t Taboe op sterven een kwalijke zaak
Doopjurkjes van parachute-zijde
De
andere
jaren
GAT
—STICHTING WEDUWEN EN WEDUWNAARS:
Sinds de opvoering (losbandig
gesubsidieerd) van dal toneelstuk voor
vier herdershonden van Wim T.
Schippers, hoeft niemand zich meer te
verbazen over wat er onlangs te
Rotterdam heeft plaatsgevonden: de
opvoering (losbandig gesubsidieerd) van
een opera waarin niet wordt gezongen.
Het aing naar libretto van de
dramaturge Janine Brogt heette Solid
Ashes en om de verwarring compleet te
maken, speelden er vier identieke
tweelingen in mee, maar daar gaat het
hier niet om. Janine is haar tija vooruit,
daar gaat het om. Opera's waarin niet
gezongen wordt, gesproken aria's, die
kant moet het op. En waaromOmdat
het bel canto bezig is zijn zwanenzang te
zingen. De stemmen die met
hemelbestormende aria's als ..una furtiva
lagrima" uit L'Elisir d'Amore van
Donizetti of „Vissi d'arte, vissi d'amore"
uit Tosca de sterren van de hemel
konden zingen, zij worden zeldzamer en
zeldzamer. Een beetje heldentenor
schijnt men tegenwoordig met een
kaarsje te moeten zoeken, en een
coloratuursopraan die de hoge C kan
aanhouden totdat de brilleglazen ervan
barsten, valt helemaal niet meer te
vinden, zo blijkt.
Dat laatste tournooi om de Maria-
Callas-prijs. Tien deelneemsters en geen
van de tien kwam in aanmerking voor
een bekroning of zelfs maar een eervolle
vermelding. Het lyrische geluid sterft uit,
werd na afloop vastgesteld door menige
deskundige in Italië, ooit het land bij
uitstek van de rijzende Sole Mio.
..Stemmen met het kaliber van een
Caruso, een Gigli, zijn
hoogstwaarschijnlijk eenmalig geweest",
sombert professor RodolJ'o Calletti, een
erkend expert op het vlak van de vocale
prestatie, in dit verband. ,,De tragiek wil
dat de huidige heldentenoren allemaal
veel te schril en te iel klinken
Wat de oorzaak betreft: opgelet, Nijpels.
Want de lyrisch bezongen
slaapkamerogen van deze bewindsman
hebben de neiging wel heel erg af te
dwalen naar dat gat in de ozonlaag
boven de Zuidpool, ver van het Haagse
bed. Hij zal toch geen gat voor zijn eigen
slaapkamerdeur over het hoofd zien
Een gat in de operacultuur ten diensle-
waarvan de aannemerswereld zich nou
juist ongestraft met 340 miljoen heeft
mogen verrijken door onder meer de
Amsterdamse Stopera te stofferen met
kilometers handgeknoopt zalmkleurig
tapijt dat inmiddels barst van de
brandgaten? Een gat, veroorzaakt door,
jawel, akoestische verontreiniging?
Andermaal de bekommerde professor
Calletti. „V en ik", verklaart hij zich
nader, ..spreken aanmerkelijk luider dan
onze ouders spraken en onze kinderen
spreken weer luider dan wij. Het is
blijkbaar een steeds zwaardere opgave
geworden boven het lawaai van ons
leefmilieu uit te komen.
Deze omstandigheid doet onze stemmen
vroegtijdig slijten, zoals bewezen wordt
door de grote aantallen leraren die hun
stem volledig verliezen omdat ze zich
gedwongen zien klassen te
overschreeuwen die almaar rumoeriger
worden".
Het hoogtij van het bel canto, aldus
Calletti, begon in de eerste helft van de
vorige eeuw toen men kolossale
muziektheaters ging bouwen, bespeeld
door kolossale orkesten. Zangeressen en
zangers dienden in staat te zijn tot schier
atletische prestaties, wilden ze met hun
stem nog op kunnen tornen tegen zulke
architectonische ruimten en zoveel
orchestraal geweld. Het bel canto werd
topsport. Welnu, de kolossale theaters
zijn gebleven of (Stopera) nog kolossaler
geworden. (Ie orkesten spelen precies zo
overdonderend als Verdi en Wagner
wilden dat ze tekeergingen, maar de
vocalisten schieten atletisch te kort,
blootgesteld als ze worden aan
geluidsvervuiling. En dan valt er een gat.
Zou playbacken een oplossing zijn?
Waarom niet? Het is vertoond, door
Caruso met name. De heldentenor
Enrico Caruso (1873-1921), zo'n held
van een tenor dat hem als enige in de
wereldtheaters was toegestaan achter de
coulissen te kettingroken, mits er een
brandwacht met een emmer water achter
hem aan zeulde. Deze Caruso maakte
eens een tournee waaraan ook de bas
Segurola deelnam, eveneens een held,
maar dan in de lage registers.
Men speelde La Bohème van Puccini.
In Philadelphia echter vatte Segurola
kou ert juist bij de aanvang van het derde
bedrijf met daarin de fameuze bas-aria
„vecchia zimarra, senti" liet zijn stem
het afweten. „Niks aan de hand", siste
Caruso hem toe. „Beweeg alleen je
lippen, dan zal ik voor je zingen
Hij keerde zijn rug naar de zaal en zong
volgens de overlevering „de aria voor bas
zo goed dat iedereen geloofde: hier heeft
de grote Segurola gezongen
Voor wie het niet gelooft: er bestaat een
plaatopname van (inlichtingen bij
Willem Duys; als die hem niet heeft,
heeft hij in elk geval Jean „Toots"
Thielemans die de aria speelt op de
tenor-mondharmonica). Playbacken kan
dus. Maar veel radicaler is de oplossing
van Janine Brogt, vertoond in
Rotterdam. De opera waarin niet
gezongen wordt. En aangezien „de
Nederlanders tegenwoordig nog geen pen
kunnen vasthouden zoals secretaris J.
Koning van het Christelijk
W'erkgeversverbond tijdens de jongste
toogdag van het Genootschap Onze Taal
getuigde - aangezien deswege van hem
de spellingsregels drastisch
vereenvoudigd dienen te worden, ook hier
de suggestie voor een meer radicale
oplossing. Wat zou deze Koning zeggen
van een volk zonder taal?
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1988 PAGINA 23
tUIDBROEK - „Wie thuis komt
?an de begrafenis, veegt z'n voeten
1 op de vloermat van de kinde-
pn". Gevleugeld woord in de kring
ran de Stichting Welzijnsbevorde-
nng Weduwen en Weduwnaars,
instefie zich er over blijft verbazen dat
iten teventig procent van de Nederlan-
stejalers geen testament heeft en (om
4geH°g een voorbeeld te noemen) 60
nieu\rrocent S^en giro- of bankreke-
iissel<pn£-
iputeHet „gevleugelde woord" moet
300.Jangeven dat, bij het overlijden
a,s cian man 0f vrouw, de overbliiven-
*werPe partner een flink stuk zelfstan
digheid kan verliezen aan de kinde
en. Het hoeft geen probleem te
porden, maar de praktijk leert he
laas dat het wèl vaak gebeurt.
epreDit soort zaken kwam al gauw aan de
t Xeiijrde toen twintig jaar geleden een vere
er hftiging werd opgericht waarin weduwen,
i het weduwnaars en andere alleenstaanden
wasèlkaar wilden vinden met als doelstel-
p gesiing: sociaal contact. Meteen had de ver-
e oppniging al zo'n drieduizend leden, maar
ing ïtijdens de bijeenkomsten bleek dat een
Venmanzienlijk deel van de gesprekken ook
ing king over allerlei materiele zaken waar-
t namce de leden geconfronteerd werden en
atoriivaarmee ze vaak geen kant op konden,
aflon
De vereniging reageerde alert op dit fe
nomeen: voor het pure contact werden
afzonderlijke clubs opgericht (23 zijn het
er nu, verspreid over het hele land) en
de materiële belangenbehartiging vond
onderdak bij de nieuw opgerichte Stich
ting Welzijnsbevordering Weduwen en
Weduwnaars. Hoewel de immateriële
bijstand ook bij deze stichting alweer
deel uitmaakt van het werkprogramma.
Zo gaat dat met die dingen.
Niemandsland
Voorzitter N. M. Steenvoorden en be
stuurslid mevrouw L. van den Bergh-
Lund willen het toch eerst hebben over
de materiële zaken, waarvoor de stich
ting indertijd is opgericht. „Verbijste
rend", zo noemen ze het gebrek aan ken
nis met betrekking tot de meest elemen
taire zaken die aan de orde kunnen ko
men als een van de huwelijkspartners
overlijdt. Vrouwen, die er vast van over
tuigd zijn dat het pensioen van hun
overleden echtgenoot onverkort „door
gaat" en niet weten, dat weduwenpensi-
oen een heel andere zaak is dan kostwin-
rierspensioen. Vaak blijkt overigens dat
de man óók altijd gedacht heeft dat zijn
vrouw het volle pond zou blijven hou
den. Onbekendheid bij beide partners
met het opeisbare „kindsdeel" als een
van de partners overlijdt. Het „eigen-
dommelijke niemandsland" dat ontstaat
als beide partners er niet meer zijn en er
niets geregeld is, wat zoals gezegd bij
zo'n zeventig procent van de Nederland
se particulieren het geval blijkt te zijn.
De stichting rekent het tot haar taak
mensen over de drempel te helpen die
hen er te vaak van weerhoudt om. bij
voorbeeld, tijdig contact op te nemen
met de notaris. Maar zelf doet ze ook
voorlichtend werk, daarbij geholpen
door deskundigen. Een zekere faam ver
wierf het „groene boekje", in eigen be
heer uitgegeven onder de titel „Belang
rijke informatie over zekerheid", dat nu
aan z'n 34e herziene druk toe is en waar
van tot dusver 325.000 exemplaren het
licht hebben gezien. Daar staat dan ook
ongeveer alles in wat mensen weten
moeten op dit gebied. Persoonlijke ad
viezen worden ook verstrekt en verder is
de stichting onder meer actief in studie
projecten en' internationale samenwer
king met zusterorganisaties. Ter begelei
ding van het werk vindt voortdurende
werving plaats van deskundige vrijwilli
gers op terreinen zoals financiën, sociale
wetgeving, publiciteit, juridische en no
tariële zaken, maatschappelijk werk en
politieke vraagstukken.
Taboe
„De ellende is dat mensen gewoon niet
over die dingen willen praten", zegt
Steenvoorden. „Iedereen weet dat er een
einde komt aan z'n leven, maar als er
over gepraat wordt gaat het altijd over
een ander; er rust helaas nog altijd een
taboe op het spreken over je eigen dood.
Als mensen krachtig wakker worden ge
schud helpt het even, bijvoorbeeld als de
beroemde SIRE-spot weer eens op het
tv-scherm is geweest: het zandkasteeltje
op het strand dat wegspoelt als de vloed
opkomt, met daaronder dat ene zinnetje:
„Zou je niet iets regelen voor die tijd?".
Dan staat de telefoon dagenlang niet
meer stil. Het zwijgen wordt even door
broken. Maar daarna zakt het weer in,
gaat iedereen over tot de orde van de
dag. En dan te bedenken, dat er in ons
land achthonderdduizend weduwen en
weduwnaars zijn, één op de twintig Ne
derlanders".
Intussen blijft, zoals gezegd, ook de puur
emotionele kant van door de dood ver
broken partnerschap deel uitmaken van
het stichtingswerk. Voor iets minder dan
de helft van het geheel. In z'n eenvou
digste vorm bestaat dat werk uit contact
met mensen die opbellen of brieven
schrijven over hetgeen hen persoonlijk
bezighoudt. „Het kan doorgaan tot in de
nacht, vooral na bepaalde radio- en tele
visieprogramma's", weet mevrouw Van
den Bergh, die het actiecentrum in Zuid
broek beheert, uit eigen ervaring: „Na
zo'n programma kan ik zeker drie dagen
lang al m'n andere werk aan de kant zet
ten. Helemaal niet erg overigens, ik ben
blij dat de mensen willen en kunnen
praten". Daarnaast vindt geregeld door
verwijzing plaats naar bijvoorbeeld groe
pen die zich bezighouden met rouwver
werking, of naar de verenigingen voor
sociaal contact waaruit de stichting is
voortgekomen. Het telefoonnummer
van de stichting is ook bekend bij een
groot aantal maatschappelijke diensten,
waaronder de SOS-telefoon.
Elfstedentocht
Steenvoorde vult aan: „Buitenstaanders
hebben er geen idee van hoe eenzaam
het bestaan kan worden van iemand die
de levenspartner heeft verloren. Ik zal je
een sterk voorbeeld noemen, dat ik eens
hoorde in een radio-uitzending. Iemand
vertelde, dat hij in vroeger jaren twee
keer de Elfstedentocht had gereden en
beide keren als held was verwelkomd bij
zijn thuiskomst. De hele buurt liep uit.
Nadat zijn vrouw was overleden zag nie
mand hem meer. Op de verjaardag van
zijn dochtereen lege kamer, een leeg
huis. Het kind ging uiteindelijk maar
vroeg naar bed. Dat zijn dingen waar je
kwaad om kunt worden. Maar vooral
ook verdrietig. Dat is nu eenzaamheid in
volle omvang".
AAD SCHOUTEN
Slicht ing Welzijnsbevordering Weduwen en We
duwnaars: Actiecentrum: Postbus 16. 9636 ZG,
Zuidbroek, tel. 05985-1843. Secretariaat: Postbus
18, 6665 ZG, Driel, tel. 08306-42256 (dit telefoon
nummer na I december).
De brochure „Belangrijke informatie over zeker
heid" is te bestellen door overmaking van 4,50
gulden op giro 20.69.217 t.n.v. Stichting WWW te
ken,, In het kader van Nederland
opiMuseumland" belichten wij in
I deze rubriek elke week een
minder bekend museum. In
november staat Gelderland
centraal. Vandaag aandacht
j(scl voor het Bevrijdingsmuseum
1944 in Groesbeek.
GROESBEEK - Market-Garden,
de grootste luchtlandingsoperatie
uit de Tweede Wereldoorlog, roept
onmiddellijk herinneringen op aan
de door de geallieerden verloren
slag bij Arnhem. „Een brug te ver"
stelde de bevrijding van noordelijk
Nederland met een half jaar uit en
luidde voor een groot aantal land
genoten de hongerwinter in. Dank
zij Market-Garden was de oorlog
echter in Zuid-Nederland in sep
tember '44 voorbij. Operatie Mar
ket-Garden is van groot belang ge
weest voor het herstel van vrijheid
en democratie.
Dat aspect staat centraal in het Bevrij
dingsmuseum 1944 dat anderhalf jaar
geleden zijn deuren opende. „Nooit
meer oorlog" is de boodschap die het
museum wil uitdragen.
Het museum is ondergebracht in gebou
wen van het voormalige werkeiland
Neeltje Jans. Ze zijn opgetrokken op het
slagveld bij Groesbeek. Een koepel in de
vorm van een gestyleerde parachute
biedt onderdak aan een sacrale ruimte
met de Roll of Honour, waarop de na
men van 1800 Amerikaanse militairen
staan genoteerd die tijdens Market-Gar
den sneuvelden.
In het museum is momenteel een boei
ende expositie te zien: oorlogsmateriaal
dat in het Rijk van Nijmegen een ware
metamorfose onderging. Zoals de para
chutes van de 82e luchtlandingsdivisie.
Die waren gemaakt van kostbare zijde
en waren daarom bij uitstek geschikt als
materiaal voor trouwjaponnen en doop
jurkjes. Hout, metaal, textiel: de bevol
king van het Rijk van Nijmegen wist er
wel raad mee. In tijden van hoge nood
bleek een Duitse soldatenhelm een pri
ma po te zijn. Als vergiet waren ze ook
goed bruikbaar. Kogel- en granaathulzen
veranderden onder vaardige handen in
asbakken, stofblikken, vazen, kolenkit
ten en speelgoed.
Zweefvliegtuigen, Gliders, die in de vel
den waren achtergelaten, werden op
kundige wijze gesloopt. Van de romppla
ten bouwde men hutjes en huizen. Mu-
nitiekisten deden het goed als bouwma
teriaal voor een dak. Talloze kettinkjes,
armbandjes en zelfs een rozenkrans wer
den uit plexiglas vervaardigd. Het
pronkstuk van de expositie is ongetwij
feld de fraaie mini-carrousel. Een kermi
sexploitant werkte er weken aan. Ook hij
trof een Glider aan en van de onderde
len maakte hij een waar kunstwerk.
Directeur Schoeber: „Voor sommige
mensen is een bezoek aan dit museum
erg emotioneel. Er zijn mensen die weg
lopen. Maar ook heb ik meegemaakt dat
een Amerikaan ineens over zijn oorlogs
ervaringen begon te praten. Zelfs zijn
vrouw stond er versteld van. „Ik ben het
nu eindelijk kwijt", zei de man na af-
Een Duitse helm kon als po zeer nuttig zijn.
loop. Het is fijn om dergelijke reacties te
vernemen. Maar het mooiste vind ik
toch de aantekening van een kind in ons
gastenboek. „Nooit meer oorlog",
schreef het. Dat is nu precies de bood
schap die dit museum wil uitdragen".
DAVID LEVIE
FOTO: PERS UNIE
Bevrijdingsmuseum 1944, Wylerbaan 4 in Groes
beek. Het museum is geopend van 10.00 tot 17.00
uur. Op zondag van 12.00 tol 17.00 uur. Toe
gangsprijs vier guldenkinderen, senioren en groe
pen van meer dan tien personen drie gulden.
Openbaar vervoer: vanaf NS-station Nijmegen bus
84 (drie keer per uur). De bus stopt aan de Wyler
baan en dan is het nog twee minuten lopen.
Het zandkasteeltje op het strand. Dagen lang staat de telefoon niet meer stil bij de Stichting WWWals op het televisiescherm is verschenen.
't Is niet helemaal het oudste
beroep ter wereld, maar de
otaris praktiseert toch al sinds
ongeveer de derde eeuw voor
Christus. In 1524 werd het
beroep ook in Nederland
,elegaliseerd. Nu telt ons land
egenhonderd notarissen. Om
:n testament op te stellen moet
en bij zo'n ambtsdrager zijn.
'roeger was de drempel van het
notariskantoor hoog; deze
ünctionaris had het imago dat
ij er vooral was voor de rijken,
aar nu weten mensen uit alle
lagen van de bevolking de weg
iiad j[ naar zijn kantoor te vinden,
[u mobeze drempelverlaging zette in
vooraren in de na-oorlogse jaren het
bezigiigen woningbezit sterk toenam
arodujen de notaris veel meer tussen
„het gewone volk" kwam te
staan. Over het nut van een
testament en andere
Wetenswaardigheden sprak Aad
Schouten met de stichting
het IVelzijnsbevordering Weduwen
en Weduwnaars.
Ij es all
1 weer
numi
varia
r niei
i nog
:r een
£oidóe@ou/ia/tit
