Advies aan synodes: ook
Samen op Weg bezuinigen
CcicLeSotvtcmt11
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
kerk
wereld
beroepingen
Tekort Vaticaan wordt kleiner
boekwijzer
Toenemend protest
tegen terugroepen
priester Haïti
„Pater Houben was man die zich
vooral zorgen maakte om de ander
CeidoeSotwoni
MAANDAG 17 OKTOBER 1988 PAGINjmjj
PAUS MAANT „ONGEHOORZAME" THEOLOGEN
VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II heeft de rooms-
katholieke theologen gemaand gehoorzaam aan het leergezag
te zijn. De onfeilbaarheid zit niet alleen in plechtige verklarin
gen van de paus en de concilies, maar ook in de dagelijkse
richtlijnen van het leergezag. Zonder de Amerikaanse moraal
theoloog Charles Curran te noemen, zei de paus zaterdag tot
een groep Amerikaanse bisschoppen dat de RK Kerk bereid is
een legitiem pluralisme in de theologie te erkennen. Daarbij
moet echter worden gelet op de eenheid van het geloof en de
overeenstemming met het authentieke leergezag van de RK
Kerk, aldus de paus.
Verder riep hij de rooms-katholieken in de Verenigde Staten
op zich aan de ethische uitspraken van de RK Kerk te houden
Daarbij sprak hij van „schadelijke gevolgen" die „het recht op
een eigen mening" kan hebben. Het geweten is niet vrij te be
slissen over dat wat goed of kwaad is, maaar het geweten is
altijd onderworpen aan „de ethische waarheid" van de RK
Kerk.
Curran is zijn leerbevoegdheid kwijt geraakt omdat hij inzake
ethische kwesties (abortus, homoseksualiteit) het recht op een
van het Vaticaan afwijkende mening bepleitte.
Wie twee meesters
dient, moet tegen een
van hen liegen
Spaans spreekwoord
11
LEIDSCHENDAM De
Nederlandse Hervormde
Kerk en de Gerefor
meerde Kerken moeten
een gemeenschappelijk
bezuinigingsplan door
voeren. Zo'n „Samen op
Weg-reorganisatieplan"
is veel beter dan de
plannen van de afzon
derlijke kerken.
Deze mening heeft de Raad
van Deputaten Samen op
Weg, die voor de synodes
van beide kerken het proces
van eenwording voorbereidt.
De gecombineerde synode
van beide kerken komt eind
van deze maand bijeen in
Lunteren.
De Raad schrijft in zijn
werk verslag 1986-1988 dat
moet worden voorkomen dat
het werk van de Raad van
Deputaten wordt gezien als
alibi: de Raad doet het werk
voor Samen op Weg wel; de
synoden blijven doen zoals ze
doen; enigszins gedistan
tieerd van het proces van
eenwording.
Eigenlijk zou er een gemeen
schappelijk dagelijks bestuur
gevormd moeten worden,
meent de Raad, dat in sterke
mate bij de dagelijkse leiding
van het proces wordt betrok
ken.
De raad heeft de afgelopen
tijd in eigen kring veel aan
dacht besteed aan de ver
schillende opvattingen over
het Samen op Weg-proces
binnen de hervormde kerk
en de gereformeerde kerken.
Zo hield dr. A. Noordegraaf
een inleiding over de toege
nomen pluraliteit binnen bei
de kerken en sprak de secre
taris van de Gereformeerde
Bond en lid van de raad, ir.
J. van der Graaf, over de be
zwaren van de Bond tegen
het Samen op Weg-proces.
De raad heeft ervaren hoe
moeilijk het is de groeiende
sfeer van begrip en vertrou
wen in eigen kring over te
brengen op bij voorbeeld de
synodes en de kerkleden.
Niettemin wil hij de komen
de tijd het brede kerkelijke
gesprek proberen te bevorde
ren, maar „in verband met
de zorgvuldige voorberei
ding" geeft hij niet aan in
welke richting de gedachten
gaan. De raad verzet zich te
gen de idee dat de hervorm
de kerk en de gereformeerde
kerken eerst de vragen rond
de pluraliteit zelf moeten op
lossen alvorens hun oecume
nische betrekkingen uit te
breiden In de spanning tus
sen eenheid en verscheiden
heid, die de kerken in het
verleden niet bevredigend
konden oplossen, ligt juist
een gemeenschappelijke op
dracht waarbij zij van eikaars
geschiedenis in het omgaan
met verscheidenheid kunnen
leren, zo meent hij.
Nederlandss Hervormde Kerk
Beroepen te Leerbroek W. Roos te
Harskamp; bedankt voor Amers
foort W. Arkeraats te Giessendam-
Neder-Hardinxveld.
Gereformeerde Kerken vrijge-
Beroepen te Axel voor de missionai
re dienst te Gent A.J. van Zuijlekom
te Franeker-Sexbierum; te Grijps-
kerk i.c.m. Niezijl drs.K.P.A.Moedt.
kand.te Dalfsen; te Pretoria (Die
Vrye Geref.Kerke) F.H. Folkerts te
Stadskanaal. Bedankt voor IJmut-
den en voor Harderwijk (wijk Noord)
G. Zomer te Vlissingen.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken
Bedankt voor ,s-Gravenzande, voor
Harderwijk-Zeewolde (tweede pred-
.plaats) en voor Rotterdam-West
H.E. Sterk te Ulrum i.c.m. Lutjegast;
voor Zaamslag en voor Nieuwkoop
A. van Heteren te Werkendam.
VATICAANSTAD Dank
zij spectulair stijgende in
komsten uit de Pieterspen
ning is het tekort van het
Vaticaan van bijna 50 miljoen
gulden in 1986 teruggelopen
naar ongeveer 25 miljoen
gulden in 1987. De rest wordt
uit het kapitaal gefinancierd.
In feite is het verschil tussen
de uitgaven (ruim 250 mil
joen gulden) en de eigen in
komsten van het Vaticaan
(ruim 130 miljoen gulden)
veel groter. Dit verschil van
120 miljoen gulden is zelfs
een record.
Dit blijkt uit cijfers die zater
dag bekend werden gemaakt
na afloop van de vergadering
van acht kardinalen die op
verzoek van de paus toezicht
moeten houden op de finan
ciële situatie van de RK
Kerk.
Paus Johannes Paulus II be
sloot enige jaren geleden ope
ning van zaken te geven na
het faillisement met de Itali
aanse bank Ambrosiana,
waarbij de bank van het Va
ticaan zijdelings was betrok
ken. Het Vaticaan heelt uit
eigen beweging ongeveer 250
miljoen gulden betaald aan
schuldeisers van de Ambrosi
ana. Aanklachten tegen de
Amerikaanse aartsbisschop
Paul Marcinkus, directeur
van de bank van het Vati
caan, werden vorig jaar als in
strijd met de grondwet nietig
verklaard.
De inkomsten van de Pieter
spenning. waarvoor wereld
wijd wordt gecollecteerd, ste
gen van 67 miljoen gulden in
1986 naar 105 miljoen gulden
vorig jaar. De stijging was
vooral te danken aan royale
re bijdragen uit de Bondsre
publiek Duitsland en de Ver
enigde Staten, die respectie
velijk 35 miljoen gulden en
38 miljoen gulden opbrach
ten. De Nederlandse bijdrage
aan de Pieterspenning waar
voor jaarlijks wordt gecollec
teerd, is 120.000 gulden.
Het Vaticaan rekent erop dat
het tekort voor dit jaar dat op
100 miljoen gulden is begroot,
volledig door de stijgende in
komsten uit de Pieterspen
ning wordt gedekt.
Ruim de helft (54 procent)
van de uitgaven van het Va
ticaan worden besteed aan
salarissen en pensioenkosten
voor de 2325 werknemers. De
grootste bron van inkomsten
wordt gevormd door beleg
gingen in land, onroerend
goed en aandelen.
PAUS: GEEN OORDEEL OVER
EIGEN PONTIFICAAT
VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II vindt zichzelf
niet in staat een oordeel over de eerste tien jaar van zijn paus
schap te geven. Dit zei hij zondagmiddag tijdens een bijeen
komst in het Vaticaan met enkele duizenden Polen, onder
wie kardinaal Glemp. Wel is duidelijk, aldus de paus, „dat ik
ben geworteld in het geloof, de cultuur en de geschiedenis
van Polen".
Op 16 oktober 1978 werd hij gekozen tot opvolger van paus
Johannes Paulus I.
Het Ware
Christendom
In de zeventiende eeuw was
Johannes Arndt in Europa
een van de bekendste schrij
vers „Het Ware Christen
dom" dat hij schreef, ver
scheen in talloze vertalingen
in diverse landen, ook in Ne
derland. Het functioneerde
bij duizenden gelovigen als
het belangrijkste boek naast
de bijbel. Tot aan het eind
van de negentiende eeuw is
het boek populair gebleven,
daarna is het in de vergetel
heid geraakt.
De Amsterdamse lutherse
predikant ds. J. Happee ver
taalde het derde boek van
„Het Ware Christedom" en
maakte er een toelichting bij.
Het belang van het boek ligt
onder meer in de manier
waarop Arndt een relatie legt
tussen de middeleeuwse mys
tiek en de reformatorische
theologie.
Het boek is uitgegeven bij
Kok en kost 35.-.
Over de Waldenzen
De Waldenzen, een kleine
groep protestanten in Noord-
Christelijke
bedevaarten
Bij uitgeverij Dekker Van
de Vegt in Nijmegen ver
scheen een studie naar het
verschijnsel christelijke bede
vaarten Onder redactie van
M. van.Uden en P. Post leve
ren negen auteurs bijdragen
over diverse aspecten van
het opmerkelijke (geloofs
verschijnsel. Sommige arti
kelen zijn wetenschappelijke
bijdragen over bijvoorbeeld
„religieuze houdingen van
bedevaartgangers" of over
„motievenonderzoek bj bede
vaartgangers naar het Belgi
sche Wittem", een ander arti
kel. Een interessant artikel
werd opgenomen van de
hand van J. Weima over „vi
sioenen en hallucinaties" bij
de „zieners van Medjugoije".
Het boek „Christelijke bede
vaarten, op weg naar heil en
heling", kost 25,-.
Italië is altijd een betrekke
lijk onbekend gebleven, hoe
wel de geschiedenis interes
sant genoeg is: In de twaalfde
eeuw was er in Lyon een rij
ke burger. Valdensius, die
zijn rijkdom aflegde en net
als de apostelen een leven
van armoede en evangelische
volkomenheid leidde. Dat
was het begin van een nog
altijd bestaande (geloofstra
ditie in Noord-Italië. Eigen
lijk gaat het hier om de eer
ste protestanten. De betrek
ken met Nederland reiken
tot ver in het verleden: steun
van de Staten-Generaal, fi
nanciële hulp van overheid
en burgers. Bij uitgeverij Van
Wijnen in Franeker ver
scheen een gezaghebbend
boek over de geschiedenis
van de Waldenzen van Gior
gio Tourn. Waldensisch theo
loog en historicus. Het werd
vertaald door Gerard van
Bruggen. Op een zeer aan
trekkelijke wijze wordt de
geschiedenis verteld: met do
cumenten, kaartjes etc.
„De Waldenzen", uitgave
Van Wijnen, prijs 37,50.,
De oplosbare vis
Het lijkt zo weinig met gods
dienst en levensovertuiging
te maken te hebben: de
kwantummechanica. Maar
dat is slechts schijn. Einstein
bracht in een van de vele de
batten over de „nieuwe na
tuurkunde" immers te berde
dat hij niet wilde geloven dat
„God zou dobbelen".
De kwantummechanica is
een voor leken moeilijk te
begrijpen materie en de fun
damentele discussies die
plaatsvinden onder natuur
kundigen en filosofen drei
gen hen dan ook te ontgaan.
In het boekje: „De oplosbare
vis en andere paradoxen"
proberen S. Ortoli en J.P.
Pharabod een en ander uit de
doeken te doen. Of dat echt
gelukt is, moet worden be
twijfeld. Na het lezen, herle
zen en nog eens lezen begrij
pen de „niet-ingewijden"
misschien waar het nu eigen
lijk allemaal om gaat.
Het boekje werd uitgegeven
door Van Gennep in Amster
dam.
PORT-AU-PRINCE In Haiti zijn betogingen gehouden te
gen het terugroepen naar Rome van Jean-Bertrand Aristide,
een priester die bekendstaat als aanhanger van de zogenoem
de bevrijdingstheologie.
In de hoofdstad Port-au-Prince richtten ongeveer achtdui
zend betogers met brandende banden een blokkade op, toen
het gerucht kwam dat Aristide op het punt stond het land te
verlaten.
De medestanders van de priester willen dat de kerk op Haïti
geen gehoor geeft aan het bevel zijn orde, de Salesianen van
Don Bosco in Rome, die wil dat de priester terugkeert.
In het verleden heeft Aristide zich herhaaldelijk uitgespro
ken tegen vermeende schendingen van de mensenrechten op
Haïti. De plaatselijke kerk meent dat hij daarnaast mensen
heeft aangezet tot politiek geweld. In de kerk van Aristide is
op 11 september een bloedbad aangericht door leden van de
Tontons Macoutes, de para-militaire eenheid van de verdre
ven Haïtiaanse alleenheersers Duvalier.
PAUS BIJ ZALIGVERKLARING:
ROME Op de dag dat
hij de tiende verjaardag
van zijn pontificaat vier
de, heeft Johannes Pau
lus II de Limburgse pa-
ter-passion ist Karei Hou
ben (1821-1893) zalig-
verklaard.
De bijna 3 uur durende
plechtigheid op het Sint
Pietersplein, waar de
temperatuur tot tegen de
30 graden opliep, werd
bijgewoond door enkele
duizenden pelgrims on
der wie honderden Ne
derlandse. Bischop Gij-
sen van Roermond was
een van hen.
Tegelijk met Houben werden
een Italiaanse en Poolse
priester zalig verklaard.
De preek voor de uit Mun-
stergeleen afkomstige Hou
ben werd door de paus in het
Engels uitgesproken. Hou
ben, die in 1821 werd gebo
ren, trok op 35-jarige leeftijd
naar Ierland om te werken
aan de opbouw van het
klooster Mount Argus bij
Dublin. Al tijdens zijn leven
werd hij door de Ieren „De
Heilige van Mount Argus"
genoemd Vandaar dat er gis
teren ook een grote Ierse af
vaardiging op het Sint Pie
tersplein was. „Wij zijn met
drie chartervliegtuigen," ver
telde een Iers passionist. „We
zijn met zo'n 600 mensen zijn,
onder leiding van de aarts
bisschop van Dublin Des-
mond Connel."
De paus prees de zalige pater
Houben als „een man die
zich dagelijks zorgen maakte
over de moeilijkheden van
anderen. Hij volgde het voor
beeld van Jezus, die niet
kwam om geholpen te
worden, maar om te helpen
De congregatie van de Pas-
sionisten werd in het midden
van de 18e eeuw gesticht
door de Italiaan Paolo Danei,
de latere heilige Paulus van
het Kruis. In 1741 wordt de
congregatie van het Lijden
officieel goedgekeurd door
paus Benedictus XIV. De
congregatie streeft ernaar
deelgenoot te zijn in het lij
den van de mensen en dit lij
den zo mogelijk op te heffen.
De Nederlandse provincie
van de Passionisten, die in
1924 werd gesticht, telt iets
minder dan 100 leden. Ze zijn
fiastoraal werkzaam in eigen
and, de Duitse Bondsrepu
bliek, Indonesië en Brazilië.
Het provincialaat van de Ne
derlandse Passionisten is ge
vestigd in Haastrecht. Het
andere klooster van de con
gregatie staat in Grave.
Alleen al vanuit Limburg
waren meer dan 500 pelgrims
gekomen. Pater-passionist J.
van der Eijden, vice-postula-
tor voor de zaligverklaring in
Nederland, mocht samen met
de paus de plechtige mis cele
breren. Na afloop van de
dienst werd hij met twee an
dere leden van de Neder
landse delegatie door de paus
ontvangen. Bij die gelegen
heid overhandigden zij de
paus een bronzen plakkette,
die herinnert aan leven en
werken van de Limburgse
pater.
Op het Sint Pietersplein was
ook een grote groep uit pater
Kareis geboorteplaats Mun-
stergeleen.
Tussen de duizenden op het
Sint Pietersplein ook een fa
milielid van de zalige pater:
Maria Luyten. De moeder
van pater Karei was de diep
gelovige Elisabeth Luyten.
„Ik ben de laatste uit het ge
slacht Luyten," vertelde Ma
ria. „Het is geweldig, dat ik
dit mag meemaken."
iei
Verdeeld Joegoslavië
GEN
- als
Op de vandaag in Belgrado begonnen bijeenkomst van h
Centrale Comité van de Bond van Joegoslavische Comm [jj vj
nisten moeten voor de zoveelste maal „beslissende maatreg re
len ter bestrijding van de crisis" worden genomen. Maar h ruikt
ziet er niet naar uit dat de daad bij het woord gevoegd j an 5
worden. Aan de eis van de bevolking dat de partijtop ve*1 11
jongd wordt wil het Partijpresidium weliswaar tegemoetk
men door een derde van de leden van het Federale Centra ?ej d
Comité te vervangen, maar het is de vraag of dat de gewe ,noe
ste doorbraak zal brengen. Al jarenlang wordt in Joegoslav el t
over etnische problemen en over de economische misère gteJ
delibereerd zonder dat er ooit spijkers met koppen zijn gesl ^htz
gen.
Vit
VaN alle leidende organen is het Federale Centrale Comi
het meest vooruitstrevend. Een verjonging van dit geziygj
schap lijkt dan ook veel minder urgent dan een forse zuiv
ring van het Partijpresidium. Daar zal het echter wel n mo
van komen, want in Joegoslavië heeft men er al jaren e
handje van de eigenlijke problemen te verdoezelen. Verrnc«pl-
delijk zal de bijeenkomst van vandaag uitdraaien op een fe
confrontatie tussen de Servische partijleiding onder aanvc
IEN
ring van Slobodan Milosevic en diegenen die zich sterk t
ken voor democratische oplossing van de problemen op fe
raai niveau.
De belangrijkste verdedigers van een pluralistisch Joegosl 0^'
vië zijn de Slovenen, die forse steun krijgen uit de republi
ken Kroatië en Bosnië-Hercegovina. De federalisten vera had(
ten zich hevig tegen de centralistische ideeën van de Sen les
sche partijleider Milosevic, die alle gebaseerd zijn op de we ij vei
het overwicht van Servië, de grootste republiek in de Joeg
Slavische federatie, te herstellen. Dat zou, aldus de Sloveni ®*rIS(
een terugkeer naar vooroorlogse toestanden betekenen keri
waartoe dat heeft geleid, herinneren Slovenen en Kroat ge p
zich nog maar al te goed. Ier,
De noordelijke (en rijkere) republieken moeten niets h<
ben van de demagogische methoden die Milosevic gebrui c
Hij heeft er al de partijleiding van de autonome provini «ie
Vojvodina mee ten val gebracht, terwijl de door hem geinsjan
reerde interne partijstrijd in het meest omstreden gebit *r-
Kosovo, en in Montenegro nog niet is beslist. De front 'aft]
waarop het nationaliteitenconflict, de strijd om de macht t s,
de partij en de verschillen van mening over de aanpak v it c
de economische problemen worden uitgevochten verlop n oc
uiterst grillig. Dat komt vooral doordat de Servische voll E
held Slobodan V
bereik komen.
volstrekt uit haar voegen gebarste economie, om de bestaa ;t hu
de politieke structuren aan te vallen. Maar voor de econoi]
sche problemen zélf heeft Milosevic ook geen oplossing. C ppoi
der zijn druk heeft de federale regering weliswaar enk keri
maatregelen afgekondigd die de stringente bezuinigingen i i* 8e
verzachten. Maar daardoor komt de Joegoslavische reger
weer in conflict met het Internationale Monetaire Foif
(IMF) en met een hele reeks buitenlandse schuldeisers,
juist een streng saneringsprogramma hebben afgedwongi
Op dat front is Milosevic ondertussen ook in de aanval
gaan door de door hem gecontroleerde Servische pers tea
het IMF en de buitenlandse schuldeisers te laten agei^
maar dat lost natuurlijk niets op.
HeT belangrijkste wapen van Milosevic is echter het natl
nalisme. Sinds hij in Servië aan de macht is, wordt daar e
harde campagne tegen de Albanese minderheid in Joego!
vië gevoerd. En de woede van de Servische bevolking ri<f
zich ook tegen degenen die haar het recht ontzeggen in Idt
omstreden provincie Kosovo eindelijk met krachtige hairuil
Servische orde op zaken te stellen. Het lijkt er daarom ni9
op dat het Centrale Comité vandaag een uitweg uit de vei
voudige crisis zal vinden. Joegoslavië zal daardoor wai
schijnlijk blijven balanceren op de grens tussen burgeroorl rtagi
en noodtoestand. fé er
Af en toe zon
DE BILT (KNMI) Een dun
ne wolkenlaag op zo'n 800 me
ter hoogte bepaalde ons weer
de afgelopen dagen in ongun
stige zin. Deze bewolking ont
stond boven de zuidelijke oost-
zee en dreef via de noord-
Duitse laagvlakte naar ons
land. Boven deze bewolking
stroomt echter al enkele dagen
veel warmere uit het zuiden
afkomstige lucht over onze
omgeving. De in deze tijd van
het jaar zwakke zonnestraling
kan de bewolking niet meer
oplossen: wij moeten wachten
op een richtingverandering
van de grondwind om deze be
wolking kwijt te raken. Het
ziet er naar uit dat dit morgen
het geval zal zijn. Na een be
wolkte nacht kan het dan af
en toe opklaren, het eerst in
het zuiden van het land. Dit
komt omdat de wind van oost
naar zuidoost gaat draaien. De
middagtemperaturen vaneren
morgen van 16 graden op de
Wadden tot 20 graden in het
zuiden. Ook op woensdag is
het zacht en overwegend
droog weer.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
het KNMI, geldig voor morgen en
woensdag:
Zuid-Scandinavië en Denemarken:
Droog. Wolkenvelden en vooral
meer naar het noordoosten ook zon.
In west-Noorwegen echter af en toe
wat regen of motregen. Middagtem-
peratuur van 11 graden in het zuid
westen tot 6 graden meer naar het
noorden
Britse Eilanden: Half tot zwaar be
wolkt. Vooral meer naar het zuid
westen af en toe wat regen of een
bui. Vooral in het oosten ook af en
toe zon. Middagtemperatuur van 13
graden in het noordwesten tot 17 gra
den in het zuidoosten.
Benelux en noord-Duitsland: In het
uiterste noorden van Duitsland veel
bewolking bij rond 14 graden. Elders
af en toe zon en in de middag 17 tot
20 graden. Vrijwel overal droog
Midden en zuid-Duitsland en noord
oost-Frankrijk: Perioden met zon en
droog. In de ochtend hier en daar
mist. Middagtemperatuur op veel
plaatsen tot rond 20 graden, in zuid-
Duitsland plaatselijk oplopend tot 23
graden.
Middagtemperatuur 2(5 "»E„V
graden, in Bretagne wat lager.
Alpengebied: Vrij zonnig, aai
zuidzijde van de Alpen vooral 1
Frankrijkk en het westen van It zenc
bewolking en mogelijk een regen
onweersbui. Middagtemperatuur
het laagland en de dalen meest t
sen 19 en 23 graden.
Spanje en Portugal: Vooral in jQ
midden en westen en in Porti «d.
veel bewolking Plaatselijk regen dag
onweer Middagtemperatuur m »nsoi
tussen 20 en 24 graden, op Mallo.-na|
rond 26 graden
Griekenland: Overwegend
Middagtemperatuur van 21 gradei
oost-Griekenland tot 24 gra<
westen.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
WNf Mai Min IM 'gen
Amsterdam zw bew. 13
Den Helder
Barcelona
Budapest
Innsbruck
Klagen furl
Kopenhagen
lienc
i,1
kunr
void
Rio de Janeiro zw. bew.
San Francisco half bew.
Sao Paolo zw. bew
Seoul zw. bew.
Singapore zw. bew.
Bokt
'rins f
ud
BI e<
«ngst
Mr k;
EK
