Weinreb speelde in op hebzucht van Duitsers Verslavingscentrum De Hoop schreeuwt om meer subsidie Weinreb in Zürich overleden Eredoctoraat voor Anatoli Koryagin Glunderende gezichten gisteren op de Vrije Universiteit in Amsterdam. De dissidente Sovjet-psychiater Anatoli Koryagin (tweede van rechts) kreeg daar gisteren een eredoctoraat uit gereikt voor zijn inzet voor de psychiatrische patiënt. Uiterst links prof. dr. N. de Smit, daarnaast dr. R. Jurrjens en rechts dr. De Waard. foto: anp BURGERLIJKE STAND LEIDEN Geboren: Femke Aniek dv W P M. M van de Ven en I. R. M. Tangelder, Samantha dv. E. B. Ol- fers en J. P. Getrouw, Lars zv. P. N. Goosen en V. L. M. Steenvoorde, Reinier Francois Age zv. A. C. Tromp en H. A. W. Band, Wesley zv L. L. Wolvers en K. van der Lans, Jasper zv F Molleman en M. A. Jan sen, Nicole dv N. Schoneveld en A Heemskerk, Lars Elmann zv. B. E. Larsen en A U. Larsen, Samantha dv C. P van Rhijn en S. Starre, Cy- prianus Franciscus Maria zv. C. W. M Straathof en J G van Rooijen, Pascal zv. W. J. P N. van Santen en an Denderen. Radiya dv. B. Sed- douki en F. Moussaten. Karin dv. G. in der Bent en G. J. Teljeur, Stefan D. de Gier en L. Warnaar, Cinde rella Angela Anita dv. C. J. J. Luy- en C. F. Baart, Maarten Arjen zv. R. W. van der Burg en C. M. van Drunen Cornelis Pieter zv C. Box- en M C. Kanbier Milo Iuti zv. P. J H Warmerdam en J. I Schep pink Frank Pieter zv. H. A. Das en A. M Zaal. Marita Antonia dv. C. Ouwehand en Z. Reyes Siapno, Ber nard Christiaan zv. J. G Kemper- en C. M. de Lange. Kirsten Ka rin Johanna dv. M. J. Verheij en K. J. Beek, Laura Anna dv. E. Borger en Z. T. Canova, Said zv. M. Dahman en M Bouras, Meivin Adrianus Christiaan zv. A. H. van der Haven en M. B. C C. Lardé, Cornelis Maar ten, zv. P, M. Ketting en J. B. Varke- visser, Sonnur dv. I. Alver en F. Al ver, Mohamed zv. E. M. Jali en E. Y Ghazal. Barblina Laura dv. A. S Kreis en C. B. K. Kreis, Benjamin Adrianus Willem zv. W. van Duiin en J. A W. Guijt, Johannes Cornelis Nicolaas zv. J. F de Vlieger en M. L. R. Stokman, Willemijn dv J van der Plas en J. van Duijn, Erik zv. F. C. Verdoes en G. Kuilt, Timothy Chris tiaan zv. C van Dam en L. M. C. Snijders, Ronald zv. J. Olivier en M. Kosters. Ricardo Martilio zv. E. B. de Wind en M M. de Water. Willem zv. W Hazenoot en J. Varkevisser, Ja son zv. M K Bediako en I Essel. Anne Merlijn dv. R. A. M. Rijntjes en K. Hueting, Pinar dv. Y. Temizisler en E. Temizisler, Manolis zv. G. Kar- mamanolis en W. van der Leek, Jo- han Pieter zv. P A. Schooneveldt en H. M. van der Mark, Nuran dv. A. özdemir en Z. özdemir, Jenna dv. J. M Welsh en J. Kane, Reinoud War- mold Diederik zv. A W. L. van de Wall Bake en G. E. E. Gallandt Huet, Mustapha zv M. Lakhal en R. Jer- moumi, Luc Petrus Josephus Jacobus Maria zv. P. J M Vereijken en J J M M. van Eijk, Sascha Naomi dv. A. R. Jansz en E. de Vries. Frederijk Weinreb probeerde in de Tweede Wereld oorlog de Duitse bezetters te bedriegen. Hij deed dat door met allerlei verzinsels bij bepaalde Duitsers de indruk te wekken dat als zij joden lieten emigreren, zij vele rijkdommen konden verzamelen. Hij kreeg toestemming joden op een lijst te zetten en zij die op de Weinreblijst werden geplaatst kregen dan uitstel van deportatie. Weinreb vroeg daar soms geld voor en keurde de mensen zogenaamd om zijn lijst het aanzien van echtheid te verlenen. Door dat uitstel konden vaak joden onderduiken of zich op andere wijze aan deportatie onttrekken. Dit spel was legaal. De Duitsers kenden het en deden mee. Weinreb werd, toen ze hem eigenlijk niet meer geloofden, gearresteerd en naar Westerbork overge bracht. Zijn lijst „platzte" zoals alle zogenaamde voorkeurslijsten ongeldig werden verklaard. In zijn memoires „Collaboratie en verzet" heeft Weinreb zijn oorlogsverleden uitvoerig verteld. De schrijver van bijgaand artikel, Dick Houwaart, schreef een boek over hem, „Weinreb, een witboek". BINNENLAND CeidaeSowicwt VRIJDAG 21 OKTOBER 1988 PAGINA 4 Landelen Moszkowicz >penbaar verkocht tpERMOND In opdracht van de curatoren in het .illissement van mr. Baruch Moszkowicz worden op 8 ;£>vember door het veilinghuis De Meereman uit Veg- ,.;1 zijn 120 aandelen van Patrimonium BV openbaar ^rkocht. Patrimonium is een BV van de Maastrichtse ,dvocatenfamilie waarvan de aandelen in handen zijn in mr. Max Moszkowicz en zijn vier zoons. De fami- ^.'-BV houdt zich bezig met het beheer van onroerend cd en met het verstrekken van geldleningen aan de .^Ivocatenmaatschap Moszkowicz. Volgens de curato- j!jn moeten de aandelen, die volgens hen acht ton ,vaard zijn. minstens 276.000 gulden opbrengen. Is dit rfjet het geval dan gaat de verkoop niet door. De fami- Moszkowicz heeft laten weten niet in de aankoop ,in de aandelen geïnteresseerd te zjn Bij zijn faillisse ment had Baruch Moszkowicz een schuld van circa an- rhalf miljoen gulden. Derde aidscampagne maant jongeren tot veilig vrijen Voorzitter prof. Roscam Abbing van de nationale aidscommissie kan ondanks de ernst van het onderwerp nog wel even lachen tijdens een onderonsje met staatssecretaris Ginjaar-Maas. FOTO: anp DEN HAAG Na de campagnes „Bloem- en-Bij" en „Aids en Werk" is gisteren on der hét motto „Denk na. Stop aids" de der de voorlichtingscampagne gestart: „Aids en jongeren". De doelgroep bestaat uit jonge ren van dertien tot en met zeventien jaar en de campagne is opgezet door de departe menten van Onderwijs en WVC en de Na tionale Commissie Aids Bestrijding (NCAB). Sinds 1982 hebben in Nederland 605 jongeren aids gekregen. Volgens secre taris Moerkerk van de NCAB „is dat het topje van de ijsberg waaronder zich in ons land 15.000 tot 30.000 besmette mensen ver bergen. We hebben nü nog alle tijd om in formatie te geven en adviezen tot veilig vrijen aan te reiken". Bovendien wil de NCAB een „huhiaan kli maat" scheppen voor de seropositieven on der ons. De overheid wil de gedragsveran dering niet door „wapengekletter berei ken; geen overheid als zedenmeester met moraliserende praatjes. Volgens staatssecre taris Ginjaar-Maas van onderwijs worden juist de jongeren aangesproken omdat ze toch een verhoogd risico op aids lopen. „Jongeren vinden van zich zelf meestal dat ze trouw zijn", zei ze. „Maar het is niet zo dat iemand direct de ware Jacob of Jacoba vindt. Meestal hebben ze dan al enkele vriendjes of vriendinnetjes gehad. Het is de taak van de ouders om jongeren voor te lichten. Dat kunnen ze uit zich zelf doen. Maar ook de voorlichtingscampagne kan een prima middel zijn om over aids te pra ten. Dat kan van twee kanten komen: van opvoeder naar jongere of andersom". Maffialid uit Rome aangehouden in Amsterdam AMSTERDAM De politie van Amsterdam heeft deze week een 41-jarige Italiaan aangehouden die er van wordt verdacht deel uit te maken van een maf fia-organisatie die in Rome opereert. Deze organisatie zou veertien moorden hebben gepleegd. Welk aan deel de in Amsterdam aangehouden man daarin had is nog niet bekend. De Italiaan werd gearresteerd op verzoek van de Italiaanse politie. Bij de huiszoeking trof de politie valse identiteitsbewijzen en blanco pas poorten aan. De Romeinse tak van de maffia houdt zich naast enkele „uiterst gewelddadige praktijken" bezig met de handel in verdovende middelen. De in Amsterdam aangehouden man wordt beschouwd als een „kapo". Volgens de politie betekent dat dat hij binnen de bende een kaderfunctie heeft. Hij wordt door de politie in ieder geval beschouwd als zeer ge vaarlijk. •/einreb is dood. Vele ge- eimen uit en over de weede Wereldoorlog en e jodenvervolgingen eeft, hij aan het einde an de zestiger jaren aan et papier toevertrouwd, ïaar vele geheimen zul- ?n ook met hem graf waarts dalen. Als een man £>1 tegenstrijdigheden, als sn vat vol wijsheden, als 3n vrome jood, maar ook ^)s een fel omstreden man il hij bij velen die de weede Wereldoorlog ebben meegemaakt, in e herinnering blijven oortleven. 'einreb was een vriendelijk ens. Geneigd iedereen die jn levenspad kruiste, te hel- :n en van dienst te zijn. Hij ras ook een buitengewoon in- lligente man, iemand die in aat was doortrapte Duitse >rlogsmidadigers op een vaalspoor te brengen door a-vin grenzeloze hebzucht te 'dtploiteren. '.rederijk Weinreb werd in d 110 in Lemberg in Polen - de tJfld heet nu Lvov en ligt in ?t Russische Oekraïne - ge- jren als zoon van een chassi- sch geslacht. In 1916 kwam j met zijn vader, moeder en •■"oertje als vluchteling naar v'ederland. Het gezin vestigde «ch in Scheveningen. De Weinrebs maakten deel uit van een grote Oost-Joodse ge meenschap, ongeveer tiendui zend mensen, in Schevenin gen. Frederijk Weinreb was een intelligente leerling en ging al snel naar de toenmali ge Economische Hogeschool te Rotterdam. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak werkte Weinreb op het Nederlands Economisch Instituut te Rot terdam. En met het uitbreken van de oorlog brak het nieuwe, ande re leven van Weinreb aan. Hij trad niet toe tot de illegaliteit, maar werkte als het ware „le gaal" met de Duitsers mee. Hij ontwierp de zogenaamde Weinreb-lijst, waarop joden werden geplaatst die zouden emigreren naar andere landen in ruil voor het betalen van kostbaarheden aan corrupte Duitsers. Ik vertel het verhaal nu slechts heel summier, om dat een uitgebreide beschrij ving pagina's in beslag zou ne men. Weinreb „speelde" met de Duitsers en met zijn lijst ver schafte hij tientallen joden uit stel van transport zodat zij vaak de gelegenheid kregen een onderduikadres te zoeken. Vele malen ook raadde hij ge loofsgenoten aan te verdwij nen. Tot tweemaal toe heeft er een zogenaamde Weinreblijst be staan, al „platzten" ze, zoals men dat toen noemde, toch. Weinreb en zijn gezin werden ook overgebracht naar Wes terbork, vanwaar hij evenwel een keer terug mocht keren om zijn zogenaamde emigratie- werk voort te zetten. Later in de oorlog moest hij echter toch ook met zijn gezin onderdui ken. Emoties De wijze waarop Weinreb zich tegen de Duitsers had verzet, heeft na het einde van de Tweede Wereldoorlog tot on gekende emoties en beschuldi gingen geleid en hij werd dan ook wegens verraad veroor deeld tot een onvoorwaardelij ke gevangenisstraf. Ongeken de emoties, omdat hij een jood was die werd veroordeeld, ter wijl de meningen over zijn verzetswerk heftig verdeeld Mr. Abel Herzberg schreef in zijn Kroniek der jodenvervol ging, vrij direct na de oorlog verschenen, dat Weinreb een vermetel spel had gespeeld, maar dat hij met zijn lijsten niemand had benadeeld. In 1970 herhaalde Herzberg zijn opvatting dat Weinreb onrecht was aangedaan, al zag hij nu ook weer geen redén hem te bewieroken. Toen evenwel in 1965 de On dergang van prof.dr. J. Presser verscheen, werd de zaak Weinreb als het ware een na tionale affaire. Presser schreef met waardering over Weinreb en was woedend over het feit dat men de man zo zwaar ge straft had in plaats van een standbeeld voor hem op te richten. Weinreb, zo schrijft hij letterlijk „heeft moeten boeten voor het tekortschieten van de niet-joden". Memoires Vier jaar later verschenen de memoires van Weinreb „Col laboratie en verzet, deel I, het land der blinden, een poging tot ontmythologisering'Het zouden drie dikke delen worden. Bijna twintig jaar la ter komt het wellicht wat overdreven voor als ik het zo schrijf, maar de verschijning van die memoires, geredigeerd door Rènate Rubinstein, ver oorzaakten een explosie van emoties. Tientallen schrijvers en schrijfsters in alle dag- en weekbladen hielden zich maandenlang met de boeken bezig. Ze werden enorm ge prezen als literair werkstuk, als de meest realistische bij drage aan de geschiedschrij ving van het dagelijks leven in de oorlog, kortom, maanden hebben de media volgestaan van Weinreb; voor- en tegen standers van Weinreb en zijn oorlogsverleden lieten elkaar geen moment rust. De advies commissie van de Amsterdam se Raad voor de Kunst advi seerde het college van burge meester en wethouders van de hoofdstad Weinreb de litera tuurprijs van de stad Amster dam toe te kennen. B. en W. weigerden het advies te vol gen en opnieuw volgde er een storm van verontwaardiging. Het IKON zou een film over hem uitzenden, maar het be stuur van de omroep bezweek onder druk van tegenstanders en de film verscheen nooit op het scherm. Vernietigend Vanzelfsprekend bleef de af faire niet buiten de politiek. Het Eerste-Kamerlid Fred Po lak vroeg in 1965 aan de mi nister van justitie, prof. I. Samkalden, of een herziening van het proces waarbij Wein reb veroordeeld was. mogelijk was. Na het verschijnen van de memoires van Weinreb vroeg senator prof. I.A. Die penhorst aan de minister van justitie, toen mr. C.H.F. Polak, een onderzoek in te stellen naar de zaak-Weinreb. Dat verzoek werd gehonoreerd door de toenmalige minister van onderwijs, dr. G.M. Verin- ga, die het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie opdracht gaf een rapport uit te brengen over 's mans activiteiten, met daarbij de vraag of op grond van nieuwe gegevens die acti viteiten in een ander licht ko men te staan dan in de uit spraken van het Bijzonder Ge rechtshof en de Bijzondere Raad van Cassatie het geval was. Dat rapport zou pas in 1976 verschijnen. Twee delen, beide van rond 900 pagina's. Het rapport was vernietigend voor Weinreb, al droeg het in ge- nendele bij tot de rust rond de zaak-Weinreb. Wel was duide lijk dat van een herziening van een proces geen sprake meer zou zijn. Tallozen wier pen zich op het rapport en in het bijzonder de schrijver Aad Nuis (thans Tweede-Kamerlid voor D66) liet zich niet onbe tuigd. In een fel en hartstoch telijk boekje, in 1979 versche nen en getiteld „Het monster in de huiskamer", deed hij een aanval op de RIOD-onderzoe- kers, op de schrijver F.W. Hermans en anderen die naar zijn oordeel op een schandelij ke wijze Weinreb belasterden en, verre van de waarheid bo ven water te brengen, ertoe bij BRINKMAN ONDER DE INDRUK NA WERKBEZOEK DORDRECHT Het evangeli sche afkickcentrum De Hoop in Dordrecht heeft zijn nood ge klaagd bij minister Brinkman van WVC over de gebrekkige subsidiëring door de overheid. Dat gebeurde gisteren tijdens een informeel werkbezoek van de minister aan het certtrum. De Hoop, opgezet in 1976 door een groepje Dordtenaren uit christelijke kring, krijgt voor de hulp aan verslaafden via de zo genaamde jojo-regeling (een rijksbijdrageregeling voor in tramurale verslavingszorg in het particuliere circuit) jaarlijks een subsidie van één miljoen gulden. Met dat bedrag kunnen maar tien van de 55 bedden worden gefinancierd. Het mi nisterie van justitie betaalt nog eens vier bedden. De rest van de financiën moet door de stichting zelf worden opgehoest. Een bijna onmogelijke opgave, aldus het bestuur. Dat men tot nu toe de zaak draaiend heeft weten te houden is vooral te danken aan de voortdurende stroom giften. Jaarlijks krijgt De Hoop circa anderhalf mil- 1'oen gulden aan donaties van cerken, evangelische groepe ringen en particulieren binnen. Toch ziet de financiële toe komst er somber uit en moet er volgens het centrum dringend een oplossing worden gevon den. Een aantal bedden wordt zelfs niet eens meer bezet, om dat er niet voldoende geld is om personeel te betalen. Daar komt nog bij dat de iojo-regeling per 1 januari worat afgeschaft en vervangen door een tijdelijke regeling van een jaar. Wat daarna gaat gebeuren is nog on duidelijk. „Het mag niet zo zijn dat de overheid een identiteits gebonden particulier initiatief in zo geringe mate ondersteunt dat het nauwelijks het hoofd boven water kan houden", zei J. Hogeweg, voorzitter van de stichting. „Bij het oplossen van een maatschappelijk probleem kun je niet op giften blijven re kenen". Minister Brinkman zei na af loop van het werkbezoek dat op zijn departement momenteel twee mogelijke oplossingen worden bestudeerd. Hij noemde als eerste mogelijkheid finan ciering via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (awbz) en als tweede het decentralise ren van de zorg naar de ge meente. „Maar", aldus de mi nister, „bij decentralisatie moet je wel bekijken welke risico's je als instelling loopt voor wat be treft de identiteit. Als je wilt decentraliseren, ben je afhan kelijk van het plaatselijk be stuur". De minister sprak overi gens zijn waardering uit voor de hoeveelheid eigen middelen die de stichting op tafel weet te leggen. Het centrum zelf geeft voorlopig de voorkeur aan fi nanciering van de verslavings zorg via de awbz. „De zorg die wij bieden gaat het gemeente lijk draagvlak ver te boven", aldus directeur T. Stortenbeker. Hij wijst erop dat het centrum cliënten - zelf spreekt men van gasten - uit het hele land op neemt. „Onze hulp zit op het niveau van de volksgezond heid". Brinkman liet merken onder de indruk te zijn van het uitoefenen van enige drang (niet: dwang) op de verslaafden om aan een behandeling te be ginnen en ook door te zetten. „Naarmate ie iets meer drang uitoefent, blijkt dat kennelijk toch positieve resultaten te heb ben. Dat zie je bij dit centrum aan het hoge percentage dat de behandeling afmaakt". Het verslavingscentrum gaat uit van een gefaseerde aanpak. De gasten komen binnen in het opvangcentrum, waar de ont wenning - zonder vervangende middelen als methadon plaatsvindt. Deze fase duurt vier maanden. Daarna volgt een periode van acht maanden in de therapieboerderij Het An ker, waar wordt gewerkt aan de problemen achter de versla ving. Als laatste fase is ex Woonproject De Brug, een vorm van begeleid op kamers wonen. Dertig tot veertig pro cent van de gasten maakt de behandeling helemaal af. Vol gens het centrum een zeer gun stig resultaat. Stortenbeker: „Wij gebruiken geen dwang en op maar één punt speelt de drang een rol. Als iemand de behandeling wil staken zullen we intensief proberen hem of haar door middel van gesprek ken te stimuleren door te gaan. Een beetje drang is goed, maar ik geloof niet in prikkeldraad". Volgens Stortenbeker is het ook belangrijk dat de ambulante hulpverlening, zoals de Consul tatiebureaus voor Alcohol en Drugs (CAD's) en RIAGG's drang uitoefenen op de ver slaafde. „Er moet iemand zijn die op een gegeven moment zegt: zou je nu niet eens wat aan je verslaving gaan doen?". Overigens pleit Stortenbeker voor opheffing van de CAD's. „Het zou beter zijn dat de re- classerings- en hulpverlenings functies van de CAD's worden verdeeld over de reclasserings- instellingen en de RIAGG's. De hulp aan verslaafden werkt ef ficiënter wanneer de deskundi gen van de CAD's gaan samen werken met de RIAGG's, om dat het aantal verslaafden met psychiatrische problemen toe neemt". hadden gedragen de laster te Fu< verspreiden. bmi Joodse mystiek j! u' Weinreb leefde intussen al ja- |n I ren rustig in Zwitserland, van- Jee- waaruit hij België en Duits- Cai land bezocht om colleges te ge- ^an ven in joodse mystiek en reli- wt gie. Hij schreef een onover zienbare rij boeken, waarvan vele herdrukken beleefden zo als de Bijbel als schepping, Le- ben im Diesseits und Jenseits, Das Buch Jona, Ik die verbor gen ben, Die Symbolik der Bi- belsprache en talloze andere. Met het heengaan van Frede rijk Weinreb is weer een stuk je oorlogsgeschiedenis hele maal verleden tijd geworden. Van de groep mensen, die hem tijdens de oorlog meemaakten, ftèr leeft nog slechts een gering aantal. Nog minder kunnen het verhaal van zijn oorlog te gen de Duitsers vertellen. Wat overblijft is de herinnering aan een man, die en dat is mijn oordeel, fouten heeft ge maakt in een gruwelijke tijd, maar die tegelijkertijd de moed heeft gehad zich hoe dan ook te verzetten tegen de Duitsers en daardoor, zoals ve len hebben verklaard, talrijke I joodse levens heeft kunnen redden. DICK HOUWAART ÜRICH - Op 78-jarige leeftijd is in iirich de wegens oorlogsmisdaden ïroordeelde drs. Frederijk Weinreb oensdag plotseling overleden. Het ieuws is gisteren, na zijn begrafe- is, bekend gemaakt. i de oorlog spiegelde hij joden in jn omgeving voor, dat hij door de uitsers was gemachtigd een lijst sa- en te stellen van joden die het land ochten verlaten. Volgens het Rijks- istituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD) lieten vele honderden joden zich op de lijst plaatsen. Weinreb lichtte hen te zamen op voor 300.000 gulden. „Het is iemand die handig gebruik heeft gemaakt van de oor logssituatie. Hij heeft joden opge licht en verraden met als doel de ei gen huid te redden", aldus gisteren een woordvoerder van het RIOD. Een onderzoek door het RIOD toonde in 1976 aan dat Weinreb zich aan veel meer kwalijke zaken had schuldig gemaakt dan waarvoor hij na de oor- FOTO: ANP log tot 3,5 jaar was veroordeeld. Door zijn schuld zijn honderd mensen door de Duitsers opgepakt, van wie er 70 omkwamen. Hij zou zijdelings betrokken zijn geweest bij de red ding van 20 mensen. Weinrebs uitgever Meulenhoff zal het komende voorjaar diens laatste boek „Gevangenschap, Herinnerin gen 1945-1948" uitgeven. Alle andere werken van Weinreb worden her drukt. Sinister Brinkman bekijkt in het centrum een afdeling voor arbeidstherapie. :;USKE EN WISKE EN DE DUINDUIKERS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 6