Nieuw Israel is opgestaan
Thatcher krijgt wind van voren in Polen
Van den Broek spreekt
tegenstanders Suharto
Turkije martelt
op grote schaal
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Sleutelrol voor
religieuze partijen
1UITENLAND
QeidvzQowi&nt
WOENSDAG 2 NOVEMBER 1988 PAGINA S
fals paspoort
oor IRA
a Amsterdam
ië. Bo
cht er-
ipp op
de in
n justi-
,lePNDEN Het Britse televi-
:-station ITN zegt
msterdams café een vervalst
ispoort te hebben gekocht op
lam van een bekend lid van
;t verboden Ierse Republi-
linse Leger (IRA). ITN zegt
im 2.500 gulden voor het
rvalste paspoort te hebben
•taald. Het tv-station bestelde
it op naam van Brendan
cFarlane, een IRA-lid dat
>rig jaar in Nederland be-
?nc*he>d kreeg door zijn uitle-
;ring na langdurige hoorzit-
ïgen. Volgens ITN kan de
indel in vervalste paspoorten
„sleutel" betekenen voor
t IR A-geweld tegen Britse
ilitairen in West-Europa,
'oordvoerders van politie en
stitie in Amsterdam toonden
:h gisteren verbaasd
t verhaal. Er zijn volgens
:n geen aanwijzingen dat er
Nederland een gerichte
indel in illegale paspoorten
ior IRA-leden bestaat. ITN
reft het paspoort overhan-
gd aan het Britse consulaat
Amsterdam dat een rapport
er de zaak zal opmaken.
PvdA
eel op
dit op
t plan
45.000
lechts
1 is al
ts tot
laketten-
risis in
Afghanistan
WASHINGTON MOS-
OU De Sovjetunie
reft de afgelopen 24 uur
de Afghaanse hoofdstad
abul gronddoelraketten
an het type SS-I-Scud
plaatst. Daarmee kan
akistaans grondgebied
orden bereikt, aldus het
merikaanse ministerie
an buitenlandse zaken,
e woordvoerder van het
linisterie, Charles Red-
lan, heeft de Sovjetunie
waarschuwd dat „Pakis-
in de volledige steun"
niet van de Verenigde
aten.
Sovjetunie heeft toegege-
dat zij nieuwe wapens
r Afghanistan heeft ge-
uurd. Tass meldde dat het
lange-afstandsraket;
i Kabul tentoonge-
•n en gebruikt zou-
rn worden tegen bases van
istandelingen, munitiedepots
lanceerterreinen. Volgens
Afghaanse ambassade
oskou vallen de leveranties
ider een verdrag over mili-
sre hulp. De akkoorden van
;ve over de terugtrekking
de Sovjettroepen uit
hanistan laten dit militaire
erdrag onverlet, aldus Mos-
Verenigde Staten maken
ch echter zorgen. In het be-
in van deze week spraken zij
genover de Sovjetambassa-
ir er hun bezorgdheid over
dat de Sovjetunie met Mig-
en bommenwerpers steun
eeft verleend aan het Af-
?ger in Kandahar,
at door het Afghaanse verzet
ordt belaagd. Moskou zegt
at het een politieke oplossing
oor het confict in Afganistan
enst. aldus Charels Redm
de stationering van
onddoelraketten en het ge-
de Migs en de bom-
enwrpers roept daarover
nstige twijfel op.
N in actie tegen
nbetroinvbaar water
EN HAAG „Momenteel is
dan de helft van de be-
ilking van de Derde Wereld
verstoken van schoon
inkwater en goede sanitaire
Kjrzientngen". Dat zei, J. van
ennip van het ministerie van
litenlandse zaken vandaag in
Haag op de VN-bijeen-
t over drinkwatervoor-
ening in ontwikkelingslan-
n. Met het opstellen van
imenlijk actieplan om bet
kwater te verbeteren ho-
;n de deelnemers de ziektes
de Derde Wereld te kunnen
rugdringen. Omstreeks tach-
procent van alle ziektes in
ïtwikkelingslanden is te wij-
het gebruik van vuil
Volgens de VN kan
mkloop bij kinderen in ont-
ikkelingslanden met veertig
rocent worden teruggedron-
als water van een goede
waliteit wordt gebruikt.
Het Pinguïnland van Professor Lupardi
Ronald te Boekhorst,
bereikbaar onder
nummer 071-122.244.
ovefr economische samenwer
king ook over zaken als men
senrechten „openhartig" over
leg mogelijk is. Hij doelde
daarmee onder meer op het
gesprek van premier Lubbers
en hemzelf met de Indonesi
sche president Suharto. In dit
gesprek heeft Suharto de Ne
derlandse afvaardiging uitge
legd dat de executies alsnog
hebben plaatsgehad louter
„omdat wij de twee mensen
een lange periode tussen ver
oordeling en terechtstelling
hebben geboden om hen de
kans te geven spijt te betuigen
om hun daden, maar zij niet
totdat besef zijn gekomen".
Monniken
voor vrede
Srilankaanse buddhisti-
sche monniken zetten
zich de laatse weken
actief in voor de vrede
op het door strijdende
bevolkingsgroepen ver
scheurde eiland. Giste
ren gingen zo'n vijfdui
zend geestelijken in
Colombo de straat op
om met soldaten te dis
cussiëren.
FOTO: AP
„NAVO SCHOOT PER
ONGELUK DC-9 NEER"
ROME De DC-9 van de Italiaanse binnenlandse maatschappij
Itavia. die op 27 juni 1980 in de Tyrrheense Zee is neergestort, is
per ongeluk neergeschoten door een gevechtsvliegtuig van de
NAVO. Dit is de conclusie van-een documentaire over de vlieg
ramp, die gisteren werd uitgezonden door de Italiaanse televisie
maatschappij RAI. De ramp. waarbij het vliegtuig ten noorden
van het eiland Ustica in zee stortte en zonk, kostte het leven aan
alle 81 inzittenden. Volgens de RAI werden er ten tijde van de
ramp uitgebreide oefeningen in het gebied rond de Tyrrheense
Zee; daarbij werd er tussen acht en negen uur 's avonds een on
bemand oefenprojectiel gelanceerd, dat door de Italiaanse lucht
macht moest worden opgespoord en neergeschoten. Dit projec
tiel raakte echter uit de koers, en kwam terecht in het corridor
voor de burgerluchtvaart, waarin de DC-9 zich bevond. Er werd
nog een Sidewinder-raket op het oefenprojectiel afgevuurd,
maar de hittezoekende kop richtte zich volgens RAI op de DC-9.
Weekly Mail door
Pretoria verboden
JOHANNESBURG De regering van Zuid-
afrika heeft de Weekly Mail, een van de be
kendste weekbladen waarin de oppositie tegen
het blanke minderheidsbewind aan het woord
komt. een verschijningsverbod van vier weken
opgelegd. Dat blijkt uit een speciale, gisteren
verschenen, editie van de Zuidafrikaanse
staatscourant. Het verschijningsverbod komt
uit de koker van minister Stoffel Botha van
binnenlandse zaken. De noodtoestand maakt
het mogelijk kranten en tijdschriften voor
steeds maximaal drie maanden te verbieden.
Het tijdelijk verbod van de Weekly Mail is het
tot nu toe krachtigste in zijn soort. Adjunct-
hoofdredacteur Irwin Manoim is ervan over
tuigd dat zijn blad het tijdelijk verbod zal over
leven.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De Britse
premier Margaret That
cher wacht vandaag een
stormachtig welkom in
Polen dat zij tot en met
vrijdag met een driedaags
bezoek vereert. De leider
van het verboden Poolse
vakverbond Solidariteit
Lech Walesa heeft ge
waarschuwd dat woeden
de werknemers van de
Lenin-werf in Gdansk
een „spontaan protest"
kunnen veroorzaken tij
dens de aankomst van
Thatcher.
Zij zal dan ook zeer diploma
tiek te werk moeten gaan
want zowel de Poolse regering
als de vrijheidslievende arbei
ders van Gdansk willen That
cher voor hun karretje span
nen. Generaal Jaruzelski en
premier Mieczyslaw Rakowski
verschuilen zich achter That
cher om de door hen geplande
sluiting van de Leninwerf te
kunnen goedpraten. „Premier
Thatcher heeft toch ook harde
maatregelen genomen om de
economie van haar land te sa
neren", aldus de Poolse leiders
die erop gebrand lijken het
Britse voorbeeld natuurge
trouw te volgen. „Wat That
cher kan, dat kunnen wij
ook", lijken zij te denken. De
Britse premier zal er in Polen
allicht op wijzen dat economi
sche sanering alleen kans op
slagen heeft
paard gaat met een uitgebreid
democratiseringsprogramma.
Margaret Thatcher en haar ge
volg, dat uit gewapende agen
ten in burger van de speciale
afdeling van Scotland Yard
bestaat, zullen in Polen verge
zeld worden door de Poolse
geheime politie.
ten. Zij houdt ernstig rekening
met een emotionele demon
stratie tegen de voorgenomen
sluiting van de LeninWerf. Sa
men met Walesa zal zij in de
Lenin-scheepswerf een krans
neerleggen bij het gedenkte
ken ter nagedachtenis van de
arbeiders die daar tijdens de
opstand van 1980 werden
doodgeschoten.
ADVERTENTIEj
Donderdag
17 november
verschijnt bij
deze krant de
RIJMKRANT.
Informatie over de
adverteermogelijkheden
In deze bijlage wordt u
graag verstrekt door
JAKARTA Minister
Van den Broek van bui
tenlandse zaken heeft gis
teren in Jakarta een in
formeel onderhoud van
anderhalf uur gehad met
drie vertegenwoordigers
van mensenrechtenorga
nisaties en de oppositie in
Indonesië tegen het
bewind-Suharto.
Aanleiding voor het gesprek
van twee voormalige paleis
wachten, die twintig jaar gele
den ter dood waren veroor
deeld wegens hun vermeende
aandeel in de mislukte „com
munistische coup" van 1965 te
gen het toenmalige bewind-
Soekarno. Van den Broek wil
de na afloop niets inhoudelijks
kwijt over het onderhoud dat
hij met zijn gesprekspartners
heeft gehad. „Dit soort ge
sprekken kan nieuwe vragen
oproepen, die je met volgende
gedachtenwisselingen met de
Indonesische regering weer
kunt meenemen. Ik ben er
weer van op de hoogte hoe zij
tegen de zaak aankijken, dat is
voor mij nuttig".
De minister noemde het „pure
winst" dat naast gesprekken
FORSE KRITIEK AMNESTY:
LONDEN In Turkije worden nog op grote schaal po
litieke gevangenen gemarteld en de naleving van ele
mentaire mensenrechten is er onder de vijf jaar oude
civiele regering niet op vooruit gegaan. Deze conclusie
wordt getrokken in een rapport van Amnesty Interna
tional, dat de mensenrechtensituatie in Turkije op
nieuw onder de loep heeft genomen.
Hoewel Turkije in augustus de VN-Conventie tegen Marteling
ondertekende en zich bij zijn aspiraties om lid te worden van de
EG laat voorstaan op betere naleving van mensenrechten, blijft
de situatie in dat land alarmerend. Om de ernst van de situatie
te onderstrepen wordt het rapport toegestuurd aan alle grote
reisbureaus. Amnesty wil hen daarmee een „volledig beeld" ge
ven van de slechte mensenrechtensituatie in Turkije.
Amnesty beschikt onder meer over informatie waaruit blijkt dat
in de eerste helft van dit jaar zeker vijf gevangenen na marte
lingen zijn overleden, onder wie een 13-jarige jongen met sui
kerziekte. Er worden nog altijd duizenden mensen op politieke
gronden gevangenen gehouden, aldus het rapport. Na de militai
re staatsgreep in september 1980 nam het politieke geweld in
Turkije aanzienlijk af. Maar de naleving van mensenrechten is
er sindsdien alleen maar slechter op geworden, aldus Amnesty.
De burgerregering-Ozal, die in 1983 aantrad, heeft hierin geen
verbetering kunnen brengen.
dag
mlp
tese
ntal
op Tenslotte gelukt het Rob aan boord van de driemaster te
/er. immen. Het verlaten schip maakt een lugubere indruk. Alles is
dan °9 intact gebleven, maar er is geen levende ziel aan boord. Luid
crj. 'inken Robs voetstappen op het dek. In de kajuit ziet hij nie
tend. maar de deur van het dekhuis staat open en wanneer hij
«r binnenstapt, deinst hij weer even verschrikt terug. Kijk. daar
"en enkele leden van de bemanning, bevroren, dood... Eén
JWnner is voorover gevallen boven op een kaart. Dat zal wel de
schipper zijn geweest. Op de tafel ligt het journaal. Rob neust er
even in en leest, dat hij aan boord is van het driemastschip „For-
tuna", met kunstmest onderweg van Valparaiso naar Southamp
ton. De laatste aantekening is van 3 Augustus 1861. „Het voed
sel is al veertien dagen op en we komen steeds meer in het pa
kijs". staat er nog duidelijk leesbaar. Rob kan voor de arme
drommels niets meer doen; hij steekt het journaal bij zich en
ggat weer terug aan boord van „De Vrijheid".
stoel van leider Shimon Peres
die zich naar een hoger gele
gen verdieping had terugge
trokken voor dringend over
leg met zijn medewerkers
bleef lang leeg. Toen hij om
twee uur vannacht eindelijk
verscheen, hield hij nog even
de schijn op van een mogelij
ke overwinning. „Ik ben ver
baasd over het feit dat de Li
kud nu al bezig is een rege
ring samen te stellen", zei hij
cynisch. „We zullen onze on
derhandelingen met de reli
gieuze partijen onmiddellijk
beginnen", beloofde hij zijn
mensen. „Alle opties zijn nog
open". Maar de secretaris-ge
neraal van zijn partij Uzi Ba-
ram sprak zich realistischer
uit. „Ik zie geen mogelijkheid
dat wij de nieuwe regering
zullen vormen", liet hij we
ten.
Bezette gebieden
Israel heeft met deze laatste
verkiezingen een uitspraak
gedaan over het lot van de
bezette gebieden waar nu al
biina een jaar de Intivada
de Palestijnse opstand
voortduurt. Met de inmiddels
beschikbare verkiezingscijfers
is die uitspraak negatief.
De kans op een door de Ar
beiderspartij voorgestelde in
ternationale vredesconferen
tie als opening voor vredeson
derhandelingen met Jordanië
en de Palestijnen lijkt voorlo
pig verloren. Aan de andere
kant is er ook géén duidelijk
mandaat voor een door de
rechtse partijen gewenste an
nexatiepolitiek, of voor het
massaal uitwijzen van Pales
tijnen uit bezet gebied.
Deze nieuwe politieke impas
se, een pas op de plaats wat
betreft de vredespolitiek, zal
een nieuwe impuls geven aan
de anti-bezettingsstrijd van de
Palestijnse opstandelingen.
Zwenking
Yitzhak Shamir, vrijwel zeker
Israels nieuwe premier, zal
voor de moeilijke taak staan
te varen tussen de eisen van
zijn rechtse en ultra-ortodoxe
bondgenoten aan de ene kant
en de Palestijnen aan de an
dere kant. Rust belooft dat
niet.
Het volk heeft gekozen. Met
gejuich in de hoofdkwartieren
van de kleine partijen waar
meer stemmen vielen dan
werd verwacht. Met somber
heid zowel bij de Arbeiders
partij als bij de Likud omdat
het land opnieuw een rege
ring van verlamming zal krij
gen. En met tranen in het
vredeskamp. Want wat de sa
menstelling van de nieuwe
regering ook zal worden, het
land heeft een zwenking naar
rechts gemaakt.
WILLI WERKMAN
Wij gaan terug naar de jaren zestig met de strakke gebreide
hemdjes en truitjes. De Newyorkse modeontwerper Calvin Klein
combineert in zijn voorjaarscollectie „topjes" van viscose met
gewassen zijden rokken.
FOTO: AP
(Van onze correspondente
Willi Werkman)
JERUZALEM Een
nieuw Israel is vandaag
opgestaan. Met een ver
rassend groot aantal
stemmen voor de reli
gieuze partijen zal de Is
raëlische orthodoxie het
gezicht van de komende
regering bepalen. Tradi
tioneel sterk neigend
naar de nationalistische
politiek van de Likudpar-
tij hebben de religieuzen
premier Yitzhak Shamir
de kans gegeven een
nieuwe rechts-religieuze
regering te vormen. De
onderhandelingen daar
toe zijn vanmorgen al be
gonnen.
Maar liefst zestien mandaten
voor de 120 zetels tellende Is
raëlische Knesset, het parle
ment, werden in de schoot ge
worpen van vier orthodoxe,
en zelfs ultra-orthodoxe par
tijen. Een nieuw politiek ge
geven waarvoor gisteren een
marathongebed bij de Klaag
muur in Jeruzalem tekenend
Hoewel het er vanmorgen
naar uitzag dat de Likudpartij
van Yitzhak Shamir samen
met de religieuzen en de ul
tra-rechtse partijen een rege
ring kan vormen op basis van
een smalle parlementaire
meerderheid, is ook de optie
van een nieuwe regering van
nationale eenheid nog open.
Verkiezings-experts voorspel
den vanmorgen dat Shamir
benauwd voor een flinke op-
fiositie van links uiteinde-
ijk de verzoenende hand zal
uitsteken naar de Arbeiders
partij van Shimon Peres ter-
wille van een nieuwe rege
ring van nationale eenheid.
Niet voor niets hebben beide
politieke leiders elkaar van
morgen al onder vier ogen ge
sproken.
Gelijk spel
Na een lange verkiezingsdag,
waarbij ongeveer 75 procent
van de bijna drie miljoen
stemgerechtigde Israeli's hun
stem uitbrachten, verbrak gis
teravond om kwart over tien
plaatselijke tijd de Israëlische
staatstelevisie de op dat mo
ment bijna te snijden span
ning: gelijk spel voor de beide
grote politieke blokken, de
Arbeiderspartij van Shimon
Peres en de Likudpartij van
Yitzhak Shamir. Geen verras
sing, maar wel een klap voor
beide kampen die met de eer
ste uitslag op het tv-scherm
een kans op een duidelijke
nieuwe politieke lijn aan hun
neus voorbij zagen gaan. Zo
wel in het hoofdkwartier van
de Likud als in de grote hotel
zaal waar de koppen van de
Arbeiderspartij bijeen zaten,
was de somberheid op het ge
zicht van de politieke leiders
duidelijk te lezen. De emoties
bleven uit. De klaargelegde
bossen bloemen werden niet
gebruikt. Partij-activisten
klapten hun leiders toe uit
respect. Op hun gezichten lag
het besef dat de politieke im
passe, waarmee het land de
afgelopen vier jaar heeft ge
leefd, zal voortduren.
Kaarten
Pas diep in de nacht stemde
Yitzhak Shamir ermee in zich.
aan het volk te tonen. De coa
litie-rekensommetjes, die in
tussen door zijn medewerkers
waren gemaakt, wezen op de
mogelijkheid van een rechtse,
zwaar op de religieuzen steu
nende regering. „Wij zijn nu
in staat een nieuwe regering
te leiden", zei Shamir. „Ik
dank het volk van Israel voor
het vertrouwen dat wij gekre
gen hebben. Wij zullen alles
doen om zo snel mogelijk de
vrede te bereiken met onze
Arabische buren. Maar we
zijn er ook van overtuigd dat
de veiligheid van ons land
vereist Eretz Israel (het Land
van Israel) te garanderen".
Daarmee legde Israels nieuwe
premier zijn politieke kaarten
op tafel. Geen territoriale
concessies en blijvende con
trole over de meer dan ander
half miljoen Palestijnen op de
Westelijke Jordaanoever en
in de Gazastrook.
Verkiezingsglimlach
In het hoofdkwartier van de
Arbeiderspartij was inmiddels
de sfeer drukkend. Zelfs de
schijn van een verkiezings
glimlach terwille van de tele
visiecamera's bleef uit. De
Come-back van het topje
(Vervolg van de voorpagina)
TEL AVIV Vier.
streng-religieuze partijen
zullen een doorslagge
vende rol gaan spelen bij
de vorming van een nieu
we regering in Israel. Met
totaal 18 zetels in fret par
lement (was 12) vormen
de Agudat, de Degel
Tora, de Shas en Nationa
le Religieuze Partij nu de
derde grote politieke
macht in Israël na de Li
kud en de Arbeiders
partij.
De vier partijen lijken het
meest te voelen voor de Li
kud; de meeste religieuze kie
zers willen dat de bezette ge
bieden bij Israel blijven en
zijn tegen een internationale
vredesconferentie over het
Midden-Oosten. Geen van de
partijen heeft echter op voor
hand een coalitie met de Ar
beiderspartij uitgesloten.
„Feit is dat de beslissing over
welke van de twee partijen de
regering zal vormen in het re
ligieuze kamp ligt", zo zei mi
nister van defensie Yitzhak
Rabin, lid van de Arbeiders
partij. Minister zonder porte
feuille Ezer Weizman van de
Arbeiderpartij zag het zo: „Op
dit moment lachen de reli
gieuze partijen zich rot en
krullen ze waarschijnlijk hun
baard terwijl ze zeggen: „We
zullen zien bij wie we het
meeste voordeel halen".
Samen met klein links heeft
de Arbeiderspartij 48 zetels in
het parlement, Likud is met
klein rechts goed voor 46 ze
tels; beide onvoldoende om
een meerderheid te vormen.
Peres benadrukte tijdens een
verkiezingsbijeenkomst van
de Arbeiderspartij dat hij alles
zal doen om de joodse ortho
doxe facties ertoe over te ha
len een coalitie met zijn partij
te vormen. Daarbij hoopt Pe
res met name op de steun van
de meer gematigde Shas-par-
tij. die zes zetels in het parle
ment heeft veroverd.
Volgens onderzoekers en poli
tici is de winst van de reli
gieuze partijen toe te schrij
ven aan de „mobilisatie" van
de orthodoxe joden die door
hun rabbijnen werden opge
roepen toch vooral te gaan
stemmen. Als gevolg daarvan
was het opkomstpercentage
met 80 procent bijzonder
hoog. Ook speelde de Pale
stijnse aanslagen van deze
week de religieuzen in de
kaart.
Op de dag van de parlementsverkiezingen werd in Paradiso in
Amsterdam het boek het boek „Israël 40 jaar" gepresenteerd.
Namens uitgeverij Sijthoff overhandigde Hanca Leppink (I) het
eerste exemplaar aan Geke van der Wal, éèn van de negen
schrijvers die aan het boek meewerkten.
FOTO: ANP
Ccidóc
