijk maakten.
Als er tussen twee mensen,
die verantwoordelijkheid ne
men voor elkaar ik heb veel
moeite met het zogenaamde
anonieme donorschap het
verlangen bestaat naar een
kind en ze maken daarbij ge
bruik van moderne technieken
omdat de eerste weg uitgeslo
ten is, dan zie ik ook dat als
een diepe eerbied voor het le-
Vaak moet ik denken aan de
joodse gedachte dat de ge
boorte van een kind betekent
dat de hoop voor de toekomst
niet is opgegeven. Ik geloof in
een zeer kritische discussie
over de vele nieuwe techni
sche mogejijkheden. Het ge
vaar is dat 'het meer gaat om
de techniek dan om de mens.
Dat lijkt me levensgevaarlijk.
De Kerk zou aan deze tijd een
grote dienst bewijzen als ze
niet van bovenaf haar wil zou
opleggen, maar als ze zichzelf
oefende in luisteren naar men
sen. Geen gehoorzaamheid
zonder dialoog. Gehoorzaam
heid Is in dialoog gaan vanuit
een diepe eerbied voor elkaar.
SAO PAULO In de Braziliaanse stad Rio de
Janeiro is een godsdienstoorlog uitgebroken
tussen Pinkstergroepen en de volgelingen van"
de Afro-Braziliaanse religies, zoals de 'Umban-
da'. Sinds enkele weken vernielen de aanhan
gers van beide godsdienstige groepen eikaars
gebouwen en proberen zij de 'duivel hardhan
dig uit het lijf van de ongelovigen' te slaan.
Parlementslid Atila Nunes, een van de leiders
van de Umbandabeweging met bijna twee mil
joen volgelingen in Rio de Janeiro en omstre
ken, diende vorige week een lijvig dossier in bij
de politie met klachten tegen de voortdurende
agressie van de kant van de Pinkstergroepen.
Volgens Nunes heerst er in Rio de Janeiro, met
zes miljoen zielen, nu een 'klimaat van inquisi
tie', veroorzaakt door fanatieke leden van de
Pinkstergemeenten. Hij wil dat de minister van
justitie, Paulo Brossard, maatregelen neemt.
Leiders van de snelgroeiende Pinksterbewe
ging in Rio de Janeiro, met in totaal bijna
900.000 volgelingen, spreken tegen dat zij de
'Umbanda' de oorlog hebben verklaard. „Wij
drijven slechts de duivelse geest uit hen", aldus
ds. Miguel Angelo van de Pinkstergemeente
'Christus leeft'.
Niets is belangwek
kender dan de conver
satie van twee gelief
den die zwijgen.
ASSISI In tal van lan
den worden mensen er
zich van bewust, dat, wil
de aarde leefbaar blijven,
we een betere verhou
ding moeten hebben met
de natuur. In het Conci
liair Proces waartoe Carl
Friedrich von Weizsacker
en de Wereldraad van
Kerken heben opgeroe
pen zou dit ook een be
langrijke rol moeten spe
len.
Von Weizsacker schrijft na
drukkelijk over de relatie
mens en natuur. Hij zegt: er
kan geen vrede zijn onder de
mensen zonder vrede met de
natuur en geen vrede met de
natuur zonder vrede onder de
Verwonderlijk is het dan ook
niet dat Raad van Kerken bij
het uitstippelen van de route
van het Conciliair Proces
wijst op de betekenis van
Franciscus, de man die de
verbondenheid tussen mens
en natuur in de kerkelijke
traditie het duidelijkst tot uit
drukking heeft gebracht. Hij
doet dat in het Zonnelied,
waarin de aarde moeder heet
en zon en maan, wind en
weer, water en vuur zusters
en broeders genoemd wor
den." Daarom is het zinvol na
te gaan wat de diepe beteke
nis is van dit Zonnelied en
dan vooral met betrekking tot
het Conciliair Proces.
Afsluiting
Dit Zonnelied - tegenwoordig
vooral aangeduid als „Loflied
de Schepselen" - is niet
de vrucht van abstracte, vrij
blijvende overwegingen, geen
natuurpoëzie, maar de uit
drukking van een visie op al
het geschapene. Het ontstond
in de eindfase van Franciscus'
leven, als afsluiting van zijn
geestelijke ontwikkelings
gang, op het grensgebied waar
het tijdelijke en eeuwige el
kaar nabij zijn. Het doet in
zijn opbouw ontegenzeggelijk
denken aan het Scheppings
verhaal en aan bepaalde psal
men, maar wat het van deze
bijbelse bronnen onder
scheidt, is de familiale ver
bondenheid, Franciscus ziet
de schepping als een kosmi
sche broederschap, samenge
steld niet uit natuurelementen
maar uit personen. Die perso
nen: zon, maan, sterren, wind,
water, vuur, aarde en dood
ziet hij als een grote familie
van broeders en zusters. „Hij
promoveert de wereld van de
natuur naar een nieuwe
waardigheid". Dit familiale
aspect, deze broederschap van
al het geschapene, blijkt niet
alleen uit de benamingen van
broeder en zuster. Er is in die
familie ook een vader en
moeder. Franciscus spreekt
over „Heer" broeder Zon en
zuster „onze moeder" de aar
de. En hiermede is de schep
pingsfamilie compleet.
De aarde wordt door Francis
cus dus niet alleen „moeder"
genoemd maar ook zuster. De
Duitse natuurwetenschapper
Kaminski is van mening, dat
nooit zo hoog en op zo'n mees
terlijke wijze dit communice
ren van de mens met de aarde
- en hun onderlinge verbon
denheid - werd opgevoerd.
„Zulk een nauwe band, in zo
weinig woorden uitgedrukt,
kan nauwelijks nog overtrof
fen worden; ze is de basis van
een nieuwe relatie van de
mens ten opzichte van zijn
milieu". Een mens, zegt hij,
een mensheid die begrijpt, dat
moeder en zuster ons in één
persoon tegemoet treden, dat
wij broer en zus en tegelijker
tijd kind van deze aarde zijn,
zal deze planeet, deze levens
ruimte met zo'n eerbied, ne
derigheid, vreugde en innig
heid ervaren en beleven en er
zo creatief mee omgaan, dat
er helemaal niets gebeurt, dat
aan deze wederzijdse relatie
afbreuk zou kunnen doen. De
mens is kind van zijn moeder
de aarde en tegelijkertijd is zij
zijn zuster. Deze grondslag
van Franciscus' visie moet tot
uitgangspunt voor onze toe
komst gemaakt worden. Een
meer objectieve grondslag be
staat eenvoudig niet".
Eenheid
De functie van de zon wordt
op een speciale manier door
Franciscus benadrukt. Geeft
hij de aarde als titel „zuster,
moeder" bij de zon is de volg
orde „Heer, broeder" en niet
„Broeder-Heer". Want voor
Franciscus is de zon het teken
van de Allerhoogste. Wan
neer we al het geschapene
zien als broers en zussen, dan
betekent dit, dat we resoluut
kiezen voor een wereld waar
in de eenheid het tenslotte
moet winnen van verscheurd
heid en uitbuiting. De schep
ping is een familie, een inge
schapen verbondenheid waar
in de leden voor elkaar opko
men. En de mens behoort tot
die scheppingsfamilie. Hij on-
Cimabue's portret Franciscus
derhoudt daarin de vrede
voor anderen en voor zich
zelf.
Franciscus neemt ook de li
chamelijke dood op in deze
familie. Deze brengt geluk
voor wie leefden in overeen
stemming met de familiale re
latie van al het geschapene.
De tweede dood waarover
Franciscus spreekt heeft een
scheppingsvernielend karak
ter en behoort niet tot de
scheppingsfamilie.
De christelijke ethiek, zegt
Karl Kantor, een Sowjet-Rus-
sische theoreticus, bevindt
zich in velerlei' opzicht in
overeenstemming met de eco
logische ethiek, zoals bijvoor
beeld „de ontroerende, be
schouwende verering van de
natuur in de geest van Fran
ciscus van Assisië laat zien'
Hoewel men van Kantor niet
kan verwachten, dat hij de
diepere religieuze grondhou
ding van Franciscus onder
kent, geeft zo'n uitspraak, ge
daan in 1977, toch stof tot na
denken.
Wanneer in Genesis staat, dat
de mens de beheersing over
de aarde moet uitoefenen
over de omringende natuur
en de aarde waarop hij leeft,
dan is dat niet in de zin van
uitbuiten maar een goed over
wogen beheer. Bij christenen
van katholieke als van refor
matorische huize staat Fran
ciscus hoog aangeschreven:
een diep evangelisch mens.
Verwacht mag daarom wor
den, dat zijn visie op het om
gaan met de schepping aan de
christenen inspiratie zal ge
ven om van daaruit zich in te
zetten in het op gang gebrach
te Conciliair Proces. Om tot
duidelijke besluiten te komen
vanuit de doelstelling van dit
Proces. En zo de schepping te
maken tot een goed huis voor
de gehele scheppingsfamilie.
J. W. VAN DER PUTTEN
Thomas Stearne Eliot, de
Amerikaans-Engelse
dichter-essayist die hon
derd jaar geleden werd
geboren, maakt op de le
zer van vandaag in menig
opzicht een zeer tegen
strijdige indruk. Het kan
misschien verklaren
waarom velen zo slecht
met hem uit de voeten
kunnen en aan hem - die
niet slechts een generatie
maar zelfs een tijdperk
heeft gedomineerd - rela
tief zo weinig aandacht
wordt besteed.
Enerzijds is hij de dichter die
de Engelse poëzie - zo is de
gangbare opvatting onder de
Engelse critici - ingrijpend
heeft vernieuwd, anderzijds
geldt hij nadrukkelijk als de
handhaver van de traditie,
niet alleen in literaire maar
ook in christelijke zin. Ver
der: zijn belangrijkste poëzie
is zonder twijfel religieus,
maar Eliot wilde in zijn poëzie
net geloof niet verdedigen,
want dat zou alleen maar lei
den maar tot slechte poëzie.
Laatste voorbeeld van dit te
genstrijdige beeld: als Ameri
kaan nota bene die zich tot
Engelsman liet naturaliseren
was hij in deze eeuw waar
schijnlijk een van de eersten
die zich sterk maakte voor
een Europese literatuur zon
der grenzen, maar hij oriën
teerde zich daarbij op de
vorm waarin dat in de late
Middeleeuwen gestalte kreeg.
Traditie is zonder twijfel het
sleutelwoord om toegang te
krijgen tot de wereld van
Eliot en hij wilde als dichter
en essayist zeer nadrukkelijk
in de Europese traditie staan.
Maar het was in zijn ogen niet
voldoende die traditie te
handhaven en door te geven;
wilde zij levend blijven, dan
moest die traditie vernieuwd
worden (in zijn poëzie) en in
het licht van de opvattingen
van vandaag herijkt worden
(in zijn essays). Maar wezen
lijk blijft de band met het ver
leden. Het nieuw te maken
werk krijgt juist betekenis
door zijn band met het verle
den. Zou die band niet be
staan, dan zouden we, zo
meent Eliot, tot niets in staat
zijn. Ook zij die niet bewust
putten uit die band met het
verleden, zijn niets zónder die
traditie. Wat Eliot van hen
T.S. Eliot
echter onderscheidt is de na
drukkelijke aandacht die hij
opbrengt voor die traditie.
Het is, getuige zijn studies,
voor hem een levend bewust
zijn en geeft aan zijn poëzie
een gelaagdheid die het niet
iedereen is gegeven te onder
scheiden. Maar Eliot voegt
aan de traditie een nieuwe
laag toe. De kans lijkt dan
niet denkbeeldig dat zijn poë
zie onverteerbaar wordt. Dat
voorkomt hij echter door de
spreektaal-achtige wijze van
uitdrukken, door het eigen
ritme, maar vooral ook door
gewone bestaanservaringen
tot uitgangspunt van zijn poë
zie te nemen.
Continuïteit
In feite zijn moderniteit en
traditionele elementen in het
poëtische werk van Eliot ten
nauwste op elkaar betrokken.
Als het echter moeite kost die
voortgezette continuïteit ten
opzichte van het literaire
voorgeslacht in het werk van
Eliot te herkennen, dan ligt
dat wellicht aan de nu tot in
alle hoeken doorgevoerde wa
terscheiding die de eigentijdse
cultuur afgrendelt van het be
wustzijn van haar oorspron
kelijke wortels. Om het sim
peler te zeggen: voor de mees
ten is traditie een leeg, pom
peus woord. Het wordt slechts
geassocieerd met een aantal
namen, maar de werken die
aan deze namen verbonden
zijn, blijven, ongelezen. De
beelden maar ook de waarden
die de werken hebben be
zield, vinden weinig weer
klank. Juist om dat laatste te
verzekeren pkeegt Eliot zijn
„vertaaT'werk. Het werk van
Eliot valt misschien te karak
teriseren als een machtig kop
pelteken, als een trait-d'union
met de traditie.
Eliot heeft ongetwijfeld'voor
voeld dat die erfenis van de
traditie werd bedreigd. Het is
uitgerekend hij, de Ameri
kaan die in 1915 naar Europa
komt, zijn voorland, daarmee
afziend van een (wijsgerige)
carrière in de Verenigde Sta
ten, en in Oxford en Parijs
studeert (en daar zich een
kennis van het Frans eigen
maakt zodat hij er ook in kan
schrijven), vervolgens Engels
staatsburger wordt en, als on
misbaar sluitstuk van zijn
worteling, het lidmaatschap
aanvaardt van de Anglicaanse
kerk.
Een aantal Nijmeegse anglis
ten onder leiding van W.
Bronzwaer heeft geprobeerd
in de bundel T.S. Eliot, Een
Amerikaan in Europa, enige
orde aan te 'brengen in de
veelvormigheid van deze im
posante persoonlijkheid. Zijn
bekering tot het anglicanisme
als die vorm van christendom
die het best past bij de Engel
se traditie wordt belicht, zijn
rol als leider van het door
hem opgerichte tijdschrift
The Criterion (De Maatstaf),
waarin hij de actualiteit van
de Europese (tegenover de
versnipperde nationale) lite
raire cultuur wilde laten zien,
de ontvangst van zijn toneel
stukken in Nederland, zijn
contacten met Strawinsky en
de invloed van Eliot op dich
ters na hem komen daarin
aan bod.
De in het begin gesignaleerde,
schijnbare tegenstellingen
verdwijnen en er rijst een
beeld op van een man die al
aan het begin van zijn literai
re carrière zijn doelstellingen
met kracht en grote helder
heid heeft gedefinieerd. De
lijnen die toen werden uitge
zet blijven zichtbaar tot zijn
dood in 1965. Het leven van
Eliot is in de uitwerking van
zijn ideeën naar literatuur, ge
loof' en levenswandel toe van
een verbazingwekkende con
sistentie. Zelden waren theo
retische opvattingen zo maat
gevend als bij hem.
Het belangrijkste opstel uit
'genoemde bundel is zonder
twijfel dat van Johan Kuin.
Het heet Proeve van een
apologie; T. S. Eliot als Angli
caan. De titel kan gemakke
lijk tot misverstanden leiden,
want Kuin bedoelt waar
schijnlijk niet te verdedigen
waaróm T. S. Eliot in 1927,
toen hij 39 was, zeer bewust
overging tot de Anglicaanse
kerk, nadat hij in een zeer
vrijzinnig-protestants klimaat,
dat van de Amerikaanse Uni
tarian Church, was opge
groeid. Zijn keuze voor de
Anglicaanse kerk is in zekere
zin een uitvloeisel van zijn li
teraire opvattingen geweest.
Dragende kracht
Vanuit de literatuur was Eliot
vertrouwd met het christen
dom als de dragende kracht
van zeer veel cultuuruitingen.
Ongetwijfeld heeft zijn res
pect voor dit verleden hem er
mede toe gebracht zich op
nieuw bewust tot het chris
tendom te bekeren. Kuin
maakt in zijn „apologie" bo
venal werk van het feit dat
Eliot zocht naar een funda
ment voor de moraal. Met be
hulp van een louter verstan
delijke redenering conclu
deerde Eliot tot de noodzaak
van een bovennnatuurlijk ge
loof als hoogste instantie voor
de moraal. Deze kon niet ge
baseerd zijn op een „inner
voice" in de mens zoals som
migen onder wie de humanis
ten beweerden met wie hij
over deze kwestie debatteer
de. Tegenover romantische
vrijblijvendheid plaatste Elot
klassieke rechtlijnigheid. Al
leen op die manier meende hij
dat verval voorkomen kon
worden.
Zijn verwantschap met de tra
ditie zou het vervolgens aan
nemelijk gemaakt hebben dat
hij koos voor de rooms-katho-
lieke kerk, de meest universe
le kerk en de oudste zo niet
de belangrijkste representant
van de christelijke traditie.
Hij koos echter voor de Angli
caanse kerk die weliswaar
sterk verwant is aan de ka
tholieke kerk, maar waarin
de speelruimte voor eigen op
vattingen en de mogelijkheid
tot innerlijke kritiek en dus
correctie meer beduidend gro
ter is dan in de katholieke
kerk.
Een ander belangrijk element
dat Eliot tot het christendom
voerde was zijn pessimisme.
Hij schreef niet voor niets op
stellen over Pascal en Baude
laire, voor wie het christen
dom een reddende kracht
Bij dit alles is het opvallend
dat Eliot in zijn geschriften
vrijwel nooit melding maakt
ook geconstrueerd op basis
van de polemieken en opstel
len, waarin Eliot inging op
kerkelijke kwesties en de
fundering van zijn moraal.
Maar welke strikt persoonlij
ke motieven hij hanteerde
komt men niet te weten. Zijn
persoonlijke relatie met het
christendom is in feite een
groot geheim. De duizenden
nog óngepubliceerde brieven
van Eliot kunnen deze wel
licht verduidelijken. Ze ko
men bij testamentaire be
schikking pas in de volgende
eeuw beschikbaar.
W. Bronzwaer e.a. T. S.
Eliot, Een Amerikaan in
Europa. Uitgave Ambo.
Prijs 37,50. Bij dezelfde
uitgever verschenen twee
dichtbundels met werk van
Eliot. Bij uitgeverij Kok
verschijnt binnenkort een
selectie uit de essays.
Schi
sch<
China's driehoeksverhouding
slist.
10.000
GEZIEN het succes van de onderhandelingen in de acht^ huizin
ons liggende periode tussen de Verenigde Staten en de Sov^j0m
jetunie lijken de twee grootmachten wat nader tot elkaar taanslu
zijn gekomen. De twee landen zijn zich er echter zeer goetdit ja:
van bewust dat er zich ook andere machtscentra aan het onioverle
wikkelen zijn waarmee een goede verstandhouding moeders j
worden opgebouwd. Wat de Sovjetunie betreft is China daa^"e j
een voorbeeld van. Een communistische natie die merkwaar direct
digerwijs op betere voet staat met het kapitalistische Ameri schooi
ka dan met de Sovjetunie, wat te danken is aan het spectacu lukte
laire bezoek dat de toenmalige Amerikaanse president Ride ve:
chard Nixon in 1972 aan Peking bracht.
^VANNEER Washington daar de laatste jaren wel eens al ti
zelfverzekerd over deed, en zich bijvoorbeeld kritiek meendi
te kunnen veroorloven op de steeds grotere afzet van Chine
se wapens in de Derde Wereld en het gebied rond de Perzl
sche Golf, maakte Peking het Witte Huis in niet mis te ver
stane bewoordingen duidelijk daar niet van gediend te zijn
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Georgi
Schultz, kreeg de afgelopen zomer bij een bezoek aan Pekinj
te horen dat China wapens verkoopt aan wie het wil ei
daarbij geen rekening kan houden met wat men daar i|
Washington over denkt.
ONDANKS dergelijke wrijvingen echter is de verhoudinj
van Peking met Washington nog steeds beter dan met Mos
kou. Aan die opmerkelijke situatie zou echter wel eens spoe
dig een eind kunnen komen. De besprekingen tussen de Ru
sissche en Chinese ministers van buitenlandse zaken, die di
afgelopen dagen in Moskou werden gehouden, onderstrepei
de hardnekkige geruchten over een komende Russisch-Chi
nese top. Wanneer de Chinese sterke man Deng Xiaopin{
volgend jaar Sovjet-leider Michaïl Gorbatsjov ontvangt, dat
betekent dat een Russisch succes waar vele jaren voor is geij
verd. Tot nu toe had Peking alle avances van Moskou na
drukkelijk afgewezen, maar daar zou nu wel eens verande
ring in kunnen komen.
KENNELIJK is pas nu, met nieuwe leiders «in Moskou eij
Peking, het politieke klimaat zodanig dat toenaderingspogin-
gen kans op succes hebben. Een goed jaar na zijn intrede irj
het Kremlin als nieuwe partijleider klopte Gorbatsjov in dt
grensplaats Vladivostok aan de poorten van het Hemelst
Rijk. Hij reikte de Chinese leiders de hand en stelde meteei|
voor de economische krachten van de Sovjetunie, China er!
Japan te bundelen voor de welvaart van Azië. Vlak voor d<
opening van de Olympische Spelen in Seoul heeft Gorbatsjo\
zijn oproep nog eens herhaald in de Siberische stad Krasno
jarsk.
TEGENOVER de Russische toenaderingspogingen hebber
de Chinezen altijd drie obstakels genoemd die volgens her
een normalisering van de Chinees-Russische betrekkingen
de weg staan: de massale legering van Sovjet-troepen aan de
grenzen met China, de steun van de Sovjetunie aan Vietnam
bij de verovering en bezetting van Kampuchea en de oorlog
van de Sovjets in Afghanistan.
AlS de Chinese sterke man Dertg Xiaoping instemt met eerj
ontmoeting met de nieuwe leider in hét Kremlin, dan houd!
dat in dat hij dé inspanningen van Moskou om de drie obsta
kels uit de weg te ruimen naar waarde heeft weten te schat
ten. Het betekent echter ook dat Peking het moment geko
men acht de driehoeksverhouding met Washington en Mos
kou op zijn minst wat meer in evenwicht te brengen.
Temperatuur loopt
geleidelijk op
DE BILT (KNMI) - De tempe-
ratuur in ons land gaat gelei
delijk stijgen. Vrijdag stond al
leen in het noordoosten het
kwik in de thermometers iets
beneden het vriespunt, maar
vandaag is ook daar de zachte
re lucht weer terug. Het blijft
zwaar bewolkt, maar neerslag
hoeveelheden van betekenis
worden niet verwacht. Er is
vrijwel geen wind. Na zater
dag wordt het anders. Dan
breiden oceaandepressies hun
invloed volop over het vaste
land van West-Europa uit. De
middagtemperaturen bereiken
van lieverlede waarden van
ongeveer acht graden. Wel
wordt het weerbeeld veel wis
selvalliger en er komen daar
bij dagen met veel wind.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor zondag en maandag:
Zuid-Scandinavië: Veel bewol
king. Perioden met sneeuw,
later overgaand in regen. Mid-
dagtemperatuur langzaam op
lopend van min 2 graden tot
even boven nul.
Denemarken: Veel bewolking
en perioden met sneeuw die
snel overgaat in regen. Mid-
dagtemperatuur oplopend van
0 tot 6 graden.
Britse Eilanden: Eerst veel be
wolking en perioden met re
gen, later wisselend bewolkt
en buien, in het noorden
sneeuwbuien. Middagtempera-
tuur rond 10 graden.
Benelux, Bondsrepubliek
Duitsland en Frankrijk: Veel
bewolking en perioden met re
gen. Middagtemperatuur van 2
graden in het noorden oplo
pend tot 15 graden in het zui
den, maandag 9 graden in het
noorden en rond 18 graden in
het zuiden.
tot 5 graden in het oosten en
12 graden in het westen.
Spanje en Portugal: Perioden
met zon, maandag vanuit he^
westen opkomende bewolking
en in de noordelijke streker^
wat regen. Middagtempera
tuur rond 16 graden langs de
Atlantische kust, rond 20 gra
den langs de Middellandse
Zeekust en meer landinwaarts
rond 14 graden.
Italië en de Joegoslavische en
Griekse kust: Naar het oosten
wegtrekkende regenbuien, ge
volgd door flinke opklaringen.
Middagtemperatuur van 9 gra-
Budapost
-Ir
0.2
Ü1 DEI
o.l forr
H ten
bun
o:o EIsï
198!
?j na s
13! star
22 wer
o? wer
o!i (VS
Alpenlanden: Bewolkt en ten
noorden van de bergen perio
den met regen. Middagtempe
ratuur 3 tot 5 graden, oplopend
Singapore
DE
