„Monument Kennedy"
ondanks scheuren
nog recht overeind
p
1
lïnal
le
November '63: drie vrouwen
verloren hun echtgenoot
Veel tragedies
in Kennedy-clari
ïdt plaa
3rd wijk.
de goei
2ken vo
e in de
drie ko
ZATERDAG 12 NOVEMBER 19
88 PAGINA 25
^ïet was in Washington ijzig koud op de twintigste januari
ra 961de dag waarop Amerika een nieuwe, uiterst jonge en
Sgra lynamische president kreeg, die met verve een einde zou
tkkerpoSpben aan de weinig tot de verbeelding sprekende periode-
Eisenhower. De 35e Amerikaanse president had zich
omringd met enige gelijkgestemde intellectuelen, die
precies wisten waar zij de VS de komende jaren naartoe
wilden leiden. De Koude Oorlog zou definitief tot het
verleden gaan behoren, nationaal zou de bezem er door
moéten en alle geledingen van de maatschappij zouden
oegang krijgen tot de „onbegrensde mogelijkheden" van
(ëiijke de natie. Maar hij heeft het niet mogen beleven. Op 22
s pc im v e m b e r 1963, na nog geen driejaar presidentschap, werd
ais rüu John F. Kennedy in Dallas vermoord en een mythe
blesseer} geboren.
meesteri
Piet
in
puntt
van
zijde j
Faas j
Als
vallen,,1
daa
ndlopen
iaarom
basis,
liggen,
>roken
f. Die ASHINGTON - Dat een Kennedy president van de Verenigde Staten
'onegid^u worden, was voor intimi van de familie slechts een kwestie van tijd.
ader Joseph P. Kennedy wist dat hij dat zelf nooit zou worden vanwege
tedïe r1 ^Hitler-flirt" ten tijde van zijn ambassadeurschap in Londen. Daarom
het sePe hij al zijn financiële en politieke macht in om een van zijn kinderen
het Witte Huis te krijgen. Aanvankelijk golden alle inspanningen de
tegen idste zoon, Joe jr. Deze sneuvelde echter in 1943 boven Europa toen hij
als piloot oorlogsroem te vergaren. Dus richtte alle aandacht
'Jsnel nph op de tweede zoon: John Fitzgerald („Jack").
J
méj was misschien wel de betere keus.
n de üidanks grote problemen met zijn ge-
trijden (ndheid was „the all American boy" op
hggenit oorlogstoneel in de Pacific versche-
in de (n als commandant van een PT-109
allem^trouilleboot. Hij oogstte roem door
heldhaftig optreden nadat zijn schip
voor )or een Japanse destroyer doormidden
an ookis gevaren. De gedecoreerde oorlogs-
veldfld leek bij uitstek geschikt om te zijner
d een succesvolle gooi naar het hoog-
ambt te doen.
de jaren na de oorlog werd er door
milie en vrienden met overgave ge-
»rkt aan de reis naar het Witte Huis,
aar Jack .nam zelf het leeuwendeel
jor zijn rekening. In 1946 stapte hij als
fgevaardigde het nationale Congres
innen en bleef als Senator aan tot het
foment van zijn verkiezing tot presi-
ïnt. De Kennedy-kroonprins profileer-
'i zich in die jaren als een intelligente,
;er alerte jonge politicus, die en passant
j 1957 de felbegeerde Pulitzer Prize
zms. ion met zjjn boek „Profiles in Coura-
oen SG"
annee^ejnjgen twijfelden eraan dat de sleutel
het Witte Huis in 1961 in handen
ren nan JFK" zou komen, maar de Repu-
kandidaat Richard M. Nixon,
njdenjce_presjdent onder Eisenhower, stak
aar bijna een stokje voor. Kennedy
'S hct%alde de eindstreep echter dank zij dé
e bpeljtvinding van deze eeuw, de televisie.
;n seqjdens ^e rechtstreekse debatten tussen
°°r. dpde kandidaten kreeg.de natie een De-
t leid^ocratische kandidaat voorgeschoteld
;endnj|e spontaan, oprecht emotioneel ent
;t acttherpzinnig was en over een ironische'
uitspbmor beschikte. Nixon bleef op het
ensbeiherm nergens.
Ossenf
>en aar-»
1 esten
met
onhvlal een n'euwe l'jd zonder problemen
7 chr11 aanbteken, was een illusie. De erfe-
kernnl van c'e regcnng'Eisenhower wierp al
r-ï sne''een scbaduw over Kennedy. De
neun die Eisenhower had gegeven aan
vierbannen Cubanen die een complot
^porbereidden tegen het Castro-regime,
T^ferd voortgezet zonder dat de nieuwe
1 "resident een beeld had van waar het
JrTecies om ging. De al onder Eisenhower
n e invasie die Castro ten val
p noest brengen, werd doorgezet. Het
zfjnferd een fiasco-
le Os|
55
De Sovjetunie greep het aantreden van
de jeugdige Amerikaanse president aan
om het nieuwe Amerika te testen op po
litieke en militaire stabiliteit. De eerste
proef was direct al een gigantische be
dreiging voor de wereldvrede. Inzet was
de status van Berlijn. Chroetsjov wilde
van de voormalige Duitse hoofdstad een
vrije stad maken. De westerse geallieer
den waren daar mordicus tegen en de
spanning rond Berlijn liep huizenhoog
op. Kennedy besloot extra troepen naar
de stad te sturen en het op een confron
tatie met de Russen te laten aankomen.
Chroetsjov schrok van de daadkracht
van de president en trok zijn plannen in.
Echter, het zou niet lang duren voordat
Kennedy opnieuw door de Russen werd
gefèst. Weer was het Cuba, slechts luttele
kilometers van de Amerikaanse kust
verwijderd, dat voor problemen zorgde
en dat nu op een haar na leidde tot een
wereldcatastrofe. De Sovjetunie wilde
voor het eerst raketten in het buitenland
stationeren en koos daarvoor uitgere
kend Cuba uit. Amerikaanse verken
ningspatrouilles brachten aan het licht
dat er op het eiland raketlanceerinstalla-
ties werden gebouwd onder leiding van
Sovjetrussische adviseurs. Ook was er
een aanzienlijke hoeveelheid Russische
jachtvliegtuigen gestationeerd. Groot
alarm in Washington.
Indruk
Er werden militaire maatregelen geno
men met het doel Cuba aan te vallen.
Het wapengekletter zette Chroetsjov
klem en slechts drie dagen voordat de
VS tot actie wilden overgaan besloot
Moskou de bases te ontmantelen.
Het internationale optreden van Kenne
dy maakte indruk. Reizen naar onder
meer Berlijn, Parijs en Afrika waren me
debepalend voor het nieuwe beeld van
de VS. Respect was er ook voor de inzet
van de nieuwe regering in het roerige
Zuidoost-Azié. Hulp aan de Zuidvietna-
mese regering werd in die dagen in brede
kring toegejuicht. Pogingen van Kenne
dy om een stabiele situatie in dit gebied
te verkrijgen pakten echter heel anders
uit dan de bedoeling was. Ten tijde van
de dood van de president verbleven er
ongeveer 15.000 (gewapende) Ameri
kaanse adviseurs in Vietnam en werd al
driftig gesproken over openlijke militaire
acties om het generaalsbewind in Saigon
in het zadel te houden. Onnodig te zeg
gen hoe de situatie in Vietnam escaleer
de.
De aanvankelijk daadkrachtige pogingen
om in eigen land schoon schip te maken
(aanpak van de grote problemen in de
steden en het opzetten van betere sociale
zorg) verflauwden. Plannen tot verbete
ring van de Amerikaanse samenleving
stuitten op groot verzet; veel wetsvoor
stellen werden door het Congres getrai
neerd. Maar gezegd kan worden dat ja
ren later veel verbeteringen tot stand
zijn gekomen, dank zij de aanzet die
Kennedy daartoe gegeven had. De aan
pak van de georganiseerde misdaad
wierp zijn vruchten af, maar het invoe
ren van gelijke burgerrechten voor het
zwarte deel van de bevolking, leek in het
zuiden op een regelrechte burgeroorlog
uit te draaien. De hardheid waarmee
Washington de plannen doorzette leidde
echter tot een grotere acceptatie van de
zwarte bevolking in latere jaren.
In de korte tijd dat John Fitzgerald Ken
nedy het hoogste ambt in de VS bekleed
de is er veel in gang gezet dat uiteinde
lijk zou leiden tot een nieuw Amerika.
De verslagenheid na zijn dood was dan
ook niet alleen treurnis over een ambi
tieuze president die onder moordenaars
hand viel. In progressief politieke krin
gen werd hogelijk betreurd dat JFK geen
tweede ambtstermijn vergund was, zodat
hij de taak waaraan hij begonnen was,
niet kon afmaken.
V rouwen
Het beeld van de onkreukbare John F.
Kennedy bleef lang behouden, ondanks
nogal wat affaires, die tijdens zijn
ambtstermijn toch in brede kring bekend
waren. Nixon was uiteindelijk indirect
verantwoordelijk voor forse scheuren in
het „monument-Kennedy".
De activiteiten van de commissie-
Church, ingesteld na het Watergate-
schandaal, onthulden nogal wat machts
misbruik door Kennedy en zijn mede
werkers. Jarenlang bleken er bijvoor
beeld heimelijke acties tegen het Castro-
regime opgezet te zijn. waarbij in samen
werking met de maffia moordplannen
werden ontwikkeld.
Ook werd veel meer bekend over de vele
affaires met vrouwen die Jack Kennedy
al voor zijn verkiezing had, maar tijdens
John F. Kennedy enkele momenten voor
dat hij dodelijk werd getroffen door ko
gels uit het geweer van Lee Harvey Os
wald.
FOTO: AP
zijn ambtstermijn gewoon voortzette. Er
werden namen genoemd van onder an
deren de actrices Angic Dickinson, Kim
Novak, Jayne Mansfield en Marilyn
Monroe, maar ook van Mary Meijer
(schoonzus van de latere hoofdredacteur
van The Washington Post Ben Bradlee)
en Judith Campbell. Deze laatste onthul
de dat zij behalve met de president ook
nogal intiem was met een maffia-opper
hoofd in Chicago, Sam Giancana, waar
door er opnieuw een aanwijzing was dat
er (indirecte) connecties bestonden tus
sen deze misdaadorganisatie en functio
narissen van de regering-Kennedy.
Voorbij
Lange tijd werd gehoopt op een tweede
Kennedy in het Witte Huis. Maar Ro
bert Kennedy (wellicht de kundigste
man uit de Kennedy-clan die heel veel
invloed heeft gehad op zijn broer Jack)
werd in 1968 in Los Angeles vermoord.
Bleef over Joe Kennedy's jongste zoon
Edward. Maar deze Senator luidde juist
de neergang in van de Kennedy's, door
de gebeurtenissen op 18 juli 1969. Ed
ward Kennedy reed 's avonds met zijn
Oldsmobile van de brug af bij Chappa-
quiddick Island aan de kust van zijn
thuisstaat Massachusetts. De senator
wist zichzelf in veiligheid te brengen,
maar de 28-jarige Mary Jo Kopechne.
die hem vergezelde, verdronk. Dat alles
gebeurde na een nachtelijk feestje en
veel drankgebruik. Edward Kennedy
deed geen pogingen Mary Jo Kopechne
te redden en alarmeerde niet onmiddel
lijk de politie. Hoewel nooit is opgehel
derd wat er die nacht precies is gebeurd,
heeft Chappaquiddick een blijvende
smet geworpen op het Kennedy-blazoen
en heeft het Edward Kennedy's gang
naar het Witte Huis definitief geblok
keerd. De tijd van Amerika's „koninklij
ke familie" lijkt daarom definitief voor
bij, ondanks de pogingen van de jongere
generatie een politieke carrière op te
bouwen.
FRED BEENS
WASHINGTON - De Kennedy-clan
heeft veel tragedies meegemaakt. De
moord op John F. Kennedy in Dallas in
1963 en die op zijn jongere broer Robert
in Los Angeles in 1968 zijn de bekend
ste. Maar er waren er meer.
De oudste zoon van vader Joe en moe
der Rose Kennedy, Joseph Patrick, sneu
velde in de oorlog. De 28-jarige Kath
leen „Kick" Kennedy kwam in 1948 bij
een vliegtuigongeluk in Frankrijk om het
leven. Dochter Rosemary is geestelijk
gehandicapt en slijt haar dagen in een
inrichting.
Johns echtgenote Jacqueline kreeg in
1955 een miskraam en bracht een jaar
later een doodgeboren kind ter wereld.
In 1963 - zij was toen al First Lady -
stierf haar derde kind Patrick anderhal
ve dag na zijn gebóorte.
Senator Edward Kennedy scheidde van
zijn vrouw Joan met wie hij drie kinde
ren had. Hun zoon, Edward jr. kreeg op
jeugdige leeftijd kanker als gevolg waar
van een van zijn benen moest worden
geamputeerd. Robert Kennedy's zoon
David stierf in 1984 aan een overdosis
verdovende middelen.
Joe en Rose Kennedy hadden negen kin
deren en 29 kleinkinderen, die altijd in
de schijnwerpers van de publiciteit ble
ven. Veel jongere Kennedy's, gaan zwaar
onder de last van het verleden gebukt,
andere houden van de glamour, de pu
bliciteit en de roem die de familie nog
steeds omringt.
John Kennedy's dochter Caroline (30) is
getrouwd met de kunstenaar Edwin
Schlossberg en heeft een dochter. Haar
broer John jr. - geboren vlak voor zijn
vader het Witte Huis betrad - hoopt dit
jaar af te studeren aan de rechtenfacul
teit van Harvard.
Robert Kennedy had elf kinderen. Zijn
37-jarige dochter Kathleen, die drie kin
deren heeft, poogde twee jaar geleden
vergeefs een zetel in het Amerikaanse
Congres te veroveren. De 36-jarige Jo
seph (Joe), die twee kinderen heeft, doet
succesvolle pogingen een politieke car
rière op te bouwen en wordt door de fa
milie als de fakkeldrager van het libe
raal-politieke erfgoed van de Kennedy-
familie beschouwd. Hij is lid van het
Congres in zijn thuisstaat Massachusetts,
maar heeft hogere ambities. Joe presen
teerde zich tijdens de afgelopen Demo
cratische conventie in Atlanta en werd
daar stormachtig toegejuicht door zijn
partijgenoten. Hij leidde de beroemd ge
worden „waar-is-George-Bush-toe-
spraak" van zijn oom Edward in. Veel
Kennedy-kinderen zijn voortdurend ac
tief voor senator Edward en voor afge
vaardigde Joe. Zo werkt Edwards doch
ter Kara (28) in het herverkiezingscomi
té van haar vader.
JO WIJNEN
De kleine John Kennedy jr. tijdens de be
grafenis.
FOTO: UPI
Jackie Kennedy werd bij de uitvaartplechtigheden van haar echtgenoot begeleid door haar zwagers Robert (voorgrond) en Edward.
FOTO: AP
De gebeurtenissen in de november
dagen van 1963 in Dallas leidden
voor drie jonge moeders, twee
Amerikaanse en een Russische, tot
het verlies van hun echtgenoot.
Jacqueline Kennedy-Bouvier zat
naast haar man toen hij dodelijk
werd getroffen door de kogels van
Lee Harvey Oswald en verkeerde
dagenlang in een shocktoestand
door de gebeurtenissen in Dallas.
Ze was op het tijdstip van de
moord 34 jaar oud en tien jaar met
Kennedy getrouwd.
Haar verblijf in het Witte Huis duurde
langer dan dat van de president zelf. Op
6 december keerde ze het presidentiele
verblijf de rug toe, weigerde in de open
baarheid te verschijnen en betrok een
woning in Washington. De aanhoudende
stroom nieuwsgierigen deed haar echter
snel besluiten naar New York te verhui
zen, naar een vijftien kamers tellend ap
partement aan Fifth Avenue.
In de eerste jaren na de moord keerde ze
slechts één keer uit vrije wil terug in de
schijnwerpers. Op 14 januari 1964 be
dankte ze, zeer geëmotioneerd, via de te
levisie de ruim 800.000 landgenoten die
haar hun medeleven hadden betuigd.
Geruchten over een nieuwe man in haar
leven waren er volop, maar op één na
bleef het ook bij geruchten. Die uitzon
dering was Aristoteles Onassis, de puis
sant rijke Griekse reder en voormalig
echtgenoot van dc sopraan Maria Callas,
met wie ze in 1968 trouwde. Onassis
overleed in 1975, waarna Jackie naar
New York terugkeerde.
Ze werd als uitgever aangetrokken door
Viking Press, waar ze overigens vertrok
na een meningsverschil betreffende een
boek over haar zwager Edward Kenne
dy. Sinds 1978 werkt ze bij de New-
yorkse uitgeverij Doubleday Co. Jac
queline Kennedy, dochter van de schat
rijke bankier James T. Lee Bouvier, is
nu bijna zestig jaar.
Marina
Marina Alexandrovna Medvedeva Os
wald kon na de traumatische gebeurte
nissen in november '63 nooit meer hel
leven leiden dat ze daarvoor kende. De
in '63 nog alleen Russisch sprekende im-
migrante-tegen-wil-en-dank wordt nog
steeds achtervolgd door de daad van
haar man.
De nu 47-jarige Marina heeft Texas niet
de rug toegekeerd. Ze woont in het net
buiten Dallas gelegen Rockwall County.
De naam Oswald is in 1965 door haar
huwelijk met timmerman Kenneth Por
ter veranderd en heeft haar wat anonie
mer gemaakt. Dat geldt niet voor haar
beide dochters June (26) en Rachel (24),
die overigens door hun generatiegenoten
niet automatisch geassocieerd worden
met hun beruchte vader.
Marina, die in november 1963 net be
vallen was van haar tweede kind, riep
direct na de moord de sympathie op van
veel van haar nieuwe landgenoten.
Meelevende Amerikanen brachten in to
taal zo!n 70.000 dollar bijeen voor het
getroffen gezinnetje. Ze had rijk kunnen
worden met „onthullingen" over haar le
ven met Oswald, maar heeft daarentegen
zoveel mogelijk gezwegen in de hoop
weer een normaal leven te kunnen lei
den.
Zij was er jarenlang van overtuigd dat
haar man inderdaad de dodelijke scho
ten gelost had, maar rotsvast bleek die
overtuiging toch niet te zijn. In de editie
van het Amerikaanse blad Ladies' Home
Journal van deze maand merkt ze op dat
ook zij niets weet over Lee's stappen
kort voor en tijdens de moord op Ken
nedy. Mocht haar mar» er inderdaad mee
te maken hebben gehad dan heeft hij het
volgens haar in elk geval niet alleen ge-'
daan. „Het is een complex complot ge
weest en briljant uitgevoerd. Zou dat
dan door één man georganiseerd kunnen
zijn?", zo vraagt ze zich af.
Marie
De derde weduwe in die november-
maand was Marie Tippit, echtgenote
van agent J. D. Tippit. De Texaanse po
litieman hield Lee Harvey Oswald kort
na de moord op straat aan omdat het ge
zicht van de haastige passant voldeed
aan het signalement dat net via zijn au
toradio was doorgegeven. Hij kon
slechts een paar woorden met Oswald
wisselen en toen trok deze een pistool en
schoot Tippit dood.
De Amerikanen bleken ook zijn weduwe
en haar drie kinderen niet te vergeten;
binnen drie maanden kwam er voor een
totaal van 600.0000 dollar aan onder
steuning voor het getroffen gezin bin
nen. Marie Tippit, nu 61 jaar, hertrouw
de later met een collega van haar man,
inspecteur Harry Dean Thomas. Ze
woont in de wijk Oak Cliff in Dallas en
is inmiddels voor de tweede keer wedu-
CeidóG SouAOitt
