1
1
inal
Ie
'i m
iiw'
LJ
Bericht uit Borgerokko
De mens heeft mensen nodig
£eidóe@otua*it
ZATERDAG 29 OKTOBER 1988 PAGINA 2
De Belgische vice-
premier Hugo Schiltz
(Volksunie) noemt het
een „schaamteloze
exploitatie van
vreemdelingenhaat".
Erik Deleu, fractieleider
van het Vlaams Blok in
de Antwerpse
gemeenteraad, „een
beloning voor
consequent beleid". Feit
is dat bij de
gemeenteraads
verkiezingen van 9
oktober bijna een op de
vijf Antwerpenaren zijn
stem gaf aan het
extreem-rechtse Vlaams
Blok, dat na een slimme
maar buitengewoon
racistische campagne nu
met tien zetels in de raad
zit. Over racisme in
Antwerpen, de gevolgen
van een falend
integratiebeleid en het
moeizame huwelijk
tussen christendom en
islam.
i uit'»
asbija *h;ai.e ha rog a 1 v
tc tillI Hill* *T ion JU-jl
4U» 1 IM l
11 \j i yi i
Een straat in de Ant
werpse wijk Borger-
hout, door de buurt
bewoners ook wel
Borgerokko ge
noemd.
FOTO: PERS UNIE
ANTWERPEN - „Sorry zunne,
maar ik heb juust te veel op mij
nen kap. Sinds de kiezingen kom
ik aan mijn gewone werk niet meer
toe. Seffens een kwartierke mis
schien, gaot dat gaon?". Volgens
alle professionele gogen die er de
afgelopen tijd in de Belgische pers
hun deskundig oordeel over ten
beste gaven, is een slechte integra
tie van Turken en Marokkanen de
hoofdoorzaak van de onverwacht
grote winst van het Vlaams Blok,
maar het Antwerpse dialect van
Fatima Bali (22) is platter en sappi
ger dan dat van de doorsnee-Sin-
joor.
Een afspraak maken is moeilijk. Sinds
de tot Belgische genaturaliseerde Marok
kaanse met 2773 voorkeurstemmen in
de Antwerpse raad werd gekozen, heeft
ze nauwelijks nog tijd om adem te ha
len: „Te veel op haren kap".
Dat wordt er niet beter op nu zij en haar
vier fractiegenoten van Agalev (Anders
Gaan Leven) het moeten gaan opnemen
tegen het tweemaal zo sterke Vlaams
Blok, dat alle immigranten liefst van
daag nog met een enkeltje op het vlieg
tuig zou zetten. Omdat in Antwerpen de
autochtone Belg niet meer alleen over
straat durft, zeggen de Vlaams Blokkers,
die met hun „Eigen volk eerst" 17,57
procent van de stemmen haalden.
„Zenden wij dat gespuis niet terug, dan
zijn wij wetens en willens de moorde
naars van onze eigen kinderen en klein
kinderen", aldus een vlak voor de ver
kiezingen anoniem verspreide ketting
brief. „Want denk eraan: de islam zal
nooit veranderen, of het nu Turken, Ma
rokkanen of Arabieren zijn. Zohaast ze
machtig genoeg zijn, staat onze kinderen
en kleinkinderen hetzelfde lot te wach
ten als de Armeniërs in de jaren '20.
Toen hebben die zo brave Turken (is
lam) drie miljoen christenen vermoord".
Prijs
De cijfers liegen niet: een zwarte golf is
begin deze maand over Antwerpen ge
spoeld. Het Vlaams Blok werkte zich op
tot de op twee na grootste partij in deze
havenstad. „De kiezers, of toch achttien
procent van hen, hebben zich laten mis
leiden", reageerde 's avonds laat een
zwaar aangeslagen burgemeester Bob
Cools. „Met loze kreten hebben zij zich
op het verkeerde been laten zetten. Zij
hebben niet ingezien dat het Vlaams
Blok evenmin een oplossing heeft voor
het migrantenprobleem".
Ook vice-premier Schiltz, tevens raads
lid voor de Volksunie in Antwerpen,
was er als de kippen bij om voor de
massale overstap van kiezers van zijn
partij naar het Vlaams Blok een pu
blieksvriendelijke uitleg te geven. De
Volksunie, zo meende hij, betaalde de
prijs voor haar deelname aan het cen
trum-linkse kabinet-Mariens. Niet alleen
deze twee door de wol geverfde politici,
maar ook Fatima Bali wil of kan niet ge
loven, wat een representatieve enquête
onder 933 stemgerechtigde Antwerpe
naars inmiddels keihard heeft aange
toond: dat de overgrote meerderheid
van de kiezers van het Vlaams Blok zich
door niets anders heeft laten leiden dan
door het uitgesproken anti-immigranten
standpunt van deze partij. Onvoorstel
baar: op iedere vijf trampassagiers een
Vlaams Blokker, in elk Antwerps café
twintig procent van de stamgasten tegen
de buitenlanders.
Explosief
In de Albrecht Rodenbachstraat in de
wijk Borgerhout, vlakbij het buurthuis
„De drei pleinen" waar Fatima Bali haar
boterham verdient, groepen Marokkaan
se jongeren bijeen. Het Vlaams Blok is
hen niet onbekend. „We kunnen er veel
over zeggen, maar jullie kunnen beter
even naar het Koxplein gaan. Daar
worden makkers van ons geregeld dpor
mensen van het Vlaams Blok in mekaar
geramd. Ze komen met auto's, en als ze
met genoeg zijn gaan ze er met kettingen
op af. Het staat hier echt op springen".
Andere getuigenissen in de wijk, in de
volksmond al tot „Borgerokko" omge
doopt, onderschrijven de explosieve si
tuatie. Een geboren Antwerpenaar die
voor de Nederlandse tv zijn mening gaf,
en die sindsdien door Marokkaanse
buurtgenoten wordt bedreigd. Een Turk,
die bij de woorden „Vlaams Blok" de
vuisten balt. En een Antwerpenaar, die
met een infrarood-camera alle „misda
den van dat schorem" bij nacht en ontij
heeft vastgelegd: „Achtendertig video
banden vol".
Het Vlaams Blok zelf doet er alles aan
om niet rechtstreeks van rassenhaat te
kunnen worden beschuldigd. Kranten
die vertegenwoordigers van het Vlaams
Blok van rabiaat racisme beschuldigen,
worden onverwijld voor de rechter ge
daagd. Partijvoorzitter Dillen pleit voor
een weliswaar gedwongen, maar „mense
lijke" terugkeer naar het land van her
komst. Het is niet de fout van het
Vlaams Blok, aldus zijn roergangers, dat
in grote delen van België het integratie
beleid, vaak door geldgebrek, op een fa
liekante mislukking is uitgedraaid. En
het is waar dat in sommige wijken van
Antwerpen en Brussel de verhouding
tussen immigranten uit niet-EG-landen
en Belgen te wensen overlaat.
„De schuld ligt voor een groot deel bij
de rijksoverheid", zegt ook Fatima Bak
„In Nederland verloopt de integratii
veel soepeler. Niet verwonderlijk, wanj
daar gaat veel meer geld naar migranten
organisaties. Bovendien heeft België vajj
het begin af geweigerd de wet op het ra
cisme toe te passen. Het Vlaams Blok i
daardoor zijn gang kunnen gaan, op eei
onvoorstelbare manier. Nazi-methodei
worden niet geschuwd, nazi-pamflettei
dienen als inspiratiebron. En niemani
die hen tegenhoudt".
Ze toont twee brochures, met hekelendi
teksten over buitenlanders en een spot
prent met Arabieren en een sigarenro
kend zakenman: een jood. De ene stam
uit het nationaal-socialistische tijdperk
de andere van enkele weken terug. Ee
kettingbrief met de meest gore, racisti
sche taal, waarin voorstanders van inte
gratie voor „vieze homo's, lesbische gei
ten, op hol geslagen pastoors, mislukke
lingen en marginalen" worden uitge
maakt.
Crimineel
Op het „schoon verdiep" van het Ant
werpse stadhuis, waar gewoonlijk de ge
meenteraad vergadert, liggen de stand
punten ver uiteen. Deleu en De Winte
betogen er dat het voor integratie te laa
is, dat veel geboren Antwerpenaren ziel
in hun eigen stad niet meer veilig voe
len, en dat die situatie onhoudbaar is
„Van mij", zegt Deleu met nadruk, „zu
je niet horen dat buitenlanders crimine
Ier zijn dan Belgen. Maar hier zijn ze da
wel. Omdat ze onder omstandighedei
leven waaronder ook Belgen een crimi
neler gedrag zouden vertonen".
De Winter: „Als er een reisgezelschaj
naar Amerika gaat, en daarin zitten dril
Nederlanders die elkaar niet kennen
dan zullen die elkaar toch opzoeken
Omdat ze dezelfde taal spreken, uit de
zelfde cultuur afkomstig zijn. Zo is he
ook hier, en daar miszeg ik niks mee
Christenen en islamieten, dat gaat nie
samen".
Schiltz wordt witheet als hij dit soor
uitspraken hoort. „De consequentie vai
dat verhaal is: de buitenlanders terugstu
ren. Maar daar is het te laat voor. Di<
mensen zijn hier geworteld, hier opge
groeid. Velen hebben hun land van her
komst zelfs nooit gezien. Onveilig oi
straat? Dat zal best! Ik raad niemanc
aan om 's nachts door het stadspark ii
Antwerpen te lopen, want dat is nooi
veilig geweest. Ook voor gastarbeider
niet, want die kunnen net zo goed oj
hun smoel worden geslagen".
Schiltz ontkent niet dat de integratie vai
zoveel honderdduizenden buitenlander
een krachttoer wordt, „de grootste inte
gratie-opgave sinds de zestiende eeuw
tijdens de bezetting door de Spanjaar
den". Grinnikend: „Maar toen is he
ook gelukt. Als ik zo om me heenkijk oj
straat, dan heeft ook toen menig Spaan
soldaat weieens een nachtje bij over
grootmoeder in de alkoof gelogeerd
Waarom zou het niet weer zo gaan?".
FRANS BOOGAARI
Wat is en kan en wil en mag
en moet de mens? Wat is de
zin van mijn bestaan? Wie
ben ik en waartoe leef ik?
Wat is de zin van deze
wereld? In een serie van
negen artikelen, waarvan
vandaag de vierde aflevering,
probeert Ype Schaaf de mens
van vandaag een spiegel voor
te houden. De bedoeling van
zijn spiegel is te vragen of
zijn zienswijze klopt en
vooral om mensen te helpen
zelf antwoorden te gaan
zoeken. Uw reacties en uw
meedenken dienen daarom
ook aan bod te komen.
Probeer ze op papier te zetten
en stuur ze aan: Ype Schaaf,
Postbus 341, 9100 AH
Dokkum. Zet uw leeftijd en
beroep erbij. Zendt uw
reacties op ziin laatst
aanstaande donderdag, opdat
uw bijdrage op tijd verwerkt
kan worden in een volgend
artikel in de zaterdagbijlage.
Uw naam wordt daarbij niet
vermeld. Het is de bedoeling
om aan het einde van dit
gesprek het geheel te
bundelen in een boek. Tenzij
de schrijver anders aangeeft
wordt ervan uitgegaan, dat
zijn of haar meedenken in
dat boek verwerkt mag
worden.
In een dorp van de Kaka's in het
oosten van Kameroen had een
meisje een belangrijke spelregel
van de samenleving overtreden. Na
een lang palaver besloten de oud
sten dat ze uit de gemeenschap
moest worden gestoten. Ze werd
letterlijk het bos in gestuurd. Veer
tien dagen later is haar lijk ergens
onder een boom gevonden. Ze was
niet gestorven van honger of door
een beet van een slang, maar van
eenzaamheid, want bij de Kaka's
kan een mens niet alleen leven.
Leven is in grote delen van de Derde
Wereld samen leven of sterven. Dat kan
niet anders omdat men alleen de strijd
tegen de harde natuur niet volhoudt,
maar ook gewoon omdat mensen, om zo
te zeggen, gemaakt zijn om in groepen te
leven. In Afrika leven en sterven, huilen
en lachen mensen met elkaar. Dat vraagt
energie en ook opofferingen; het schenkt
warmte en gemeenschapszin en zo nodig
letterlijk mede-lijden. Het eist een zeer
zorgvuldig georganiseerde samenleving
met een fijn net van geboden en verbo
den. Men spreekt wel over primitieve
gemeenschappen, welnu, toen ik voor
het eerst in 1959 de in die dagen nog
naaktlopende Moendang en Massana's
in Noord-Kameroen bezocht, bleek hun
samenleving vrij wat ingewikkelder in
elkaar te zitten dan die van Doetinchem
of Den Haag. Een van de grootste pro
blemen van de mensen van de Derde
Wereld is dat ze enerzijds onze westerse
technologie, economie, welvaart en ons
welzijn graag willen overnemen, maar
anderzijds niet onze prijs aan eenzaam
heid en egoïsme willen betalen.
Ook wij komen, net als de Afrikanen, uit
de wereld van de grote familie, van het
dorp of de buurt, waarin iedereen naast
iedereen stond, maar waarin iedereen ie
dereen ook op de vingers keek. En ons
Beetgum was even uniek als ons Aarlan-
derveen, zo goed als de Amsterdamse
Jordaan even speciaal was als de Folkin-
gestraat in Groningen. Maar door uit ar
moede te gaan verhuizen om elders een
toekomst te krijgen, door wat opleiding
en arbeid betreft eigen keuzen te maken
en niet de traditie van vader te volgen,
door zelf een partner te gaan uitzoeken
en niet meer te luisteren naar het ge
praat in de familie over „eigen kring" en
„ons soort mensen", zijn we losgeraakt.
We zijn een eigen gezin gaan vormen op
een plaats, die wij uitkozen en met werk,
dat wij fijn vonden. En wanneer we het
oude dorp of de oude buurt bezoeken
voelen we ons er eerder vreemd dan
weer thuis. De familie zien we alleen
nog bij een begrafenis, waarbij de overle
dene niet meer in het familiegraf wordt
bijgezet op het kerkhof, waar het voorge
slacht sinds eeuwen ligt. Of we ontmoe
ten elkaar allemaal in een vlaag van nos
talgie nog eens op eën familiedag.
Op dit ogenblik zijn we met de laatste
etappe van deze eigen weg bezig. Binnen
het huwelijk worden man en vrouw te:
genover elkaar nu ook individu. Daarbij
speelt een belangrijke rol, dat de vrouw
meestal ook een opleiding heeft gehad,
maar die tot nu toe mocht vergeten op
het moment dat er kinderen kwamen.
Vele vrouwen hebben terecht gezegd dat
dat niet eerlijk is. En dus worden nu ba
nen en eventuele kinderen een zaak van
beide partners. Hoe dat te doen zonder
de kinderen, die tot en met de puberteit
grote aandacht nodig hebben, te kort te
doen, hoe dat in het vat te gieten ten
aanzien van de baan van hem en van
haar, is allemaal niet eenvoudig en geeft
spanningen. Daarbij is het idee opgeko
men, dat het gezin een achterhaalde for
mule is en het huwelijk een overbodig
boterbriefje. Dat is merkwaardig, omdat
aan het einde van de Middeleeuwen het
huwelijk als wettig contract tussen part
ners (en daarmee toen ook tussen hun
families) is ontstaan om met name de
vrouw rechten te verschaffen. Het blijkt
dan ook meer en meer dat samenwonen
in de praktijk toch een contract bij de
notaris vereist, waarin de zaken ten min
ste zo precies staan als in de spelregels
van het stadhuis. En verder blijkt dat,
wanneer samenwonenden uit elkaar
gaan, de vrouw in de meeste gevallen de
verliezer is. Want - en dat hangt ook
weer samen met de verdere individuali
sering en emancipatie - men gaat meer
uit elkaar en er wordt meer gescheiden.
Nieuwe armen
De bijstandswet, die gemaakt is om de
toen kleine groep echte armen te helpen,
is een slecht vangnet geworden voor veel
gescheiden vrouwen. Anders gezegd: ge
scheiden vrouwen met kinderen zijn in
onze samenleving in veel gevallen de
nieuwe armen geworden. Het ontstaan
van het helemaal apart functionerende
gezinnetje van pa, moe en de kinderen
en de daarop volgende verdere individu
alisering binnen dat kerngezin hebben
ook gemaakt dat opa en oma, plus de
geestelijk gehandicapte neef, de invalide
nicht, de homofiele oom en de lesbische
tante eigen voorzieningen moesten heb
ben. Ze werden niet meer opgevangen in
de familie. Hun flatjes, aanleunwonink-
jes en gezinsvervangende tehuizen wer
den verdedigd met het argument dat ook
zij recht hadden op een compleet eigen
leven. Dat is waar en het klinkt mooi,
maar het effect is wel geweest een enor
me fragmentarisering en het opdelen van
de samenleving in groepen en groepjes
met hun eigen belangen en hun eigen ac
tiegroepen om die te verdedigen. Be
stuurlijk en organisatorisch geeft dat gi
gantische problemen omdat er op elke
spelregel uitzonderingen moeten komen.
Het is uitgelopen op een wereld, waarin
eenlingen en groepen met de ellebogen
puntig naar buiten druk zijn met het
verdedigen van eigen belangen. Het zal
duidelijk zijn dat de vermaterialisering,
de welvaart en de afnemende welvaart,
deze polarisatie, die van de samenleving
een arena maakt, alleen maar versterkt
hebben.
De mens in onze westerse wereld heeft
op een grandioze manier met het badwa
ter het kind weggegooid en er is nog
nooit in onze samenleving zoveel egoïs
me en eenzaamheid, zoveel hardheid en
agressie geweest. Wat begonnen is als be
vrijding en emancipatie is in een com
pleet doodlopende straat beland.
Eenzaam
Telefonische hulpdiensten bloeien als
praatpalen voor eenzamen. Radio en te
levisie zijn voor velen de enige gespreks
partner, maar ze antwoorden nooit. We
zijn zo bang voor alleen zijn dat een sta
dion met 65.000 mensen een heerlijk on-
verplichtënd wij-gevoel geeft. En velen
durven niet meer weg van de snelweg
omdat ze bang zijn voor de eenzaam
heid van een groot bos of een eindeloos
strand. Vele sekten en bewegingen en
groepen bloeien niet vanwege de aan
sprekende inhoud van hun boodschap,
maar door de warmte en de gemeen
schap die ze bieden. Wanneer in de me
dische sector de mens een geval is ge
worden die in de reparatiewerkplaats ge
naamd kliniek zijn opknapbeurt kan
krijgen of als die mens van de beroeps
het bewust niet krijgen van kinderen net zo ongezond als het afvoeren van
"Uiere" FOTO: 5
hulpverlener, die afstand moet houden
van de „cliënt", alleen maar leert in zijn
eigen spiegel te kijken, zitten we funda
menteel fout. Wanneer velen in fabrie
ken of op kantoren of bij overheden elk
jaar weer in de zenuwen moeten zitten
over de vraag wie er het slachtoffer zal
worden van de volgende sanering en
herstructurering en bezuiniging, dan
hebben we geen oog, laat staan hart
meer voor de mens. Wanneer kinderen
op school bij gymnastiek zelfverdediging
moeten leren omdat de straat een ge
vaarlijke jungle is geworden en wanneer
in de persoonlijke relatie egoïstische ge
lukservaring en bevrediging centraal
staan, zijn we vergeten wat mens zijn
werkelijk is. Wanneer we alleen nog
kunnen nemen en eisen, wanneer we al
leen nog roepen dat we rechten hebben,
zijn we essentiële zaken van mens zijn
als geven en liefhebben en barmhartig
heid kwijt.
Mensen zijn zó gemaakt, dat ze alleen
maar kunnen leven als ze samen leven
in gezin, in huishouden, in groep. Iedei
persoon, maar ook elke maatschapp
die daaraan tornt, krijgt de rekeninge
voorgeschoteld. Een mens zoekt zijn e
gen familie niet uit, maar kan en mag
niet onderuit om in en met die familie
leven. Een mens kiest wel de partner ui
maar wanneer hij of zij dat eenma.
heeft gedaan, wordt het samen leven ee
opdracht, die alleen in uiterste nood of
gegeven mag worden. En een relatie tui
sen mensen bloeit alleen wanneer geve
vooropstaat en niet nemen. Het samei
leven van mensen betekent spelregels e
ook de bereidheid om als generaties naa
elkaar te luisteren, op elkaar te botsen e
van elkaar te leren. Het bewust niet kri
gen van kinderen is net zo ongezond a
het afvoeren van ouderen. Zeker, er is i
de geschiedenis nooit een terug. Maa
mensen zullen elkaar opnieuw moete
ontdekken, willen ze in het klein en i
het groot overleven. Dat kan namelij
alleen maar samen.
YPE SCHAA
