„Invloed mgr. Willebrands
op paus heel erg groot"
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Miswijn moet minstens 14 procent alcohol bevatten'
kerk
wereld
VATICAAN-KENNER GIANCARLO ZIZOLA:
Boek over sociale leer
voor bisschop Bar
Adjunct-econoom Jezuïeten ridder orde St. Silvester
„Acht Mei steekt te veel energie in oppositie"
£eidóe(3oiiA<MU
Stroef schuivende panelen
ficicUeGomcwi
ZATERDAG 22 OKTOBER 1988 PAGI1 g
<91
UTRECHT Miswijn moet minstens
14 procent alcohol bevatten. Dat heb
ben de Nederlandse bisschoppen be
paald, zo blijkt uit een bericht in het
officiële mededelingenblad van het
aartsbisdom Utrecht. Tot nu toe va
rieerde het percentage alcohol van 11
tot 15 procent. De laatste jaren moes
ten wijnen met een laag alcoholper
centage bij controles herhaaldelijk
worden afgekeurd. Ook kwamen er
klachten van pastores over deze wij
nen binnen. Bovendien zijn de miswij
nen met een laag alcoholpercentage
minder houdbaar als de flessen aange
broken blijven staan. In de algemene
inleiding op het Romeins Missaal staat
dat „de wijn voor de eucharistievie
ring van de vrucht van de wijnstok
moet zijn, natuurlijk en zuiver, d.w.z.
niet met vreemde elementen ver
mengd". De bisschoppen menen dat
zowel rode als witte wijn die aan deze
eis voldoet, mag worden gebruikt. De
bisschoppen hebben de pastores ge
maand miswijn uitsluitend te betrek
ken van de leden van de RK Vereni
ging van Nederlandse Miswijnhande
laren, die door de bisschoppen is goed
gekeurd. Op iedere fles goedgekeurde
miswijn zit een speciale loodcapsule of
schroefdop, waarop vermeld staat:
„Nationale Raad voor Liturgie".
Wees desnoods
slordig op uw kleren,
maar houdt uw ziel
netjes
door Marinus van der Berg
Zonde
Misschien doen sommigen het
nog wel iedere avond: een
klein gewetensonderzoek voor
het slapen gaan. Je kijkt terug
naar je dag. In een artikel las
ik deze omschrijving van gewe
ten: „Het woord „geweten" is
in het Latijn nog mooier aan
geduid met het woord „cons-
cientia". Scientia is de kennis,
het weten - het géweten moet
altijd in samenspraak blijven
(con-) met de kermis, met de
wetenschap (scientia).
Met name stelt het geweten
steeds de vraag: is wat wij
doen met onze kennis ook en
steeds optimaal menselijk: be
vordert het het totale welzijn
van de hele mens? Gewetens
onderzoek gaat dus over de
vraag naar mijn mens-zijn met
andere mensen in deze wereld.
Gewetensonderzóek stelt de
vraag wat ik als zonde be
schouw en wat ik niet of niet
meer als zonde beschouw.
Niet laat in de avond voor het
slapen gaan, maar vroeg in de
ochtend nog maar juist wakker
heb ik me al aan een gewe
tensonderzoek laten onderwer
pen. Het ochtendblad Trouw
publiceerde een enquête en
vroeg aan de lezers om die in
te vullen. „Zijn de zonden van
tien jaar geleden nog zon
den?" Hoe staat het met het
zondebesef? Neem ik het ie
mand kwalijk als hij teveel af
trekposten voor de belasting
opvoert? Neem ik het iemand
kwalijk als hij na 25 jaar gaat
scheiden? Neem ik het iemand
kwalijk als hij of zij geen
maagd meer is bij het huwe
lijk? Neem ik het een gehuwde
kwalijk als hij of zij een sexuele
verhouding heeft met een an
dere? Neem ik het iemand
kwalijk als hij met 3 pilsjes op
achter het stuur zit? Ook wordt
de vraag gesteld of het kinder
plicht is om een van je ouders
in huis te nemen als die niet
meer zelfstandig kan wonen en
niet naar een verzorgingstehuis
wil.
Zo heb ik op de vroege och
tend over 20 ingrijpende le
vensvragen moeten nadenken.
Ik ontdekte dat er vragen tus
sen waren waar ik tien jaar ge
leden beslist anders over
dacht. Ik maak me nu over an
dere zaken druk. Geweten is in
beweging kun je zeggen. Ik
stelde me ook de vraag: dóór
wat laat ik me leiden bij het in
vullen van de vragen? Daarbij
merkte ik dat ik me liet leiden
door de vraag: welke mate van
schade kan een andere mens
oplopen. Als wel eens gezegd
wordt: „Alles mag tegenwoor
dig" dan zou ik willen zeggen:
„Alles mag als het de andere
mens niet beschadigt, als het
de aarde niet beschadigt". Al
les mag dus niet. Geen vrijheid
zonder liefdevolle solidariteit.
Geen vrijheid zonder liefde en
respect voor de ander. De
evangelische boodschap die
voor mij een belangrijke bron
van inspiratie is, door wiens
Geest ik me voel geraakt, zie ik
als een blijvende appel om te
werken aan verhoudingen die
menselijk en menswaardig zijn.
Ik denk daarbij ook aan de
woorden van mgr. Ernst: „Ge
loven is ook weet ervan heb
ben dat de mens in vrijheid is
geplaatst. Niet om naar wille
keur te handelen, maar in ver
antwoordelijkheid, aangezien
hij verantwoording schuldig is
aan de mens aan wie hij goed
doet of kwaad".
Het zou een zinvol gesprek
kunnen worden als we een lijst
op zouden stellen van zaken
die we voor onszelf gewetens
zaken zouden noemen. Waar
aan tillen we zwaar? Waar
gaan we gemakkelijk aan voor
bij? Is iemand de mond snoe
ren een zonde? Of dreigen met
scheiding als je je zin niet
krijgt? Of nooit thuis zijn en
tijd nemen om een serieus ge
sprek te hebben met de per
soon in je leven met wie je een
verbond van liefde en trouw
hebt? Dat gehandicapte men
sen in onze samenleving zo
weinig serieus worden geno
men en nauwelijks macht heb
ben, is dat ook zonde? „Dat je
bijna op het gemeentehuis
moet gaan slapen als je iets
wilt bereiken?" zoals iemand
zei die op dit punt de klappen
van de zweep wel kent. Is het
ook zonde als je in je relatie de
ander financieel afhankelijk
houdt van jouw willekeur en in
zichten?
ROME „Het probleem
van deze paus is de sym
pathie die hij opwekt, de
fascinatie die er van hem
uitgaat. Die sympathie
gebruikt hij om een
koersverandering te be
werkstelligen, die zeer
discutabel is. De restaura
tie van Wojtyla, ja".
Giancarlo Zizola (52) is waar
schijnlijk de beste kenner van
het Vaticaan. Al zo'n dertig
jaar legt hij zijn oor te luiste
ren bij de dikke muren van
het Vaticaan. „Ik word vaak
gebeld door kardinalen uit de
Curie, die mij informatie vra
gen over wat er in het Vati
caan aan de hand is", zegt hij
zonder een ondertoon van op
schepperij.
„Paus Wojtyla eet nooit al-
ieen. Hij heeft altijd gasten
aan tafel. Maar het zijn alle
maal mensen die ook in zijn
richting denken. Hij wordt
niet van alle kanten geinfor-
meerd. Dat resulteert vaak in
eenzijdige beslissingen. Het is
een paus die vooral bevesti
ging zoekt, geen discussie. Ie
mand zei ooit: Wojtyla luistert
veel, praat weinig en beslist
alleen".
„Veel mensen menen dat hij
vooruitstrevend is, omdat hij
zo modern overkomt. Hij ge
bruikt de symbolen van deze
tijd: het vliegtuig, de televisie.
Maar dat is slechts de buiten
kant. Johannes de Drieën
twintigste, de paus van het
Tweede Vaticaans Concilie
leek daarentegen heel ouder
wets. Hij liep veel met een ro
zenkrans en zette die vreem
de tiara weer op die sinds de
tijd van de Medici geen paus
meer gedragen had. Maar
toch was paus Roncalli een in
novatief man, terwijl Wojtyla
een traditionalist is".
„Een van de belangrijkste
veranderingen van het conci
lie was dat de plaatselijke bis
schoppenconferenties meer
macht kregen. Hun voor
dracht bij de benoeming van
nieuwe bisschoppen zou meer
Kardinaal Willebrands als aartsbisschop van Utrecht, tijdens de bijzondere synode van de Ne
derlandse bisschoppen met de paus in 1980. foto: ap
gewicht krijgen. Dat wordt nu
weer teruggedraaid. Net als
vóór het concilie zijn het de
nuntiaturen die de dienst uit
maken. En de paus zelf. Het
kan zijn dat hij weinig admi
nistreert, maar de benoemin
gen van bisschoppen dat is
iets wat hij helemaal naar
zich heeft toegetrokken.
De kerken in Nederland, Oos
tenrijk en de Verenigde Sta
ten waar veranderingsproces
sen op gang waren gekomen
hebben zich vooral via benoe
mingen weer moeten aanpas
sen".
Verstoord
„De verhouding van deze
paus met de Curie is moeilijk.
Het is ook niet gemakkelijk
om greep op de Curie te krij
gen. Paulus de Zesde had in
de persoon van Benelli een ij-
zersterk figuur. Maar Benelli
en zijn mensen werden zo te
gengewerkt dat de paus ge
dwongen was hem uiteinde
lijk weg te sturen. Benelli
werd tot kardinaal van Flo
rence benoemd. De communi
catie tussen deze paus en de
Curie lijkt ook vaak ver
stoord. Soms zijn er zelfs re
gelrechte breuken. Neem het
geval van de Zuidamerikaan-
se bevrijdingstheologie. In de
eerste instructie van de Con
gregatie voor de Geloofsleer
werd de bevrijdingstheologie
veroordeeld. Meteen daarop
schreef de paus een persoon
lijke apostolische brief aan de
Braziliaanse bisschoppen
waarin hij zich positief over
de bevrijdingstheologie uitte
en aan de wensen van de bis
schoppen tegemoet kwam.
Een ander voorbeeld is de
zaak-Lefebvre. De paus heeft
de moed gehad hem te ex
communiceren hoewel hij het
eens is met een groot deel van
de opvattingen van de Franse
bisschop. Ook in de Curie zijn
er veel kardinalen die op de
lijn van Lefebvre zitten. Maar
Wojtyla heeft hem toch maar
durven excommuniceren.
Een Italiaanse paus, daar ben
ik van overtuigd, had dat
nooit aangedurfd. Zeker niet
tegen de zin van een belang
rijk deel van de Curie.
Hoewel Wojtyla herhaaldelijk
hardhandig in aanvaring is
gekomen met de Romeinse
Curie heeft hij de macht er
van juist .versterkt. De in
vloed van de Romeinse kardi
nalen is vergroot, die van de
kardinalen uit de periferie
verkleind. Verder heeft hij de
Congregatie voor de Geloofs
leer een belangrijkere rol ge
geven. De Congregatie houdt
nu een soort algemeen toe
zicht op wat er gebeurt".
Willebrands
Volgens Zizola heeft de Ne
derlandse kardinaal Johannes
Willebrands, de president van
het Secretariaat voor de Een
heid van de Christenen, zeer
grote invloed in het Vaticaan.
Hoewel mgr. Willebrands
Giancarlo Zizola: „Een Ita
liaanse paus zou nooit de
moed gehad hebben Lefebvre
te excommuniceren".
foto: pers unie
„slechts" een secretariaat leidt
en geen belangrijke congrega
tie, is hij een van de invloed
rijkste kardinalen in de direc
te omgeving van de paus. In
zekere zin is hij ook de laatste
der mohikanen. „Kardinaal
Willebrands is de enige over
tuigde verdediger van het
concilie die zich in de Curie
heeft kunnen handhaven. En
hoe. Kardinaal Willebrands is
degene geweest die ondanks
vaak zeer grote moeilijkheden
de dialoog met de Russisch or
thodoxe kerk gaande heeft
gehouden. Dat staatssecretaris
kardinaal Casaroli dit jaar
Gorbatsjov in Moskou de
hand kon drukken was te
danken aan het intelligente
gemanoeuvreer van de Ne
derlandse kardinaal. De echte
minister van Buitenlandse Za
ken van de paus is niet Achil-
le Silvestrini geweest, maar
mgr. Willebrands", meent Zi
zola (Silvestrini leidde tot
voor kort de Raad voor de
Publieke Zaken, in feite het
ministerie van Buitenlandse
Zaken van het Vaticaan).
Voor Willebrands had er nog
meer ingezeten dan een be
langrijke rol achter de scher
men. Tien jaar na de dood
van de „september-paus" Al
bino Luciani is Zizola met een
reeks onthullingen gekomen
over de man die nog geen
maand de kerk bestuurde.
„Johannes Paulus de Eerste",
zegt Zizola, „was vast van
plan de toenmalige kardinaal-
staatssecretaris Villot te ver
vangen door Willebrands."
Net als Willebrands is Zizola
een overtuigd aanhanger van
het concilie. Met de kerk van
Wojtyla is hij dan ook niet erg
gelukkig. „Ik zou graag een
kerk zien die niet machtig wil
zijn, die de kant van de ver
liezers kiest, die meer profe
tisch is en minder politiek. De
paus laat op zijn reizen voort
durend de triomfalistische
kant van de kerk zien, maar
de gewone priesters en gelovi
gen maken een moeilijke tijd
door. Er heerst daar veel on
behagen".
GERARD KESSELS
AUTEUR VOORZITTER HAAGSE
KOLPINGVERENIGING
ROTTERDAM Mgr. R. Ph. Bar, bisschop van Rot
terdam, heeft gisteren het eerste exemplaar van het
boek „Mens en samenleving, een moderne interpreta
tie van de katholieke visie" in ontvangst genomen
van drs. L. Flapper, voorzitter van de Kolpingvereni-
ging regio Den Haag.
Flapper, die na zijn studie chemie en maatschappijwetenschap
pen in Groningen zelf lange tijd werkeloos was en thans werkr
zaam is als ambtenaar op het Ministerie van Sociale Zaken,
schreef zijn boek over de katholieke sociale leer, omdat hij in
die leer „antwoorden vond op vragen die in deze tijd opgeroe
pen worden en elders niet kon vinden, zoals vragen over wer
keloosheid en de beleving daarvan door mensen. Bovendien
reikt deze sociale leer begrippen aan om al die verschillende
gevoelens van mensen, zowel het aan zichzelf denken als de
gevoelens voor anderen, te kunnen plaatsen."
Moeilijk toegankelijk
In het boek onderneemt Flapper een poging om de katholieke
sociale leer, die hij moeilijk toegankelijk vindt, voor buiten
staanders „in eigen woorden na te vertellen". Aan de orde ko
men de visie op de mens in de samenleving, de mens en zijn
werk, de mens en de wereld. Het Kolpingwerk in Den Haag
biedt de parochies in Den Haag aan dit jaar een cursus over de
katholieke sociale leer te verzorgen.
Inlichtingen: Kolpingwerk regio Den Haag, Van Diemenstraat
150, 2518 VG Den Haag. Telefoon 070 -4549238.
foto: jeroen de jonq
Raad van Kerken
bezorgd over
modernisering
kernwapens
AMERSFOORT De Raad
van Kerken in Nederland is
bezorgd over de plannen om
de kernwapens in West-Euro
pa te moderniseren. De raad
vreest dat hierdoor de voort
gang van de besprekingen
over ontwapening tussen Oost
en West wordt belast.
De Raad van Kerken laat dit
weten in een verklaring die is
uitgegeven met het oog op de
vergadering van de Nuclear
Planning Group (NGP) van
de NAVO volgende week in
Den Haag.
0«."A
Agenda Conciliair
Proces
Gegevens voor deze CP-agen-
de kunnen worden gestuurd
naar naar de kerkredaktie
van Het Binnenhof/Leidse
Courant, postbus 9, 2501 CA
Den Haag, onder vermelding
van „agenda CP".
ZONDAG 23 OKTOBER
Mariënburgvereniging Den Haag,
Kapel van de Priesters van H. Hart,
Treublaan 2, (11.30 uur): woord- en
gebedsdienst over gerechtigheid,
(inl. 070-553737)
ZONDAG 23 OKTOBER
Maranatha-koor Rijswijk, muzi
kale medewerking (motto: „een ver
bond voor het leven") aan dienst
(11.00 uur) in de Boniiatiuskerk,
Rijswijk (inl. 070-257696)
DONDERDAG 27 OKTOBER
Stuurgroep Conciliair Proces Den
Haag, bijeenkomst kontaktpersonen
(20.00 uur). Maranathakerk, Sweel-
kinckstraat (inl. 070-600830).
DEN HAAG Drs. G.C.M. van Doorn, adjunct-econoom van
de Nederlandse Jezuïeten, is door paus Johannes Paulus II be
noemd tot ridder in de Orde van St. Silvester. De onderschei
ding werd hem vrijdag uitgereikt door de provinciaal overste,
G.A. Brenninkmeijer. Drs. Van Doorn is 40 jaar in dienst van
de orde, eerst 20 jaar als administrateur van het internaat
„Katwijk-De Breul" te Zeist en daarna als adjunct-econoom
van het financieel bureau van de Jezuïeten in Den Haag. Van
Doorn is penningmeester van het bedrijfsapostolaat in het bis
dom Rotterdam. Jarenlang was hij penningmeester van de
Stichting Schoolinternaten Nederland. Hij is lid van de ICORA
(de Interdiocesane Commissie voor Overleg over Rechtspositio
nele Aangelegenheden). Verder is hij adviseur van tal van ker
kelijke instanties en religieuze instellingen.
BREDA De Acht Mei Be- standigheden alleen maar tot van hun engagement voor ge- van de beweging uitgaat, is
weging moet volgens de Mis- verharding van standpunten, rechtigheid, dichtbij en ver- voor de raad een aansporing
sieraad van het bisdom Breda vindt de diocesane Missieraad, ai". De raad laat weten dat hij om te werken aan een open,
minder energie besteden aan participant blijft in de bewe- missionaire geloofsgemeen-
een oppositie tegen het beleid Hij vindt het effectiever als ging, die vooruitstrevende schap die een boodschap heeft
van de bisschoppen. de gelovigen bij elkaar rooms-katholieke organisaties aan de keuze van de kerk
Dat leidt in de gegeven om- worden gebracht „op grond verenigt. De inspiratie die voor de armen.
/ol
dldl
STROEF „schuivende panelen" van de PvdA zijn er de
zaak van dat de socialisten weer zijn teruggekeerd bij a
hebben CDA en VVD in de afgelopen dagen met na<
vastgesteld. Volgens CDA-partijvoorzitter Van Velzen
de PvdA vriend en vijand verbijsterd. Die verbijstering
dan op de socialistische opstelling tegenover de voorgenojji
reorganisatie van de gezondheidszorg (plan-Dekker) ei
belastinghervorming (plan-Oort). De wonderlijke man
vres van PvdA-fractieleider Wim Kok bij de debatten
deze twee belangrijke kwesties voorspellen inderdaad we
goeds voor de verdere opstelling van de grootste oppos
partij.
INMIDDELS heeft de PvdA-leider getracht zich al te
voudig af te maken van de ongezouten kritiek van CDJ
VVD. De makkelijkste manier om je eigen moeilijkht
voor de buitenwacht te verbergen is de aandacht afleidei
luidkeels gaan roepen dat een andere partij heler
verkeerd bezig is, aldus Wim Kok. Dat was dan zijn rei
op de beschuldigingen van VVD-fractievoorzitter Joris V
hoeve en het CDA-duo De Vries-Van Velzen, die de soci
ten in de hoek hadden geplaatst van de onverantwoordel
verspillers van overheidsgeld, waarbij het leek of in d<
guur van Wim Kok zijn voorganger Den Uyl weer achte
interruptiemicrofoon stond.
NoG altijd willen de socialisten het maatschappelijk lej
laten beheersen door vadertje Staat. Draai de subsidiekil
maar open, jaag het financieringstekort maar omhoog en
uiteindelijk de rekening maar op het bordje van de belastj
betaler. Want daar komt het toch op neer, vinden VVD
CDA. De panelen schuiven zo stroef dat er in feite geen|
weging in zit. De socialisten dreigen ondanks hun bewa
bewegingsdrang in „oude fouten" te vervallen.
MET Wim Kok voorop marcheren zij door een draaii)
heen, linea recta terug naar de tijd waarin er geen so<|
probleempje kon zijn of politiek links kwam met een zak'
belastingcenten aangesneld om het probleem weg te niv^
ren. Aldus de kritiek van CDA en VVD, die overigens vj
bij gaat aan bevindingen van erkende parlementaire hisf
ci. Die hebben koeltjes vastgesteld dat in de regeerper
van christen-democraten en liberalen onder Van Agt
Grote Uitgeven zeker ook niet ongebruikelijk was.
ANDERZIJDS blijft het zeker waar, dat de PvdA-filosj
tot voor kort een nadrukkelijke rol reserveerde voor
overheid als hoedster en herverdeelster van het nationals
komen. Zo goed als het zeker ook waar is, dat de socialij
hun eigen traditionele maatschappijvisie aan een kritiscW
derzoek hebben onderworpen en inmiddels de nodige „d
lingen" hebben toegegeven. Daarvan hebben Voorhoev(
De Vries echter de laatste tijd te weinig teruggevonden
opstelling van de grootste oppositiepartij. De PvdA lance
allerlei op zich niet slechte, maar wel geldverslindend
dus onverstandige plannen, die haaks staan op de uitg;
punten van lastenverlichting en kostenbeheersing. Het
ker waar dat de PvdA zich met zo'n opstelling in een is
ment werkt, waardoor deelneming aan een volgend katy
moeilijker wordt. Ook bij CDA en VVD vinden echter
wat koerswijzigingen plaats, waardoor het nog veel te vi
is nu al conclusies te trekken.
Rustig herfstweer
DE BILT (KNMI) Ons
land bevindt zich nog steeds
juist tussen de invloedssferen
van een omvangrijk lage
drukgebied boven de Atlan
tische Oceaan ten westen
van Ierland en een hoge-
drukgebied boven Rusland.
Met een zwakke zuidoostelij
ke stroming wordt vrij zach
te en zeer vochtige lucht
naar onze omgeving gevoerd.
De afgelopen nacht is er
weer op veel plaatsen mist
ontstaan. Deze mist lost maar
moeizaam op en het is zelfs
mogelijk dat hier en daar
deze mist helemaal niet ver
dwijnt. Daar waar dat wel
gebeurt is het vrijwel zeker
bewolkt. Alleen in de zuide
lijke provincies komt van
middag mogelijk de zon nog
even door de bewolking
heen. Neerslag wordt er van
daag niet verwacht. De mid-
dagtemperatuur is ongeveer
14 graden en er is weinig
wind, kracht 3 of minder.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, mede
gedeeld door het KNMI, geldig
voor morgen en maandag:
Zuid-Scandina vië: Vrij veel
bewolking en op de meest
plaatsen droog. Geleidelijke
daling van middagtempera-
tuur tot ongeveer 7 graden
Landinwaarts. Vlak aan zee
iets hogere temperaturen.
Britse Eilanden: Veel bewol
king en van tijd tot tijd regen.
Middagtemperatuur rond 13
graden.
Denemarken, Benelux en
noord-Duitsland: Wolkenvel
den en droog. In de nacht en
ochtend mist. Middagtempera
tuur rond 13 graden.
Midden en zuid-Duitsland,
midden-Frankrijk: In de nacht
en ochtend plaatselijk mist.
Vooral in de middag af en toe
zon en droog. Middagtempera
tuur ongeveer 15 graden.
Noord en west-Frankrijk: Half
tot zwaar bewolkt en op zon
dag mogelijk wat regen. Mid
dagtemperatuur rond 16 gra
den.
westen ook enkele wolkerf r
den. Middagtemperatuur r
20 graden in het noordweF""
tot 26 graden plaatselijk ii#
binnenland.
Zuid-Frankrijk en noordl
lië: Vrij zonnig en droog,
dagtemperatuur rond 21
den.
Alpenlanden: Vrij zonniffj ®I
droog. Middagtemperatuur n'
de dalen ongeveer 18 gracr
Midden en zuid-Italië, Jor
Slavische kust: Zonnig r
droog. Middagtemperatuuijj
geveer 20 graden.
Griekse kust: Perioden
zon. Op zondag mogelijk
lokale regen-of onweer
Middagtemperatuur onge
21 graden.
12 10
15 13
12 10
Zuid-Limburg regen
25|
»k
