Kerkelijke campagne voor dak- en thuislozen „Tegenwoordig is het ik, ik, ik" ÊcidócSotwanl Kardinaal Willebrands: kerken hadden meer voor joden moeten doen GEESTELIJK LEVEN/OPINIE* CckUcSoirumt lil! Vaticaan waarschuwt Braziliaanse bisschoppen kerk wereld yV. beroepingen SCHEIDENDE ETHICUS PROF. DR. PAUL SPORKEN: Geen kans op Praagse lente \n uueer brieven 'hl lezers WOENSDAG 19 OKTOBER 1988 PAGINA SAO PAULO Kardinaal Aloisio Lorscheider en een aantal andere vooruitstre vende bisschoppen in Brazi lië hebben dezer dagen een waarschuwing ontvangen van het Vaticaan. Dit meldt de krant „Folha de Sao Pau lo". De brieven aan de vooruit strevende bisschoppen zijn ondertekend door de voor zitter van de Vaticaanse congregatie voor de bis schoppen, kardinaal Bernar- din Gantin. Vorige maand lekte uit dat het Vaticaan bisschop Pedro Casaldaliga van Sao Felix had ver maand zich aan de rooms- katholieke geloofsleer te houden en zich niet met de belangen van andere bis dommen te bemoeien. De brieven worden in ker kelijke kringen als „bijzon der hard" beschouwd. Zij zijn officieel een reactie op het bezoek van de Brazili aanse bisschoppen in 1986 aan het Vaticaan. Op pasto rale projecten van de be trokken bisschoppen wordt harde kritiek geuit. Gepolijst koper vindt makkelijker ingang bij mensen dan ruw goud Lord Chesterfield HOGE RAAD VERNIETIGT VONNIS GERECHTSHOF Goerees toch weer voor rechter wegens klacht over belediging DEN HAAG Het ge- rechtshof in Leeuwarden zal moeten beoordelen of de evangelisten Lucas en Jenny Goeree zich schul dig hebben gemaakt aan belediging van het joodse volksdeel. Dat is nodig omdat de Hoge Raad gis teren het arrest heeft ver nietigd van het gerechts hof in Arnhem dat eind mei vorig jaar d^ Goerees vrijsprak. Volgens het gerechtshof wa ren de Goerees in hun bedoe lingen „volstrekt zuiver" toen ze in hun blad „Evan" schre ven dat de joden door hun af- wfjzing van Christus zelf ver antwoordelijk zijn voor al-wat hun in de loop der eeuwen is overkomen, inclusief de ver volging van en moord op zes miljoen joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Goerees waren dus niet uit op belediging, oordeelde het ge rechtshof. Procureur-generaal mr. F. Boerwinkel die voor het hof vier maanden onvoorwaarde lijke gevangenisstraf tegen het echtpaar had geëist, had bij de Hoge Raad een cassatie beroep tegen het arrest inge steld. De Hoge Raad meent dat het gerechtshof in Arnhem onder meer aan de term ..beledi gend" een verkeerde uitleg heeft gegeven. Volgens de Hoge Raad gaat het bij art. 137e van het wetboek van strafrecht dat belediging van het joodse volksdeel strafbaar stelt, niet om de bedoeling van degene die bepaalde uit latingen openbaar maakt, maar om de aard van de uitla ting zelf. De Hoge Raad conl- cudeerde gisteren dat het ge rechtshof in Arnhem de beide evangelisten van iets anders heeft vrijgesproken (de be doeling) dan wat hun ten laste was gelegd (de uitspraken zelf). Scheiding Inmiddels is bekend gewor den dat het evangelisten-echt paar is gescheiden. De recht bank van Zwolle heeft de scheiding op 28 september uit gesproken. Het echtpaar heeft één kind, een meisje, dat werd toegewezen aan Jenny Goeree-Manschot. Volgens Jenny Goeree is het initiatief tot de scheiding uit gegaan van Lucas Goeree. In een verklaring zei ze te besef fen dat velen de evangelisten ervan zullen beschuldigen zelf onbijbels te handelen. „Dat wij nu zelf in strijd met de bijbel handelen is het erg ste wat men kan zeggen. Op grond van de bijbel kun je al leen scheiden bij ontrouw, on tucht of hoererij. Daar is bij ons geen sprake van. Ik be grijp Lucas niet." Lucas Goeree en Jenny Goe ree-Manschot blijven afzon derlijk werkzaam als evange list. Jenny vanuit haar woon plaats Zwolle, Lucas vanuit Den Haag. waar hij zich heeft gevestigd. Vaticaan legt New Age-priester zwijgplicht op OAKLAND Een Ameri kaanse priester die gepro beerd heeft de katholieke leer te mengen met het moderne New Age denken heeft door het Vaticaan een zwijgplicht opgelegd gekregen voor een periode van een jaar, aldus het liberale katholieke week blad National Catholic Repor ter. De 47-jarige Fox is oprichter van het Instituut voor Cul tuur en Scheppende Spiritua liteit aan het Holy Names College in Oakland. Fox. die het milieu, het feni- misme en de christelijke mys tiek hoog in het vaandel voert, heeft aan zijn Instituut een masseuse, een zen boed dhist. een yogaleraar en een moderne heks met de naam Starhawk werken, aldus de National Catholic Reporter. In 1985 startte het onderzoek tegen Fox Hij zei toen niet bang te zijn voor ketter te worden uitgemaakt. ..Jeanne d'Are werd veroordeeld, ver brand en toen heilig ver klaard." zei de Dominicaanse priester. Tientallen priesters en non nen hebben de afgelopen 10 jaar een opleiding gevolgd aan het instituut van Fox. DEN HAAG Het Vrij zinnig Protestants Cen trum (VPC) en de sectie Dienst van de Raad van Kerken beginnen op 31 oktober een landelijke campagne voor dak- en thuislozen. Via folders en advertenties wordt aan dacht gevraagd voor de „armste kant van Neder land". Ook zal op be scheiden schaal onder zoek worden verricht. Nederland telt ongeveer 200.000 dak- en thuislozen, melden de initiatiefnemers. De vaste kern wordt gevormd 50.000 mensen, daarnaast is er een wisselende groep van 150.000 dak- en thuislozen. Hun aantal stijgt, terwijl de opvang zeer beperkt is. De Hans Heykoop negentien erkende opvangte huizen beschikken slechts over 2000 bedden. De meeste dak- en thuislozen zijn aange wezen op commerciële op vangtehuizen of zijn gedwon gen op straat te leven. De actie van het VPC, dat het maatschappelijk activerings- werk verzorgt van de vrijzin nige hervormden, doopsgezin den en remonstranten, en de sectie Dienst is gericht op de kerken en andere levenbe- schouwelijke groeperingen. Hans Heijkoop, directeur van het VPC, zegt dat er veel aan dacht zal worden geschonken aan de werving en toerusting van vrijwilligers. Daarnaast wordt geprobeerd mensen bij te brengen dat ze zich verant woordelijk moeten voelen voor hun medemensen. „De mensen moeten op elkaar blij ven letten, ze moeten plaats maken voor elkaar. Voor je het weet knijpen sommigen er anders tussenuit". Heijkoop weet een beetje waar hij over praat omdat hij tweemaal een kleine week door Nederland heeft gezwor ven om aan den lijve te erva ren hoe het met dak- en thuislozen is gesteld. Hij hoopt dat de campagne nieuwe ..ontmoetingsmodellen" zal opleveren „Mensen moeten opnieuw leren samenleven", zegt hij. Alleen op die manier kan worden voorkomen dat het aantal dak- en thuislozen toeneemt. De campagne vloeit voort uit de activiteit die in het jaar van de daklozen (1987) is ontplooid. Mgr. Willebrands LONDEN De christelijke kerken hadden zich volgens kardinaal Johannes Wille brands onder het regime van de nazi's meer moeten verzet ten tegen het antisemitisme. De voorzitter van de Vaticaan se commissie voor de betrek kingen met het jodendom vindt het echter gevaarlijk om te spreken van de christelijke wortels van het antisemitisme. Mgr. Willebrands sprak dins dag in Londen over de kerk en het moderne antisemitisme. Dé curiekardinaal wees er" Op dat vele christenen in de oorlogsja ren „in het openbaar en met gevaar voor eigen leven" joden hebben gered van de nazi-ver- volging. Voor en na de oorlog hebben de kerken, „enkele uit gezonderd", het antisemitisme verworpen, aldus mgr. Wille brands. In de jaren voor de oorlog ont brak het echter in de kerken aan voldoende bezinning op de oorzaken van het antisemitis me. De katholieke theologie had een weinig positieve kijk op de joden en het jodendom. De „middeleeuwse leer" die jo den verantwoordelijk stelt voor de dood van Jezus, leefde nog heel sterk, aldus mgr. Wil lebrands. Controverse houdt benoeming Keulse aartsbisschop tegen KEULEN Een jaar ge leden overleed de aarts bisschop van Keulen, kardinaal Joseph Höff- ner, en nog steeds is een van de belangrijkste bis dommen in de Bondsre publiek vacant. Volgens kerkelijke kringen zijn het Vaticaan en de plaat selijke kerk het oneens over een geschikte kandi daat. De drie door Rome voorgestelde kandidaten zouden door het kapittel van het aartsbisdom als te behoudend van de hand zijn gewezen. Met een jaarlijkse begroting van ruim 900 miljoen gulden behoort het aartsbisdom van Keulen tot de rijkste bisdom men in de wereld. Volgens het concordaat tussen het Va ticaan en Pruisen van 1929, dat nog altijd op de benoe ming van een aartsbisschop van Keulen van toepassing is, zendt de paus aan het kathe draal kapittel van Keulen een lijst met drie namen. Het ka pittel kiest dan een van deze drie kandidaten. De specialisten in het ker krecht zijn verdeeld over de procedure die nu moet worden gevolgd, zo wordt in het aartsbisdom gezegd. Vol gens sommigen moet de paus een nieuwe lijst opstellen, waarop minstens een nieuwe kandidaat voorkomt. Anderen menen dat de paus zelf het initiatief kan nemen en bui ten het kapittel om een opvol ger van kardinaal Höffner kan benoemen. Nederlands Hervormde Kerk Bedankt voor Schoonrewoerd G. Mulder te Veen. Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Beroepbaarstelling drs. D.J. van Big gele, Achterstraat 22. 8277 AH Graf horst. Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te 's-Gravenhage-Scheve- ningen K. Hoefnagel te Nieuwpoort. MAASTRICHT „Pries ter gewijd op het feest van de ongelovige Tho mas! Kun je het je voor stellen?" Zijn gezicht wordt een en al lach; zichtbaar en hoorbaar. „Een vingerwijzing Gods. Zo van: Paul, kijk uit met je geloof. Je mag best een beetje ongelovig zijn, dat was zélfs die heilige apo stel". Meteen glijdt de schaduw van verdriet over z'n gezicht: „Weet je waar ik in mijn le ven moe van ben geworden, écht moe? Van het telkens weer uitleggen dat ik het goed meende met de kerk. Binnen kort is het 35 jaar geleden dat ik mijn priesterwijding kreeg. 35 jaar. Je blijft toch niet zo lang in en verknocht aan dit bijzondere ambt als je van je geloof zou vervreemden?" Paul Sporken. Geen studeer kamergeleerde, maar een man van de daagse praktijk. De man die luistert naar huis artsen en patiënten, naar ster venden en specialisten, naar ouders van gehandicapte kin deren en naar bejaarden. „Soms wordt de indruk ge wekt alsof de ethicus voor ie dereen zou moeten denken en voor elk geval een pasklaar antwoord zou hebben. Alsof de mens er niet zélf is. Indivi dueel en met zijn persoonlijke geweten. Ieder mens kan na denken over goed en kwaad. De vraag is alleen of hij er se rieus over wil nadenken". Sporken noemt dat een van de moeilijkste aspecten van ethische discussies: te weten zien te komen wat de mens eigenlijk wil; zicht krijgen op de ethische grondhouding van mensen. Als iemand begint te experi menteren met genen, en ook de menselijke levensorigine gaat gebruiken in kruisings experimenten, behoort hij zich toch af te vragen waarom hij dat doet en waar het toe leidt. Is het te doen om het mysterie van het leven te doorgronden, om de weten schap te dienen, of primair om opzien te baren en naam te maken? Als je begint met bevruchting buiten de moe derschoot dan zie je, stap voor stap, allerlei mogelijkheden opduiken: tot en met het ge bruiken van foetussen als re- searchmatenaal. Weet je, in de zestiger jaren leken we een gemakkelijk vak te hebben. Het totale pro bleemveld was te overzien. Maar het is razendsnel enorm gecompliceerd geworden. De science-fiction, de fantasie van toen is werkelijkheid ge worden en het gevaar dreigt dat mét de opmars van de techniek in de ziekenhuizen, specialisten maar ook huisart sen steeds minder tijd krijgen omizich met de ethische kant van hun vak bezig te hou- Humaniteit Prof. Sporken kan zich kwaad maken over het feit dat bijvoorbeeld in vier van de belangrijkste regeringsno ta's over het bejaardenbeleid het woord „humaniteit" of het begrip „menselijke waarde" niet eens voorkomt. Hij heeft politici vaker het verwijt ge maakt dat ze niet voldoende duidelijk laten zien vanuit welk mensbeeld en welke le vensbeschouwing ze tot ethi sche beslissingen komen. Maar wat is ethisch? Wat is eigenlijk ethiek? „In elk mens en in elke groep van mensen leven opvattingen over waar den, normen en belangen. Een aantal is zo belangrijk dat ze tot gedragsregels worden. Inderdaad, bijvoorbeeld af spreken dat we allemaal rechts rijden. Naarmate die waarden meer met de mens zélf te maken krijgen, wordt de norm een verplichting waar je ie aan te houden hebt. Niet stelen en niet doden, bij voorbeeld. Maar ook eerlijk heid en solidariteit. Ethiek is vanuit de probleemsituatie waarin mensen leven naden ken over wat er aan waarden en normen in onze samenle ving leeft. Vervolgens be- Prof. dr. Paul Sporken, 61 jaar geleden in Nieuwenha- gen geboren, priester, moraaltheoloog en een van de eerste hoogleraren in de medische ethiek die Neder land rijk was, is in zijn wetenschappelijke loopbaan een omstreden mens geweest. En hoewel hij toegeeft milder te zijn geworden, kan hij vlammend en onder bouwd glashard stelling nemen in zaken die de kern van het leven raken. Afgelopen week nam hij om ge zondheidsredenen afscheid van de Rijksuniversiteit Limburg. Prof. dr. Paul Sporken hoort de ethicus die waarden kritisch op hun menselijkheid te toetsen. Stél dat er in onze samenle ving gezegd zou worden: we doden alle zwaar gehandicapt geboren kinderen; zij zijn dood beter af dan levend en wij zijn van de ellende af. Op zo'n moment behoort de ethi cus te spreken en te bewijzen dat we zo niet met het leven om kunnen gaan; hij neemt stelling voor een groep, in dit geval gehandicapte kinderen, die zichzelf niet kunnen ver dedigen". Gezag, geen macht Het mensbeeld is het centrale punt waaraan in de ethiek, zéker ook in de medische ethiek, alles getoetst moet worden. De ethiek zal daarbij altijd verwijzen naar de le- FOTO: FRANS WELTERS vensbeschouwing, of die nu katholiek of andersgericht is. „In mijn vak heb ik altijd ge voeld dat mijn katholieke le vensbeschouwing me punten van belangrijke oriëntatie gaf. En me soms „beperkte" in die zin, dat ik ontdekte en erken de dat je met dat katholieke geloof niet alle kanten uit kunt". Na zijn uittrede uit een kloos terorde (Assumptionisten) in 1966, werd hij als wereld heer opgenomen in het bis dom den Bosch. „Monseigneur Bluyssen las al m'n boeken. Hij bestudeerde ze en gaf me waardevolle punten ter over weging; hij adviseerde me en waarschuwde me. Hij riep re gelmatig de theoloog in me wakker en hij oefende op die manier gezag uit. Geen macht, zoals andere kerkelij ke gezagsdragers dat wél doen. Die wijzen op het pak ket normen die als ijzeren re gels voorschriften zijn gewor den; denk bijvoorbeeld aan de indertijd harde vasten- en onthoudingswetten, de vaak paniekzaaiende regels over onkuisheid en onzedigheid, de identificatie van biologische wetten met ethische beginse len. Als kerkelijke gezagsdra gers te veel tijd nodig hebben om hun bewakingsfunctie uit te oefenen schiet de tijd te kort om inspirerend met grondwaarden bezig te zijn. Normen kunnen gevaarlijk zijn als ze gaan verstarren. Dan verlies je het zicht op de veranderingen, dan heb je geen oog meer voor het indi vidu." Verantwoordelijkheid Ethiek is een beroep doen op de verantwoordelijkheid van elk mens en die moet daar voor niet op de loop gaan. Hij moet het denken niet aan kerkelijke gezagdragers, theo logen, ethici en aan politici overlaten. „Waar ik mij zor gen over maak is het afschu welijke egocentrisme in onze samenleving. Dat onheilspel lende „ik, ik, ik". Hoeveel be reidheid is er eigenlijk om de onbetaalbaar geworden ge zondheidszorg een handje te helpen? Maar sommige kinde ren hebben geen tijd, zin of plaats om hun ouders te ver zorgen; omdat kinderen met vakantie moeten worden soms bejaarde ouders in zie kenhuizen „gedumpt", we bergen onze bejaarden mas saal op; voor vrijwilligers werk halen veel mensen hun neus op; onze buren kennen we niet; zwervers en daklozen zoeken het maar uit. Ik ben misschien te somber. Er zijn ook schitterende, ontroerende voorbeelden van grote mens lievendheid en warme prakti sche naastenliefde, maar het „ik" speelt doorgaans een erg grote rol. En wie zo egocen trisch, zo egoistisch bezig is, is niet ethisch bezig!" FRANS WIJNANDS Ve Ita |EN In Tsjechoslowakije zijn aan de vooravond van de 70e he and denking van de stichting van de onafhankelijke staat ing? pende politieke wijzigingen doorgevoerd. Veranderingen Politburo en kabinet die er op duiden dat de conservatieve met partijsecretaris Milos Jakes en partij-ideoloog Vasil Bil erk voorop, hun positie aanzienlijk hebben versterkt. aak licl t - rd. IN Praag geen sprake van openheid (glasnost) en hervi mingen (perestrojka) zoals Gorbatsjov in de Sovjetunie doi n r voert. Integendeel, al sinds het aantreden van Milos Jakes december vorig jaar is duidelijk dat de doorgaans zeer v< SP1" grijsde leden van het Politburo een koers varen die haa ;ZP staat op het beleid van Gorbatsjov. In Tsjechoslowakije is geen sprake van liberalisering, het inslaan van nieuwe economische wegen, van het bepap, ken van de macht van de communistische partij, van het bliceren van kritische artikelen over het eigen apparaat, weer: integendeel. Nog vorige week liet een andere pari ideoloog, Jan Fojtik, weten dat „liberalisering gelijk sti met verwarring en chaos". De wijzigingen in de samenst ling van Politburo en regering hebben uitsluitend tot doel plannen tot vernieuwing resoluut af te kappen. Het zijn meest ingrijpende politieke wijzigingen in Tsjechoslowak sinds 20 jaar. isle Er is kennelijk een eind gekomen aan een langdurige int<< ne strijd tussen voor- en tegenstanders van hervorming! Nu moet bij die voorstanders niet gedacht worden aan ev< beelden van Gorbatsjov. De „hervormers" van nu, oud-p; tijleider Gustav Husak en de afgezette premier Lubor Strougal, hebben zeer actief meegeholpen de positie van échte hervormer, Alexander Dubcek, te ondergraven en „Praagse Lente" van 1968 met spoed ten grave te drag! org Husak zal de geschiedenis ingaan als één van de grootste r^' portunisten van zijn land, die steeds geprobeerd heeft de 1 van de machtige Russische buur te volgen. In Tsjechoslowakije is de produktiviteit de laatste jaren gezakt, de bevolking is slecht gemotiveerd en ziet machte] toe hoe haar land, vroeger welvarend door gewilde mini len in de bodem en gewaardeerde zware industrie op land. langzaam in het moeras wegzinkt. Dorpen, wij] straten, publieke voorzieningen, openbaar vervoer verpauj ren, brokkelen af, verouderen, worden nauwelijks onder! den. Geld voor import uit het Westen is er niet en als je lid bent van de partij (1,7 miljoen van de ruim 15 milj inwoners zijn het) hoef je nauwelijks te rekenen op maatschappelijke carrière. DOOR hun voorzichtige hervormingsplannen namen Stri gal en Husak een gok die ze verloren. Milos Jakes en Vf Bilak, die al eerder naam maakten door de zuiveringen inf< jaren '70 en '71 te leiden, zijn als overwinnaars uit de 1 gekomen. Zij kunnen worden beschouwd als de exponent van een sterk conservatieve stroming in de communistisc' partij van Tsjechoslowakije, de CTP, die niets ziet in de rijt ting die Gorbatsjov uitgaat. EeN volksbeweging zoals Solidariteit in Polen, hl Tsjechoslowakije niet. Charta '77, toch vooral een organi: van de intelligentia, is er tot op heden niet in geslaagd gi massa's te mobiliseren. Mede gelet op de cultuurverschil tussen de twee afzonderlijke nationaliteiten, Tsjechen en waken, lijkt zo'n volksbeweging ver weg. Ook heeft het li zoals Polen, geen sterk godsdienstige traditie. Een kraj meerderheid is katholiek, circa tien procent protestant. Hj vormingen in Tsjechoslowakije zullen dan ook uit het pai apparaat zelf moeten komen, zoals Dubcek in de jaren '66-1 probeerde. Daar hoeft onder Jakes en Bilak echter niemi op te rekenen. Af en toe regen DE BILT Een depressie bo ven de oceaan komt langzaam' naderbij. Frontale storingen die rond de depressie trekken, hebben de afgelopen dagen re gen gebracht in Spanje. Boven Frankrijk ném de activiteit tot nog toe af. Niettemin viel er vandaag al hier en daar wat regen. Morgen zal op de mees te plaatsen een paar millime ter vallen. Tussen twee opeen volgende storingen zal het vrijdag overwegend droog zijn met af en toe zon. In het weekeinde neemt de kans op regen weer toe. Door de hoge temperatuur's nachts blijft de gemiddelde temperatuur hoog voor de tijd van het jaar. Weersvooruitzichten voor di verse europese landen, geldig voor donderdag en vrijdag: Zuid-Skandinavië: Perioden met zon en droog. Middagtem- peratuur rond 10 graden. Denemarken en West-Duits- land: Wolkenvelden en over wegend droog. Middagtempe- ratuur van 12 graden in Dene marken tot 18 graden in zuid- Duitsland. Britse Eilanden en west- Frankrijk: Wisselend bewolkt en enkele buien. Middagtem- iratuur rond 15 graden. 'est van Frankrijk: Perioi met zon en droog, vrijt meer bewolkt en een enl bui. Middagtemperatuur 1 16 graden in het noorden 20 graden in het zuiden. Alpengebied: Donderdag bewolking en af en toe rej vrijdag enkele opklarin; Middagtemperatuur rond graden. Spanje en Portugal: Wol! velden en vooral in het no westen enkele buien. Midi temperatuur van 18 gradei het noordwesten tot 25 grai in het zuidoosten. Italië: Donderdag in het ni den enkele buien, overig perioden met zon en dn Middagtemperatuur van graden in het noorden tot graden op Sicilië. Joegoslavische en Grie kust: Zonnig, maar vrijdag het zuiden wolkenvelden ljn mogelijk een bui. MiddagtijL! peratuur 18 tot 24 graden. WEERRAPPORT HEDENMORGEN ki Brieven graag kort en. ,duideii|k geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten. Verstandig Erg „verstandig" van u om in een bericht over dieven, die het op het wisselgeld van in telefooncellen bellende men sen hebben gemunt, precies de methode te vermelden die hierbij door de dieven wordt toegepast. De PTT zal u er erg dankbaar voor zijn. Om kwaadwillenden die deze inge zonden brief lezen niet in de kaart te spelen vertel ik er maar niet bij op welke dag de handleiding voor dieven in uw krant stona. P.J de Haen, VOORBURG Klagen furt Kopenhagen regenbui 25 16 Casablanca rw. bew. Damascus niet oniv Paramaribo I bew Prelorla rw. bew. San Franclaco onbew. Singapore onweer Tokyo onbew.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 2