Van den Broek: „Liever géén
nieuwe pas dan een onbetrouwbare"
KEP-manager Van Dijk boos over „eindexamen"
Kras „Moeder
departement"
wordt morgen
al 175 jaar
paglt binnenland
M
£eidóc6omcmt
WOENSDAG 30 NOVEMBER 1988 PAGINA 3
'een
Kame
iart en
aar op
ucent
I met
aai
ovei
kandid
Joh,
wet
verst;
uwe
i den
or zijr
i sirnpx
i geze
het p;
log in
d, een
noj
m
gelijk
voo
an wai
Die
de mii
/inden
n Brof
d wel
•eel en
g nu
en.
DEN HAAG KEP-ma-
nager Van Dijk is woe
dend over de handelswij
ze van minister Van den
Broek. Begin november
werd de eerste interne
test met bijna vijfhonderd
paspoorten uitgevoerd.
Uit een onderzoek van de
speciale projectgroep op
Van den Broeks departe
ment bleek dat 20 van
de documenten fouten
vertoonde.
,,Tot onze verbazing werd
deze test plotseling als een
soort eindexamen beschouwd.
Van den Broek heeft de resul-
tatén meteen in de publiciteit
gebracht zonder eerst met ons
te overleggen. Daarmee heeft
de minister tegen de geest van
de samenwerkingsovereen
komst gehandeld", aldus Van
Dijk.
„Stoppen met KEP zou een
enorme kapitaalvernietiging
zijn. Bovendien gooi je ruim
twee jaar intensieve research
weg. Wij zijn ervan overtuigd
toets der kritiek kan door
staan", aldus Van Dijk. KEP
zal op korte termijn een serie
paspoorten produceren die zal
worden getest door één of
meerdere onderzoeksbureaus.
Het definitieve rapport van
de projectgroep werd gisteren
openbaar gemaakt. De conclu
sies zijn vernietigend voor
KEP: niet alleen het paspoort,
maar ook het produktiesvs-
teem vertoont onacceptabel
veel fouten. KEP leverde vo
rige week een nieuwe serie
af, die met het blote oog werd
getest door Buitenlandse Za
ken. Alle paspoorten uit deze
reeks hadden volgens de on
derzoekers en ook volgens
Van den Broek duidelijk
zichtbare fouten, zoals vlek
ken, beschadigingen, onjuiste
namen en vervormde kaar
ten.
Van Dijk: „Het is logisch dat
die paspoorten niet honderd
procent waren, omdat een
toeleverancier van ons bedrijf
een blunder had gemaakt.
Diezelfde fout zat in alle pas
poorten en is inmiddels her
steld. Ik kan om veiligheids
redenen niet zeggen welke
blunder precies is gemaakt.
Wij zitten nu nog in een over
gang van de laboratoriumfase
naar serieproduktie. Dat kan
nooit zonder problemen ver
lopen. Dit past in tegenstel
ling tot de opstelling van Van
den Broek helemaal in de op
zet".
Van Dijk sluit een schade
claim niet uit, maar wil eerst
met KEP een „goede presta
tie" neerzetten door een frau
debestendig paspoort af te le
veren. Wel geeft Van Dijk toe
dat KEP met een „waterdich
te" pas sterk in de schoenen
staat als het tot een jurische
procedure komt.
Een woordvoerder van de
banken die KEP financieren
is van mening dat een eenzij
dige opzegging niet betekent
dat het contract tussen KEP
en de staat meteen van tafel is
geveegd. „Het is mogelijk dat
er op 1 janauri een acceptabe
le oplossing uit de bus komt",
aldus deze zegsman. Hij sluit
niet uit dat Joh. Enschedé en
de Staatsdrukkerij alsnog een
verband aangaan met KEP.
DEN HAAG Vlak
voordat wij de werkka
mer van minister Van
den Broek betreden, heb
ben de directies van KEP
en van de banken NMB
en NIB dit vertrek verla
ten. Zij hebben zojuist
van de bewindsman te
horen gekregen dat het
definitief is afgelopen. De
staat der Nederlanden
verbreekt de samenwer
kingsovereenkomst met
het bedrijf „Kenmerk en
Personificatie BV" te
Schiedam.
Mr. Hans van den Broek, zelf
afkomstig uit het bedrijfs
leven (AKZO), heeft het dui
delijk geen leuk gesprek ge
vonden. „Ik vind dit een heel
triest eindresultaat van een
veelbewogen voorgeschiede
nis. Mij stond altijd voor ogen
dat de overheid als contract
partner zorgvuldig moest ope
reren en aan haar verplich
tingen moest voldoen; te meer
daar we ook te maken hadden
met de belangen van veertig a
vijftig werknemers, die al
heel lange tijd in onzekerheid
verkeerden. Maar anderzijds
was voor mij ook zeer belang
rijk dat ik tegenover de Ne
derlandse burgers de plicht
had ervoor te zorgen dat er in
januari een degelijk en deug-
delijk paspoort zou zijn en
1 géén ondeugdelijk document".
Het verbreken van de over
eenkomst met KEP is ingege
ven door de bevindingen van
de deskundigen die Van den
Broek inschakelde, toen hij
eerder dit jaar het paspoort
dossier van staatssecretaris
Van der Linden overnam.
„Daaruit bleek dat het verhel
pen van de nu weer geconsta
teerde tekortkomingen, als
dat überhaupt al mogelijk zou
zijn, nog tenminste enige
maanden zou vergen. Ook is
geconstateerd dat KEP onvol
doende expertise in huis heeft
om waterdichte garanties te
kunnen geven voor het pro
duceren van een goed pas
poort. Daarom was nü het
moment gekomen om de
streep te trekken".
dergin
;erke
k de
Nove
ioden
met
tot en
ember
nnig. 1
ijk 30
norm;
eerde
le hoe
95 mil
meter
bewo
en
de dal
n 5 g
tot II
;ten.
al: Vc|
5t-Spai
an tij
emper
Lanj
ugal
iden
ddagtf
21 gra
ki
n toe
5rieke
Midda
aden
18 gra<
„Ik heb deze beslissing ook
genomen op basis van juridi
sche adviezen. Die hebben mij
gestaafd in de mening dat
KEP zwaar in gebreke is ge
bleven. Maar ik kan het be
drijf uiteraard niet beletten
allerlei claims op tafel te leg
gen. Dat moeten de juristen
maar met elkaar uitvechten.
Naar mijn gevoel kon ik niet
anders doen dan ik nu gedaan
heb. Ik had natuurlijk het ri
sico van een schadeclaim
kunnen vermijden door te
zeggen dat men ondanks de
gebreken verder mocht gaan
met de paspoortproduktie,
maar dat vond ik geen reële
keus".
„Met KEP is overeengekomen
dat een eventuele onenigheid
aan arbiters wordt voorge
legd. Ik heb daaraan geen be
hoefte, maar als de andere be
langhebbenden dat wel willen
dan dienen wij voor zo'n arbi
tragecommissie te verschijnen
en daar onze zaak te beplei
ten. De normale procedure is
dat beidé partijen een eigen
arbiter aanwijzen en tezamen
een derde. Ik denk dat dit ook
hier het geval is".
Schadeclaim?
Tot hier
„Het is een geleidelijk proces
geweest van ongeveer een
week. Het begon met het
meest recente evaluatierap
port van een aantal deskundi
gen. Ik heb ook zelf met hen
gesproken om precies te be
grijpen wat zij hadden neer
geschreven. Maandagavond
viel het definitieve besluit,
's Middags om vijf uur werd
er hier op mijn ministerie nog
een TNO-rapport bezorgd.
Dat hebben we ook nog beke
ken, maar dat bracht geen
verandering in ons eindoor
deel".
„We moesten er nu mee stop
pen. Ik had de Kamer de ga
rantie gegeven dat er niet na
de invoering van het nieuwe
paspoort nog allerlei haperin
gen zouden kunnen optreden.
Tot dusverre hebben de bur
gers weliswaar via de publici
teit uitentreure van de pas-
Van den Broek: „Van de laatste zending van KEP vertoonden ólle exemplaren gebreken"
FOTO: CEES VERKERK
poortkwestie kennis kunnen
nemen, maar aan den lijve
hebben zij er nog niets #van
ondervonden. Dat zou na in
voering van een slecht pro-
dukt wel het geval zijn ge
weest. Evenmin is er tot nu
toe schade geweest voor dé
staat, althans niet in financië
le zin. Het is daarom zowel in
het belang van de burgers als
van de staat verstandig om nu
te zeggen: tot hier en niet ver
der!"
Vindt u het niet jammer dat u
zich in de vorige kabinetspe
riode, toen het KEP-avontuur
begon, niet persoonlijk wat
meer met de zaak hebt be
moeid?
Minister Van den Broek
schiet half in de lach. „Ik
denk dat iedereen die met dit
dossier te maken heeft gehad,
zal zeggen: ik wilde dat ik er
nóóit iets mee te maken had
gehad. Maar eh... nee, ik wil
hier de. schuldvraag niet nog
eens gaan bespreken. Dat heb
ik in de Kamer al voldoende
gedaan".
„In augustus kwam vast te
staan: Ja, KEP is in staat een
deugdelijk paspoort te maken,
althans op laboratorium
schaal. Vervolgens kreeg het
bedrijf nog vier maanden de
tijd om de operationele invoe
ring voor te bereiden. En wat
is nu gebleken? In goed Hol
lands komt het erop neer dat
de handgemaakte exempla
ren, de laboratoriumproduk-
ten dus, wél deugen, maar dat
er aan de lopende band, zelfs
als die langzaam draait, on-
Met blote oog
Zijn die machinaal vervaar
digde paspoorten inderdaad zo
slecht als gefluisterd wordt?
„Ik ben geen technicus, maar-
er kwamen fouten in voor
waarbij ik echt de aanwijzin
gen van TNO niet nodig had
om ze te kunnen constateren.
Je kon ze zó zien, met het blo
te oog. Overigens is hier op
het departement ook nog ge
controleerd met de ultravio-
letlamp. Dat .is een heel een
voudig hulpmiddel dat ook
sommige warenhuizen en su
permarkten hebben om de
echtheid van betaalcheques of
bankbiljetten te controleren.
En wat bleek? Dat uit die eer
ste proefzending van vijfhon
derd KEP-paspoorten op het
eerste gezicht - met het blote
oog dus - twintig procent en
op het tweede gezicht - met
de lamp - 36 procent moest
worden afgekeurd. KEP heeft
enkele dagen daarna een
nieuwe zending gestuurd.
Daarvan bleken nota bene
alle passen visuele gebreken
te vertonen!".
Hoe moet het nu verder
Blijft er de mogelijkheid dat
KEP wordt ondergebracht in
een consortium met Joh. En
schedé en de Staatsdrukkerij?
„We moeten geen overhaaste
stappen zetten. Voorop staat -
en dat is de enige garantie
die ik aan de Tweede Kamer
heb gegeven - dat we liever
géén nieuw paspoort hebben
dan een onbetrouwbaar pas
poort. Binnen dat kader
moeten we nu zoeken naar
andere oplossingen. Dat zal
niet gemakkelijk zijn en veel
overleg vergen. Ik denk dat
het ook aan de financiers van
KEP (Nederlandse Midden-
standsbank en Nationale In
vesteringsbank) is om met an
dere voorstellen te komen. Ik
constateer nu slechts dat mijn
contractpartner het af laat
weten. Ik heb natuurlijk wel
mijn eigen gedachten over het
vervolg van deze kwestie,
maar die wil ik hier niet ont
vouwen. Daarvoor is het nog
te vroeg".
RIK IN 'T HOUT
4 DICK VAN RIETSCHOTEN
Opluchting in politiek Den Haag
DEN HAAG - Politiek Den Haag heeft met een mengeling van
opluchting en argwaan gereageerd op Van den Broeks besluit.
De Kamer wil nu weten wat de financiële en juridische gevol
gen zijn en welk bedrijf het paspoort zou moeten maken. „De
regering kon niets anders meer doen", aldus CDA-woordvoer-
der Gualthérie van Weezel. „De tekortkomingen die aan het
licht zijn gekomen, zijn ronduit.onthutsend. Het is droevig dat
KEP er na herhaald uitstel niet in is geslaagd tot een verant
woord produkt te komen".
VVD-woordvoerder Wiebenga vindt het kabinetsbesluit ver
standig. „Maar Van den Broek moet snel duidelijk maken hoe
hij de burger een behoorlijk Europees paspoort wil geven. Ook
moet hij de details bekend maken over de financiële gevol
gen". De kritiek van de SGP is opmerkelijk: „Het kabinet en
de politiek in het algemeen lijden gezichtsverlies. De aange
richte schade laat zich niet alleen meten in guldens, maar ook
in verlies van vertrouwen".
Iedereen denkt dat Piet de Visser zelf paspoortmonster is
DEN HAAG Wie is ei
genlijk de grootste schul
dige aan het uit de hand
lopen van het paspoort
project? Minister Van den
Broek, Van Eekelen of de
gisteren als kamerlid te
ruggekeerde Van der
Linden? „Paspoorten"-
Piet de Visser (PvdA)
kan een schaterlach niet
onderdrukken. „Mis
schien wel premier Lub
bers zelf", luidt het ver
rassende antwoord.
Voor de 57-jarige Rotterdam
mer was het gisteren een his
torische dag. Als eerste parle
mentariër heeft hij eind 1986
de discussie aangezwengeld
over de paspoortzaak, nadat
hij de samenwerkingsove
reenkomst tussen de staat en
KEP had ingezien. „Toen wist
ik dat het helemaal mis was".
Hij stelde de regering maar
liefst zestig vragen en bracht
daarmee de paspoortzaak aan
het rollen. Twee jaar later zijn
twee bewindslieden opgestapt,
is er een parlementaire en
quête geweest, is Van den
Broek ternauwernood als mi
nister kunnen aanblijven, zijn
drie topambtenaren van zijn
departement weggepromo
veerd en staat KEP buiten
spel.
„Ja, ik vind het prima dat er
eindelijk een streep onder
KEP is gezet. Na acht jaar ge-
klooi zijn we terug bij af. Bui
tenlandse Zaken zal wel een
les hebben geleerd uit deze af
faire. Maar dat is helaas te
laat gebeurd". De Visser vindt
vooral de rol van Lubbers
zeer laakbaar. De premier
heeft geprobeerd een compro
mis te vinden, toen de depar
tementen van binnenlandse
zaken en buitenlandse zaken
een stammenstrijd voerden
over het paspoortproject.
„Lubbers heeft iedereen te
vriend willen houden", aldus
De Visser. „Maar het wordt
tijd dat ook Van den Broek
een tik van het paspoort-mon
ster krijgt. Iedereen denkt
trouwens dat ik het paspoort
monster ben".
BINNENLANDSE ZAKEN IN FEESTSTEMMING
DEN HAAG In het ministerie van binnenlandse za
ken, gehuisvest in één der lelijkste gebouwen van Den
Haag, geeft minister Van Dijk morgenochtend het
startsein voor een bijzondere feestdag. Zijn departe
ment, het oudste van Nederland, bestaat op de kop af
175 jaar.
Deze verjaardag wordt, deels in de grijze kantoorkolos zelf en deels
in het Nederlands Congresgebouw, op beschaafde wijze gevierd
met onder meer de opening van een historische tentoonstelling,
muziek, feestredes, een diavertoning en zelfs de opvoering van een
toneelstuk over de beroemdste minister van binnenlandse zaken
uit de vorige eeuw: de liberaal mr. J.R. Thorbecke.
Eigenlijk bestaat het ministerie al langer dan 175 jaar, want in 1798
(190 jaar geleden dus) vond in feite de geboorte al plaats. In ons
land, overheerst en beïnvloed door de revolutionaire Fransen en
omgedoopt tot Bataafsche Republiek, werd in dat jaar een ambtena
renapparaat in het leven geroepen met de naam „Departement van
Inwendige Politie en Toezicht op den Staat van Dijken, Wegen en
Wateren". De hoogste baas van dit departement heette geen minis
ter, maar „agent".
Deze agent, mr. A.J. La Pierre, moest met zijn ambtenaren onder
meer zorgen voor de vrijheid en de binnenlandse rust, de verijde
ling van samenzweringen, de arrestatie en het verhoor van ver
dachte personen, de uitvoering van politieke wetten, het houden
van toezicht op gevangenissen, tuchthuizen en andere openbare ge
stichten, de uitgifte van paspoorten handhaving van de persvrij
heid en godsdienstvrijheid, toezicht op openbare vergaderingen,
zorg voor de armen en, zoals de naam van het departement al zei,
het uitvoeren en bewaken van waterstaatkundige werken en aan
leg en onderhoud van wegen. Een gigantisch takenpakket derhal
ve. Al spoedig werden er nog twee andere departementen opge
richt: één voor „Nationale Opvoeding" en één voor.„Nationale Oe-
conomie". In 1801 werden het drietal echter weer tezamen gevoegd
tot „Departement van Binnenlandsche Zaken".
Koninkrijk
De vraag waarom men ondanks het voorgaande niet het jaar 1798
of 1801 als geboortejaar heeft aangehouden, is gemakkelijk te be
antwoorden. Pas begin december 1813 kreeg Nederland de staats
vorm die het heden ten dage (zij het in een veel moderner en de
mocratischer vorm) nog altijd heeft. Het werd een onafhankelijk
koninkrijk met aan het hoofd een telg uit het Oranjegeslacht. Daar
om beschouwt men de instelling van een nieuw ministerie van bin
nenlandse zaken onder de kersverse koning Willem I, morgen 175
jaar geleden, als het begin van de weg die rechtstreeks naar het
huidige departement van minister Van Dijk en staatssecretaris De
Graaff-Nauta leidt.
Zoals een oude, zwaarbeladen vrachtwagen onderweg wel eens een
motoronderdeel of een stuk van de lading kan verliezen, raakte
ook binnenlandse zaken op weg naar 1988 het een en ander kwijt
Vrij veel zelfs. In 1813 was Binnenlandse Zaken al niet meer het
enige ministerie in den lande. Bijna tegelijkertijd werden er ook
departementen van Oorlog (tevens van Buitenlandse Zaken), Fi
nanciën en Politie opgericht. Toch had Binnenlandse Zaken, onder
leiding van commissaris-generaal mr. A. van Stralen (de titel „mi
nister" werd pas in 1815 ingevoerd) in die periode nog heel wat te
verhapstukken: waterstaat, justitie, toezicht op de erediensten, on
derwijs, kunsten, wetenschappen, geneeskunde, landbouw, nijver
heid en armenzorg. In de loop der jaren werd het ministerie echter,
naarmate de ballast om zijn schouders zwaarder en zwaarder werd,
geleidelijk uitgekleed. Tegenwoordig spreekt men op Binnenlandse
Zaken overigens liever van „het moederdepartement dat kinderen
baarde".
En zo kwamen er in de vorige eeuw telgen ter wereld met namen
als Ministerie van Justitie, Ministerie van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, en Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijver
heid, gevolgd door nog enkele nakomertjes en kleinkinderen,
waarvan we Tnmiddels de namen wel kennen. Op die manier groei
de een Gideonsbende van slechts honderd ambtenaren (rond 1850)
geleidelijk uit tot een ambtelijke massa van vele duizenden perso
nen, verspreid wonend in enorme gebouwen in Den Haag en omge
ving en in vele dependances elders in het land.
Opheffen?
Wat er nu, na vele reorganisaties, .van Binnenlandse Zaken over is,
is slechts een vage afspiegeling van het oerministerie. Toch heeft
het departement, dat tot 1978 aan het Binnenhof gehuisvest is ge
weest, nog altijd een respectabel takenpakket. Eén ruwe greep: het
zorgt voor de gemeentepolitie en de brandweerkorpsen, behartigt
de grondwetszaken, heeft de BVD onder zijn hoede, regelt al onze
verkiezingen, oefent controle uit op gemeenten en provincies,
maakt plannen voor gemèentelijke herindelingen, coördineert het
minderhedenbeleid en het automatiseringsbeleid bij de overheid,
regelt de arbeidsvoorwaarden voor ambtenaren en ook de benoe
mingen van burgemeesters en commissarissen der koningin.
Desondanks zijn er de laatste tijd wel eens geluiden opgegaan om
het ministerie maar op te heffen en de taken te verdelen onder
andere departementen. Maar daar wil „moeder" uiteraard niets van
weten. Ze is wel oud, maar nog altijd zeer kras. Zelfs laat ze af en
toe nog een face-lift aanbrengen door meer taken naar zich toe te
trekken, met name als centrale coördinator van het totale rijksbe
leid. Het zal met Binnenlandse Zaken wel net zo gaan als met de
Eerste Kamer. Er zullen altijd pleitbezorgers voor opheffing blij
ven, maar het komt er nooit van.
Alleen al om traditionele redenen zou opheffing van Binnenlandse
Zaken een doodzonde moeten zijn. Geen enkel ministerie heeft zo'n
rijke historie en geen enkel ministerie heeft in zijn verleden zoveel
ministers van naam gehad die nu nog bij velen bekend zijn, al was
het maar omdat men in een straat of laan woont die naar zo'n per
soon is genoemd: Schimmelpenninck van der Oye, Thorbecke,
Heemskerk, De Savornin Lohman, Mackay, Kappeyne van de Cop-
pello, Ruys de Beerenbrouck, Cort van der Linden, Tak van Poort
vliet en meer recent Toxopeus en De Gaay Fortman. Bij al die
fraaie namen steekt trouwens het eenvoudige Van Dijk maar ma
ger af.
DICK VAN RIETSCHOTEN
jSUSKE EN WISKE DE KOMIEKE COCO
(ADVERTENTIE)
Toch arrestaties
wegens vrouwenhandel
ENSCHEDE De politie in
Enschede heeft gisteren in een
woning in Enschede drie man
nen aangehouden op verden
king van vrouwenhandel. On
der hen ook de man die zon
dag terugkeerde na 89 dagen
in Brazilië gevangen te hebben
gezeten op verdenking van
vrouwenhandel. Hij werd vrij
gelaten wegens gebrek aan be
wijs. Eerder meldde de politie
dat de man bij terugkeer in
Nederland geen arrestatiebe
vel hoefde te verwachten.
Deze arrestatie zou echter om
een andere zaak gaan. De poli
tie zegt daarover inmiddels
voldoende materiaal tegen de
mannen te hebben om hen als
verdachten aan te merken en
hen met succes te kunnen ver
volgen.
René van der
Linden, in
september als
staats
secretaris
gestruikeld
over de
paspoort
affaire, neemt
weer zijn
plaats in in de
CDA-bankjes
van de Tweede
Kamer. Hij is
gisteren
beëdigd.
FOTO: DIJKSTRA
Geen overleg met Indonesiëweigeraars over eerherstel
DEN HAAG Minister-presi
dent Lubbers ziet geen aanlei
ding om met de initiatiefgroep
Eerherstel Indonesiëweige
raars te gaan praten over dat
eerherstel. De PPR-Tweede-
Kamerleden Beckers en Lank-
horst hadden daarom ge
vraagd naar aanleiding van
1200 mensen die tijdens en na
de politionele acties opgesloten
hebben gezeten en nu zoeken
naar rehabilitatie. Met een re-
toenmaiige beleid tegenover
Indië wordt veroordeeld zou
den de weigeraars officieel het
morele gelijk aan hun ziide
krijgen. Zij zien dat als een be-
het ongenoegen onder de ruim geringsstandpunt waarin het gin van eerherstel
