1
Alleen 'n pak sneeuw bedekt
jlittekens van de wintersport
Vroege Pasen zorgt
voor kort seizoen
Wintersport Oost-Europa wacht op de perestrojka
Witte Dood ligt altijd op de loer
faidóa&owiwnt'
Ouderwetse kerstsfeer op z'n Oostenrijks: een dik pak sneeuw op de wegen, bomen en
huizen. Misschien dat de weergoden de Alpenlanden dit jaar beter gezind zijn dan het
afgelopen seizoen.
FOTO: SP
DEN HAAG - Met Eerste Paasdag
op 26 maart is het wintersportsei
zoen dit jaar opvallend kort. Twee
jaar terug viel Pasen nog op 21
april en liepen de meeste program
ma's tot die datum door. Maar nu
Pasen eerder valt, houden talrijke
touroperators er blijkens hun win-
tergidsen al eind maart mee op.
Dat betekent echter niet, dat daarmee
het seizoen ook officieel voorbij is.
Vooral de hoger gelegen gebieden (boven
de 2500 meter) bieden tot zeker half
april veelal de beste mogelijkheden: lek
ker zonnetje, lage pnjzen en verse
sneeuw. Het Oostenrijkse Lech en om
liggende dorpen (afgelopen winter een
van de sneeuwzekerste bestemmingen)
houden tot 23 april alle liften in bedrijf
In Frankrijk kun je bijna overal tot na
midden april terecht en in de allerhoogst
gelegen gebieden nog wel later ook. Zo
werd het Franse Tignes op 26 mei 1988
verrast met een vers pak sneeuw, waar
door afgedaald kon worden tot in het
dorp. Wie na Pasen nog op wintersport
gaat kan bovendien rekenen op lagere
tarieven en minder drukte.
Daar staat tegenover dat Kerstmis voor
alle touroperators een hoogseizoen blijft,
ondanks de slechte ervaringen van de af
gelopen jaren. Vorig jaar zaten de toeris
ten in het Zwitserse Gstaad in badpak
op de balkons te bakken in de zon. In
het Oostenrijkse Fulpmes werd gewan
deld in een voorjaarszonnetje en op de
wegen naar de gletsjergebieden stonden
kilometerslange files. In de gidsen valt
van die twijfels rond een al dan niet wit
te kerstvakantie evenwel weinig terug te
vinden. Wie zich verheugt op een „Stille
Nacht, Heilige Nacht" in een dik onder
gesneeuwd dorpje, is echter gewaar
schuwd. De kans bestaat dat het bij
sneeuw uit een spuitbus blijft.
ZERMATT - Het is misschien niet zo'n
vrolijke gedachte, maar iedereen die zich
op ski's de bergen in begeeft, zou zich
ervan bewust moeten zijn dat de Witte
Dood altijd op de loer ligt.
De voorbije winter zijn opnieuw tiental
len mensen door lawines om het leven
gekomen, onder wie een aantal Neder
landers. En bijna was ook de Britse
kroonprins Charles slachtoffer geworden
van een sneeuwlawine.
Honderd procent veiligheid is nooit te
garanderen, maar in het hele Alpenge
bied zijn de risico's voor de massa's op
de pistes zoveel mogelijk ongedaan ge
maakt. De meeste ongelukken doen zich
dan ook voor buiten de pistes.
De oorzaken zijn veelvuldig: een dik pak
verse sneeuw op een slechte ondergrond,
dooi, föhnwinden, regen en in veel ge
vallen de mens, die door onkunde, on
voorzichtigheid of puur ongeluk zichzelf
en anderen in gevaar brengt.
Het steeds populairder worden van het
skiën buiten de pistes, het toerskiën en
de aantasting van bossen door zure re
gen, waardoor de bodem minder goed
wordt bijeengehouden, zal het risico van
lawines alleen maar versterken, zo is de
verwachting. Wie zich hierdoor niet laat
afschrikken moet daarom bij tochten
buiten de piste voorzorgsmaatregelen
nemen (bijvoorbeeld een lawine-zender
tje mee), dient zich op de hoogte te stel
len van de manier waarop je je het beste
tegen een aanstormende lawine kunt
verdedigen en moet vooral niet de
weersverwachtingen en de bordjes „lawi
negevaar" negeren. Een kleine misstap
kan al voldoende zijn om een hele hel
ling in beweging te brengen.
M
DEN HAAG - Nu vanuit Nederland
ook charterreizen naar de Sovjetunie
vertrekken, is het wachten op het mo
ment dat vanuit Novosibirsk het licht
op groen wordt gezet voor het zomer-
langlaufen in Siberië. De onmetelijke
vlaktes van sneeuw en ijs zouden voor
de rechtgeaarde langlaufer een Eldorado
moeten zijn. Hoewel?
Even serieus: een rondgang door de gid
sen van de Nederlandse touroperators
leert dat de wintersport naar Oost-Euro
pa nog altijd op een laag pitje staat. En
het ziet er niet naar uit dat daarin snel
veel zal veranderen. Het is er wachten
op de perestrojka. Met uitzondering wel
licht van Joegoslavië, dat altijd al een
buitenbeentje is geweest in het Oostblok.
Joegoslavië telt drie belangrijke winter
sportgebieden: twee in Slovenië in het
noorden vari het land, vlak tegen de
grens met Oostenrijk, en een in het wat
zuidelijker gelegen Bosnië, rond Seraje-
vo, waar in 1984 de Olympische Winter
spelen werden gehouden.
Kenmerken van de wintersport in Oost-
Europa zijn de relatief lage prijzen, het
ontbreken van lange wachttijden voor de
liften en de vriendelijkheid van de plaat
selijke bevolking. Nadeel is vooral de ge
ringe hoogte, waardoor de winter voor
onverwachte verrassingen kan zorgen.
Opvallend in veel Nederlandse reisgid
sen is de vermelding dat hotels en ap
partementen een „B-accommodatie"
zijn. Maar wat dat betekent, wordt ner
gens uitgelegd.
De ski-mogelijkheden in Polen, Tsjecho-
slowakije, Bulgarije en Roemenië zijn
voor Nederlanders nauwelijks interes
sant te noemen. De afstand is te groot
en de mogelijkheden zijn te beperkt.
Toch heeft een aantal touroperators met
name de laatste twee landen weer in de
programma's opgenomen. Vooral de
keuze voor Roemenië is opmerkelijk, na
alle negatieve publiciteit rond dit land
van de voorbije maanden. Zouden er
echt mensen zijn die hun hotelkamer
lekker warm durven te stoken, als zij
weten dat de Roemeense bevolking in
eigen huis de thermostaat niet hoger
mag zetten dan een graad of dertien?
ALPEN DREIGEN TE BEZWIJKEN ONDER DRUK VAN TOERISTEN
KIRCHBERG - Het is misschien
niet iedereen opgevallen, maar op
sommige plaatsen in de Alpen is
boven een hoogte van tweeduizend
meter al een stevig pak sneeuw
gevallen. De winter is
onmiskenbaar in aantocht.
Het kan zijn dat deze mededeling u vol-
90 ledig koud laat. Dan behoort u waar
schijnlijk tot de dertien miljoen verstan
dige Nederlanders, die de komende win-
ter gewoon lekker thuisblijven.
Wie koude rillingen krijgt van het woord
I „wintersport", zou een van de tiendui
zenden landgenoten kunnen zijn die de
winterse kou ontvluchten voor een
weekje winterzon op de Canarische Ei
landen, in Florida, Zuid-Spanje of Egyp
te. Om daarna rillend van de kou via
Schiphol naar huis terug te keren,
iriuj Maar het kan ook zijn dat de eerste be
richten over sneeuwval in de Alpen u
wat onrustig maken. Op zolder doet u
stilletjes alvast wat kniebuigingen. In de
ap,i sportwinkels kijkt u „zomaar wat rond",
j in stilte hopend dat het vorig jaar ge-
kochte peperdure veelkleurige jack de
komende winter nog wel kan. En vanaf
Efiei begin december loert u elke dag omhoog
naar de lucht, of die winter eindelijk
eens komt.
f Lemmingen
Wie aan dit profiel beantwoordt, be
hoort tot de groep van naar schatting
meer dan een miljoen Nederlanders die
de komende winter op wintersport gaan.
ii Wandelen, langlaufen of alpine-skiën.
Naar Oostenrijk vooral, of naar Italië,
Zwitserland, Frankrijk. Voor de week-
ten einden of de midweek-arrangementen
au^naar Duitsland en België. Voor het over-
js e|8rote deel met de eigen auto, de rest met
de bus, de trein of, steeds meer, het
vliegtuig. Bij voorkeur op momenten dat
alle Europeanen op pad gaan.
Net lemmingen. Met z'n allen op weg
naar het einde. Van de Alpen, wel te
verstaan. Want het majestueuze gebergte
Mi met zijn drie- tot vierduizend meter
y hoge toppen, dreigt aan het toerisme ten
onder te gaan.
I Nou ja, ten onder? En of het nu uitslui
tend de schuld is van het toerisme? Nee
natuurlijk. Maar het is wel duidelijk dat
de jaarlijkse stormloop op de witbe-
sneeuwde hellingen de grenzen van het
"anvaardbare heeft bereikt. In de winter
erbergt de sneeuw nog alle lelijkheid.
IMaar ga 's zomers, als de meerderheid
'an de skiërs op het strand ligt, eens kij-
:en in zo'n plaatsje en tel de littekens en
schrammen die het wintertoerisme er
achterlaat. Zowel in de dorpen zelf als
verder naar boven in de bei
ide eeuwige sneeuw aan toe.
Witte goud
Ontelbare bergdorpen zijn de voorbije
jaren bezweken voor de verleidingen
van het witte goud. Bossen verdwenen
om plaats te maken voor skiliften en
pistes. Bulldozers ruimden ongewenste
oneffenheden weg en maakten elders
nieuwe bulten. Op de plekjes met het
II mooiste uitzicht verrezen zelfbedienings
restaurants. En de dalen werden volge-
D*jbouwd met grijze betonnen dozen: su-
vpermarkten, discotheken en appartemen-
Itengebouwen, die maar enkele maanden
f per jaar gebruikt worden.
Wie kan het die dorpen eigenlijk kwalijk
(nemen? Het wintertoerisme bood een
Ook binnen de grenzen van de piste bestaat de sprookjesachtige witte wereld van het hooggebergte.
kans om te ontsnappen aan het uitzicht
loze boerenbestaan. De economie van
een land als Oostenrijk is tegenwoordig
voor een groot deel gebaseerd op de
enorme inkomsten uit het sneeuwtoeris-
me. En sommige dorpen kunnen hele
maal niet meer zonder.
Sommige mensen evenmin, verslingerd
als zij zijn aan de woeste ongereptheid
van het besneeuwde hooggebergte. Laag-
landers die een week per jaar een berg
volk worden. Wie ooit zelf in die adem
benemende witte wereld heeft gestaan,
kan het ze toch niet kwalijk nemen?
Bovendien: de moderne wintersport is
een industrie geworden waarin miljarden
omgaan. Dat is een ontwikkeling waar
van alleen naïevelingen nog durven te
hopen dat die ooit valt terug te draaien.
Maar dat het anders moet; daar raken
gelukkig steeds meer mensen van over
tuigd.
Op
de rem
Zo lijkt er een eind te zijn gekomen aan
de ongebreidelde uitbouw van winter
sportoorden in de Alpen. Men is zich er
van bewust geworden dat de natuur de
grootste rijkdom is die men bezit. En dat
dat kostbare bezit bedreigd wordt door
de combinatie van onder meer zure re
gen, slecht bosbeheer en ongelimiteerde
nieuwbouw.
In Oostenrijk bijvoorbeeld worden geen
nieuwe gebieden voor 4e wintersport
vrijgegeven. Ook in Frankrijk en Zwit
serland is de rem gezet op nieuwe pro
jecten. Zelfs de aanleg van verbindings-
liften tussen twee gebieden stuit in veel
gevallen op bezwaren, al wegen daarbij
uiteindelijk de financiële belangen vaak
toch nog wat zwaarder dan die van de
natuurbescherming.
Het meeste geld dat wordt geïnvesteerd
gaat tegenwoordig op aan de verbetering
van de bestaande accommodaties. Sleep
liften worden vervangen door stoeltjes-
liften, om daarmee vooral in de topwe-
ken lange rijen wachtenden te voorko
men. Daarmee is gelijk een van de voor
naamste knelpunten van het winter-
sporttoerisme genoemd: het feit dat de
accommodaties zijn afgestemd op enkele
weken hoogseizoen, waarin het meeste
geld moet worden verdiend. Een betere
spreiding van de wintervakanties is de
enige manier om de druk op de Alpen te
verminderen. Vandaar ook dat zowel in
Nederland als daarbuiten sterk gedacht
wordt de krokusvakantie te splitsen: de
noordelijke helft van Nederland de week
voor carnaval en de zuidelijke helft in
de vastenavond-week. Vooralsnog heeft
echter alleen Oostenrijk hier serieus
werk van
Geen afval
Maar er zijn meer manieren waarop
skiërs (èn andere Alpen-gangers) hun
steentje kunnen bijdragen aan het be
houd van het gebergte. Bijvoorbeeld
door meer gebruik te maken van het
openbaar vervoer van en naar de Alpen
èn in de (wintersport)plaatsen zelf. Of
door middel van het vrijwillig beperken
van het buiten de piste skiën, omdat
juist daarbij veel jonge aanplant verlo
ren gaat en dieren uit hun winterslaap
worden opgeschrikt.
Een rem op de ontwikkeling van nieuwe
gletsjer-skigebieden is een andere moge
lijkheid, want waarom zou je in de zo
mer per se moeten skiën? En achteloos
afval op de helling of langs de piste ach
terlaten is natuurlijk ook uit den boze.
Vijf organisaties op het terrein van het
toerisme, bergsport, wintersport en mi
lieu hebben hun krachten gebundeld in
een voorlichtingscampagne voor het be
houd van de Alpen. Bij onder meer de
ANWB-kantoren is een folder verkrijg
baar, waarin acht eenvoudige, maar ef
fectieve gedragsregels worden vermeld,
ter bescherming van de Alpen.
In de lawine van gidsen van de tour
operators die over de vakantiegangers
wordt uitgestort zijn dergelijke overwe
gingen, suggesties en raadgevingen overi
gens nog nauwelijks terug te vinden.
Geen woord
Er wordt met geen woord gerept over
het feit dat de Alpen zo langzamerhand
het meest bedreigde berggebied ter we
reld zijn geworden. Integendeel zelf.
Veel van de gidsen staan bol van en
thousiasme over alle nieuwe mogelijkhe
den op wintersportgebied.
Niets over de gevaren buiten de piste,
niets over de schade door het skiën op
een te dunne sneeuwlaag, niets over^de
overlast aan mens en natuur veroorzaakt
door het heli-skiën, waarvoor „de kick"
nimmer een rechtvaardiging kan zijn.
Op het eerste gezicht lijken dergelijke
waarschuwingen ook in strijd met de ei
gen commerciële belangen van tour
operators. Maar op lange termijn zijn ze
dat niet.
Miljoenen jaren waren er voor nodig om
de Alpen te maken tot een uniek natuur
gebied. Maar waar de natuur eeuwen
over heeft gedaan, doet de mens in enke
le decennia: het aanzien van het gebergte
ingrijpend veranderen. Daardoor takelen
de Alpen steeds verder af. Een ramp
voor de natuur èn voor de vijftig mil
joen mensen, onder wie twee miljoen
Nederlanders, die zich nu nog jaarlijks
aan de fantastische berglandschappen
komen vergapen. Zolang het nog kan.
JOS TIMMERS
Een ondergrondse ski-metro, zoals deze in het Zwitserse Saas-Fee, is een van de manie
ren, waarop de „vervuiling" van de hellingen kan worden tegengegaan. FOTO: AP
de natuur eeuwen over heeft gedaan, doet de mens in enkele jaren. Met behulp
bulldozers wordt het aanzien van de Alpen ingrijpend veranderd. FOTO: ANP
