Mokambi vervult in Zaïre
rol van pastoraal werker
£eidoe
Het verkeerde antwoord op de decadentie
GEESTELIIK LEVEN/OPINIE
Hulpzoeken
kerk
wereld
„No", maar wat wél? 1
Kinnock's realisme
>weer
Ccidóc Sotnarit
ZATERDAG 8 OKTOBER 1988 PA
door Marinus van der Berg
Dagelijks zoeken mensen
hulp. Bij huisartsen, bij psy
chologen en psychiaters, bij
buren, vrienden, bij pastores
en predikanten. Jaarlijks bel
len er heel wat mensen op
naar de Telefonische Hulp
dienst, naar 'n telefoonnum
mer dat televisie of radio be
kend hebben gemaakt. Elke
mens Is in z'n leven hulpvra
ger. Je kunt je wenden tot
hulpverleners, maar je kunt je
ook wenden tot mensen in
een gelijke situatie, lotgeno
ten. Zo ontstaan er overal pa
tiëntenverenigingen^ ge
spreksgroepen waar over een
bepaalde ervaring wordt ge
sproken. Bijvoorbeeld over
dementie in je naaste omge
ving. Er zijn tal van hulpverle
ningsinstellingen en hulpver
leningsvormen. Maar wie
denkt dat hulpvragen gemak
kelijk gaat, vergist zich. Veel
mensen vinden hulp-vragen
moeilijk. Ikzelf ook. Je denkt
dat je het eerst maar eens
zelf moet uitzoeken. Je bent
bang om lastig te zijn. Je
weet niet in wie je vertrouwen
kunt stellen. Jezelf kwetsbaar
opstellen, is niet gemakkelijk.
Het zelfbeeld van veel men
sen is: „Ik moet er zelf uitko
men". Dat is meestal niet on
juist, maar je hebt daarbij
soms iemand nodig. Aller
eerst kan dus gezegd worden
dat veel hulpvragen lang
worden uitgesteld. Heel wat
mensen hebben een wekfles
waarin ze heel wat hebben
opgepot. Hulp wordt soms te
laat gevraagd. Als eindelijk
de stap naar hulpverlening is
genomen, dreigt een volgend
probleem. Hulpverleners zijn
geen wonderdoeners. Er
wordt van hulpverleners soms
teveel verwacht. Alsof je naar
een garage gaat waar een
monteur een nieuwe accu in
de auto kan zetten en hij rijdt
weer als nieuw. Niet alleen
wordt er van hulpverleners
wel eens teveel verwacht en
wordt hen vervolgens verwe
ten dat ze niet de goede op
lossing weten, maar ook denk
ik wel eens dat heel het net
werk van hulpverlening te
hoge verwachtingen geeft.
Daarmee bedoel ik niet uit de
losse-pols-hulpverleners te
kritiseren, maar ik wilde stil
staan bij de grenzen aan de
hulpverlening. Hulpverleners
kunnen op grenzen stuiten
als een hulpvrager, om welke
reden dan ook, zich afsluit.
Hulpverleners kunnen ook op
grenzen stuiten omdat er pro
blemen kunnen zijn die blij
vend zullen zijn. Zo is er bij
voorbeeld sprake van chroni
sche pijn. In het boek „De
pijn de baas" gaan de beide
schrijvers uit van het principe
dat alleen de pijn-patiënt zelf
invloed kan uitoefenen op
een beheersing van die pijn.
Ze hebben daarvoor een me
thode ontwikkeld. Er kan ook
sprake zijn van een geestelij
ke problematiek die niet
meer verholpen kan worden,
maar die wel binnen bepaal
de grenzen gebracht kan
worden.
Wie ervaring heeft in de hulp
verlening kent de problema
tiek van de onoplosbaarheid
en de problematiek van de
onmacht. Het is niet gemak
kelijk om die onmacht te er
kennen. Het kan je ook pijn
doen om te zien dat je niet
meer voor iemand kunt doen.
Die onmacht kan er zijn zon
der dat er sprake is van te
kort schieten van de helper
en zonder dat er sprake is
van onwil van de kant van de
hulpvrager. De begrippen on
wil en onmacht worden vaak
door elkaar gehaald. Als de
grenzen van de hulpverlening
worden bereikt, is er wel een
groot gevaar dat de hulpvra
ger in een isolement komt. Hij
of zij komt aan de rand van
het hulpverleningscircuit. Ik
ken een prachtig voorbeeld
van een samenwerking tus
sen een hulpverlener en een
vrijwilligster. De situatie van
de hulpvrager is blijvend. De
vrijwilligster bezoekt hem re
gelmatig en krijgt advies van
de hulpverlener, zodat zij
deze situatie aankan. Het kan
voor een hulpvrager van be
lang zijn om zo kort mogelijk
in het officiële hulpverlenings
circuit te zijn, opdat hij pf zij
er niet al te afhankelijk van
wordt. Tegelijkertijd zijn er
mensen nodig die niet tot dit
circuit behoren, die bereid en
in staat zijn om met mensen
op te trekken die leven
moeten met een onoplosba
re. slechts ten dele beheers
baar geestelijk lijden. Hulp
verlening moet niet onder
schat maar ook niet over
schat worden.
Religieuze kennis Fransen „redelijk op peil'
PARIJS Twee derde van
de Fransen kan het Onze Va/
der en het weesgegroetje uit
zijn hoofd opzeggen. Dat
blijkt uit een enquête van ra
dio Luxemburg en het Fran
se dagblad Le Monde ter ge
legenheid van het vierde be
zoek van de paus aan Frank
rijk dat vandaag in Straats
burg is begonnen. De enquête
is de eerste in zijn soort
waarin wordt nagegaan hoe
het gesteld is met de gods
dienstige kennis van de
Fransen. Volgens het blad is
de kennis die de Fransen
hebben over Jezus nog het
meest opmerkelijk en het
concludeert op grond daar
van dat de religieuze kennis
ondanks de maatschappelijke
teruggang van de godsdienst
opmerkelijk overeind is ge
bleven. Jezus wordt door 63
procent van de Fransen zoon
van God genoemd en van Jo
zef en Maria en tevens aan
geduid als Verlosser. Zeven
tien procent zien in hem een
morele leidsman. Deze „hori
zontale" kijk op Jezus is ster
ker bij de niet-praktiserende
katholieken dan bij hen die
geregeld naar de kerk gaan.
Andere sleuteltermen uit het
christelijk geloof zoals zonde
en verrijzenis worden door
twee derde of meer Fransen
gekend.
Waar de kennis van het
Nieuwe Testament redelijk
op peil is, is die van het Oude
Testament bedroevend. Veel
Fransen weten niet wie Mo-
zes en nog minder wie Abra
ham is.
Ik verbaas mij telkens
weer over het grote aantal
geschikte mensen en
behoorlijke mensen op de
wereld, terwijl de
mensheid als geheel zo'n
zootje is.
EGEM De Pauselijke Mis
siewerken, de internationale
organisatie voor hulp aan
kerken in de derde wereld,
richt deze maand die in de
rooms-katholieke kerk de
wereldmissiemaand is, de
schijnwerpers op de kerk van
Zaïre. In de Zaïrese kerk
speelt de mokambi een rol
die enigszins te vergelijken is
met de positie van de pasto
rale werker in Nederland.
Pater Daniël Delanote (70)
uit het Westvlaamse Egem,
missionaris van Scheut en al
sinds 1947 in Zaïre werk
zaam, is. vanaf het begin be
trokken geweest bij het werk
van de mokambi's. Als op
richter en directeur van het
centrum voor vorming van
leken in het aartsbisdom
Kinshasa en stimulator van
de diocesane commissie voor
lekebedieningen van hetzelf
de aartsbisdom heeft hij de
functie van de mbkambi
mede tot ontwikkeling ge
bracht.
Twee oorzaken hebben tot de
komst van de mokambi ge
leid. In de eerste plaats het
schrikbarende priestertekort.
De tweede oorzaak was de
absolute noodzaak om de
kerk te afrikaniseren. Een
eigen Afrikaanse kerk houdt
in een Afrikaanse liturgie,
Afrikaanse wijze van kqte-
chese, een eigen Afrikaanse
theologie. Maar, aldus Dela
note, wij kunnen dat niet
klaar spelen. Dat is alleen
mogelijk als die Afrikaanse
kerk geleid wordt door Afri
kaanse. leiders: priesters of
lekebedienaren."
Wantrouwen
Er was echter nog een derde
factor die meespeelde. De
Zaïrese kardinaal Malula was
op het Tweede Vaticaanse
Concilie warm gelopen voor
meer ruimte voor leken in de
kerk. Hij wilde de lèek zijn
plaats geven in het uitvoe
rende kerkewerk en in het
bestuur van de-kerk. In feite
was de kerk toen zeer cleri-
caal. De toenmalige missiona-
Daniël Delanote
rissen hadden het kerkbeeld
van België en Nederland
overgeplant. Malula ontmoet
te dan ook veel weerstand
van de clerus. Hij werd be
schuldigd van anti-blanke
gezindheid. De nuntiatuur
wantrouwde Malula even
eens omdat men dacht dat hij
aanstuurde op gehuwde
priesters. Malula zette
niettemin door. In 1970 werd
begonnen met de ontwikke
ling van het lekeambt van
mokambi. Achttien jaar later
heeft de ontwikkeling zich
uitgekristalliseerd.
De mokambi staat voor een
nieuwe structuur voor bege
leiding van parochies. Daar-
FOTO: PR
voor dragen twee personen
de verantwoordelijkheid. Een
van die twee direct verant
woordelijken is een gehuwde
leek die in die parochie
woont. Hij is de mokambi en
deelt de verantwoordelijk
heid met een priester die bij
na altijd meer dan een paro
chie te bedienen heeft. „De
taakverdeling tussen de
priester-moderator en de mo
kambi ligt nu wél zo'n beetje
vast", zo meent Delanote.
„Het leiderschap van de pa
rochie berust bij de mokam
bi. Het financiële en materië
le beheer is zijn directe ver
antwoordelijkheid. Ook
houdt hij zich bezig met het
samenstellen van de paro
chieraad, de vorming van
nieuwe basisgemeenschap
pen. Maar de mokambi deelt
zijn verantwoordelijkheid
met de priester. Belangrijke
besluiten worden dus nooit
genomen zonder gezamenlijk
beraad". Wat liturgie en sa
cramenten betreft is de pries
ter de direct verantwoordelij
ke, maar ook in dat opzicht
zorgt hij er voor dat de zaken
goed verlopen. Dan is er de
kwestie van het geloofson
derricht. De eindverantwoor
delijke is ook hier de pries
ter, maar de mokambi ver
zorgt de praktische organisa
tie. Sinds kort is het hem
verboden te preken. Dat de
den ze eerst beurtelings,
maar rome maakte daar een
eind aan.
De vergelijking met de pasto
raal werk(st)er dringt zich
op. Wat onderscheidt beiden
van elkaar?
Delanote: „Een mokambi is
een vrijwilliger, zijn werk
voor de kerk is vrijwilligers
werk waarvoor hij geen loon
krijgt. Hij heeft een beroep
om van te leven en krijgt een
speciale religieuze opleiding.
Bovendien is het geen per
manent ambt, de mokambi
krijgt een mandaat van drie
jaar, dat na drie termijnen
definitief afloopt, tenzij hij in
een andere parochie zou gaan
werken.
Rome hëeft de ontwikkelin
gen rond Zaïrese mokambi
lange tijd gewantrouwd
maar volgens Delanote is
daar nu geen sprake meer
van omdat de functie drie
jaar geleden nauwkeurig
werd afgebakend.
Intussen neemt in Zaïre het
aantal priesters weer toe. Elk
jaar worden er tegenwoordig
gemiddeld tien nieuwe pries
ters gewijd. Toch bestaan er
geen plannen de mokambi
weer overboord te zetten, hoe
onduidelijk zijn positie ker
krechterlijk ook is geregeld.
Delanote: „De kerk profiteert
van het feit dat een mokambi
veel meer in de samenleving
is opgenomen en dus de pro
blemen ervan beter in de
kerk inbrengt."
sC\&
Agenda
Conciliair
Proces
Zondag 9 oktober
Parochie Verrezen Christus
Voorburg, Fonteynenbur-
glaan (10.30 uur) eucharistie
viering gevolgd door presen
tatie van thema: '„Welke we
reld laten wij na aan onze
kinderen en kleinkinderen?"
(inl. 070-874964)
Dinsdag 11' okober
Kring Oegstgeest, „Heelheid
van de Schepping". Rhijn-
Woensdag 12 oktober
Stuurgroep Voorburg, De
Voorhof bij Oude Kerk (20.00
uur): Herman Noordegraaf
over Werkloosheid, sociale ze
kerheid en armoede in Neder
land.
Zaterdag 15 oktober
EVP Den Haag, Fatimakerk
Escamplaan (10.15 uur): „(On
gerechtigheid van christenen
in de politiek" met o.a. Hans
de Boer, Piet de Visser en
Henk Koetsier (inl. 070-
645616)
Zondag 23 oktober
Mariënburgvereniging Den
Haag, Kapel van de Priesters
van H. Hart, Treublaan 2,
(11.30 uur): woord- en gebeds
dienst over gerechtigheid,
(inl. 070-553737)
Gegevens voor deze wekelijk
se rubriek richten aan redac
tie Kerk en Wereld van deze
krant, postbus 89, 2501 CA
Den Haag, onder vermelding
van „agenda CP".
Victor Farias, de Chileense
oud-leerling van de filosoof
Martin Heidegger, is deze
week tijdens zijn bezoek aan
Nederland met nieuwe gege
vens gekomen over de relatie
tussen Heideggers filosofie en
het nazidom. Uit zijn vorig
jaar gepubliceerde boek Hei
degger en het nazisme - dat
nu een jaar na de geruchtma
kende Franse uitgave in Ne
derlandse vertaling is ver
schenen -, was al het nodige
bekend over zijn formele
banden met de NSDAP, het
tot 1945 gecontinueerde lid
maatschap bijvoorbeeld en
Heideggers vergevorderde
plannen om een kaderschool
op te zetten voor het geven
van cursussen aan hoge nazi
beambten.
Deze week meldde Farias dat
hij inzage heeft in de aante
keningen van een joodse stu
dente van Heidegger, Helena
Weisz, die volgens hem op
nieuw bevestigen dat de ge
vierde filosoof het nodige
denkwerk verrichtte om de
nationaal-socialisten van een
doctrine te voorzien. Het zal
onderdeel uitmaken van een
nieuw boek dat volgend jaar
verschijnt.
Ook andere teksten varj Hei
degger worden door Farias in
het nu verschenen boek gele
zen als een ondersteuning
van de nationaal-socialisti-
sche doctrine. Bijvoorbeeld
de rede die Heidegger hield
aan het begin van zijn recto
raat in mei 1933 over de rol
van de Duitse universiteit
(Die Selbstbehauptung der
Deutschen Universitët). Fari
as maakt aannemelijk dat
Heidegger een ideologische
rol wilde vervullen, toen de
nazi's eenmaal aan de macht
waren. Deze rol was op het
lijf geschreven van de uni
versiteit, in dit geval Heideg
ger. Want de nazi's hadden
dan wel de macht veroverd,
waarvoor die macht nu pre
cies moest worden aange
wend en naar welke idealen
gestreefd diende te worden,
daarover bestond binnen de
gelederen van de nazi's veel
onenigheid. Er waren lieden
die streefden naar „een totale
revolutie in Duitse geest", zo
als Ernst Röhm en zijn SA
(Sturm Abteilung) die vooral
onder studenten aanhang
Martin Heidegger
had. Farias stelt dat Heideg
ger zich oriënteerde op deze
fanaticus, maar andere des
kundigen die deze periode
hebben onderzocht zoals de
historicus Hugo Ott bestrij
den dit weer.
Feit is dat ruim een jaar na
het aan de macht komen van
Hitier Röhm en zijn mannen
het onderspit delfden: zij
werden in de nacht van de
lange messen (30 juni 1934)
bij duizenden afgemaakt om
dat ze een bedreiging vorm
den voor Hitier zelf. Ook
Heidegger zou de gevolgen
van deze machtsstrijd hebben
ondergaan. Hij zou daarom
het rectoraat van de Frei-
burgse universiteit ruim een
jaar nadat hij het had aan
vaard weer neerleggen en
niet langer de rol kunnen
spelen die hij zichzelf had
toebedacht. Ook voor de ka
derschool zou hij daarom niet
langer in tel zijn.
Zijspoor
Heidegger werd op een zij
spoor gezet en dat vormt een
van de voornaamste redenen
dat zijn betrokkenheid bij het
nationaal-socialisme lange
tijd als een incident kon
worden opgevat. Farias heeft
geprobeerd door een exegese
van Heideggers teksten
een moeizame excursie die
zijn boek bepaald niet ge
schikt maakt voor een groot
publiek - aan te tonen dat
deze vanaf zijn eerste publi
caties in zijn denken autori
taire, nationalistische en anti
semitische sympathieën heeft
gekoesterd die hem rijp
maakte voor het nationaal-
socialisme. Hij heeft willen
aantonen dat er een inhoude
lijk, organiek verband be
staat tussen zijn filosofie en
het nationaal-socialisme,
maar de vraag blijft of hij
daarin is geslaagd. Heidegger
heeft het zijn inquisiteurs
niet gemakkelijk gemaakt.
Zijn subtiele verdediging na
de oorlog van zijn teksten en
van zijn korte openbare op
treden in de naziperiode is
niet voor niets als meesterlijk
gekarakteriseerd.
Het probleem met het werk
van Heidegger is, dat het op
zoveel manieren is te inter-
f>reteren, het laat zich verge-
ijken met een hoge berg die
langs vele paden beklommen
kan worden. Niettemin zijn
de tijdsomstandigheden voor
het begrijpen ervan zeer be
langrijk. Alleen al de titel
van Heideggers belangrijkste
werk Sein und Zeit uit 1927
maakt dit duidelijk. Het is
geschreven toen de frustra
ties in Weimar-republiek
over het dictaat van Versail
les hoogtij vierden. Tegen
over de (regerende) sociaal
democraten die de status quo
accepteren (inclusief Versail
les), maakt zich een groeien
de irrationele stroming baan
(men denke alleen maar aan
een boek als Ondergang van
het avondland van Oswald
Spengler) die zich verzet te
gen de moderne techniek en
terug wil naar het verleden,
terug naar de stoere ger-
maanse mentaliteit. Heideg
gers boek voegt zich in die ir
rationele stroming die een in
breuk vormt op de dan gedo
ceerde filosofie. Heidegger
oriënteerde zich nadrukke
lijk op zijn (joodse) leermees
ter Edmund Husserl (die hij
naderhand van de universi
teit zou verbannen), de
grondlegger van de fenome
nologie, die richting in het
denken waarin nadrukkelijk
de rechten van de beleving
van het subject tegenover de
obiectief, natuurwetenschap
pelijk vaststelbare werkelijk
heid worden opgeëist. In
Sein und Zeit gaat Heidegger
een stap verder dan zijn ooit
zo gerespecteerde leermees
ter en spreekt hij over het
authentieke en het niet-au-
thentieke bestaan. Het is dui
delijk waar Heideggers sym
pathie naar toe gaat en in de
loop van zijn carrière maakt
hij er ook geen geheim van
wie dat authentieke bestaan
belichaamt.
Een andere element is het
sterk nationalistische karak
ter ervan. Naast het oude
Grieks meende Heidegger
dat alleen het Duits op grond
van zijn vormenrijkdom ge
schikt was om het bestaan op
filosofische wijze te verwoor
den. Als de Fransen gaan fi
losoferen, gaan ze Duits spre
ken, zei Heidegger. Het
meest verwonderlijke is dat
hij in zekere zin ook nog zijn
gelijk kreeg: de Fransen heb
ben het langst aan de lippen
van Heidegger gehangen en
de onthullingen van Farias,
niet voor niets uiteraard het
eerst in het Frans gepubli
ceerd, hebben in Frankrijk
voor de grootste verwarring
gezorgd.
Verdediging
Heidegger wilde, met name
in Sein und Zeit, een ant
woord geven op wat hij - en
vele anderen onder wie niet
de kleinste geesten - zagen
als de decadentie van zijn
tijd. Achteraf kunnen we -
gemakkelijk, het is waar, -
vaststellen dat het geen juist
antwoord is geweest. Het kon
als zuiver germaans, nationa
listisch worden opgevat,
maar anderen zagen er een
heroïsche verdediging in van
het bedreigde individu. Het
zou ook door hen die in het
geheel geen sympathie koes
terden voor het nationaal-so
cialisme als een vruchtbare
basis worden gebruikt: door
de Franse existentialistische
denkers bijvoorbeeld.
Onbegrijpelijk blijft het ech
ter dat Heidegger geen af
stand nam van Hitier toen
het duidelijk was tot welke
brute excessen diens optre
den leidde. En dit geldt hele
maal toen duidelijk was ge
worden hoe de Endlösung
van het jodenvraagstuk er in
de praktijk uitzag. Veelzeg
gend is de getuigenis die Fa
rias ontleent aan de autobio
grafie van de filosoof Karl
Jaspers. Tijdens een gesprek
in juni 1933 vroeg Jaspers
aan Heidegger: „Hoe denkt u
dat een onbeschaafde man als
Adolf Hitler Duitsland zal
kunnen besturen?" Heideg
ger antwoordde: „De bescha
ving is niet van belang. Let
eens op zijn fijne handen!"
Dat Heidegger nooit publie
kelijk afstand heeft kunnen
en willen nemen van zijn
sympathieën voor het natio
naal-socialisme kan alleen
maar verklaard worden uit
het feit dat het een verlooc
hening zou hebben ingehou
den van zijn diepste filosofi
sche oriëntaties.
Maar de interessantste en
meest ter zake doende vraag
in dit hele debat rond Hei
degger: in hoeverre diens op
vattingen een substantiële
bijdrage vormden voor de
nazi-doctrine, beantwoordt
inquisiteur Farias negatief.
Heidegger is voor wat zijn di
recte werkzaamheid betreft,
een van die talloze kleine
fiionnen geweest. Zijn filoso-
ie was te moeilijk en te veel
zinnig om werkelijk die in
vloed te kunnen uitoefenen.
PAUL VAN VELTHOVEN
Victor Farias: Heidegger
en het nazisme. Prijs f 47,-.
Uigave Gooi Sticht. Hil
versum.
CHILI heeft deze week duidelijk gemaakt wat het n^
ger wil: in meerderheid heeft het Chileense volk ji
volksraadpleging „no" gezegd tegen generaal Augustd
chet, die vijftien jaar lang met ijzeren vuist het land rel
en onder wiens bewind intimidatie en terreur tot n<
machtsmiddelen van de overheid werden verheven.
Overigens heelt zo'n veertig procent van de CW
met „si" te kennen gegeven nog wel verder te willen r
dictator, waarschijnlijk vervuld van zorg of het Chili
Pinochet economisch wel voor de wind zal blijven ga(.
bestaat inderdaad een redelijke welstand, zij het uitslr
voor de burgerlijke middenlaag, terwijl het land voor I
merikaanse verhoudingen bovendien een aanzienlijke f
mische groei en een geringe inflatie kent.
AlS de militairen geen roet in het eten gooien (want t
wettelijk behouden zij, ondanks het massale „no", zee!
macht) ligt de weg naar democratie open, ook al is di
nog erg lang. En als de uit zestien partijen bestaande o
tie niet op haar tellen past kan het even goed de weg ni
anarchie of naar een nieuwe staatsgreep zijn. Binnen d'
positie is nauwelijks iemand van voldoende formaat C
Chilenen rond zich te kunnen verzamelen. Verdeel
binnen de oppositie dreigt. Voor de Chileense oppositie]"
en is na het massale „no" de moeilijke en gevaarlijk
begonnen, waarin zij het eens moeten worden over wa
moet inhouden.
Ook in de Britse Labourpartij schuiven de panelen,
deze week gebleken op het congres van de partij in B^
pool. Na drie vernietigende verkiezingsnederlagen tege^
Conservatieven lijkt bij een deel van de Labourleiding I,
zaam het besef door te dringen dat de tijd van even omT.
bare als onverzoenlijke standpunten op met name so^'
economisch terrein voorbij is - als de partij tenminst^,
nog kans wil maken op de regering. De maatschappe(
verhoudingen in Groot-Brittannië zijn sinds Margaret 'L
cher in 1979 aan de macht kwam ingrijpend gewijzijgd..(
de Labourpartij leken al die veranderingen echter voor^
zijn gegaan. n
MAAR sinds de verkiezingsnederlaag van vorig jaar zij?
een aantal Labourleiders, onder wie Neil Kinnock, de d
opengegaan. Realisme en pragmatisme is de combiji
waarmee zij zich uiteindelijk toegang hopen te versch&
tot Downingstreet 10, de ambtswoning van de Britse ees
minister. In Kinnocks opvatting betekent die nieuwe Ijr
onder meer aanvaarding van de vrije-markteconomie, j/
nationalisaties van grote bedrijven, geen eenzijdige ontwg
ning, een pro-Europese opstelling en een verdere bepeijl
van de macht van de vakbonden binnen de Labourpart
Op het congres in Blackpool heeft Kinnock al een a
van dergelijke heilige huisjes omver* kunnen*'kegelen.'1 <j
positie is dan ook onmiskenbaar versterkt. Maar juist 0[
van de terreinen waarop Labour vorig jaar de verkiezi]
verloor; de eenzijdige ontwapening, is hij er nog niet ii
slaagd de radicale linkervleugel onder controle te brer^j
De extremisten hebben daarbij de steun gekregen var
vakbonden, die niet kunnen verkroppen dat de partijlei)
eindelijk tot de conclusie durft te komen dat landelijke
tiek veel méér is dan vakbondspolitiek en terecht vrezen)
hun invloed nog verder wordt teruggebracht.
GELUKKIG voor Neil Kinnock duurt het nog tot uite
1992 voordat Groot-Brittannië opnieuw naar de stenl
moét. En er is voorlopig geen ontwikkeling denkbaar wj
door dat eerder zou moeten gebeuren. De tijd tot dan
Kinnock prima gebruiken om Labour verder om te vorj
tot een partij van deze tijd. Want alleen als Labour op
manier haar geloofwaardigheid herwint, krijgen de Bri§§
bij de volgende stembusstrijd een echte keus. II
Guur
Herfstweer
DE BILT (KNMI) De eerste
helft van vandaag is er tijde
lijk wat minder wind en bo
vendien is er wat meer zon
tussen de buien door. In de
loop van de middag neemt de
bewolking echter weer snel
toe op de nadering van een
nieuwe oceaandepressie, die
opnieuw veel regen en buien
gaat brengen. De meeste regen
zal in de nacht van zaterdag
op zondag vallen. Daarna
klaart het opnieuw op en krij
gen de buien weer de over
hand. Het temperatuurniveau
blijft met dit alles met waar
den rond de dertien graden
aan de lage kant. De westelij
ke wind, die aan de kust af en
toe stormachtig is, maakt het
weerbeeld extra herfstig.
'Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor morgen en maandag:
Zuid-Scandinavië: wisselend
bewolkt en enkele buien. Mid-
dagtemperatuur omstreeks 9
graden.
Britse Eilanden: veranderlijke
bewolking en enkele buien,
maandag perioden met zon en
vooral in het zuiden droog.
Middagtemperatuur ongeveer
van 9 graden in het noorden
tot lij, graden in zuid-Enge-
land.
Duitsland, noord-Frankrijk en
Beneluxmorgen van het wes
ten uit veel bewolking met re
gen, gevolgd door buien,
maandag ook af en toe zon en
nog een enkele bui. Middag-
temperatuur morgen ongeveer
15 graden, maandag iets kou
der.
Zuid-frankrijk, noord-Spanje
en noord-Portugal: morgen
van het noorden uit bewol
king, gevolgd door af en toe
regen. Maandag opnieuw op
klaringen. Middagtemperatuur
21 tot 25 graden.
Zuid-spanje, zuid-Portf
Italië en Joegoslavische
Griekse kust: perioden I
zon en droog. Middagtemn
tuur van 25 tot 30 gradert|
Alpengebied: morgen peril
met zon, maar in de loopi
de dag van het westen uit
bewolking, gevolgd door
gen. Maandag enige tijd
bewolking en af en toe
later van het westen uit o
ringen.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Eindhoven
Oen Heidel
Zuld-Llmbur
Aberdeen
Barcelona
Budapest
Bordeaux
regenbui 14 10
hagelbui 14 12
regenbui 13 0
Innsbruck xw. bew.
Istanbul onbew.
Klagenturt regenbui
Kopenhagen halt bew
Las Palmas I. bew.
Luxemburg
halt bew. 32 26
New Orleans onbew.
Paramaribo hall bew.
Palm Beach I. bew,
Rlo do Janeiro
Sao Paolo
Seoul
Singapore
