Computer in de bouw komt langzaam uit de steigers
Wonen op de grens
van twee werelden
Bedrijfsterreinen
niet versnipperen
DE WAND MET
MEERWAARDE
VOORDE
GEBRUIKER.
interfinish
ZATERDAG 29 OKTOBER 1988 PAGINA 29
Een maquette van Byzantium. Links de negen verdiepingen tellende kantoortoren. Rechts daarvan een aantal van de 63 luxe appartementen die aan de andere kant over het
Vondelpark uitkijken. Op de begane grond worden winkels gehuisvest.
FOTO: SYBOLT VOETEN
DEN HAAG - Wonen in Amsterdam en
dan ook nog op de grens van twee werel
den: enerzijds het mondaine Leidse-
plein, anderzijds de oase van rust die het
Vondelpark biedt. Een uniek project met
cosmopolitische uitstraling. Deze wer
vende tekst begeleidde onlangs de pre
sentatie van Byzantium, een woon- en
zakencomplex dat in 1990 moet worden
opgeleverd.
Alle registers werden opengetrokken om
het project aan te prijzen-. „Door in By
zantium een woning aan te schaffen,
koopt men stijl, representatie en direct
contact met het meest enerverende deel
van de binnenstad en uiteraard veel
comfort", beloofde de projectontwikke
laar. Resultaat bleef niet uit, de belang
stelling is groot.
De 63 woningen in het door Rem Kool
haas ontworpen project zijn verdeeld
over acht woonlagen. De vloeropper
vlakte varieert van 100 tot 300 vierkante
meter, terwijl alle appartementen van
een privé-terras zijn voorzien. De goed
koopste woningen komen op 3 ton te
staan, de vijf penthouses gaan 1,2 mil
joen gulden kosten. Van die prijzen
schrokken de potentiële kopers nauwe
lijks: driehonderd gegadigden meldden
zich. Dat aantal is inmiddels teruggelo
pen naar 180. Met hen wordt binnenkort
verder onderhandeld. Vrees dat de pro
jectontwikkelaar met de woningen blijft
zitten is er in het geheel niet, aldus een
woordvoerster.
Ook aan de veiligheid is veel aandacht
besteed. Alle woningen worden voorzien
van een video-intercominstallatie zodat
de bewoner kan zien en horen wie er op
de stoep staat. Uit elk appartement is
bovendien een rechtstreekse verbinding
met de bewakingsdienst. Verder kan de
koper kiezen uit „vele individuele moge
lijkheden" voor de aansluitig van elek
tronische beveiligingsapparatuur.
Winkels
Het project herbergt bovendien 2500
vierkante meter aan winkeloppervlakte.
Het gaat hier om winkels van topklasse,
„met de hoogste graad van dienstverle
ning". Ook in zakelijke dienstverlening
(agentschappen van luchtvaartmaat
schappijen en reisbureaus) wordt voor
zien. De huurprijzen van deze winkel
ruimte variëren van 290 tot 450 gulden
per vierkante meter.
Tenslotte is er een kantoortoren die ne
gen verdiepingen telt en die in een nader
te bepalen hoeveelheid units worden on
derverdeeld. De huurprijzen van de kan
toren liggen rond de 350 gulden per vier
kante gulden.
Om het geheel nog aantrekkelijker te
maken wordt er een beveiligde boven
grondse parkeergarage (90 plaatsen) ge
bouwd voor de bewoners van Byzanti
um en bovendien een beveiligde onder
grondse parkeergarage met 450 parkeer
plaatsen voor openbaar gebruik.
FONS VAN RIJN
GEDEPUTEERDE ZUID-HOLLAND:
DEN HAAG - Wordt de Randstad
in de toekomst één groot bedrijfs
terrein waar mensen zich alleen
nog tijdens kantooruren ophou
den? Er zijn mensen die het vre
zen. Immers, aan de randen van de
steden verschijnen steeds meer be
drijfsterreinen en bovendien verla
ten mensen die het zich kunnen
veroorloven de stad om buiten te
gaan wonen.
Vorig jaar was een topjaar als het ging
om uitgifte van bedrijfsterreinen. Tal
van gemeentebesturen in ons land wre
ven zich in de handen, want eindelijk
kwamen er, dank zij de verbeterende
economie, gegadigden opdagen voor hun
bedrijfsterreinen die soms al sinds de ja
ren zestig braak lagen.
Een ontwikkeling echter die zich in onze
provincie niet voordeed. Geheel tegen
de landelijke trénd in, is hier de uitgifte
van bedrijfsterreinen vorig jaar terugge
lopen. De enige uitzondering was Mid
den-Holland, waartoe Alphen aan de
Rijn, Gouda en Woerden behoren. Een
van de oorzaken is dat Zuid-Holland
niet een overschot, maar daarentegen
een schaarste heeft aan bedrijfsterreinen
die direct op de markt gebracht kunnen
worden. Een andere oorzaak is dat het
zo'n lange voorbereidingstijd vergt voor
dat op die terreinen ook inderdaad on
dernemingen gevestigd kunnen wórden,
zo meldt de Provincie.
Voorbeelden zijn Forepark in Leid-
schendam. Roomburg in Leiden en het
regionaal bedrijventerrein Maasland-
Noord. Al jaren in de pen, echter vorig
jaar nog steeds niet beschikbaar voor
uitgifte. Maar goed, als ze dan eenmaal
gereed zijn, dan lijkt de Haagse regio
voorlopig uit de voeten te kunnen, zo
meent de Provincie, want niet alleen is
er dan het Forepark, maar in het ver
schiet liggen ook Lansinghage II en
Ypenburg. Problematischer is het vol
gens de provinciebestuurders voor de
Leidse agglomeratie, de Bollenstreek^
Delft en het Westland. Alleen Roomburg
en Maasland-Noord zijn niet voldoende
om aan de vraag te kunnen voldoen.
Hier zullen nieuwe gebieden geschikt ge
maakt moeten worden voor de vestiging
van ondernemingen. Ongeacht dus de
stagnatie vorig jaar, komen er meer be-
•drijfsterreinen, die elk op zich enorme
verkeersstromen aantrekken. Hoe, zo is
de vraag, houd je een provincie dan nog
leefbaar?
Bereikbaarheid
Om te zorgen dat de volle Randstad be
woonbaar en min of meer overzichtelijk
blijft is een goede bereikbaarheid een
eerste vereiste, vindt de Zuidhollandse
gedeputeerde mevrouw L.E. Stolker-
Nanninga (ruimtelijke ordening). Niet
alleen van de gebieden waar de bedrij
vigheid zich afspeelt, maar ook van de
woonwijken. Met name een flink open
baar-vervoersnet is daarbij onmisbaar.
De gedeputeerde erkent dat het verdelen
van bedrijfsterreinen en kantoorlocaties
over de provincie een probleem is. „Het
Gedeputeerde Stolker: „Je kunt onderne
mers niet dwingen zich op een bepaalde
plaats te vestigen". FOTO: CEES VERKERK
is belangrijk om elk plekje in de Rand
stad optimaal te benutten en te voorko
men dat de bedrijfsterreinen versnippe
ren. Daarom moeten we heel selectief lo
caties kiezen en ontwikkelen. Zoals het
Forepark in Leidschendam, een gebied
dat uitstekend bereikbaar is. De moei
lijkheid is dat je bedrijven niet kunt
dwingen zich op een bepaalde plaats te
vestigen. Aan de andere kant kun je hen
ook niet de vrije hand geven. Daarom
moeten we goede vestigingsvoorwaarden
scheppen op plaatsen waar ze wèl heen
kunnen gaan".
Ook algemeen secretaris C.W.L. de Bou-
ter van de Haagse Kamer van Koophan
del en Fabrieken legt de nadruk op het
belang van bereikbaarheid. De verschil
lende soorten openbaar vervoer moeten
volgens hem in de Randstad beter
worden geïntegreerd. Om versnippering
van bedrijventerreinen tegen te gaan,
pleit De Bouter voor een zekere speciali
satie op het gebied van industrie in Am
sterdam, Rotterdam, Den Haag en
Utrecht. „De bedrijvigheid zou per soort
moeten worden geconcentreerd en aan
gepast aan de grootte van de gemeen
ten". De ontvolking van binnensteden
moet volgens hem worden afgeremd
door onder meer de bouw van nieuwe
woningen, vooral ook voor mensen met
de betere salarissen. Verder kunnen er
volgens hem best meer kantoren naar de
binnenstad komen. Bang voor zoge
naamde „verkantorisering" is De Bouter
niet. Daar is, zeker in Den Haag, vol
gens hem nog geen sprake van. Hij stelt:
„Als Kamer van Koophandel nemen wij
in grote lijnen de Vierde Nota voor de
Ruimtelijke Ordening als uitgangspunt.
Voor Den Haag bijvoorbeeld wordt
daarin met name gepleit voor hoogwaar
dige kantoorlocaties en wegvoorzienin-
gen. Daarbij is het echter belangrijk dat
er samenhang is in het'inrichtingsbeleid.
Want als overal kriskras bedrijven- en
kantoorterreinen komen, is dat inder
daad niet bevorderlijk voor een leefbare
Randstad".
PETRA DE VRIES
(ADVERTENTIE)
SYSTEEMWANDEN
Postbus 1114,1300 BC Almere.
Tel.: 03240 - 88711
Het Forepark in Leidschendam, door de Zuidhollandse gedeputeerde Stolker genoemd als voorbeeld van een goed bereikbare locatie
voor bedrijven. FOTO: SP
bij aan de integratie van het overleg en
hij voorkomt de bekende menselijke
fouten.
Behalve in de werkvoorbereiding en
werkuitvoering (de on-lineverbinding
tussen kantoor en bouwput) zijn er nu
ook computerprogramma's voor het be
heer. Zo'n programma geeft aan wan
neer en welk onderhoudswerk aan het
gebouw moet worden uitgevoerd.
Tekenwerk
Sinds mensenheugenis worden gebou-
wjen geboren op de tekentafel, maar ook
in dit arbeidsintensieve en tijdrovende
werk schiet de computer te hulp.
Zo heeft Kraan Bouwcomputing in Rot
terdam, een dealer van IBM met 220
werknemers, een soort computerbiblio
theek opgebouwd van tekeningen van
basiselementen, zoals trappen, balkons,
delen van gevels enzovoort. Elk element
heeft een eigen code. Moet de ontwerper
een aantal trappen intekenen in zijn ont
werp, dan tikt hij de betreffende code in
en floep, daar verschijnt de trap op zijn
beeldscherm. Het eindeloos zelf tekenen
van trappen en wat dies meer zij, is
daarmee voorbij.
Het programma integreert bovendien
het teken- en rekenwerk, zegt marketing
manager M. de Jonge van Kraan Bouw
computing. „We ontwerpen nu voor
Shell een serie tankstations die elk be
paalde aanpassingen behoeven, afhanke
lijk van de omgeving waar het station
komt. Elk ontwerp verschilt dus op de
tails van het andere. Je roept in de com
puter de tekening ^an het standaardont
werp op, brengt de wijzigingen aan en
binnen enkele seconden rekent de com
puter je de extra kosten voor van de
aanpassingen".
Kraan Bouwcomputing ontwerpt nu al
gemene software voor de bouw alsmede
op individuele klanten toegesneden pro
gramma's. Wat de algemene program
ma's betreft, neemt de klant een abonne
ment. De programma's die hij huurt,
zijn apart te gebruiken maar dat is „niet
slim", aldus De Jonge omdat het voor
deel van integratie pas bereikt wordt
door het met elkaar „praten" van de
verschillende reken- en tekenprogram
ma's.
Die integratie bestaat overigens nog niet
tussen de bedrijven onderling. Met an
dere woorden, programma's van de con
currenten kunnen niet met elkaar „pra
ten". De Jonge: „De bedrijven in onze
branche overleggen wel om die integratie
tot stand te brengen, maar het heeft nog
niets opgeleverd omdat bedrijven die
wat verder zijn dan andere, hun voor
sprong niet willen prijsgeven".
Vergaarbak
Een concurrent van Kraan Bouwcompu
ting is de firma Technosoft uit Lochem.
Het bedrijf is gespecialiseerd in compu
ter-rekenprogramma's voor zwaarte-
sterkteberekeningen voor de bouw. „Au
tomatisering van het rekenwerk in de
bouw, daarin proberen we gewoon de
beste te zijn", zegt een woordvoerder.
Sinds begin dit jaar heeft Technosoft
ook een in eigen huis ontwikkeld teken
programma in produktie. De woord
voerder trekt zijn neus op voor het sy
steem waarbij de ontwerper bouwonder
delen kan huren uit de IBM-bibliotheek.
„Voor je het weet is je computer een
vergaarbak van allerlei bouwonderdelen
en is je systeem overbelast. Wij hebben
daarentegen een systeem ontwikkeld
voor parametrisch tekenen. Dat wil zeg
gen, dat alle mogelijke bouwonderdelen
al in je programma zitten en dat een
computertekening van bijvoorbeeld een
betonnen trap heel simpel op verschil
lende schalén op het beeldscherm is op
te roepen".
Het computer-tekensysteem kost maar
liefst zestig- tot zeventigduizend gulden.
Volgens de woordvoerder is dat bedrag
snel terugverdiend, omdat de tekenaar
minder fouten maakt en tweemaal zo
snel kan werken. Met name voor de klei
ne ingenieursbureaus, aannemingsbedrij
ven en staalconstructiebedrijven biedt
het systeem een uitkomst. Het systeem
is bruikbaar op de kleine computers
waarmee deze bureaus doorgaans wer
ken, zodat ze geen nieuwe apparatuur
behoeven aan te schaffen. Bovendien
zijn het nu net de kleine bedrijven die
vanwege hun smalle winstmarges de
tijdwinst bijzonder hard nodig hebben.
Programmeurs
Gezien de kostenbesparingen die met de
computer zijn te bereiken, zien steeds
meer managers in de bouw de computer
als de vierde belangrijke produktiefactor
naast personeel, materiële en financiële
middelen. De introductie van een
nieuw, geïntegreerd teken- en rekensys
teem heeft echter aanzienlijk meer con
sequenties dan die van een nieuw type
schroevedraaier.
M. de Jonge van Kraan: „Vergeet niet
dat het ontwerpen en aanpassen van
computerprogramma's erg veel tijd en
dus veel geld kost en dat die kosten bin
nen korte tijd terugverdiend moeten
worden. Bovendien zit iedereen om pro
grammeurs verlegen. Het tekort aan die
specialisten is nog steeds zo groot, datje
ze alleen krijgt door ze weg te kopen. En
dan moet je nog maar afwachten of ze
inderdaad zo goed zijn".
DEN HAAG - In 's lands automa
tiseringsrace fietst de bouwbranche
al jaren achter in het peloton, maar
hij komt de laatste tijd wat naar
voren. Van grootschalige automati
sering in de bouw is weliswaar nog
geen sprake, maar de ontwikkelin
gen verlopen toch stormachtig'.
De computer werd pas zo'n twee jaar ge
leden in de bouw geïntroduceerd: een di
recte verbinding tussen de tekencompu
ters op het HBG-hoofdkantoor in Rijs
wijk en een bouwput elders in het land.
De veranderingen aan de tekeningen die
tijdens het bouwproces noodzakelijk
blijken, worden nu met een computer
verricht. Waarmee het tijdrovende heen
en weer rijden met de tekeningen tot het
verleden behoort.
Sindsdien zijn programma's geschreven
die bepaald niet kinderachtig zijn. Pro
gramma's waarmee de bouw dringend
noodzakelijke kostenbesparingen kan re
aliseren. Wat de kosten betreft zitten
bouwbedrijven immers altijd in de tang,
afhankelijk als ze zijn van de talloze toe
leveringsbedrijven en daarmee van vele
verschillende soorten materialen en
grondstoffen. De computer biedt hier
een uitweg, bijvoorbeeld in de vorm van
een programma dat de kosten drukt van
het arbeidsintensieve proces van werk
voorbereiding.
Spade
Voordat de eerste spade de grond in
gaat, zijn al talloze mensen van verschil
lende disciplines, afdelingen en bedrij
ven bij het bouwproces betrokken ge
raakt. Overleg over werkvoorbereiding,
taakverdelingen, tijdschema's, bewaking
van de produktievoortgang, kostencalcu-
laties, bestellingen en noem maar op,
gaat helaas maar al te vaak gepaard met
veel papieren rompslomp, misverstan
den, vergeetachtigheden, dubbel werk,
tijdsoverschrijdingen. Kortom, hogere
kosten.
Voor dergelijke logische processen be
staan nu computerprogramma's. Omdat
alle betrokkenen tot het systeem toegang
hebben en er hun bijdrage in plaatsen,
beschikt iedereen over dezelfde gege
vens. De computer draagt daarmee sterk
Het logo van Technosoft, een bedrijf in Lochem dat een computer-tekensysteem
heeft voor bouwtechnische tekenaars. FOTO: PR
