I
Sterren in de slag voor
de Amerikaanse stembus
Italiaanse onderduikers
verdrongen en vergeten
hina weet zich nog geen raad met mil jonairs
CeidaeSowcwit
DRAMATISCH LAGE OPKOMST GEVREESD BIJ VERKIEZINGEN
VERKIEZINGEN '88
Belgrado lijdt
onder smog,
lawaai en stof
JITENLAND
ZATERDAG 1 OKTOBER 1983 PAGINA 7
KING In de Chinese
ivincie Liaoning heerst
/ige verdeeldheid over
vraag of het toelaat-
ir is, dat miljonairs lid
rden van de Commu-
tische Partij. Volgens
officiële nieuwsagent-
iap Nieuw China is het
ir het eerst dat de partij
lonfontreerd wordt met
ingewikkelde pro-
1 em.
debat gaat om de 34-jarige
Xigui, een boer die op het
teland woont aan de rand
de provinciale hoofdstad,
nyang. Zijn verzoek om toe
reden tot de partij is tot nog
toe niet ingewilligd. Maar de
heer Liu is ook geen gewone
boer.
Negen jaar geleden nam hij al
z'n spaargeld op en leende zo
veel als hij maar kon krijgen.
Met dat geld schafte hij een
oude truck aan. En dan kun
nen tegenwoordig ook in Chi
na dubbeltjes kwartjes
worden, zo is gebleken.
Lui Xiguis doet uitstekende
zaken met zijn particuliere
transportbedrijf. Naar ver
luidt, zouden de vaste activa
van zijn onderneming op 5,2
miljoen yuan (omgerekend bij
na drie miljoen gulden) ko
men. Hij heeft een wagenpark
van 49 vrachtauto's en 240
werknemers in dienst.
Zo kwam het dat toen Liu z'n
aanvraag indiende om toe te
treden tot de Communistische
Partij, de provinciale partij
functionaris die zijn aanvraag
moest beoordelen zei: „Ik zit
nogal in de knoop met die
aanvraag. Kan de eigenaar
van een bloeiend particulier
bedrijf nu wel of niet lid
worden van de partij?". Zijn
bezorgdheid vloeit voort uit de
statuten van de Communisti
sche Partij, waarin staat dat
partijleden afkomstig moeten
zijn van het proletariaat.
De provinciale partij zit nog
steeds met de handen in het
haar en heeft het publiek uit
genodigd z'n mening te geven
ten aanzien van dit probleem.
Liu is altijd een voorbeeldig
staatsburger geweest, die ruim
een miljoen yuan aan de staat
heeft geschonken in de vorm
van belastingen en tienduizen
den yuan heeft gedoneerd aan
de plaatselijke welzijnszorg, zo
laat het nieuwsagentschap we
ten.
Bovendien hebben enkele
honderden partijleden schrif
telijk laten weten dat ze Liu's
verzoek ondersteunen. Een lid
schreef vol lof over de „pio
niersrol van de miljonair die
de dorpelingen leidt in hun
strijd voor algemene wel
vaart".
Anderen daarentegen, voeren
aan dat miljonairs hun rijk
dom vergaren door hun werk
nemers uit te buiten. Het is be
spottelijk, vinden ze, dat zo ie
mand met hart en ziel commu
nist zou kunnen worden en
zich zou inspannen om de uit
buiting van de arbeiders af te
schaffen.
Omdat het aantal particuliere
ondernemingen dat mensen in
dienst heeft hand over hand
toeneemt, zal Liu Xigui wel
niet de enige blijven die met
een dergelijk verzoek komt.
En wat nog belangrijker is: het
geval Liu is symptomatisch
voor de problemen die de Chi
nese leiders kunnen verwach
ten als ze krampachtig zullen
proberen de economische ont
wikkelingen in het land en de
theorieën van het socialisme te
rijmen.
En inderdaad, het ziet er naar
uit dat er spoedig geen ruimte
meer zal zijn voor het onder
nemerschap oude stijl, dat
schijnbaar zorgeloos jaar in,
jaar uit verlies bleef lijden.
Faillissementen zullen de
lucht zuiveren, zo luidt de vi
sie van de regering ten aan
zien van een efficiënt China.
Toch blijft China officieel vol
houden dat het niet de kapita-
lische weg inslaat. De regering
zegt dat ze veel kan leren van
het kapitalisme. En dat de as
pecten die uiteindelijk overge
nomen worden in feite geen
kapitalisch karakter hebben,
maar neutraal zijn en daarom
toepasbaar zijn op het socialis-
Dergelijke omslachtige uiteen
zettingen over hoe de econo
mische ontwikkeling van Chi
na in z'n werk gaat, geven
aanleiding tot lange commen
taren in de kranten en tijd
schriften. En dat ze beslist niet
overtuigend overkomen mag
wel duidelijk zijn.
Intussen duurt dit theoretische
gekrakeel voort, terwijl Liu
Xigui met smart afwacht of hij
het felbegeerde lidmaatschaps
plaatje van de Communisti
sche Partij mag ontvangen.
Eén ding staat echter vast. An
dere Chinezen zullen niet na
laten pogingen te ondernemen
Liu en zijn economische won
der naar de kroon te steken.
CATHERINE SAMPSON
(c) The Times
WASHINGTON De re
clamespotjes verschijnen
bijna dagelijks op de tele
visie. In eentje daarvan
schittert president
Reagan. En de sterren
van Hollywood hebben
ook hun steentje bijgedra
gen. Vooraanstaande De
mocraten verschijnen in
beeld en spreken met
liet geveinsde trots over
'oormalige president-
chappen.
Deze reclamecampagne wordt
echter niet gefinancierd door
de aanhang van de kandida
ten Bush of Dukakis en er
wordt ook niet om steun ge
vraagd voor één van beide
kandidaten. De campagne is
er op gericht de Amerikanen
over te halen toch maar voor
al te gaan stemmen. Het ge
vaar bestaat namelijk dat de
komende verkiezingen de
laagste opkomst sinds jaren
zullen vertonen.
Gevreesd wordt dat minder
dan de helft van alle kiezers
een bezoekje zullen brengen
aan de stembus op 8 novem
ber a.s. een droevige bla
mage voor het democratische
proces in een land dat prat
gaat op z'n burgerrechten.
Geen inspiratie
De blaam treft in de eerste
plaats vice-president George
Bush en gouverneur Michael
Dukakis. Ze inspireren ge
woon niet. Ze slagen er niet in
het land op te zwepen. Ze
worden er zelfs van beschul
digd de meest saaie presi
dentskandidaten van de laat
ste decennia te zijn, die zo ver
zijn gekomen omdat er sim
pelweg geen betere kandida
ten waren.
Dit is niet nieuw. Iedere ver
kiezingsverslaggever klaagt
dat de presidentiële titelpre-
tendenten steeds' uit dezelfde
kringen komen en slecht ge
kwalificeerd zijn. En ze wee
klagen ook stuk voor stuk
over de lage opkomst in de
Verenigde Staten in vergelij
king met Europa.
In 1984, met een president op
het hoogtepunt van zijn popu
lariteit, bracht zestig procent
van de kiezers z'n stem uit. In
1980 en 1976 bedroeg de op
komst slechts 55 procent.
Over dit fenomeen zijn tal
van boeken geschréven en
onderzoekers hebben vastge
steld welke motieven en
Met tv-spotjes, stickers en advertenties worden Amerikanen
opgeroepen te gaan stemmen. In voorgaande jaren hadden
dergelijke pogingen weinig succes. foto: ap
krachten de mensen ervan
weerhouden te gaan stern-
Deze keer ziet de zaak er ech
ter nog somberder uit dan an
ders en hieraan liggen ver
schillende redenen ten grond
slag. De belangrijkste is de
wijze waarop de campagnes
gevoerd werden. Dit is een bij
voorbaat vruchteloze verkie
zing, met als kenmerken een
tonigheid, vaagheid en gebrek
aan politieke betrokkenheid.
Het aangaan van verbintenis
sen wordt zo gevaarlijk geacht
en specifiéke beloftes worden
zo lastig gevonden, dat de
campagneleiders en publici
teitsagenten de kandidaten
beperken tot het uiten van
cliché's: „betere banen tegen
betere lonen" en „let op mijn
woorden: geen nieuwe belas
tingen".
Zowel de Democraten als de
Republikeinen geloven heilig
dat de moraal van Reagans
verpletterende overwinnin
gen luidt dat een vaag, chau
vinistisch optimisme méér
stemmen oplevert dan een
uitgesproken begaanheid met
rivaliserende belangengroepe
ringen. Bovendien nebben
beide partijen zo hun eigen
redenen voor het vermijden
van brede discussies.
De campagnemanagers van
Bush evenals de regisseurs
van de ongelukkige senator
Dan Quayle zijn uiterst be
dacht op blunders. Er zijn al
zoveel versprekingen en fla
ters tussendoor geglipt, dat er
ernstige bezorgdheid bestaat
dat Bush, een man die niet di
rect bekend staat om zijn ver
bale talent, bij een volgende
mogelijke afwijking van het
zorgvuldig doorgelichte script
in het moeras belandt.
En Dukakis, die met succes de
eeuwig bekvechtende fracties
van de Democratische partij
tot een redelijk eensgezinde
vechtmachine heeft gesmeed,
heeft politieke omzichtigheid
tot een heersende filosofie
verheven.
Zelfs de lang verwachte tele
visiedebatten waren zo geëns
ceneerd, dat er nauwelijks
van een discussie tussen de
twee hoofdrolspelers sprake
was. Allebei hadden ze de do
delijke zinsneden uit hun
hoofd geleerd, waarmee ze
hoopten de ander in verwar
ring te brengen. Voor een
stuk of twintig onderwerpen,
waarvan ze dachten dat die
zouden worden voorgelegd,
was van tevoren al een twee
minuten durend relaas inge
studeerd.
Zo is opnieuw ook veel werk
gemaakt van de reclamecam-
Cagne voor de televisie, waar-
ij het in toespraken alleen
maar draait om dat kleine
brokje informatie van 15 se
conden, dat het zo goed doet
in het jounaal van zeven uur
en om beelden die actie, ener
gie en spanning uitstralen.
En het werkt, zo weten de
media adviseurs. Maar waar
ze geen rekening mee hiel
den, was dat gefrustreerde
persmensen, woedend omdat
ze ruwweg opzij geschoven
werden om plaats te maken
voor de camera's, zich zouden
wreken door alle campagne
foefjes te onthullen. Breed
uitgemeten in de kranten
Niet alleen tv-sterren roepen de kiezers op te gaan stemmen.
De Democraat Jesse Jackson is al vanaf het begin van de
campagne bezig vooral zwarten ertoe te brengen zich als kie
zer te laten registeren. In de hoop natuurlijk, dat daardoor de
Democraat Dukakis tot president zal worden gekozen.
foto: ap
stond te lezen, hoe het imago
en de kandidaat gemanipu
leerd werden.
Het resultaat is dat de lezers
en kijkers zich bedrogen voe
len. In wezen komt het er op
neer dat ze onbelangrijk zijn
als deelnemers aan een poli
tieke dialoog en dat ze slechts
als achtergrond dienen. Als
gevolg daarvan stellen gewo
ne burgers zich tamelijk cy
nisch op ten aanzien van het
hele proces.
De ontluisterende onthullin
gen over de manier waarop
campagnes werkelijk gevoerd
worden en het keiharde rea
lisme van president Reagans
voormalige topadviseurs, deed
de indruk ontstaan dat de spot
wordt gedreven met de kie
zers' goedgelovigheid. Velen
voelden zich dan ook beledigd
en boos.
De campagnes op zich kun
nen ook maar weinig kiezers
bekoren. Ze hebben allang
hun interesse verloren in een
campagne die zich al jaren
lijkt voort te slepen. Ze zijn
het niet eens met de negatieve
publiciteit alhoewel ieder
een weet dat het wel effect
heeft. De beledigingen die
vandaag de dag over en weer
vliegen zijn slechts een bloe
deloze afspiegeling van de
scheldkanonnades waaraan de
presidentskandidaten van de
vorige eeuw zich te buiten
gingen. De schuld voor de ne
gatieve stemming en de uitge
kookte campagnevoering
wordt de pers in de schoenen
geschoven. Het is meer dan
eens gebeurd dat met de cam
pagne meereizende verslagge
vers werden uitgejouwd door
het publiek, op het moment
dat ze hun plaatsje naast het
podium innamen.
Op hun beurt maken pers
mensen zich weer kwaad over
het feit dat ze voortdurend op
een afstand worden gehouden
en dat hen slechts af en toe
een uitgekauwd brokje wordt
toegeworpen. Ze verwijten
zichzelf en elkaar nu dat ze te
laf zijn geweest. „In plaats
van doortastend en kritisch
was de berichtgeving onver
schillig, minzaam en passief",
luidde onlangs een commen
taar in de New York Times.
Het gevolg is dat de kiezers
uitwijken naar de sportpagi
na's en het televisiekanaal
met de Olympische Spelen en
de hele verkiezing aan hun
laars lappen.
MICHAEL BINYON
(c) The Times
Dlini vaardigde een aantal wetten uit die de bewegingsvrij-
ivan joden ernstig inperkte. Niettemin schreef hij over de de-
ftaties:jullie kunnen alle uitvluchten aangrijpen die je maar
t verzinnen om te verhinderen dat ook maar één jood wordt
jewezen".
i» foto: sp
(Van onze correspondent
Gerard Kessels)
ROME De Italianen
kennen de naam niet van
de kapper van Roncabello
die gemarteld werd door
de Duitse bezetter, maar
die weigerde te zeggen
waar enkele joodse fami
lies waren ondergedoken.
De Italianen worden niet
graag herinnerd aan de jo
denvervolgingen in hun
land. De holocaust is een
vergeten hoofdstuk uit de
hedendaagse geschiedenis.
Merkwaardig, want niet
alleen de kapper van
Roncabello, maar vele
duizenden Italianen heb
ben er voor gezorgd dat
ongeveer 85 procent van
de Italiaanse joden de oor
log overleefde.
Het is een lugubere optelsom
van mensenlevens, maar toch:
In Denemarken en Italië had
den de joden de meeste kans
de barbaarse vervolgingen te
overleven. Tot nu toe is nau
welijks nagegaan hoe dat
kwam. Een Amerikaanse ge
schiedkundige van Italiaanse
afkomst, Susan Zuccotti, heeft
daar verandering in gebracht.
Haar boek „De holocaust in
Italië" heeft een discussie op
gang gebracht, die voor velen
nog steeds pijnlijk is. Pijnlijk
bij voorbeeld voor de Italiaan
se intellectuelen en het Vati-
caan, die op beslissende mo
menten zwegen. Zo keek paus
Pius de Twaalfde werkeloos
toe hoe de Duitsers, onder zijn
ramen, het getto van Rome in
oktober 1943 ontruimden. Ook
daarna kwam er geen woord
van protest uit de mond van
paus Pacelli.
Het verzet kwam niet van de
intellectuelen, maar van de ge
wone mensen, van de gewone
priesters. Veel priesters namen
joodse vluchtelingen op. Non
nenkloosters lapten alle regels
aan hun laars en boden zelfs
joodse mannen onderdak. Ste
delingen en boeren hielpen
vaak zoveel ze konden. Vaak
wist een hele dorpsgemeen
schap waar joden ondergedo
ken zaten, maar niemand tipte
de Duitsers. Hoewel er natuur
lijk ook in Italië anti-semitis-
me voorkwam, had verreweg
het grootste deel van de bevol
king een instinctieve afkeer
van de maatregelen tegen de
joden.
Weinig joden
In tegenstelling tot bij voor
beeld Duitsland, Oostenrijk en
Oost-Europa had Italië geen
anti-semitische traditie. Dat
kwam voor een belangrijk
deel door het simpele feit dat
er in Italië maar weinig joden
waren. Toen de Duitsers na
jaar 1943 het land bezetten,
telde Italië slechts 45.200 jo
den. De Italiaanse joden waren
volledig in de samenleving op
genomen. Met uitzondering
van enkele grote steden waren
er geen joodse wijken en buur
ten.
Maar het geringe aantal joden
verklaart niet alles. Italië
werd pas in het midden van
de vorige eeuw langzaam een
eenheid. De Italiaanse eenheid
werd uiteindelijk bereikt met
de definitieve nederlaag van
de reactionaire en anti-semiti
sche krachten. Wie daarom in
het moderne Italië anti-semi-
tisch '"^as telde eigenlijk niet
mee. Anti-semitisme hoorde
bij een tijdperk dat voor altijd
voorbij was. Geen wonder dat
de Italiaanse joden het ko-
'ningshuis Savoie, dat de stoot
gaf tot de nationale eenheid,
verafgoodden. Als geen andere
bevolkingsgroep identificeer
den zij zich met de staat. Itali
aanse joden waren patriotten.
Ook het Italiaanse fascisme
was oorspronkelijk niet anti
semitisch. Mussolini, die in
1922 aan de macht kwam, had
tal van joden in hoge functies
in het regeringsapparaat en in
het leger. Toen de „Duce" in
1938 en '39 een aantal rassen
wetten afkondigde deed hij dat
met name om Hitier te laten
zien hoe serieus hij het bond
genootschap met Duitsland
nam. Dat maakte de wetten er
echter niet minder ernstig om.
Er werden geen joden meer
toegelaten tot openbare scho
len, het huwelijk tussen joden
en niet-joden werd verboden,
joden mochten geen grote fa
brieken leiden, geen uitge
strekte terreinen bezitten. De
joden, zo toegewijd toch aan de
staat, mochten niet meer
dienst doen in het leger, ze
mochten geen Italiaans huis
personeel hebben, niet meer
bij de overheid werken, bij
banken, bij verzekeringsmaat
schappijen.
Mussolini ging echter niet zo
ver dat hij de nazi's in hun
moorddadigheid volgde. „Tot
de Duitse bezetting in 1943
droeg de regering van Mussoli
ni niet één jood ter deportatie
over aan de nazi's. Het lukte
de nazi's zelfs niet de joden te
rug te krijgen die vanuit
Duitsland naar Italië waren
gevlucht", schrijft Zuccotti.
Deportaties
In de periode dat Duitsers en
Italianen als bondgenoten nog
schouder aan schouder voch
ten in Oost-Europa hielden de
Italianen de joden de hand bo
ven het hoofd. Waar ze kon
den saboteerden ze met subtie
le methodes de deportaties.
Soms werden Duitse opdrach
ten gewoon genegeerd. Dat
was het geval in Kroatië waar
de Italiaanse bezettingstroepen
weigerden razzia's te houden
voor de Duitsers. In februari
1943 deed de Duitse minister
van Buitenlandse Zaken Von
Ribbentrop zijn beklag daar
over in Rome. Wat toen ge
beurde is typerend. De Itali
aanse commandant in Kroatië
portesteerde scherp toen Mus
solini hem het verzoek van
Ribbentrop meedeelde alle jo
den naar Duitsland te sturen.
„Okay, okay", suste Mussolini
de verontwaardigde militair,
„ik ben gedwongen mijn goed
keuring te geven aan de uit
wijzing van de joden, maar jul
lie kunnen alle uitvluchten
aangrijpen die je maar kunt
verzinnen om te verhinderen
dat ook maar één jood wordt
uitgewezen. Zeg maar dat we
niet genoeg boten hebben om
ze over zee te vervoeren en
dat er geen mogelijkheid is om
ze over land te laten reizen".
De moeilijkste periode voor de
Italiaanse joden kwam toen de
Duitsers najaar 1943 het land
bezetten. De woede van de na
zi's was groot. Hun bondgenoot
Mussolini was afgezet en Italië
had de kant gekozen van de
geallieerden. De Duitsers be
gonnen op grote schaal met de
deportaties naar de gaskamers,
die voortduurden tot het
grootste deel van het land in
de zomer van 1944 was be
vrijd. De bijna 7.000 Italiaanse
slachtoffers van de jodenver
volging vielen vrijwel allen in
deze periode.
Ook nu probeerde de Italiaan
se burocratie te redden wat er
te redden viel. Het hoofd van
de vreemdelingendienst van
de stad Fiume liet in het ge
heim alle dossiers en namenlij
sten die betrekking hadden op
de joden verniétigen. Vervol
gens gaf hij de ambtenaren
van de burgerlijke stand op
dracht geen informatie over
joden te verstrekken zonder
hem eerst te waarschuwen.
Zodoende kwam hij te weet
wanneer er razzia's dreigden
en kon hij de joden waarschu
wen. De moedige ambtenaar
stierf kort voor het einde van
de oorlog in het concentratie
kamp Dachau. Ook in Rome
verstopte het hoofd van de
vreemdelingendienst dossiers
en veranderde hij namen. De
voorbeelden van carabinieri
die joden hielpen zijn legio.
De Italiaanse joden overleef
den in meerderheid ook omdat
zé net als hun landgenoten
grote individualisten waren.
Ze waren gewend hun eigen
f»lan te trekken. In tegenstel-
ing tot Nederland lukte het in
Italië nooit een Joodse Raad
op te richten als doorgeefluik
voor de bevelen van de nazi's.
Susan Zuccotti kan niet pre
cies aangeven waarom in Ita
lië zoveel meer joden overleef
den dan in andere landen. Had
het te maken met het volkska
rakter? Italianen zijn gewend
de staat niet voetstoots te vol
gen. Regels en wetten worden
naar believen „geinterpre-
teerd" of regelrecht ontdoken.
„Heeft de Nederlandse en
Duitse traditie van gehoor
zaamheid aan de autoriteiten
er toe bijgedragen dat slechts
zo'n laag percentage van joden
overleefde?", zo vraagt Zuccot
ti zich tf.
BELGRADO De strijd
tegen de smog boven één
van 's werelds meest ver
vuilde hoofdsteden maakt
het er voor de inwoners
van Belgrado niet gemak
kelijker op.
De bouwwerkzaamheden
aan een enorm centraal ver
warmingssysteem betekenen
extra overlast in een stad, die
al wordt geteisterd door la
waai, stof en verkeersopstop
pingen. Belgrado werkt aan
de grootste renovatie sinds
de wederopbouw na de ver
woestingen van de Tweede
Wereldoorlog. Het centrale
verwarmingssysteem moet er
voor zorgen dat in de toe
komst niet, zoals in elke win
ter, vieze dikke rook vol
zwaveldampen uit de duizen
den schoorstenen opstijgt. De
smog is soms zo dik, dat de
overkant van rivieren die de
stad doorsnijden niet meer te
zien is. Maar door de werk
zaamheden in de stad is het
de hele zomer onmogelijk ge
weest een gesprek te voeren
op straat of in een cafe. Het
lawaai van de drilboren
overstemde alles. Buldozers
voegden nog stofwolken en
stinkende uitlaatgassen aan
de ellende toe.
Verkeersdrukte
De tweede belangrijke bron
van luchtverontreiniging,
het razend drukke verkeer,
verstopt door de werkzaam
heden aan de stad nu hele
maal de straten. De afgelo
pen tien jaar hebben lucht-
metingen op de tien drukste
kruispunten altijd een veel te
hoge concentratie lood aan
getoond. 's Winters is het
roet-gehalte in de lucht on
geveer drie keer zo hoog als
maximaal aanvaardbaar is,
en hetzelfde geldt voor de
concentratie zwaveldioxide.
De bekende radiopresentator
Djoko Vjestica voert elke dag
campagne om de belangrijk
ste verkeersader van de stad,
de Maarschalk Titostraat,
verkeersvrij te maken.
Alleen een strakke verkeers
regeling of een metro kan de
1,4 miljoen inwoners van de
stad enige verlichting bie
den. Maar de stad zegt dat ze
zich geen ondergrondse kan
permitteren, vooral ook om
dat het geld wordt opgeslokt
door het centrale verwar
mingssysteem, een nieuw
spoorwegstation en door de
reparaties van de stadsbus
sen, die 's winters zowat elke
dag met panne staan. De stad
wil ook een nieuwe rondweg
bouwen om het snelverkeer
om de hoofdstad te leiden.
Nu gaat al dat verkeer dwars
door het stadscentrum.
Begin september, toen de te
rugkerende vakantiegangers
de verkeerschaos nog hope
lozer maakten, opende het
dagblad Vercernje Novisti
met de kop „Het spitsuur
duurt de hele dag". Toen de
temperatuur deze zomer tot
boven de veertig graden cel-
cius steeg nam het aantal
hartaanvallen in de toeteren
de verkeersopstoppingen fors
toe.
Nieuw gezicht
Het stadsbestuur heeft be
loofd dat het centrum op 20
oktober, bevrijdingsdag in
Belgrado, een nieuw gezicht
zal hebben, maar het is on
waarschijnlijk dat het werk
tegen die tijd geklaard zal
zijn. In het hart van de stad
moet een groot met graniet
betegeld plein komen en een
oase van groen tussen het
Nationaal Museum, het Na
tionaal Theater en het be
langrijkste winkelcentrum.
Maar het standbeeld van de
negentiende eeuwse held
Kez Mihajlo op het plein is
nog omgeven door puin en
zeven meter hoge zandho
pen. Het plein moet eèn aan
vulling zijn op het vorig jaar
geopende verkeersvrije Knez
Mahajlo-winkelcentrum.
De grootscheepse plannen
worden vertraagd door de
schat aan oudheden die bij
de graafwerkzaamheden aan
de oppervlakte kwam. Voer
voor archeologen, maar de
arbeiders werd het soms te
veel. Vecernje Noviosti
schreef hoe de grondwer
kers, „doodziek van de
voortdurende vondsten", een
waardevolle Romeinse tablet
met inscripties hadden weg
gegooid. Maar een antieke
loden sarcofaag en een ware
schat aan gouden zeventien
de eeuwse munten werden
met meer respect behandeld
en zullen binnnenkort ten
toongesteld worden.
Voor de meeste inwoners
van Belgrado is de belangrij-
ste beloning van het door
staan van een zomer vol stof,
lawaai en overlast het terug
dringen van de luchtveront
reiniging. „Het enige dat ik
wil is winterlucht ademen
zonder erin te stikken", zo
verwoordde de bejaarde Jova
Rajkovic de stemming. „Al
het andere is alleen maar
moor-meegenomen".
