Vrouw staat meer
op eigen benen
„Er is nu een generatie
die fier rechtop loopt'"
Zwakzinnigen hebben
soms een normaal IQ
ONDERZOEK JUBILEREND MARGRIET:
Zeeleeuw
HET KOENEHUIS=TRENDSETTER
BINNENLAND
ficidócSoiwtMit
ZATERDAG 29 OKTOBER 1988 PAGINA 3
Jrote beurt voor 't land
TRECHT Nederland krijgt vandaag
fn „grote beurt". Het is de Tweede Na-
jnale Milieuwerkdag, die tot doel heeft
et publiek kennis te laten maken met
et natuur- en landschapsbeheer. Voor
11e provincies is die dag een programma
;esteld waaraan iedereen zowel actief
'passief kan meedoen. Het werken in
atuur en landschap is volgens de orga-
isator, het Landelijk Overleg Natuur-
Landschapsbeheer (LONL) in
trecht, hard nodig om bij voorbeeld
outwallen, knotwilgen en sloten te be-
ouden. Op de landelijke werkdag kan
>t publiek zelf helpen met onder meer
!t opknappen van poelen, het knotten
ip wilgen en het snoeien van mei-
,n jornhagen. Er zijn bovendien in veel
fyvincies fiets-, wandel- en vaarroutes
itgezet.
Moeder met
kinderen
verongelukt
EDE Een 27-jarige
vrouw uit Wagenin-
gen en haar twee
kinderen van 1 en 3
jaar zijn gisteren in
Ede om het leven ge
komen. Op een
spoorwegovergang
werden ze aangere
den door een trein.
Over de toedracht
van het ongeluk is
nog niets bekend.
Het treinverkeer liep
25 minuten vertra
ging op.
Oprichter COC
overleden
AMSTERDAM De oprieh-
ter van de Nederlandse Vere
niging tot Integratie van Ho
moseksualiteit COC, Niek
Engelschman, is op 75-jarige
leeftijd overleden. Engelsc
hman, die bekend werd on
der de naam Bob Angelo,
richtte in 1939 het blad „Le
vensrecht" op. Uit de lezers
kring van dit blad ontstond
in 1946, nadat het blad tij
dens de oorlog enkele jaren
niet was verschenen, het
COC. Engelschman was tot
1964 voorzitter van de vere
niging. Hij werd in 1986 be
noemd tot ridder in de Orde
van Oranje Nassau.
Belangrijke prijs
voor prof. De Wied
UTRECHT De 65-jarige prol.
dr. D. de Wied is gisteren in New
York onderscheiden met de Al-
bert Einstein Award voor zijn
werk over neuropeptiden; stoffen
in de hersenen die het gedrag be
ïnvloeden. Hij deelt de prijs met
de Amerikaanse onderzoeker
prof. F.E. Bloom. Prof. De Wied is
verbonden aan de faculteit der
geneeskunde van de Utrechtse
Universiteit als hoogleraar in de
farmacologie. De Albert Einstein
Award is in 1984 voor het eerst
toegekend en gaat jaarlijks naar
prominente mensen die een be
langrijke bijdrage hebben gele
verd aan het inzicht in psychiatri
sche ziekten.
Ook aow'ers
profiteren
van extraatje
DEN HAAG Het is de bedoe-
ling dat ook de aow' ers meede
len in het extraatje van in tótaal
200 miljoen gulden dat het kabi
net in het najaarsoverleg heeft
uitgetrokken voor de uitkerings
gerechtigden. Vice-premier De
Korte zei dit gisteren na afloop
van de ministerraad. De Korte
sloot zich in wat andere bewoor
dingen aan bij het dreigement
van minister De Koning van so
ciale zaken en werkgelegenheid
dat de 200 miljoen van tafel is
als de vakbonden zich niet hou
den aan de eis van loonmatiging.
TOPMAN LANDBOUW
NAAR WASHINGTON
DEN HAAG Topambtenaar J. van
der Veen gaat op eigen aandringen weg
als directeur-generaal landbouw en
voedselvoorziening van het ministerie
van landbouw en visserij. Met ingang
van 1 januari 1989 wordt hij landbouw
raad in Washington ambtsgebied Ver
enigde Staten van Noord Amerika en
Porto Rico. Van der Veen (44) was voor
zitter van de Christelijke Boeren- en
Tuindersbond toen hij, voor velen on
verwacht, met ingang van 1 mei 1987
werd benoemd tot directeur-generaal
van het ministerie. Van der Veen volgt
in Washington ir. J. Sonneveld op. Die is
kandidaat voor het Europees Parlement,
waarvoor volgend jaar verkiezingen
worden gehouden.
Tuchtcollege waarschuwt
keuringsarts
UTRECHT Het Centraal Medisch Tuchtcollege
heeft een huisarts een waarschuwing opgelegd
omdat hij te gemakkelijk is omgesprongen met het
medisch dossier van een man die hij voor een ver
zekeringsmaatschappij moest keuren. De man
moest worden gekeurd omdat hij een beroep deed
op de clausule in zijn levensverzekeringspolis, dat
hij bij arbeidsongeschiktheid geen premie meer
hoefde te betalen. De man was akkoord gegaan
dat zijn huisarts het complete medisch dossier aan
de keuringsarts had opgestuurd. Maar de keu
ringsarts kopieerde vervolgens de stukken die hij
van belang vond en stuurde ze naar de arts van de
verzekeringsmaatschappij met de mededeling dat
hij ze kon houden. Die laatste arts deelde de man
een week later mee dat hij geen premievrijstelling
kreeg omdat hij toen hij de verzekering sloot niét
had gemeld dat hij aan een depressie had geleden.
Kandidaat-
notaris is eeuwig
(Vervolg van de voorpagina)
AMSTERDAM Vrou
wen van nu zijn meer te
vreden over de relatie
met hun partner en hun
.kinderen dan tien jaar
geleden. Dat was eigen
lijk de enige vergelij
king, die naar aanleiding
van het nieuwe NIPO-
onderzoek voor Margriet
gemaakt kon worden
^met het onderzoek
„Vrouw '78", destijds ook
op initiatief van Mar
griet. De invalshoek voor
dit onderzoek was dan
orte ook een andere: onder-
Desldzocht werd hoe vrouwen
elotc^nno 1988 staan tegen-
ideitover individualisering,
ijpe
zoii
dsrïSinds de jaren '60 is in Ne-
jderland sprake van een toe
nemende ontzuiling en libe-
j ralisering van levensstijlen.
var Individualisering is het
Jsteeds meer maken van eigen
p J keuzen, los van traditionele
T normen en waarden. Mar-
griet wilde weten hoe vrou-
ang wen, en niet alleen Margriet-
nin^ vrouwen, denken over indi-
aag^vjduaiisering en in hoeverre
eijjjfhun gedrag in overeenstem-
iming is met hun ideeën.
;t §?Daartoe werden zestig opi-
din|
niërende uitspraken in een
representatieve steekproef
voorgelegd aan ongeveer 800
vrouwen van 18 jaar en ou
der. Die vrouwen voeren
zelfstandig een huishouding,
is de traditionele vrouw gelo
vig. Een groot gedeelte van
de Nederlandse vrouwen
(27%, dat is ongeveer 1,6 mil
joen), behoort tot het traditio
nele type. Zij is vaak gehuwd
met of zonder partner, met of en woont bijna nooit samen.
zonder kinderen; een gedeel
te van hen heeft een baan
buitenshuis.
Opleiding
Ruim een derde van de vrou
wen staat positief tegenover
individualisering. Omdat die
houding sterk samenhangt
met het opleidingsniveau van
vrouwen, en dit opleidingsni
veau stijgt, kan worden ver
wacht dat geïndividualiseerd
denken in de toekomst zal
toenemen. Behalve met het
opleidingsniveau hangt indi
vidualisering ook samen met
opleiding, kerkelijke gezindte
en politieke voorkeur; leef
tijd bleek van minder groot
belang.
In concreto betekent een
hoge opleiding en een voor
keur voor een partij „links
van het midden" een hoge
mate van individualisering.
Deze vrouw is tevens het
minst gelovig. Zij wordt inge
deeld bij het type combina
tievrouw of pioniersvrouw.
Een lagere opleiding en een
voorkeur voor het CDA kan
wijzen op een vrouw die af
wijzend staat tegenover indi
vidualisering. In tegenstel
ling tot de combinatievrouw
Ze werkt vrijwel nooit bui
tenshuis, heeft bijna nooit
kinderopvang of betaalde
hulp en vindt zichzelf zorg
zaam en liefhebbend. Ze leest
Story en Privé. Ze vindt de
dingen goed zoals ze zijn en
is door de bank genomen te
vreden. Doordat haar leven
zich grotendeels binnenshuis
met man en kinderen af
speelt, mist ze af en toe con
tacten om zich heen en kan
ze zich wat eenzaam voelen.
Evenwicht
De traditionele vrouw en de
pioniersvrouw hebben een
aardig evenwicht bereikt tus
sen hun ideeën over indivi
dualisering en de praktijk
van hun dagelijks leven. Er
zijn echter ook vrouwen (11%
of 600.000) die wel positief
staan tegenover individuali
sering, maar dat niet in over
eenstemming (kunnen) bren
gen met hun gedrag. Zo'n
vrouw werkt niet buitens
huis, zorgt zelf voor de kin
deren en heeft een middelba
re of hogere beroepsoplei
ding. Ze stemt PVDA, leest
Trouw of Het Parool en
vindt zichzelf zorgzaam en
verantwoordelijk. Op het ge
voelsmatige vlak is ze min
der tevreden: ze vindt dat ze
van haar partner te weinig
waardering voor haar werk
krijgt en is ook niet tevreden
over de opvoeding die ze
haar kinderen geeft. Dit zijn
oudere vrouwen, die vinden
dat ze de boot gemist hebben.
Ze behoren tot een generatie
voor wie het nog vanzelf
sprekend was dat ze zouden
trouwen en kinderen zouden
krijgen. Echter, ook een gro
te groep jongere vrouwen be
hoort tot de „supporters", zo
als deze groep genoemd
wordt: zij voelen zich als „al
leen maar" vrouw en huis
moeder te weinig gewaar
deerd.
Het onderzoek concludeert,
dat vrouwen anno 1988 zowel
traditionele als niet-traditio-
nele rolopvattingen hante
ren. Vaak is er sprake van
een combinatie. Opvallend is
de volgende uitkomst: vrou
wen vinden een carrière
voor een vrouw even belang
rijk als voor een man (68%),
maar 54% van de onder
vraagde vrouwen vindt het
belangrijker dat vrouwen
een goede vrouw/echtgenote
zijn dan dat ze goed zijn in
hun werk. Een gehuwde
vrouw mag dan ook alleen
een baan hebben als dat niet
ten koste gaat van kinderen,
huishouden en partner. Dit
kan tot tweestrijd leiden in
de vrouwen zelf.
Beatrix bekijkt
cheren van
chapen op
'asmanië
Kookaburra's
eeuwdèn hun luidruchtige
irwensingen vanuit de bo-
rond Charlton Estate, een
jhapenboerderij van bijna
"O.OOO hectare golvende groe-
le weiden in Tasmanië, in af-
achting van koningin Bea-
ix die daar een kijkje kwam
:men.
oen de Nederlandse vorstin
p de boerderij, met naar
:hatting 18.000 schapen, aan-
wam waren de scheerders al
druk doende de dieren
an hun vacht te ontdoen. De
oningin schoof voorzichtig
ings de rij zwoegende scheer-
ers met grote merinoschapen
issen hun knieën geklemd,
e voorovergebogen mannen,
:ie per dag zo'n 160 schapen
heren oftewel één per drie
linuten en daar omgerekend
lim 300 gulden per dag mee
irdienen, keken nauwelijks
i toen de koningin uit dat
nd aan de andere kant van
wereld langs hen heenliep,
koninging bekeek ook
andgebreide mohair truien
kocht er drie.
a haar tochtje door het wol-
oduktiebedrijf bezocht ko
ningin Beatrix de Waverly
tooien Mill, het oudste wol-
rwerkingsbedrijf van Au-
ralië. Hier liet zij zich uitleg-
:n welke weg een vieze baal
ol moet afleggen om te gera-
en tot een kleurige trui of de-
Daarna ging de tocht
3 aar de Albert Hall in Laun-
iston, de tweede stad van
asmanië, waar honderden le
de Nederlandse Ge-
leenschap zich vol verwach-
ng hadden verzameld om ko-
ingin Beatrix en prins Claus
e hand te drukken. Vandaag
ekt de koninklijke karavaan
Ier naar Adelaide.
Terwijl een schapenscheerder druk met zijn werk bezig is, laat de koningin zich uitleggen wat er
komt kijken bij de produktie van wol.
:j|E KNOLLEN
r' ben is Hei ua. wMP- twr
AWNEN HUN VR0UWEM
uitbuiten.
Met een forse boeggolf
begon de Zeeleeuw giste
ren aan zijn proefvaarten.
De onderzeeër is ge
bouwd bij de Rotterdam-
sche Droogdokmaat
schappij (RDM) en is de
eerste in de Walrus-klas
se die wordt uitgetest. De
eerste had de Walrus zelf
moeten zijn, maar die
raakte zwaar beschadigd
door een brand in augus
tus 1986. De oplevering
van de Walrus liep daar
door aanzienlijke vertra
ging op. Waarschijnlijk
begint hij met zijn proef
vaarten in september
1990.
wachten moe
UTRECHT De positie va"n
de kandidaat-notaris moët^
worden verbeterd. „Eeuwig"*
wachten op een vrijkomende
notarisplaats is iets wat veèl
kandidaat-notarissen niet lan
ger willen. Ze vertrekken en
proberen elders carrière te
maken. Dat is funest voor de
notariskantoren.
Dit staat in het rapport „Nu
naar het jaar 2000" van de Ko
ninklijke Notariële Broeder
schap dat vandaag op een
symposium in Utrecht is ge
presenteerd. Notaris mr.
D. Caminada uit Rijswijk, een
van de opstellers van de nota,
zei dat er op korte termijn veel
veranderd moet worden in het
notariaat „wil de Nederlandse
samenleving gebruik kunnen
blijven maken van de diensten
van een onafhankelijk en on
partijdig notariaat".
Volgens het rapport moeten
notariskantoren groter kun
nen worden door fusies en as
sociaties met andere kantoren
(ook over de gemeentegrenzen
heen) en dienen kandidaat-no
tarissen als zelfstandig waar
nemer één of meer vaste da
gen per week op te kunnen
treden.
Ook staatssecretaris Korte-
Van Hemel van justitie vond
dat er iets moet veranderen:
„Beperking van het aantal
standplaatsen voor notarissen
zal niet bijdragen tot een bete
re kwaliteit van het notari
aat".
PSYCHOLOOG: MET TESTS IS HET EEN ROMMELTJE
UTRECHT Inrichtingen
voor zwakzinnigen knoeien
maar wat aan met het afne
men van tests bij hun bewo
ners om een diagnose te stel
len. Sommigen testen hele
maal niet. Dit zijn enkele con
clusies uit een onderzoek van
psycholoog J. Feenstra onder
acht instellingen voor zwak
zinnigenzorg. Het onderzoek is
nog niet afgerond en het is nog
maar de vraag of dat gebeurt,
omdat het onderdeel zwakzin
nigenzorg door een reorganisa
tie binnen de Rijksuniversiteit
Utrecht is opgeheven.
Het niet testen van nieuwe be
woners is volgens de psycho
loog te wijten aan een trend
uit vroegere jaren om geeste
lijk gehandicapten niet in hok
jes te stoppen. Toch is het af
nemen van een test bij een
nieuwe bewoner wel degelijk
nuttig, stelt Feenstra. Daarbij
kan worden bekeken in welke
„categorie" de nieuwe bewo
ner valt en zijn er in ieder ge
val basisgegevens bekend.
Daaraan is te zien wat de be
woner kan en niet kan en of
hij vooruit gaat of juist achter
uit. Door het meten van het
IQ wordt bovendien duidelijk
of de bewoner wel zwakzinnig
is.
Tijdens het onderzoek testte
Feenstra een bewoner van een
gezinsvervangend tehuis. De
jongen was nog nooit eerder
getest en hij bleek nu een nor
maal IQ te hebben. „Die jon
gen had heus wel problemen,
want je woont daar niet voor
niets, maar zwakzinnig was hij
absoluut niet", aldus Feenstra.
De psycholoog heeft het IQ
van de bewoners ook zelf ge
test. Hij vond daarbij verschil
len van tien tot twintig punten
met de uitslag van het huis
zelf. Als er al wordt getest,
dan gaan de instellingen heel
verschillend met de uitslagen
om. Sommige leggen die in
een kast, anderen hanteren de
uitslag bij de behandeling heel
strikt.
MAN VROUW MAATSCHAPPIJ HEFT ZICH NA 20 JAAR OP
AMSTERDAM Twintig
jaar na haar oprichting zet
Man Vrouw Maatschappij
(MVM) er een punt ach
ter. De actiegroep wordt
vandaag tijdens een mani
festatie in het Amster
damse Krasnapolsky op
geheven. Niet omdat de
emancipatie van de vrouw
voltooid is en er dus niks
meer is te doen, maar om
dat de strijdmethode niet
meer werkt.
„Wij hebben ons altijd gericht
op een totaal emancipatiebe
leid op alle terreinen. Wij von
den namelijk dat je de ene
maatregel op de andere moet
afstemmen", aldus Binky Ber
ger, MVMér van het eerste
uur. „Maar wat gebeurde er.
Alleen hier en daar werd wat
veranderd. We hebben daar
wel tegen geageerd, maar dat
heeft niks uitgehaald. Nu
moeten de nieuwe vrouwenor
ganisaties die zich op specifie
ke deelgebieden richten, zoals
het Platform Vrouwen voor
Economische Zelfstandigheid,
het werk overnemen".
Dat een totaal emancipatiebe
leid niet van de grond is geko
men wijt Berger vooral ook
aan de economische crisis. „Ik
heb minister De Koning van
sociale zaken letterlijk eens
horen zeggen dat door de be
zuinigingen nieuw beleid voor
oud beleid moet wijken". De
opheffing van de staatssecreta
ris voor emancipatiezaken is
daar een voorbeeld van.
Man Vrouw Maatschappij
werd op 26 oktober 1968 opge-
rioht. Dit feit wordt wel gezien
als het begin van de tweede
emancipatiegolf in ons land.
KEUKENS BADKAMERS SANITAIR OPEN HAARDEN MARMER. TEGELS PLAVUIZEN
De actiegroep ging zich rich
ten op seksegelijkheid, rol
doorbreking en mentaliteits
verandering op allerlei terrei
nen. MVM begon met honderd
leden. Op het hoogtepunt
(1975-1977) telde de vereniging
drieduizend leden. Nu zijn
daar nog vijfhonderd van
overgebleven.
Mannen
MVM heeft altijd opengestaan
voor mannen. Een opvallend
verschijnsel, dat zowel binnen
de gelederen van MVM als
daarbuiten voor de nodige dis
cussie heeft gezorgd. Moesten
vrouwen en mannen nu sa
men of juist afzonderlijk aan
emancipatie werken? „Wii
vonden dat als je de ene rol
verandert, je ook de andere
moeten veranderen. Dus wil
den we mannen erbij betrek
ken", vertelt Binky Berger.
„Het ledental bestond uit niet
meer dan tien tot vijftien pro
cent mannen en het percenta
ge actieve leden was nog klei
ner. Maar ze konden wel des
kundigheid inbrengen".
In 1976 werd binnen MVM
zelfs een speciale mannen-
werkgroep (waarin ook vrou
wen) „Willem Word Wakker"
in het leven geroepen. De
mannen in deze werkgroep
gingen aan de slag met hun ei
gen emancipatie. Toch is het
idee van mannen-emancipatie
nooit echt aangeslagen. De
werkgroep hield er in 1982
mee op. „Ik denk dat de man
nen toch geschrokken zijn van
de consequenties. Ze hadden
nogal wat te verliezen, terwijl
de vrouwen alleen maar kon
den winnen".
Dat Man Vrouw Maatschappij
besloten heeft zich op te hef
fen vindt Berger geen trieste
zaak. „Ik vind het alleen maar
heel dapper. Met onze metho
de lukte het gewoon niet. Kijk,
we heffen de club dan wel op,
maar de MVMérs zitten met
hun deskundigheid overal".
Deelterrein
Het werken aan de emancipa
tie van vrouwen moet volgens
MVM worden voortgezet door
organisaties als het Clara
Wichmann Instituut, het Co
mité Vrouwen Gelijke Rech
ten Nu, de Stichting Tegen
Haar Wil, de Stichting Thuisr
werk en vele andere vrouweiy
groepen die zich met een spe
cifiek deelterrein bezighouden.
MVM is niet somber gestemd.
Er zijn zeker successen ge
weest. „Wij hebben de tweedy
emancipatiegolf in gang geze£
Er kwam een emancipatie
commissie - de huidige eman-
cipatieraad - en in 1975 wercl
de eerste staatssecretaris voor
emancipatiezaken aangesteld.
Ook hebben we een mentali
teitsverandering op gang we
ten te brengen. Bij mannen,
maar vooral bij vrouwen.
Vrouwen hebben een groter
'zelfgevoel gekregen. Er is nu
een generatie die fier rechtop
loopt. En dat is een fantastisch
winstpunt".
CLARISSE BUMA