De vakantiefilm van U
Boeiende expositie van betwiste
schilderijen in het Mauritshuis
kunstagenda
WERKEN ARTI
OP VEILING
Robert de Niro ook komisch een kei
RATTLE AND HUM'
KUNST
£etdóc<3ou/tont
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1988
Brits accent op het
dansfestival Breda
BREDA Het achtste Dansfesti
val Breda heeft met vijf presenta
ties van balletontwikkelingen uit
het Verenigd Koninkrijk een dui
delijk Brits accent gekregen. Het
festival dat met een open dansdag
op 13 november in alle ruimten
van de Stadsschouwburg wordt be
gonnen, duurt tot 22 november.
Het thema van de dag is „van
punk tot pas de deux' en elke
voorstelling wordt twee keer uit
gevoerd. In filmhuis Concordia
worden dan dansfilms gedraaid.
De toegang is weer gratis, maar de
organisatoren plaatsen een collec
tebus opdat de traditie van het fes
tival niet hoeft te worden afgebro
ken.
Singer Laren met
Grafiek Nu III
LAREN In het Singer Mu
seum in Laren is van 13 no
vember tot en met 31 decem
ber „Grafiek Nu III" te be
zichtigen. Op deze derde ten
toonstelling in haar soort zijn
werken bijeengebracht van
140 Nederlandse kunstenaars,
de drie winnaars van de Ne
derlandse Grafiekprijs 1988 en
een selectie uit de overige in
zendingen voor deze prijs.
Commissaris van de Koningin
De Wit opent de expositie en
overhandigt de grafiekprijzen
aan Josien Brenneker, Stanisl-
wa Lewkowicz en Ina van den
Heuvel.
Emile Cioran
krijgt Prijs
Paul Morand
PARIJS De Franse auteur en
filosoof Emile-Michel Cioran
heeft gisteren de prijs Paul Mo
rand van de Académie Francai-
se toegekend gekregen. De in
1911 in Roemenië geboren lau
reaat maakte naam met filosofi
sche essays en een beroemde
verzameling aforismen. De met
100.000 gulden gedoteerde prijs,
die sinds 1980 elke twee jaar
wordt vergeven, is gesticht ter
herdenking van de in 1976
overleden schrijver Paul Mo
rand, de belangrijkste roman
cier van de Franse avantgarde
in de jaren twintig.
Groot deel
knipsel
collectie
Lever naar
Westfries
museum
HOORN Het West
fries Museum in Hoorn
heeft de belangrijkste
stukken kunnen ver
werven van de be
faamde knipselverza
meling van de in 1981
overleden W.T. Lever.
De collectie was voorheen
te zien in het Museum van
Knipkunst in Westerbork.
De familie van Lever liet
de stukken deze week vei
len omdat zij de verzame
ling niet meer in het mu
seum kon onderhouden.
Onder de aanwinsten be
vinden zich stukken als
religieuze voorstellingen
door Pieter van Haaren,
landschapjes van Maria
van den Brink, een vroeg
negentiende eeuws huwe
lijksknipsel, een geknipt
gedicht van Ten Kate en
werk van de befaamde
Jantjen de Knipper. Vanaf
9 december is een deel van
de aanwinsten te zien in
Hoorn.
Het museum heeft bij de
verwerving finaciële hulp
en medewerking gekregen
van de stichting Lever in
Rotterdam, het Prins
Bernhardfonds, de J.C.
Ruigrok stichting, het dr.
Hendrik Muller's Vader-
landsch Fonds en het
Fonds voor de geld- en ef
fectenhandel.
Het museum in Hoorn be
zat al een belangrijke
knipselverzameling. Het
kan nu een breed over
zicht geven van de knip
kunst in Nederland vanaf
het begin van de achttien
de eeuw tot heden.
VOORAL VAN HISTORISCHE BETEKENIS
DEN HAAG Er zijn
topstukken bij, maar
daar gaat het in dit geval
niet zo om: de expositie
„Betwiste schilderijen
van koning-stadhouder
Willem III" die vandaag
in het Mauritshuis aan de
Korte Vijverberg wordt
geopend en voortduurt
tot en met 26 januari, is
vooral van historische
waarde. De expositie in
de Potterzaal van het
museum geeft een ant
woord op de vraag wat
moet worden verstaan
onder de collectieschil
derijen die sinds 1702
„De Engelse reclame"
wordt genoemd. Deze
expositie wordt gehou
den in het kader van de
Willem Mary-viering.
De historici beginnen bij
het jaar 1702, toen Wil
lem III overleed en in
het paleis Het Loo een
collectie van 30 schilde
rijen naliet die hij om
streeks 1700 uit de En
gelse koninklijke verza
melingen naar Neder
land had laten overbren
gen.
Prompt na zijn dood eiste de
Engelse koningin Anne deze
schilderijen - mitsgaders ju
welen en tapisserieën - terug.
Maar haar eis werd niet inge
willigd en Nederland behield
Boven: Portret van een onbekende man. Aan
vankelijk toegeschreven aan Holbein, bleek
van Joos van Cleve.
de collectie. Die toen, omdat
Engeland reclameerde, „de
Engelse reclame" werd ge
noemd.
Nederland waakte angstval
lig en enigszins zorgelijk over
het in feite Engelse bezit en
juist die zorgeljkheid is er de
reden van, dat de collectie in
Nederland bleef. Want toen
in 1713 de belangrijkste schil
derijen van Het Loo in Am
sterdam werden geveild,
werd „de Engelse reclame"
pijnlijk nauwkeurig buiten
deze veiling gehouden; er
werd terdege rekening ge
houden met de Engelse
claim, die bepaald niet als
een lachertje werd be
schouwd, ook al was van te
ruggave geen sprake. En pas
toen in 1716 koning George I
alle aanspraken had laten va
ren - hij was een wijs man -
kon de Nederlandse kroon
opgelucht ademhalen, de col
lectie was definitief Neder
lands bezit.
En toen pas kon naar een
antwoord worden gezocht
wat nu precies onder die
„Engelse reclame" moest
worden verstaan. Niet alleen
welke schilderijen, maar ook
of die schilderijen wel van de
Onderzoek
Er is een heel onderzoek van
gekomen. De omschrijvingen
van de schilderijen in diplo
matieke stukken uit die tijd
waren niet uitvoerig en ble
ven ook niet in éen hand.
Sommige schilderijen zijn
verkocht of naar het buiten
land vererfd en van enkele
doeken is het aannemelijk,
dat ze verloren zijn gegaan,
kortom, gestolen.
Toch zijn nog veertien schil
derijen overgebleven, waar
van vaststaat dat ze tot „de
Engelse reclame" behoorden.
De topstukken uit het Mau
ritshuis, zoals van Holbein en
Dou of afkomstig uit het Am
sterdams Rijksmuseum. En
kele doeken komen uit het
buitenland. De meeste wer
ken, bleek uit het onderzoek,
werden terecht door Enge
land geclaimd, want uit het
bezit van de Engelse kroon.
Maar andere werken, zoals
Het huwelijksportret van
Willem II en Mary Stuart
van Anthohy van Dyck werd
ten onrechte opgeëist.
En er bleek meer. Zes por
tretten zijn ten onrechte aan
Holbein toegeschreven en
ook bleek een Titiaan niet
van Titiaan maar van Boni-
fazio Veronese, vermoedelijk.
Een Domenico Fetti moet
worden toegeschreven aan
Jan Bruegel en een Claude
Lorrain aan Herman van
Swanevelt. Aanwijzingen
van verschillende aard droe
gen tijdens het wetenschap
pelijk onderzoek bij tot de
nieuwe te naam stellingen.
Het belang van deze expositie
in het Mauritshuis is betrek
kelijk door het groot aantal
portretten en anderszins, dat
in opdracht is geschilderd.
Uiteraard door grote namen,
waardoor de waarde van elk
werk in geld niet altijd over
eenstemt met artistieke
waarden, al getuigt elk stuk
van grote vakman- of mees
terschap. Aardig is in elk ge
val het testament van Willem
III, dat met enkele persoon
lijke aantekeningen van de
koning-stadhouder een aan
doenlijke indruk maakt.
FRITS BROMBERG
Voor een uitgebreide agen
da, ook voor de komende
dagen, raadplege men
„UIT", de gratis wekelijkse
bijlage van deze krant.
ALPHEN AAN OEN RIJN EURO
CINEMA I (Van Boetzelaerstraat 6.
tel. 01720-20800): Coming to
America (al); 18.45, 21.30. za. wo.
ook 13.45. zo. ook 13.45 en 16.15.
EUROCINEMA II: Bright lights,
big city (12); 18.30. 21.00. zo. ook
16.00. Speurneuzen (al): za. zo.
wo. 14.00. EUROCINEMA III:
Good morning Vietnam (al); 18.30,
21.15. za. wo. ook 13.30. zo. 13.30,
16.00. EUROCINEMA IV: Die
hard (16); 18.30, 21.15. za. wo. ook
13.30. zo. ook 13.30. 16.00.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19,
tel. 071-121239): Die hard (16);
19.00. 21.15. za. zo. wo. 14.30.
LIDO en STUDIO (Steenstraat
39. tel. 124130): Midnight run (12);
U2, rattle and hum (al); Big busi
ness (al); Coming to America (al);
14.30, 19.00, 21.15. Good morning
Vietnam (al); 19.00, 21.15. do. vr.
ma. di. 14.30. Junglebook (al); za.
zo. wo. 14.30. TRIANON (Bree-
straat 31. tel. 123875): The laat
emperor (al); 20.00. REX (Haar
lemmerstraat 52, tel. 071-125414);
Passion pit (16); 14.30, 19.00.
21.15.
KATWIJK e CITY THEATER I
(Badstraat 30, tel. 01718-74075):
Red heat (12); do. «t/m zo. wo.
14.45. 19.00, 21.15. ma. di. 19.00.
21.15. CITY THEATER II: Polter
geist III (16); 19.00. 21.15. do. vr.
zo. ook 14.45. My little pony (al);
za. wo. 14.45.
VOORSCHOTEN GREENWAY
(tel. 01717-4354): Biloii blues (al);
do. l/m zo. 19.00. za. zo. wo.
15.45. Thee men and a baby (al);
do. t/m zo. 19.00. za. zo. wo.
15.45. Manon van de bronnen (al);
do. t/m wo. 20.45. Cry Freedom
(al); do. t/m zo. 20.45. ma. t/m wo.
20.15.
KINDERVOORSTELLINGEN
Bambi za. zo. wo. 14.00. Peter en
de vliegende autobus; za. zo. wo.
14.00.
WASSENAAR e ASTRA (tel.
01751-13.269) Rambo III (12); vr.
za. zo. 20.00. Anna (16); ma. di.
wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
Het geheim van Nimh; za. zo. wo.
14.00.
ZOETERMEER e PROMENADE:
Coming to America: do. ma. di.
20.00. vr. 18.45, 21.30. za. zo.
14.00. 18.45, 21.30. wo. 14.00.
20.00. The last temptation ot
Christ; do. ma. di. wo. 20.00. Die
hard; do. ma. di. 20.00. vr. 18.30,
I is een i
21.30. za. zo. 14.00. 181
wo. 14.00, 20.00. TroeM
in wonderland; wo. za. J
DEN HAAGASTA 1 (Spl
463500): Midnight run
18.45, 21.30. zo. 13.1
18.45. 21.30. ASTA 2:L
ness(al); 14.00. 18.45.
13.15, 16.00. 18.45, 21.3
3: The seventh sigh
18.45. 21.30. zo. 13.1
18.45, 21.30. BABYLOI
keicentrum Babyion, tel.
Mac Beth (al); zo. 11.00.1,
and Hum (al); 14.30, 16.C
21.30. BABYLON 2: Gjin het V
ning Vietnam (al); 14.3&n der
19.30, 21.45. BABIhriiver
Spoorloos (16); 14 3(P ,J
19.30, 21.45. CINEAC !n aeDUl
hot 20. tel. 630637): Die jnaponi.
14.00. 18.45, 21.30. awordin
16.00, 18.45, 21.30. CU nvpr
D.O.A. (12); 14.00, 18.45JU \Tf\.
13.15, 16.00. 18.45, 21.30SnëeeI1-
AC 3: Red heat (12); 18.tfet derc
do. vr. ma. di. ook 14.oU0p vei
TROPOLE 1 (Carnegiet k °p_ 0
456756): Coming to Arm Keei tu
14.00. 18.45, 21.30. rfven te
16.00, 18.45. 21.30. Mfe publik
LE 2: Buster (al); 14.ap{. dan
21.30. zo. 13.15, 16.04
21.30. METROPOLE ee
(al); 14.00, 18.45, 21.30. jrsies in
16.00, 18.45, 21.30. e Mfentreffe
LE 4: The last tempi t <-tf
Christ (12); 14.00. 20.30V
wo 20.30. e METROPOg. en ee
ondraaglijke lichtheid vawaarop
staan (al); 14.00, 20.30. van
1 (Herengracht 13, tel. ]k
Coming to America (aPKfdI
18.45, 21.30. zo. I3.3(e ik er
18.45, 21.30. ODEON is VOC
Seagal is „Nico" (16); 13.J, klaar
21.30. zo. 13.30, 16.00*
21.30. e ODEON 3: Die Heken n
13.45, 1845, 21.30. zdSt. Hij
16.00, 18.45, 21.30. Oyan Vé
Deadly pursuit (12); 13.L nm
21.30. zo. 13.30, 16.0#1 om 1
21.30. STUDIO 1 (Ketjen.
12b, tel. 656402): Masque
19.15, 21.45. zo. wo. 14.0llst
DIO 2: The house on
Street (al); 19.00, 21.30. «leven i
3: Beyond therapy (16|erd op
21.30. HAAGS FILMHLp.
1Hairspray; 19.30. zo. oT
Un ragazzo di calabria; 2 axi0m<
ook 16.15. King Lear; zin men:
Zaal 2: Blind change; 19.3Uren
zo. ook 14.00, 16.15. Zaa/ji t 4
21.45. zo. ook 14.00, 16.r JL. 1
nal; do. Elisso; vr. Het Ijuentie:
de heilige Jorgen; za. tcepter
don; zo. Bed en sofa; mivpruAP
Ai ii.i c' "aa
NACHTVOORSTELLINGEI
KINDERVOORSTELLINGE
CINEAC 3: De reddei
wo. 14,00. zo. 13.15, 16.0
TROPOLE 4: Jungle bo«
zo. 13.15, 16.00. STUD
laatste eenhoorn; zo. wo.
AMSTERDAM Op een veiling van negentiende eeuij
derijen, op 16 november bij Christie's in Amsterdam,
der meer een deel van de „Historische Gallerij" van c
naarsvereniging Arti et Amicitiae aangeboden. De twï
ken zijn van haar toenmalige leden Charles RochussenT
Kate, Johann Georg Schwartze, Jan Hendrik van de LJ
drik Albert van Trigt, Josef Israels, Sybrand Altmann.g
Groot, Gerard Bilders en Johannes Antonius Canta!_
Amicitiae in de hoofdstad is de oudste kunstenaarsso<{ n6w
Nederland. De kijkdagen zijn van 11 tot en met 15 nc
Tijdens een veiling van Oude Meesters bij Sotheby's in
dam komen op 14 november twee voorheen onbekender
gen van Rubens onder de hamer. Hoogtepunt van deze
de tekening van het interieur van de St. Bavokerk in 1
door Pieter Jansz Saenredam, geschat op 600.000 guldel zijn de
•ful Lit
lin V.
ick, eei
ik aan
jlieke
ite muz
In vori^
met he
i opv
>kt dat
FILM
MIDNIGHT RUN!
Scène uit „Midnight Run" met Robert de Niro (midden).
FOTO: PR
LIDO/STUDIO LEIDEN:
„Midnight run" met Robert
de Niro, Charles Grodin en
Yaphet Kotto. Regie: Mar
tin Brest.
Robert de Niro schrikt als ac
teur niet terug voor de gekste
dingen.' Voor zijn rol als bok
ser Jake LaMotta in „Raging
Bull" at hij zich 25 kilo zwaar
der. Voor de bijrol van A Ca-
pone in „The Untouchables"
deed hij net zoiets, maar bo
vendien liet hij een deel van
zijn hoofdhaar wegscheren zo
dat z'n haargrens hoger kwam
te liggen. Toch, neem ik aan,
moet hij even raar opgekeken
hebben toen hem de hoofdrol
in „Midgnight run" werd aan-
feboden. De rol van „bounty-
unter", premiejager, in een
actiefilm die eigenlijk een ko
medie is. En dan nog meer dan
een halve film lang letterlijk
en figuurlijk vastgeketend aan
een andere acteur.
„Midgnight run" is een heel
gekke film geworden en De
Niro is er perfect in. Hij speelt
de nerveuze, kettingrokende,
vetharige ex-politieman Jack
Walsh die in New York een
ex-accountant van de mafia
moet oppakken om die weer
in te leveren in Los Angeles,
waar de man op borgtoch
werd vrijgelaten maar de be
nen nam. Het is zijn laatste
klus, hij wil met dat een beetje
duistere werk opgehouden en
een rustig koffietentje érgens
beginnen. Hij krijgt het die
laatste keer wel voor z'n kie
zen: die accountant in de klad
den pakken is nog het simpel
ste doel van z'n opdracht. Hem
naar L.A. krijgen is heel wat
moeilijker. Z'n eerste klas
vliegticket kan hij weggooien,
want de accountant heeit vlie
gangst. Het wordt een reis via
trein, bus, geleende en gesto
len auto's, liftend en lopend.
Van alle kanten opgejaagd bo
vendien. Want er zit een colle
ga-premiejager achter z'n buit
aan (John Ashton.net zo dom
als in „Beverly Hills Cop",
evenals deze film het werk
van regisseur Martin Brest), de
FBI wil De Niro's gevangene
voor zichzelf hebben en de
mafia heeft twee Laurel
Hardy-achtige schurken ach
ter hen aan gestuurd. De ac
countant heeft namelijk vijf
tien miljoen dollar van de
„Mob" achterover gedrukt en
dat ook nog eens aan een lief
dadige instelling geschonken.
Vóór hij weer bij het gerecht
wordt ingeleverd, wil de mafia
hem nog even mores leren.
Die waanzinnige reis van dat
duo tegenwil en dank heeft
iets van de reis die regisseur
John Hughes lietmaken door
Steve Martin en John Candy
in „Planes, trains and automo
biles". Een bijna-parodie op de
Amerikaanse „road movie".
De norsige De Niro wordt
steeds kwader op z'n gevange
ne, die hem met de vreemdste
onderwerpen de oren van het
hoofd kletst en ook nog eens
doet of hij de goeie jongen is
en De Niro de kwaaie pier.
Het scenario van George Gallo
zit prima in elkaar en vooral
de dialogen van de mokkende,
scheldende De Niro en zijn
kompel zijn goed voor grijns-
en schaderlach. De Niro blijkt
hier een perfect komidie-ac-
teur. Eigenlijk niets nieuws,
want dat toonde hij zich ook in
„The King of Comedy" (van
Martin Scorsese), maar die
film flopte en werd door bijna
niemand gezien. De acteur aan
wie hij „vastzit" heet Charles
Grodin, een nauwelijks beken
de acteur, maar hij is hier de
ideale „aangever" voor De
LIDO/STUDIO LEIEDN:
„Rattle and Hum" met U2:
Bono, The Edge, Adam
Clayton en Larry Mullen Jr.
Speciale gasten: B.B. King,
New Voices of Freedom en
The Memphis Horns. Re
gie: Phil Joanou.
U2 is zonder discussie 's we
relds meest geliefde muzikale
viertal. Er zijn genoeg cijfers
om dat te bewijzen. Zo speel
den de Ieren bijvoorbeeld tij
dens hun negen maanden du
rende „The Joshua Tree Tour"
wereldwijd voor een record
aantal van drie-en-een-half
miljoen mensen (wat 52.6 mil
joen dollar in het laatje bracht)
en was de soundtrack van de
film „Rattle and Hum" in En
geland dubbel-platina voor de
plaat in de winkel verscheen.
Dat de groep „The Joshua
Tree Tour" op film liet vast
leggen, lijkt daarom niet eens
zo gek, want op die manier
krijgen de fans de mogelijk
heid de triomftocht nog eens
in al zijn glorie te beleven. Dat
de bioscoopstoel daarbij een te
strak keurslijf is om mee te
kunnen swingen zoals tijdens
de concerten en het witte doek
daarbij een milde barrière
vormt om echt mee te leven
met deze muzikale reis, zijn
slechts feiten, die niets afdoen
aan de film zelf. „Rattle and
Hum", die voor het grootste
deel werd verfilmd in zwart-
/wit, is een opwindend staaltje
van vakmanschap, die op tref
fende wijze een glorieuze pe
riode uit het bestaan van een
top-groep reflecteert.
Voor de film zijn definitieve
versie vond, is er heel wat ge
sneden en weggegooid. Regis
seur Phil Joanou (26) nam tij
dens „The Joshua Tree Tour"
namelijk zoveel materiaal op,
dat er een week en negen uur
voor nodig zouden zijn om al
les te bekijken. De scènes die
Gitarist The Edge in Dublin na de uiterst vermoeiende „The Joshua Tree Tour". De groepchikk
zelf vijf miljoen pond in voor de verfilming van deze tournee.
uiteindelijk niet werden ge
bruikt, zijn dus talloos. Een er
van is de val van zanger Bono
leeuwedeel bestaat echter uit
concert-opnamen, hier en daar
onderbroken door, wat scène-
in de lichtbak voor het podium tjes achter de schermen en de
in Washington waarbij hij zijn
schouder brak en de reis naar
het ziekenhuis, waarbij hij hal
verwege weer bij bewustzijn
worden omschreven als een
indrukwekkende, maar wel
een heel dure vakantiefilm.
Het laat de groep niet alleen
op het podium zien, maar ook
tijdens een bezoek aan Elvis
Presley's Graceland, tijdens
opnamen in de legendarische
Sun Studio's en tijdens een be
zoek aan New York, waar ze
in een kerk in Harlem samen
met de New Voices of Free
dom het gospelgetinte „I Still
Haven't Found What I'm
Looking For" opnamen. Het
pogingen tot een interview,
dat maanden na het einde van
de tournee, in Dublin werd op
genomen.
Het is echter de muziek die
„Rattle and Hum" overeind
houdt, al zou het heel aardig
zijn geweest als de bioscoopbe
zoeker ook enig inzicht zou
zijn geboden in het leven op
tournee. De vermoeiendheid
bijvoorbeeld is nu slechts af te
lezen van het gezicht van
Bono, die overigens als film
ster moet onderdoen voor de
James Dean-achtige uitstraling
van drummer Larry Mullen
Jr.
Dat het ook voor de makers
een inspannende tijd moet zijn
FOTO: PARAMOUNT Rier dï
rmonj
geweest, blijkt uit de lut is ii
De rolprent verandeldt lan
zaam van een snel gaziek.
film, naar beelden didken 1
worden vastgehouden (il en
eindelijk slow motioPgen
gingen doen vermoed* dis
alle bruikbare trucs opunny
ftsoul
Toch weet „Rattle anddy") i
de aandacht constant Pa:
houden en dat komt i bele\
muziek van U2, die el aan;
dringend („Sunday ps wo
Sunday") als boeiend ..New
scènes met B.B. Kingpgle
het Ierse kwartet is na hbt
niet voor niets ''s ®ng El
meest geliefde groep.
als de frustratie van
tal in beelden. Het is e
over een tournee waar
schiedenis werd geschii,
HANS PIËT
