Dimitri Frenkel Frank was
creatieve duizendpoot
Boek pakt
mythe
aan:
Veiling is
avontuur
U denkt dat kleine advertenties niet opvallen; dat valt toch alles mee!
CoidócSoutfmt
Beelden maken van
Solid Ashes fascineren1
theaterevenement
bioscopen
SCHRIJVER, ACTEUR, REGISSEUR EN SCHILDER
mmmm
KUNST
WOENSDAG 19 OKTOBER 1988 PAGINA
Morgen komt bij veilinghuis Christie's in Amster
dam een unieke muntenverzameling onder de ha
mer. Het is prinses Chrina's collectie van 120 mun
ten, die volgens kenners een representatief beeld
geeft van de geschiedenis van de Oranjes vanaf
Willem van Oranje tot nu. De opbrengst van de
hele verzameling moet volgens het veilinghuis in
de tonnen lopen. Waarom de prinses van haar
munten af wil, is niet duidelijk; zeker is wel dat
duizenden de collectie op de kijkdagen hebben ge
zien.
ANDERHALVE TON VOOR EEN
ROZE PO
AMSTERDAM Ergens
in Europa zit een verza
melaar vermoedelijk da
gelijks in z'n eentje naar
het beroemde schilderij
„De*Irissen" van Vincent
van Gogh te kijken. Het
is zijn eigendom, hij heeft
het op een veiling ge
kocht voor de lieve som
van 53,9 miljoen dollar,
het hoogste bedrag dat
ooit op een veiling voor
een schilderij werd neer
geteld. Toen de veiling
meester „verkocht" riep,
riep de koper niet „hoera,
ik heb het gekocht".
Want dat doe je niet op
een veiling, zo lijkt de
stelregel.
De stemmige sfeer die vaak
op een veiling heerst houdt
de levensgrote drempel in
stand naar de vele veilingen
die wekelijks in ons land
worden gehouden. En omdat
het bezoeken van en het ko
pen op een veiling juist heel
leuk en spannend kan zijn,
schreef Hans Rombouts
„Onder de hamer", een gids
voor potentiële kijkers en
kopers met drempelvrees.
En volgens de vele veiling
meesters uit het hele land
die gisteren bij veilinghuis
Sotheby Mak van Waay in
Amsterdam de presentatie
van het «boek bijwoonden
werd het een keer tijd ook;
iemand moest eens een keer
zo'n boek schrijven. Want
veilingen gaan een steeds
grotere plaats innemen in
het verkoopverkeer; het
aantal veilingen groeit, het
aantal bezoekers en kopers
ook.
Rombouts vermoedt onder
de Nederlandse bevolking
grote belangstelling voor
deze oude verkoopwijze. Ge
brek aan kennis over hoe
het er aan toe gaat voor
komt echter vaak de gang
naar Christie's, Sotheby's of
een van de zeer vele plaatse
lijke veilingen. Want wat
gebeurt er als je bij een on
verhoedse beweging, bij het
reinigen van neus- of ge
hoorgang dan wel het recht
trekken van de scheiding in
het haar tijdens een veiling
zitting afgehamerd wordt als
de nieuwe gelukkige eige
naar van een uiterst kost
baar schilderij? „Onzin",
schrijft Rombouts, die het
als zijn taak ziet in zijn boek
voorgoed af te rekenen met
de mythevorming rond de
veilingen. Bieden doe je in
de meeste gevallen door dui
delijk de hand op te steken.
„Heb geen angst dat je bij
een onverhoedse beweging
of gezwaai naar een kennis
Veilingmeester Glerum van
Sotheby's (rechts) overhandigt
tijdens een speelse veiling het
eerste exemplaar van „Onder
de Hamer" aan de auteur
Hans Rombouts.
FOTO: DIJKSTRA
wordt aangemerkt als een
bieder. Een goede veiling
meester heeft heel goed in
de gaten wie wel en wie niet
biedt", neemt Rombouts een
bekende angst onder niet-
veilingbezoekers weg.
Hij raadpleegde voor kwes
ties als deze een groot aantal
veilingmeesters. Zo vertelt
Sotheby's Jan Pieter Gle
rum over een veiling van
een inboedel, waarbij som
mige kopers biedsignalen
gebruikten die ze vooraf
met de veilingmeester had
den afgesproken. „De één
deed zijn benen over elkaar;
hij zat op de eerste rij. Num
mer twee zette zijn bril op
zijn voorhoofd en nummer
drie stak een potlood achter
zijn oor. Dat is allemaal goed
afgelopen".
Fouten
Maar zulke voorvallen ko
men alleen bij zeer bijzonde
re of grote veilingen voor,
die de beginnende veiling
bezoeker niet direkt op het
oog zal hebben. Voor hen
heeft Rombouts een enorm
aantal tips, gedeeltelijk geïn
spireerd door fouten die hij
zelf maakte op veilingen. Te
vroeg bieden, te gretig bie
den, Rombouts heeft het zelf
allemaal gedaan. Zo kwam
hij per abuis in het bezit van
een enorme hoeveelheid
bakken en emmers met spij
kers, schroeven en moertjes,
terwijl hij twee negerbeeld
jes had willen kopen. Hij
geeft z'n stommiteiten dui
delijk toe, ter lering en ver
maak van iedereen die wil
luisteren. „Voordat je als ko
per een veilingzaal binnen
stapt moet je bij jezelf te
rade zijn gegaan. In ieder
geval moet je het heilige
voornemen hebben dat je
niet hoger gaat bieden dan
je buiten de poorten van de
afslager van plan was te
doen. Vaak wordt een stevig
beroep gedaan op je stand
vastigheid en nuchterheid,
want de veilinghal is een
oord van verleiding", aldus
Rombouts, die een scala van
wetenswaardigheden de re
vue laat passeren.
Wat is de waarde die je moet
hechten aan omschrijvingen
in de catalogus, hoe herken
je biedersstrategieën, hoe
werkt een onzichtbare me
debieder, wat is de rol en
het belang van de veiling
houder, mag je op kijkdagen
boeken inzien, een piano be
spelen of een schilderij aan
raken om de kwaliteit te
testen? Allemaal vragen die
Anekdotes
De veilingwereld biedt blij
kens het werk van Rom
bouts, een scala aan anekdo
tes. Óver de Babylonische
vrouwenveiling van 500
voor Christus, over veilin
gen van op stations en lucht
havens gevonden voorwer
pen, over het nieuwste vei
len het televeilen op zeer
grote afstanden waarbij alle
kopers via een beeldscherm
werken. Er zijn mooie ver
halen te vertellen over de
veilingen van Arabische
hengsten, over de veiling
cultuur in Antwerpen en in
Engeland, over ins en outs
van foto-, auto- en huizen
veilingen.
En in principe kan iedereen
die wil, werkelijk koper zijn
op een veiling. Mits hij ui
teraard genoeg geld heeft
om de koop te kunnen be
kostigen of (zoals bij grotere
zaken) met papieren zijn
koopkracht kan aantonen.
Veilingprijzen zoals die voor
„De Irissen" (een van de
vele wetenswaardigheden in
Rombouts boek) zijn uiter
aard meer uitzondering dan
regel. Volgens direkteur Jan
Pieter Glerum van Sothe
by's in Amsterdam ligt de
gemiddelde prijs van een
object bij een van de vele al
gemene veilingen op ƒ700
tot ƒ900, met uitschieters
naar onder en boven.
„De veiling is een avon
tuur", zegt Rombouts. De
bezoekers van zijn boekpre
sentatie gisteren in Amster
dam zullen het hem nazeg
gen. Want de stukken die
Jan Pieter Glerum van So
theby's gisteren op een spe
ciale veiling bij opbod ver
kocht gingen voor zéér op
windende prijzen weg. De
anderhalve ton die voor een
„roze geglazuurde aarde
werk po, pakweg beginjaren
zestig" werd geboden bracht
meer hilariteit dan oh's en
ah's teweeg. De bieder be
taalde zijn koop met Mono-
poly-geld, beschikbaar ge
steld door de uitgever die
het geheel een ludiek tintje
wilde geven. En hoewel het
om een nep-koop met nep-
geld ging, was de sensatie
toch even zichtbaar in de
ogen van de koper die met
de po aan de haal ging. Ze
ker weten dat die vaker op
een echte veiling gesigna
leerd gaat worden.
ARJEN VAN DER SAR
Onder de Hamer, Hans
Rombouts, 160 pagina's,
29,90. Uitgeverij Van
Holkema en Warendorf,
Houten.
Solid Ashes. Regie: Paul Gallis. Sce
nario: Janine Brogl. Vormgeving:
Paul Gallis, Robert Longo. Muziek:
Colin McPhee, Philip Glass, Joseph
Hannan, Stuart Argabright en Arvo
Part. Uitgevoerd door het Rotter-
dams Philharmonisch Orkest o.l.v.
Reinbert de Leeuw. Choreografie:
Ted Brandsen. Gezien in de Rotter
damse schouwburg op 18 oktober.
Daar nog te zien tot en met 26 okto
ber (20.15 uur).
In Rotterdam gebeurt het.
Niet alleen is daar een
schitterende nieuwe
schouwburg neergezet,
maar die wordt de ko
mende weken ook nog ge
vuld met een zeer presti
gieus multi-mediaproject
waarin internationaal be
kende kunstenaars sa
menwerken: Solid Ashes.
Paul Gallis, éen van de meest
creatieve theatervormgevers
van Nederland, stelde drie jaar
geleden aan de Amerikaanse
kunstenaar Robert Longo voor
samen een voorstelling te ma
ken waarvan het beeld het uit
gangspunt zou moeten zijn. De
dramaturge Janine Brogt zou
meewerken om het thema te
bepalen en een lijn uit te zet
ten.
Zo gebeurde het, de samen
werking bleek vruchtbaar, en
de drie nodigden vijf compo
nisten uit om muziek te schrij
ven bij vijf bedrijven. Als rode
draad werd het verhaal van de
klassieke held Herakles geno
men, maar dan verplaatst naar
de nabije toekomst.
H. (Michael Matthews) moet
het stuk wereld dat nog be
woond kan worden bescher
men. Hij is een mythische ge
weldenaar als een stripfiguur:
onmenselijk groot, sterk en
mooi. Gezinshoofd, maar tege
lijkertijd individualistisch
avonturier, en bijna onkwets
baar. Niet helemaal: bij een
van zijn missies raakt hij ge
wond, en weer thuisgekomen
doodt hij in een vlaag van
waanzin vrouw (Louise Vine)
en kinderen. Later, in een de
solaat landschap, komt hij wat
tot rust door met een meisje in
het water te spelen.
Het cultuurpessimisme is
schetsmatig duidelijk. Me
nog verder gevorderd
verpesten van de werelr
denken van de mens
vuild, verhard en versim
tot de witste helden ei
zwartste vijanden. Maar
richt die cultuur juist te
de: H. is te menselijk, ka
overspannen verwachti
niet waarmaken, ziet o
vijanden en doodt uiteini
wat hem het dierbaarst is.
Vijf bedrijven markeren
ondergang van de held:
familieleven, de strijd, ziji
zekerheid en waanideeëi
fatale thuiskomst en zijn
vol wroeging. De muziek
bij wordt live uitgevoerd
het Rotterdams Philh.
nisch, met als dirigent
bert de Leeuw. Soms stai
composities (voor een
krachtig alleen, zoals
mooie ouverture-achtige
van Colin McPhee.
Stuart Argabright en
Hannan herinner ik mfoai
sterk, maar je weet regeli ;h
niet welk zintuig je vooipe]
moet geven, en dat gaat
ten koste van andere ele
ten van het geheel. Enij oe!
een luxeprobleem, natuur
Video's scheiden de bedr dë
en geven de mogelijkhei ar
grootse decorwissel iiQg,
Soms is daarmee een bev 1
gend theatraal effect be
zoals bij de close-ups vai
bereiden van de feestmai
soms slaat het realisme te iel
toe en heb je het gevoel ar
TV zit te kijken. En in he
ater wekt dat gelukkig w
op. ook al zijn het vieren
TV's op elkaar die samerfH
beeld geven. Dl
De beelden die je werkelij iel
ken zijn die van echte
in de schitterende decor: .u
Longo en Gallis. Mensen
der anderen vier iden
tweelingen) die eerder
dende elementen zijn dan
matis personae. Zowel het
ningsbeeld, een knalgr
metershoge heg waar een t
hoek uit wordt gesnoeit g"
het slotbeeld, de bruine n
vlakte met water waar ajde
ingezwachteld van
kan worden, zullen mij lai
bijblijven. 1
DICK VAN TEYLIN rst
ALPHEN AAN DEN RIJN EU
ROCINEMA I (Van Boetzelaer-
straat 6, tel. 01720-20800): Co
ming to America (al); ma. di. wo.
13.45, 18.45, 21.30. EUROCI
NEMA II: Coming to America
(al); ma. di. wo. 13.45, 18.45.
21.30 EUROCINEMA III: Good
morning Vietnam (al); ma. di.
wo. 13.30. 18.30, 21.15. EU
ROCINEMA IV: Salsa (al); ma. di.
wo. 13.30, 18.30, 21.00.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg
19, tel 071-121239): Read heat
(12); 19.00, 21.15. za. t/m wo.
14.30. LIDO en STUDIO
(Steenstraat 39. tel. 124130): Da
ondraaglijke lichtheid van het
bestaan (al); 20.00. Action Jack
son (12); Coming to America
(al); World apart (al); Good mor
ning Vietnam (al); 14.30, 19.00,
21.15. Junglebook (al); za. t/m
wo. 14.30. TRIANON (Breestraat
31. tel. 123875): The last empe
ror (al); 20.00. REX (Haarlem-
Tl
merstraat 52, tel. 071-125' |r
Amanda by night (16); 1'
19.00, 21.15. 'J
KATWIJK CITY THEATE
(Badstraat 30, tel. 01718-740'*
No man's land (al); zo. t/m
21.15. Troetelberen in woi
land (al); wo. 14.45.
THEATER II: Deadly pursuit
wo. 14.45, 19.00, 21.15.
19.00, 21.15.
VOORSCHOTEN GREEN!
(tel. 01717-4354): Croct
Dundee (12); ma. t/m wo. 2(
za. t/m wo. 15.45. Three
and a baby (al); ma. t/m
20.00. za. t/m wo. 14.30.
KINDERVOORSTELLING
De reddertjea (al); za. t/m
14.00. Three men end a bi
za. t/m wo. 14.30. Croco
Dundee; za. l/m wo. 15.45.
WASSENAAR ASTRA
01751-13.269) Baby Boom
ma. t/m wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLING
My little pony: za. t/m
4.00.
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Het laat
ste project waaraan Fren
kel Frank werkte, en dat
al bij voorbaat leek uit te
draaien op een succes,
was de musical „Tsje-
chov", samen met Robert
Long. De liedjes van deze
musical verschenen al
wel op plaat, maar de
musical zelf moest nog
worden opgevoerd. De
première stond gepland
voor april, tijdens de the-
aterweek in het West-
duitse Konstanz.
Dimitri Frenkel Frank was
een creatieve duizendpoot. Hij
regisseerde films (De IJssalon,
de Boezemvriend, Hoge Hak
ken, Echte Liefde), acteerde
zelf, maakte teksten voor TV-
programma's, schreef liedjes
en teksten voor diverse caba
retiers, schreef boeken en to
neelstukken, en sinds kort
schilderde hij ook. Dat alles
met een groot gevoel voor sa
tire, zowel wat zijn onder
werpkeuze en -uitwerking be
treft, als zijn eigen prestatie.
Boeken schreef hij, „omdat
niemand me vroeg om een
film te regisseren. Bovendien
heb je alleen met je eigen
domheid te maken".
In die boeken, maar ook in
zijn films, gebruikte hij het
instrument van de overdrij
ving om de satire gestalte te
geven. Het resultaat was dan
ook soms wat té, werd soms
van een boertige kluchtig
heid, waarbij de personen niet
meer echt herkenbaar waren
als „gewone" mensen. Met dat
voortdurend balanceren op de
rand van humor en tragiek
schoot hij zijn doel nog wel
eens voorbij. En dat doel was
onder meer het becommenta
riëren van zijn medemens,
van trends en stromingen, het
wijzen op de betrekkelijkheid
daarvan. Hij nam er afstand
van, bekeek ze met een iro
nisch oog, en verwerkte de
indrukken in boeken, verha
len en films waarin de hoofd
personen over het algemeen
buitenbeentjes waren, mensen
die net niet voldeden aan het
beeld dat zij nastreefden, aan
de gangbare normen.
Outsider
Misschien dat dat ook kwam
door zijn eigen achtergrond.
„Ik ben een outsider, van oor
sprong. Ik heb me nooit ont
heemd of vreemd gevoeld, in
tegendeel, maar ik vind me
zelf gewoon nergens bij ho
ren", meldde hij ooit in het
weekblad Haagse Post. Fren
kel' Frank werd geboren in
München, als zoon van een
Joods-P ussische café-violist
en een Duitse moeder. Op
achtjarige leeftijd verhuisde
hij naar Den Haag, de stad
waar hij ook zijn leven zou af
sluiten. Zijn vader vond een
engegament bij Louis Davids
en Dimitri verhuisde mee
naar Amsterdam. Zijn eerste
stappen op het creatieve vak
zette hij in de reclame, als co
pywriter bij Unilever, later
verkaste hij naar een ander
reclamebureau. In die tijd
werd hij gevraagd teksten te
leveren voor het satirische
TV-programma „Zo is het toe
vallig ook nog eens een keer".
Frenkel Frank: „Ik wist meer
af van de Russische revolutie
dan van de binnenlandse poli
tiek. Pas door dat programma,
rond mijn dertigste, ben ik
een beetje bewust geworden
van de samenleving. In de
drie jaar dat dat programma
bestond hebben we in onze
jeugdige woede alle onrecht
en en kwaad in de wereld af
gegraasd. Maar als die ellende
kwam steeds terug, dat werd
ontzettend vervelend".
Een reeks van TV-program-
ma's waaraan hij zijn mede
werking gaf volgde, met als
een van de bekendste Hadi-
massa, waarin de satire even-
s hoogtij vierde. Het wa
ren de jaren dat in Hilversum
optimaal gebruik werd ge
maakt van de talenten van
Frenkel Frank, een belang
stelling daar die de laatste ja
ren van zijn leven nogal dras
tisch zou inzakken. Een ont
wikkeling die hem wel met
enige droefheid vervulde,
maar die opnieuw met ironie
werd becommentarieerd.
Want wel of geen belangstel
ling van de omroepen, Fren
kel Frank bleef toch wel be
zig. In een interview in deze
krant zei hij eens: „Ik ga altijd
door, ben altijd bezig met din
gen. En als ze dan nergens te
recht komen probeer ik wat
anders. Ik heb een waanzin
nig optimistische natuur. Als
een leuk project niet doorgaat,
denk ik: eigenlijk maar goed
ook. Anders was het mis
schien toch mislukt".
Woedend
Waar hij zich wel over op
wond was de benadering in
de pers, die na jarenlang jui
chend over de creatieve dui
zendpoot te hebben geschre
ven, plotseling ontdekte dat
het allemaal wel erg commer
cieel was wat hij brouwde.
Woedend kon hij daarover
worden. „Ik maak dingen
voor een groot publiek, maar
men zegt altijd alsof ik dat
doe om een enorme hoop geld
te verdienen. Maar zo is het
niet. Je gaat niet aan het
werk met het idee van: „Zo
jongens, nou zal ik het geld-
schip eens binnen halen".
Dimitri Frenkel Frank.
Geen land ter wereld zal een
journalist herbergen die zegt
wat een schrijver moet schrij
ven. Hier wel".
En over de drang die hij had
constant door te gaan, nooit
eens achterover te leunen en
te genieten van het succes:
„Ik ben net een race-auto.
Daar moet je hard in rijden
anders heb je er niets aan,
dan functioneren ze niet.
FOTO: SP
Voor mij geldt het zelfde".
En'; „Als ik een keus moest
maken tussen kwantiteit en
kwaliteit koos ik voor het eer
ste. Met succes en voldoening
vul je je dag niet, het is wel
mooi, maar je hebt er niets
aan. Het doen, het schrijven,
het creëeren van dingen is
veel leuker".
KOOS VAN WEES
ZOETERMEER
PROMENADE: Coming
America; za. t/m wo. H
18.45, 21.30. Salsa; za. t/m
14.00, 19.00, 21.30.
lights, big city; ma. di. 14i>U>
19.00. wo. 19.00. Nico; vr. h
21.30. Troetelboertjefcer
wo 14.00
DEN HAAGASTA 1 (Spui 27.
463500): Goodmorning Vietf^1*
(al); 14.00. 18.45, 21.30. A«is'
Hairspray (al); 14.00, 1t»h
21.30. AST A 3: Masquer j
Ion, tel. 471656): "a world a di
(al); 13.30, 15.30. 17.30.
21.45. BABYLON 2: Tha
cesa brida (al); 13.30.
17.30, 19.30. Promised Isnd
21.45. BABYLON 3: De r
draaglijke lichtheid van het U
staan (al); 15.30. 20.00. C ft
21.30. CINEAC 2: Frantic
14.00, 18.45, 21.30. CIN
3: Tho presidio (12); 1
21.30. METROPOLE 1 (Cl
gielaan, tel. 456756): Comir
America (al); 14.00. 1
21.30. METROPOLE 2:
princess bride (al); 14.00, 1
Tha laat temptation of c an
(12); 21.00. METROPOLS)
Deadly pursuit (12); 1
18.45, 21.30. METROPOL
Crocodile Dundee 2 (al); 1 ar
18.45, 21.30. METROPOL
The Milagro Beanfield War
18.45. 21.30. ODEON 1
rengracht 13, tel. 462400):
ming to America (al); zo.
wo. 13.30, 16.00, 18.45, 2
ODEON 2: The flight
navigator (al); zo. t/m wo.
16.00, 18.45. Action Jack
21.30. ODEON 3: Steven
gal ia „Nico" (16); zo. t/m 14«t
16.00, 18.45. 21.30. ODEOf
Salsa„It's hot (al); zo. t/rr
13.30, 16.00, 18.45, 2
STUDIO 1 (Kettingstraat
tel. 656402): The world ad
ding to Garp (12); 19.15, 2
STUDIO 2: Brigth lightsfr',
city (al); 19.00, 21.30. zo.
wo. 14.00 STUDIO 3: T<*a»
men end e baby (al);
21.30. zo. t/m wo.
HAAGS FILMHUIS: Zaar
Kung Fu master; 19.30, 2
Zaal 2: Tampopo; 19.30, 2 f1
Zaal 3: 19.30. 21.45. di.
19.30, 22.00. Funeral in B
ma. The Valachi papers; di^ral
daveri Ecclenti; wo.
KINDERVOORSTELLINGEN
CINEAC 3: De reddertjes
di. wo. 14.00. METROPOI
Jungle book; ma. di. wo.
ODEON 2: The flight c
navigator; zo. t/m wo.
16.00. 18.45. STUDIO
speurneuzen; zo. t/m wo.
STUDIO 2: De laatste
hoorn; zo. t/m wo. 14.30.
h„
lat
