Rabbijn Soetendorp wil in
1995 mondiaal jubeljaar
Bijbelvertaling versterkt
kleine gemeenschappen
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Shamir feestredenaar bij Christelijke Ambassade
kerk
wereld
beroepingen
Doelstellingen Conciliair Proces
Beraad blanke en zwarte
NG-kerken uitgesteld
weer
Nationaal
Revalidatie voo^/
QeidtxiQowtaxd
MAANDAG 26 SEPTEMBER 1988 PaJNN
JERUZALEM De Israëlische minister-president Jitschak
Shamir is de feestredenaar bij de Loofhuttenconferentie, die de
Christelijke Ambassade onder het thema „Het Koninkrijk
Gods" vanaf gisteravond bij de grotten van Qumran in de na
bijheid van de Dode Zee houdt. Volgens de christelijke ambas
sade is Jezus tijdens het Loofhuttenfeest geboren en niet met
Kerstmis.
Op de conferentie worden zo'n 5.000 evangelische christenen
uit 35 landen verwacht, waaronder de Sovjetunie, Hongarije en
Roemenië. Behalve toespraken zijn er muziekuitvoeringen en
wordt er een optocht door de straten van Jeruzalem gehouden.
De Christelijke Ambassade te Jeruzalem werd in 1981 opge
richt. Ze steunt de gedachte van een groot Israël. De kerken in
het Middenoosten moeten niets van de Christelijke Ambassade
hebben wegens haar felle pro-Israël- en niet minder felle anti-
Arabische houding.
Zorg is een kostbare
schat die men alleen
zijn vrienden toont
Malagagisch spreekwoord
•Of sctf
DEN HAAG Rondom het
Conciliair Proces van de We
reldraad van Kerken (CP)
vinden de komende tijd tal
rijke bijeenkomsten plaats in
de Haagse en Leidse regio.
Artikelen over deze en elders
in het land gehouden bijeen
komsten zullen herkenbaar
zijn aan bovenstaand vignet.
Als service aan de geïnteres
seerde lezers publiceren, wij
op gezette tijden een agenda
met daarin informatie over
gebeurtenissen in het ver
spreidingsgebied van onze
krant over het Conciliair
Proces.
Belanghebbenden kunnen
gegevens voor deze CP-agen-
de sturen naar de kerkredak-
tie van Het Binnenhof/Leid
se Courant, postbus 9, 2501
CA Den Haag, onder vermel
ding van „agenda CP".
Zaterdag 1 oktober
Werkgroep Zoetermeer,
Emmaus Mavo, Kurt Weilro-
de 33 (10.30 uur): Informatie
dag met onder andere Hans
Bouma, Jan ter Laak en Har
ry de Lange (inl. 079-168368)
Woensdag 12 oktober
Stuurgroep Voorburg, De
Voorhof bij Oude Kerk (20.00
uur): Herman Noordegraaf
over Werkloosheid, sociale
zekerheid en armoede in Ne
derland.
Zaterdag 15 oktober
EVP Den Haag. Fatimakerk
Escamplaan (10.15 uur):
„(On-)gerechtigheid van
christenen in de politiek"
met o.a. Hans de Boer, Piet
de Visser en Henk Koetsier
(inl. 070-645616)
Zondag 23 oktober
Mariënburgvereniging Den
Haag, Kapel van de Pries
ters van H. Hart, Treublaan
2, (11.30 uur): woord- en ge
bedsdienst over gerechtig
heid. (inl. 070-553737)
Bisschop Barbare Harris
FOTO: AP
Eerste
vrouwelijke
anglicaanse
bisschop
BOSTON De episcopaalse
(anglicaanse) kerk in de Ver
enigde Staten heeft voor het
eerst een vrouwelijke bis
schop gekozen. De 58-iarige
Barbara Harris uit Philadel
phia is de eerste vrouw die in
de wereldwijde anglicaanse
gemeenschap de bisschops
wijding ontvangt.
Harris werd zaterdag door
276 van de 500 afgevaardig
den tot bisschop van Boston
gekozen; de andere afgevaar
digden stemden op een man
nelijke „tegenkandidaat". De
nieuwe bisschop werkt sinds
1980 als pastor in de Episco-
Êaalse kerk.
>e verkiezing van Harris is
een logisch vervolg op de
anglicaanse Lambeth-confe-
rentie die zich begin augustus
uitsprak voor de wijding van
vrouwen tot bisschop. Tijdens
hun tienjaarlijkse bijeen
komst in het Engelse Canter
bury sprak het overgrote
deel van de ruim 500 angli
caanse bisschoppen zich uit
voor eèn voorstel waarin de
anglicaanse kerkprovincies
worden opgeroepen de be
sluiten en opvattingen van
andere kerkprovincies over
vrouwelijke bisschoppen te
respecteren en de „grootst
mogelijke gemeenschap er
mee te bewaren".
Doopsgezinde Broederschap
Beroepen te Twente-Oost mw.W. de
Jong, lerares godsdienst te Leeu
warden. die dit beroep heeft aange-
JOODSE BIJDRAGE AAN CONCILAIR PROCES RAAD VAN KERKEN
DEN HAAG Een
mondiaal .jubeljaar" in
1995. Dat is de joodse bij
drage die rabbijn A. Soe
tendorp wil leveren aan
het Conciliaire Proces
van de Wereldraad van
Kerken.
De rabbijn ontvouwde
dit idee in de Maranatha-
kerk in Den Haag, waar
hij sprak op een bijeen-
komst over het Concilair
Proces georganiseerd
door een werkgroep van
de Haagse Gemeenschap
van Kerken.
Rabbijn Soetendorp sprak
vanuit de „huiveringswek-
kende, maar tegelijk heerlij
ke ervaring van de Grote
Verzoëhdag" zoals de joden
die de afgelopen week heb
ben gevierd. „Op die dag er
vaar je het heel sterk: je kunt
van je fouten terugkomen, er
is inkeer en ommekeer waar
toe ook het Conciliair Proces
oproept, mogelijk".
Die ommekeer zou vorm
moeten krijgen in een jubel
jaar, dat is in de joodse tradi
tie ieder vijftigste jaar en
heeft een bijzondere bestem-
Rabbijn Soetendorp legde uit
hoe het thema van gerechtig
heid, vrede en heelheid van
de schepping zoals dat in het
Conciliair Proces de hoofdrol
speelt, aansluit bij het jubel
jaar: het jaar waarin ieder te
rugkeerde tot z'n erfdeel en
familie, waarin slaven vrij
werden en het land niet be
bouwd werd, maar op adem
kon komen. God is de enige
en echte bezitter van de we
reld. Degene die honger
heeft, kan daarom récht la
ten gelden op het overvloedi
ge van de ander, dat niet van
hem is, maar van God. Ver
houdingen die in de loop der
jaren scheef zijn gegroeid,
worden rechtgezet en de aar
de kan op adem komen.
Het jubeljaar dat rabbijn Soe
tendorp voor 1995 voorstelt,
zou een jaar moeten worden
waarin onder meer alle poli
tieke gevangenen worden
vrijgelaten, waarin alle vorm
van slavernij een einde
vindt: gedwongen (kinderar
beid, drugsverslaving en
prostitutie bijvoorbeeld. In
dat jaar moeten mensen weer
leren van de ander te houden
zoals ze van zichzelf houden
in plaats van de houding: als
de ander niets doet, doe ik
ook niets.
„In het jubeljaar moeten we
gelijktijdig elkaar het ver
trouwen geven en gelijktijdig
dingen doen. Bijvoorbeeld
het verlagen van de bewape
ningsbudgetten. Wat blijft er
dan een geld over om de aar
de veilig en vruchtbaar te
maken".
Het jubeljaar is in Israël nooit
echt verwezenlijkt, „maar
kunnen we niet 1995 uitroe
pen als écht jubeljaar"? aldus
rabbijn Soetendor; er is alle
noodzaak toe. De wereld
staat op een tweesprong. Ne
men we de bedreigingen
voor mens en wereld serieus
of praten we er alleen over?
„Ik heb het sterke geloof dat
de ommekeer mogelijk is.
Mensen hebben van God de
vrije wil gekregen om ver
antwoordelijk te kunnen
handelen. De mens is geroe
pen om de aarde goed te ma
ken; die ruimte is hem in de
schepping gelaten. De Schep
per en de mens staan in een
verbondsrelatie. God spreekt
mensen aan op hun verant
woordelijkheid: „Adam, waar
ben je?", maar het is ook an
dersom: Abraham sprak God
aan toen hij pleitte voor Lot
die in Sodom woonde. Als wij
onze verantwoordelijkheid
opnemen en op weg gaan,
dan komt God ons tegemoet.
Sommigen zeggen, aldus rab
bijn Soetendorp, dat slechts
grote, mondiale rampen
mensen kunnen overtuigen
van de noodzaak om de om
mekeer te maken. „Zou het
mogelijk zijn geweest voor
een Nederlandse regering om
de gelden die nodig waren
voor het Deltaplan, ook daar
voor vrij te maken, ook als er
geen watersnoodramp was
geweest. Ik huiver bij deze
gedachte. Is er een grotere
ramp denkbaar dan deze, die
zich voltrok aan mannen,
vrouwen en kinderen in één
enkel jaar, nog geen 45 jaar
geleden, in het centrum van
Soekot
Rabbijn Soetendorp vertrok gistermiddag stipt op tijd uit de Haagse Maranathakerk om thuis
„in de loofhut te gaan": vandaag en de komende week vieren de joden het loofhuttenfeest (soe
kot), waarin wordt herdacht hoe het joodse volk na de uittocht uit Egypte in de woestijn in
tenten leefde.
Op de foto: een orthodoxe jood in Jeruzalem in gesprek met soldaten over de komende Soe
kot-. vakantie. In zijn handen heeft hij de Soekot-attributen bij uitstek: palmtak (loelaw en mirre
onze westerse beschaving?
Als deze ontreddering ons
niet heeft wakker geschud,
dan is alles verloren", aldus
de rabbijn. Hij voegde er aan
toe: „Ik heb besloten alle
voorzichtigheid naast mij
neer te leggen en heel direkt
een weg te wijzen" waarop
hij vervolgens een pleidooi
hield voor samenwerking
tussen alle religies die, hoe
verschillend ook, toch inspi
rerend veel gemeenschappe
lijks hebben in het verlangen
naar vrede en naar gerech
tigheid. Er moet een bunde
ling van krachten komen
vanuit de religie, die ook de
politieke realiteit doordringt,
aldus rabbijn Soetendorp.
Deze week verschijnt een
FOTO: AP
boek („Als het niet nu is
wanneer dan wel?") van hem
waarin de gedachte van het
jubeljaar nader wordt uitge
werkt. De komende drie
maanden is de rabbijn in de
Verenigde Staten, waar hij
onder meer zal werken aan
concretisering van zijn plan
van het jubeljaar.
LÜTSEN KOOISTRA
In 1985 riep tijdens de Kirc-
htentage de Westduitse kern
geleerde Carl Friedrich von
Weizsacker op tot het houden
van een Vredesconcilie. Hij
was hiertoe geinsprireerd
door plannen van Dietrich
Bonhoeffer in 1934 en die
van de Evangelische Kerken
in Oost-Duitsland.
In 1986 vroeg de Wereldraad
van Kerken de lidkerken om
mee te doen. Ook de Rooms-
Katholieke Kerk werd ge
vraagd. Na veel plannen en
overleg werd besloten tot een
het houden van een „conci
liair proces". Het Vaticaan
gaf te kennen dat katholieke
deelname een zaak is van de
lokale kerken.
De Wereldraad heeft een
drie-jaren-plan gemaakt. Na
een voorbereidend jaar
(pinksteren 1987-1988) vindt
nu het verdiepingsjaar plaats
(tot pinksteren 1989). Daarna
komt een jaar van verbre
ding, met een afsluitende bij
eenkomst in 1990 in Seoel.
De Nederlandse Raad van
Kerken heeft een afsluitjng
gepland op 16 september 1989
in Utrecht. Op Europees ni
veau organiseren de Konfe-
rentie van Europese Kerken
(KEK) en de Europese Bis
schoppenconferentie (CCEE)
een bijeenkomst in mei 1989
in Bazel.
Het Conciliair Proces wil
meer zijn dan een bezin
ningsproces. Christenen en
anderen zouden moeten stre
ven naar vormen van „com
mitment", wederzijdse Ver
plichtingen en afspraken ge
richt op verandering. De
vraag waar het om gaat is
steeds: hoe kunnen wij als
christenen, als mensen, ons
inzetten voor het overleven
van de mensheid en de we
reld die wordt bedreigd door
onrecht, onvrede en afbraak.
Wat betekenen de woorden:
gerechtigheid, vrede en heel
heid van de schepping in
onze concrete situatie van al
ledag? Welke afspraken kun
nen we maken om tot verbe
tering te komen?
Vreugdedans
In een Nederlandse kerk
dienst zou het niet zo gauw
voorkomen, maar in een kerk
in Port au Prince op Haïti
danste pater Eddy Julien van
vreugde met een kerkganger
om te vieren dat het gehate
bewind van generaal Henri
Namphy was verdreven.
De Haïtiaanse bisschoppen
hebben de nieuwe legerlei
ding gevraagd de gevreesde
Tonton Macoutes, de militie
van de vroegere dictators Du-
valier, te ontwapenen. Verder
vragen zij om een zuivering
van het overheidsapparaat en
de afkondiging van een plan
voor nationale redding.
JOHANNESBURG Het
beraad tussen de zwarte en
blanke Nederduitse Gere
formeerde Kerken in Zuid-
afrika is uitgesteld tot begin
1989. De bijeenkomst, een
initiatief van de Gerefor
meerde Oecumehische Sy
node (GOS), kan niet in ok
tober worden gehouden,
omdat de blanke NG-Kerk
nog niet heeft voldaan aan
de voorwaarden van de
twee grootste zwarte NG-
kerken, de NGKA en de
NGSK.
De twee zwarte kerken ei
sen dat hun blanke „zuster
kerk" de verklaring intrekt
waarin zij Allan Boesak en
Desmond Tutu scherp ver
oordeelt om hun „politiek
activisme", dat volgens de
verklaring in strijd met het
Evangelie is. De kerken ei
sen tevens dat het beraad
voor de buitenlandse pers
toegankelijk zal zijn.
De GOS besloot in juni te
Harare tot het beraad over
de apartheid en de rassen
verhoudingen in Zuidafri-
ka. Het voorstel was afkom
stig uit de NGKA en werd
door de blanke NG-kerk
van harte gesteund.
UTRECHT De oorspron
kelijke talen van Latijnsame-
rika moeten tegen het domi
nerende Spaans worden be
schermd. Daarom is bijbel
vertaling in deze'talen niet
alleen van belang voor de
kerken, maar ook voor de ge
meenschappen zelf. De eigen
taal krijgt er een bepaalde
waardigheid door. Vaak
volgt er een woordenboek
voor die taal en wordt die
taal voortaan op scholen ge
bruikt.
Dit is een van de ervaringen
van de Nederlander dr. K. F.
de Blois, sinds kort verant
woordelijk voor het vertaal
werk in Noord- en Zuidame-
rika van de Wereldbond van
Bijbelgenootschappen. Hij
was zaterdag een van de
sprekers op de algemene ver
gadering van het Nederlands
Bijbelgenootschap te Utrecht.
Een ander voorbeeld is het
vertalen van de bijbel in Cre
olentalen, zoals het Sranang
in Suriname of het Papia
mento op de Antillen. Deze
mengtalen ontstonden in het
contact tussen de Europese
koloniale macht en de oor
spronkelijke bevolking,
meestal in industriële gebie
den of havens. Lang is er op
deze talen neergekeken
(„Daar kun je de Heilige
Schrift toch niet in verta
len"), maar in veel gevallen
is de Creoolse taal de natio
nale taal geworden. De hou
ding tegenover deze talen
wijzigt zich in positieve zin,
zo zei De Blois.
De bijbelgenootschappen be
kijken van geval tot geval of
de bijbel in een bepaalde taal
moet worden vertaald. Be
halve op financiële omstan
digheden wordt daarbij gelet
op het gebruik van die taal in
kerkdiensten en op het aan
tal mensen in zo'n taalgebied
dat zich in een andere taal
kan uitdrukken. Is dit min
der dan 25 procent, dan
wordt een vertaling overwo
gen, als de kerk ter plekke
het zelf tenminste wil.
Er worden in de wereld on
geveer 5.000 talen gesproken.
In 303 talen is de volledige
bijbel vertaald, in 670 het
Nieuwe Testament en in 1884
tenminste één bijbelboek. In
totaal kan ongeveer 95 pro
cent van de wereldbevolking
de bijbel (geheel of gedeelte
lijk) in de eigen taal lezen.
In Noord- en Zuidamerika,
met zo'n 600 nog gebruikte
talen, zijn de cijfers: in 13 ta
len de volledige bijbel, in 182
het Nieuwe Testament en in
205 tenminste één bijbelboek.
In 85 talen in Noord- en
Zuidamerika zijn bijbelverta
lers voor het eerst aan het
werk, in 80 talen bestaat er
waarschijnlijk behoefte aan
een vertaling en in 135 moge
lijk behoefte, aldus De Blois.
ve
or
Gemiste kans bij voorlicht^
ffigens
ir gifter
ElND volgende maand begint de Nederlandse Oi et
Televisie (NOT) met een voorlichtingsproject voor e^orcj
over aids. Op zich is dat een goede zaak. De gevolj hulpg
deze seksueel overdraagbare ziekte zijn zó afschuwe de hul
niet vroeg genoeg kan worden gewezen op de gevarei erste I
en de mogelijkheden om er voor gespaard te blijven naar d
voorts duidelijk, dat die voorlichting over de prevenj^"
op een zo breed mogelijke doelgroep moet richten. zujvei
en var
DAAROM is het betreurenswaardig dat de makers-
voorlichtingsprogramma's zelf nu al betwijfelen of htD-F;
visiefilms wel voor alle onderwijsinstellingen aanvaj
zullen zijn. Zij vrezen dat in hun films zó vrijmoe<t"\
seks wordt gesproken en zo onverbloemd wordt „gea JL\
dat in elk geval veel onderwijskrachten zich daarin i
len kunnen vinden en hun leerlingen derhalve niet (ECH'
project zullen laten deelnemen. nier I
tscrisi
VOLGENS de programmamakers zou de oorzaak -re w
afwijzing er vooral in moeten worden gezocht dat buiten
derwijskrachten behoren tot de „taboe-generatie" di t
het motto „mondje dicht" dergelijke problemen nietrhoev
orde wenst te stellen. Tegelijkertijd stellen de prog pa*'tij
makers dat een zo goed en dus zo breed mogelijke v jijjoe,
ting aan de jeugd het belangrijkste is, zodat minderrhoev
hartige" leraren voor dat doel hun bezwaren maar ontsk
zien te overwinnen. jpt da
Maar
■p. menii
DAT is een benadering die getuigt van een hooghar|Zo'n g
die steeds vaker op de „Gooise matras" wordt aange vvort
Want als inderdaad de voorlichting aan een zo breefhoev
lijk jeugdig publiek, van brugklasser tot eindexame
daat, het hoofddoel is van deze NOT-serie, dan is het
de eerste taak van programmamakers met een zo bq,eerd
gelijk geaccepteerde produktie te komen.
De mogelijkheid daartoe was wel degelijk aanwezig^
serieuze voorlichting aan de jeugd kan immers ook i»
ne taal worden gegeven zonder dat de schuttingwoot
voortduring over het scherm vliegen en seksueel f
zeer aanschouwelijk in beeld wordt gebracht. Feite!
formatie over condoomgebruik mag in zo'n algemeif
lichtingsfilm niet ontbreken. Dat geldt echter evenzJ
de vermelding, dat in een huwelijk waarin de echtelil
kaar trouw zijn, evenals bij samenwonende partners
wisselende seksuele contacten, geen risico voor aids|
Dat heeft niets met hypocrisie te maken, maar alles r,
aptwoordelijkheid jegens onze jeugd en met vollediJ
lichting.
Sportverdwazing bij Ajaj
Het opmerkelijkste sportnieuws van dit weekeinl
niet uit Seoul maar uit Amsterdam. De zes bestuurslci
Ajax hebben ten einde raad besloten af te treden uii
houd voor zichzelf, hun gezinnen, spelers en technisgj
Ook voor „een ordentelijk verloop" van wedstrijden|ster
competitie en de Europa Cup kan het bestuur niet l^its) ei
staan. Dat allemaal omdat supporters van Ajax oveij
houdende slechte resultaten van de club zo over hui
zijn geraakt, dat de Ajax-voorzitter zich alleen nog
twee bewakers aan zijn zijde bij Ajax kan vertonex/~\
spelers na elke nieuwe verloren wedstrijd met
worden bedreigd. De ledenvergadering van Ajax zal
nieuw bestuur moeten kiezen, maar wie zal, na dezeL
gevaarlijke vlaag van hevige sportverdwazing, noj
hebben in zo'n bestuursfunctie?
1
jech
Veel bewolking
DE BILT (KNMI) Het ko
mende etmaal verandert er
maar weinig aan het heersen
de weerbeeld. Er is veel be
wolking waar af en toe wat re
gen of motregen uitvalt. Ver
antwoordelijk hiervoor is een
depressie boven het zeegebied
tussen Schotland en Noorwe
gen. In de zuidwestelijke stro
ming wordt vochtige en zachte
lucht aangevoerd. De mini
mumtemperatuur wordt dan
ook ongeveer 14 graden, ter
wijl de middagtemperatuur
rond de 18 graden ligt. De
zuidwesten wind is matig, aan
de kust en op het IJsselmeer
krachtig en neemt in de avond
toe tot hard.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig voor dinsdag
en woensdag:
Zuid-Skandinaviè en Denemarken:
Van tijd tot tijd regen. Middagtempe
ratuur rond 13 graden, aan de west
kust enkele graden lager.
Britse Eilanden: Van tijd tot tijd bui
en. Middagtemperaturen uiteenlo
pend van 12 graden in Schotland tot
omstreeks 18 graden in zuid-Enge-
land.
Benelux: Aanhoudend wisselvallig.
Middagtemperaturen rond 18 graden.
Duitsland: In het noorden kans op
regen, elders af en toe zon. Middag-
temperatuur van 17 graden in het
noorden tot 22 graden in het zuiden.
Frankrijk: Af en toe zon. In het
noordwesten kans op regen. Middag-
temperatuur van 18 graderr in het
noordwesten tot 25 graden in het zui
den. Langs de Rivièra middagtempe
raturen van rond 28 graden.
Spanje en Portugal: Meest zonnig en
droog. Middagtemperaturen uiteenlo
pend van 22 graden in het noordwes
ten tot 30 graden elders. In het bin
nenland plaatselijk 35 graden.
Alpenlanden: Perioden met zon en
droog. Middagtemperaturen om
streeks 23 graden.
ifelei
:haj
Italië, de Joegoslavische
Griekse Eilanden: Zonnig J6
Middagtemperaturen ronc
Amsterdam
De 8
Eelde°
Eindhoven
Oen Helder
Rotterdam
Vlissingen
Zuid-Limburg zw. bew.
Aberdeen
Innsbruck
Istanbul
Klagen turt
Kopenhagen
opme
17 en 1
17 nelga
bew. 13 n dal
28 s ee
Mrac
21 VOOI
:s Lef
24 je de
Mi"
27 ?nori
hij
'h h:
de I
zond
ie herki
San Francisco
g ktérs
Hl jaar
2i de
Al meer dan 25 |aar helpt het NRF hun geli|ke
kansen te geven door financiële steun oan
honderden proiekten in Nederland.
Helpt u mee2 Ja, toch zeker! GIRO 953
-Af J F- Kennedyloan 101
\-r>nQb 3981 GB BUNNIK
\^l fe) 03405-63244
Kil
