Verslaafd
aan de
babbelbox
Communicatie vereist meer papier dan ooit!
06-EXPLOITANTEN DOEN GOUDEN ZAKEN
Sluipende dief
Miuoenenbedrijf
Ptt
Inventief
4>TI<
Drum
Statisch
Bloed
Chef
£eidóc0c>u/ttmt
APELDOORN - De sekslijnen
verliezen terrein. Sinds de eerste
„praatlijn" werd geïntroduceerd,
bellen dagelijks tienduizenden
mensen naar de Partyline, Babbel
box, Turbobox, Klets- of Kwebbel-
lijn. Telefoonlijnen waar men met
tien mensen of meer tegelijk kan
kletsen over alles en nog wat. „Het
stamcafé van eind jaren '80", noe
men de exploitanten de praatlij-
nen. „Gezellig, maar verslavend",
vinden de stamgasten hun café.
Menigeen heeft zijn of haar tele
foonrekening al met duizenden
guldens zien oplopen.
„Hallo, ik ben Mark uit Zaandam. Wie
zit er allemaal op de lijn?".
„Dat zal ik je even vertellen Mark. Ik
ben Harrie uit Nijmegen, dan heb je
Cora uit Rotterdam, Silvia, Maxi en ja,
de rest weet ik zo niet. Die luisteren
voornamelijk".
„Zitten er nog mooie meiden bij?".
„Luister eens Mark, daar zijn andere lij
nen voor. Hier wordt gekletst".
De overige babbelaars stemmen mompe
lend in. Mark houdt nog even aan, roept
enkele schunnige opmerkingen over de
lijn, maar legt daarna toch de hoorn op
de haak.
Harrie, Cora en Silvia hangen^al een uur
of langer aan de telefoon. Elke minuut
kletsen kost hun twee kwartjes, maar zij
hebben het er voor over. Harrie: „Ik bel
elke dag. Mijn telefoonrekening is opge
lopen tot 895 gulden. Maar ja, een
avondje stappen is ook duur. En hier
heb ik al zes. zeven kennissen aan over
gehouden. Een stem zegt meer dan een
uiterlijk". Silvia durft niet te vertellen
hoe hoog haar laatste telefoonrekening
was. „Dan schrikken jullie je wezen
loos". Een jammerlijk „aaahhhh" klinkt
over de lijn, waarna Silvia het bedrag
van haar tweemaandelijkse rekening met
enige schaamte prijsgeeft: 3250 gulden.
„Ja, ik hang echt uren per dag aao de te
lefoon. Het is zo gezellig, gewoon versla
vend. Je krijgt een heleboel bekenden op
de lijn. Of ik eenzaam ben? Nee, hele
maal niet. Maar ik weet na enkele ge
sprekken meer van deze mensen dan
van veel van m'n vrienden".
Silvia kan haar torenhoge rekening nog
makkelijk betalen, maar niet iedereen
heeft het zo breed. Zo zegt Anita dat zij
„alle eindjes aan elkaar moet knopen"
om de 160 gulden op te brengen, die zij
elke twee maanden extra „verbelt". Haar
vriendin babbelde haar budget te boven.
Na twee maanden gezéllig kletsen maak
te de PTT een wreed einde aan haar ver
slaving. Omdat zij haar telefoonrekening
van 500 gulden niet kon betalen, sloot
de PTT haar telefoon af. Mark uit Waal
wijk herkent veel van zichzelf in het re
laas van Anita. „De nul-zeslijnen zijn als
een sluipende dief. Je merkt niet dat je
iets mist, totdat de afrekening komt".
De exploitanten van de 06-lijnen zullen
de financiële problemen van hun klan
ten een zorg zijn. Zij geloven niet in een
„kletsverslaving". Rekeningen die in de
duizenden guldens lopen worden uitwas
sen genoemd. „Als je met honderddui
zenden bent, heb je altijd wel mensen
die te veel consumeren. Dat is met alles
zo", zegt George Skene, een van de vier
directeuren van Teleservice en tevens de
man die in Nederland de praatlijn intro
duceerde. Zijn reclamebureau denkt er
net zo over. „Ik ken er twee die bijna
niet eten. Ze lopen als scharminkels
door de stad omdat ze al hun geld aan
die lijnen uitgeven. Nou, als ze dat toch
leuk vinden? Moeten zij weten".
Teleservice is het bedrijf waar succes sa
mengaat met een bijna irritante onver
schilligheid. Een houding die het zich
vooralsnog kan permitteren, want de za
ken gaan buitengewoon goed. Met naar
eigen zeggen honderdduizend telefoon
tjes per dag is Teleservice eep van de
grootstq, zo niet dé grootste 06-exploi-
tant in Nederland. Het bedrijf begon
twee jaar geleden met een seksnummer
waarop vijfentwintig lijnen waren aange
sloten. Nu exploiteert het Amsterdamse
bedrijf zeventien nummers met in totaal
vijfduizend lijnen. De omzet is verdui-
zendvoudigd. Hoeveel miljoenen Skene
en zijn jonge dynamische ploeg jaarlijks
omzetten, wil de directeur uit concurren-
tieoverwegingen niet kwijt.
Het miljoenenbedrijf telt slechts vijftien
vaste werknemers met daarnaast een
team van free-lancers. Omdat het pand
aan de J.J. Viottastraat verbouwd wordt,
zit, staat en hangt iedereen in dezelfde
ruimte. Ondertussen stroomt het geld
binnen. Bandjes met seksverhaaltjes
worden automatisch afgedraaid en stu
denten coördineren de praatlijnen. Zij
fungeren als „operators". Wil één van de
babbelaars zich afzonderen met een ge
sprekspartner, dan drukt hij of zij op de
0-toets van het telefoontoestel, waarna
„de operator" het duo door een simpele
schakeling naar een zijlijn dirigeert.
Urenlang bellen met onbekenden. Leuk. Tot de rekening komt
De markt van 06-nummers" wordt be
heerst door vier grote exploitanten.
Daarnaast proberen enkele tientallen
kleinere exploitanten wanhopig een voet
aan de grond te krijgen.
De 06-markt is op zijn zachtst uitge
drukt'ondoorzichtig. De PTT geeft geen
gegevens over het aantal bellers, het aan
tal exploitanten of omzetten. „Wij zijn
uitsluitend transporteur. En in die posi
tie verstrek je geen informatie over je
klanten", aldus woorvoefder Fred Ten
dering van de PTT. Het per 1 januari
volledig commerciéle bedrijf heeft zijn
omzet de afgelopen twee jaar fors zien
stijgen. Van elke vijftig cent per minuut
die via 06 verbeid wordt, gaat namelijk
een kwartje naar de PTT. Teleservice
schat dat er jaarlijks voor twee- a drie
honderd miljoen gulden aan 06-num-
mers wordt verbeid. De helft daarvan
vloeit in de kas van de PTT.
De PTT is overvallen door de vloedgolf
van 06-nummers. Een prettige overval
weliswaar, maar desalniettemin onver
wacht. Toen het bedrijf enkele jaren ge
leden een speciale 06-centrale opzette in
Rotterdam, had men nooit verwacht dat
het zo storm zou lopen. Lendering: „Wij
zijn begonnen met de gratis 06-num
mers. Toen kwamen de sekslijnen en
was de capaciteit van de centrale al
spoedig te klein. We werden overstelpt
met aanvragen. Het was gewoon niet bij
te benen".
Ook nu nog staat men te dringen voor
een 06-lijn. De kosten (1500 gulden voor
aansluiting, zo'n 800 gulden huur per
maand en maandelijks 250 gulden huur
per lijn) blijkt geen drempel te zijn. Wie
nu een 06-koopnummer aanvraagt,
komt op een wachtlijst te staan van on
geveer een jaar. „Maar de seksmarkt is
vol. Eind volgend jaar hopen we de
wachtlijst te hebben weggewerkt", aldus
Lendering.
De seksmarkt is nog maar amper verza
digd, of nieuwe telefoonspelletjes bieden
lij er V
zich aan. Naast adverteren, zijn niiflaür 1
vondsten de kurk waarop de 06-exi ppn
tanten drijven. „Succes hebben yp*&C11
steeds moeilijker. In het begin had j| naar
noeg aan een taperecorder. Nu moDeze
een heel professioneel bedrijf hetLpn jT
een goed produkt bieden en vooraf,
ventief zijn. Wij zijn continue bezigllgcn
het ontwikkelen van nieuwe produien de
zowel op het gebied van bandjes alt ue*
ter-actief', aldus Skene, die al weer
uitbreiding van het aantal numi
heeft aangevraagd voor enkele varia
op het groepsgesprek. Wat voor nieiu/p+pn,
kil ftllt intr/i^ii/idrnn knu^t kii mnn
staa
t
hij gaat introduceren houdt hij nog
geheim. Maar duidelijk is dat er een
schuiving plaatsvindt binnen het
foonverkeer. „De telefoon wordt
meer actief medium", aldus de diref
MONIQUE VAN DE
Sch
Welzij
DÜSSELDORF - Een Boeing 747
„verbruikt" tijdens zijn levensduur
evenveel papier als zijn eigen ge
wicht: 300.000 kilo aan instructie
boeken, computerprints en derge
lijke. Boeing is dan ook de vierde
uitgever ter wereld of beter, papier-
verbruiker. Nummer 1 is de Ame
rikaanse overheid. Nummer 2:
Watch Tower Printing, de drukke
rij/uitgeverij van de Jehova's Ge
tuigen. Nummer 3 is computergi
gant IBM, net voor Boeing. Pas op
nummer 5 komt een „échte", com
merciële uitgever.
Nog maar kort geleden dacht men dat de
computer het tijdperk van het „papierlo
ze kantoor" zou inluiden. Het zakenle
ven zweert echter bij het document als
belangrijkste informatiemiddel; bedrij
ven en kantoren verslinden meer papier
dan ooit.
„Even een kopietje" of „even een printje
maken" is intussen een soort wereld-
sport. Een stapel van alle in 1987 gepro
duceerde pagina's A4 zou 1,3 miljoen ki
lometer hoog zijn geworden. In Europa
worden dagelijks 2,5 miljard documen
ten vervaardigd waarvan veertig procent
in het zakenleven.
Computergestuurde, onderling verbon
den kopieermachines, laserprinters, fax
apparaten en „huisdrukkerijen" nemen
weliswaar steeds meer communicatie
voor hun rekening, maar het lijkt eigen
lijk wel alsof dat alles juist tot spraak
verwarring leidt en de mensen steeds
meer papier nodig hebben om te kunnen
communiceren.
„Even een kopietje maken".miljoe
nen mensen weten niet beter. Maar wie
weet wat er allemaal in die halve secon
de gebeurt?
In de kopieermachine wordt een draai
ende stalen rol, die voorzien is van een
halfgeleidend laagje, elektrostatisch op
geladen (afbeelding 1). Met een sterk
lamplicht wordt dan het beeld van het
document op de drum geprojecteerd. De
witte gedeelten van het papier weerspie
gelen zo veel licht, dat de elektrostati
sche lading op die plaatsen verdwijnt.
De lading blijft behouden op de plaatsen
die overeenkomen met het zwart van
het originele document (2). Dat onzicht
bare beeld wordt vervolgens zichtbaar
gemaakt door een fijn zwart chemisch
poeder over de drum te strooien (3).
Door onder een vel papier een andere
elektrostatische lading te houden en dat
papier langs de de draaiende drum te lei
den, wordt het beeld overgebracht (4).
Door verhitting wordt het beeld vervol
gens in het papier „gebrand" (5). De ko
pie rolt uit de machine en de drum
wordt schoongemaakt (6).
Voor de miljoenen kopietjes die dage
lijks gemaakt worden, geldt dit principe
van de xerografie waarvan statische
elektriciteit de basis vormt. Xerografie is
afgeleid van de Griekse woorden xeros
(droog) en graphein (schrijven). Het pro
cédé waarmee rechtstreeks afdukken op
gewoon papier mogelijk is, werd in
1938, precies vijftig jaar geleden, uitge
vonden door de Amerikaanse fysicus
Chester Carlson.
Tijdens een promotie van nieuwe pro-
dukten die het Amerikaanse concern
Rank Xeros (jawel, kopieermachines)
deze week in Düsseldorf organiseerde,
werd een film over Carlson vertoond.
Na zijn studie natuurkunde in Califor-
nie, ging Chester Carlson in 1930 op
zoek naar een baan. Hij kwam terecht in
New York op de octrooiafdeling van een
produktiebedrijf. Daar kreeg hij te ma
ken met de omslachtige manier om do
cumenten te kopiëren. Schrijfmachine
en karbonpapier waren toen al een halve
eeuw ingeburgerd en voor kopiëren wa
ren er procédés met geprepareerd papier
en speciale vloeistoffen. De eerste sten
cilmachines deden toen hun intrede.
Voor reproduktie van tekeningen en dia
grammen moest Carlson echter een
beroep doen op een fotograaf.
Carlson in een interview: „Ik dacht bij
mezelf hoe mooi het zou zijn om op
kantoor een kleine machine op een tafel
te hebben. Je zou een vel papier waar
van je een kopie wilt hebben, in de ma
chine moeten kunnen stoppen, op een
knop drukken en en een duplicaat er uit
kunnen halen".
In 1935 begon Carlson in zijn schaarse
vrije tijd te werken aan een oplossing.
Eerst in de hal van zijn appartement,
maar na klachten van de buren over de
chemische stank verhuisde hij met zijn
laboratoriumspullen naar een kamertje
boven een café in de Newyorkse armen-
buurt Astoria. Werkend met statische
elektriciteit, afbekend uit de dagen van
Plato, wist hij na twee jaar zwoegen een
kopie te maken van een celluloid-lineaal
op een plaat die hij van tevoren statisch
had gemaakt door met een zakdoek te
wrijven. Met behulp van een stuifmeel
maakte hij het latente beeld zichtbaar.
Eind 1937 diende hij een octrooi-aan
vraag in voor „elektrofotografie".
Een jaar later bracht hij „10-22-38 Asto
ria" over van een metaalplaat bedekt
met een zwavellaagje op een stukje pa
pier. De allereerste kopie, gemaakt vol
gens het xerografische procédé, was een
feit.
Kopiëren en alles wat er mee samen
hangt, is al jaren een miljardenindustrie
waarin nieuwe vindingen elkaar sinds de
komst van de computer razendsnel op
volgen. Je zou dan ook denken dat ie
dereen stond te juichen toen Carlson
zijn vinding wereldkundig maakte. Maar
niets is minder waar. Carlson moest ja
renlang met zijn vinding langs weten
schappelijke instituten leuren om een fi
nancier te vinden. Bedrijven zagen niets
in zijn ontdekking, onder meer het latere
IBM, vonden het maar niks. Pas in
1944, dus zes jaar na zijn vinding, stem
de het Batelle Memorial Institute (één
van de eerste denktanks in de VS) aarze
lend in met het vervolmaken van de
vinding. Toen het research-budget werd
overschreden, moest Carlson uit eigen
zak 30.000 gulden bijpassen. In 1947
ging bok de Haloid Company in Roches
ter meedoen en in 1949 zag het eerste
kopieerapparaat het levenslicht. Dit Mo
del A of Ox Box was niet onmiddellijk
fcUIDI
an de
op
an dc
ing
een succes, maar er kwam tenminsteïie zie
geld binnen. De kopieerapparaten event
den nog niet veel voor in de eerste ja|ers gi
Nota bene nog geen dertig jaar gelei,™ ee
in 1959, maakte de Xerox 914 sle ,rprpil
zeven kopieën per minuut. Het nieu\
apparaat dat deze week in Diissel<lJn8-
werd gepresenteerd is een compute
stuurde kopieermachine van 300.
guldén die losse vellen palier als c< an^lïl
pleet geniete of gebonden boekweiu
uitbraakt, binnen dertig seconden naf
invoeren van het papier.
Jet
langex
Tijdens de met veel bombarie gepre£)it so<
teerde produkten benadrukte het Xetyrde tc
personeel dat hun bedrijf „weer h
maal terug" is uit het dal waarin het
drijf begin jaren tachtig terecht was
pat
ligheÊ
en. I
vorde
aas d;
nging
(veduw
:lkaar
komen. Het concern was in slaap ges ing: sc
keld door veertig jaar monopolie op
xerografie. Harry Clevis, marketing
nager van de Xerox-fabriek in Venijianzie
„De puur monopolistische houding ging o
al die jaren leidde tot een soort namce d
staarderij. Technisch en organisatoriivaarrr
waren we niet ingespeeld op het aflojj
van de patenten eind jaren zeventig''
Japanse producenten op de kopi<
markt namen toen het roer over
Rank Xerox moest wereldwijd flink
eigen vlees snijden. De Nederlandse
ganisatie is sindsdien ingekrompen
drie- naar tweeduizend man, soms
weinig zachtzinnige wijze. Op 2 ai
1981 trokken personeelsmanagers d
de fabriek in Venray en wezen men
aan die hun biezen konden pakken, h
mand wist van tevoren of hij zou w
den ontslagen. „Het rook die dag n
bloed in Venray", schreef PW, het b
voor de personeelsfunctionaris, nad
hand.
Dank zij de personele aderlating, nieu
technieken uit het Amerikaanse labo
torium, alsmede cursussen voor het r
nagement en het personeel om de kwi
teit en de effeciency op te krikken,
Rank Xerox Nederland er boven op.
In i
Mus
de
Harry Clevis: „We hebben snel aansl
ting gevonden op de Japanners dank
onze samenwerking met Fuji".
Volgens directeur Quality Office (cl
kwaliteitsverbetering) D. Verkerk, is
omzet per werknemer in de afgelopen
ren met dertig procent gestegen, mi
moet er nog heel wat gebeuren.
Verkerk: „Veel mensen worden chef
directeur zonder dat is nagegaan of
persoon in kwestie daarvoor capaciteil
in huis heeft. Veel chefs beseffen niet
leidinggeven ook inhoudt dat je je m<
sen eenvoudigweg moet helpen in pla
van commanderen. Het personeel vin
dan ook dat het top-management m<
zelf aan kwaliteit moet doen dan er oi
te praten".
HENK ENGELENBUF}
