„Handel ontstaat door praten,
maar niet met een computer"
KNOY geeft verzet tegen
andere winkeltijden op
Beurs van Amsterdanl
Glasvezel
met dubbele
capaciteit
DAMRAK KIEST VOOR CENTRALE MARKT
Meeste exporteurs
kennen hun talen niet
ECONOMIE
fieicUeSou/uwt
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1988 PAGIN )RT
OESO: werkloosheid
neemt niet meer af
PARIJS - Volgend jaar zal de
werkloosheid in Europa niet ver
der afnemen. Ook in Japan zal er
niet veel veranderen. Alleen in
Noord-Amerika zal de werkloos
heid verder verminderen. Dit zegt
de Organisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwikkeling
(OESO) in haar vandaag gepubli
ceerde verslag over de werkgele
genheid. Voor alle bij de OESO
aangesloten industrielanden te za-
men genomen betekent dit dat de
werkloosheid als percentage van
de beroepsbevolking in 1989 nau
welijks zal veranderen. De werk-
loosheid in Centraal- en West-Eu
ropa zal gemiddeld 9,5 procent be
dragen.
KvK's reageren ook
anders op vrouwen
ROTTERDAM - Niet alleen banken maar
ook Kamers van Koophandel reageren „an
ders" op vrouwelijke ondernemers dan op
mannelijke. De behandeling aan de balie is
niet „sekse-neutraal" en het inlevingsver-
ïijk ondernemerschap nog niet door ieder
een als een normaal verschijnsel be
schouwd, zo zei staatssecretaris Evenhuis
van economische zaken gisteren tijdens een
congres in Rotterdam over de moeilijkheden
waar vrouwen tegen op lopen wanneer zij
ondernemer willen worden. De staatssecre
taris kondigde aan met de Kamers van
Koophandel te willen praten over verbete
ring van de „toegankelijkheid" van deze in
stellingen voor vrouwelijke ondernemers.
WEST-DUITSLAND MAG MAGERE
EDAMMER BLIJVEN VERKOPEN
LUXEMBURG - Westduitse kaasfabrikanten mogen magere
Edammer kaas blijven exporteren naar Nederland. Dat heeft
het Europees Hof van Justitie gisteren besloten in een zaak die
door de Nederlandse regering was aangespannen. Volgens Den
Haag mag de Duitse kaas niet als Edammer worden verkocht,
omdat hij een vetgehalte van 34,3 procent heeft. Edammer moet
minstens 40 procent bevatten, zo bepaalt de Codex Alimentari-
us, een voorschrift voor de beschrijving van voedselprodukten
van de Verenigde Naties. Het Hof bepaalde echter dat een pro-
dukt niet zomaar kan worden verboden, omdat het niet hele
maal overeenkomt met de norm. De rechters zeiden dat een lid
van de EG niet zomaar de invoer van een bepaald produkt kan
staken dat elders in de Gemeenschap wel wordt verkocht, al
leen omdat het vetgehalte volgens de eigen normen te laag is.
Een zegsman van het Produktschap voor Zuivel verklaarde gis
teren niet wakker te liggen van het arrest. De uitspraak ligt in
de lijn der verwachtingen. De Nederlandse kaasexport naar
Frankrijk heeft volgens hem maar weinig concurrentie te duch
ten van de magere Edammer uit de Bondsrepubliek.
Nederland geeft meer uit
aan onderzoek technieken
DEN HAAG - Nederland zit wat de uitgaven voor
technologisch onderzoek en ontwikkeling betreft
vergeleken met concurrerende landen nog steeds
achteraan in het peloton, maar schuift naar voren.
In 1987 werd 2,4 procent van het Bruto Binnen
lands Produkt aan onderzoek en ontwikkeling be
steed, waarmee ons land de Verenigde Staten
voorbij streefde. Het gaat hierbij om uitgaven van
zowel de overheid als het bedrijfsleven. De groei
zit voornamelijk bij het bedrijfsleven, zo blijkt uit
het Beleidsoverzicht Technologie 1988-1989 van
minister De Korte van economische zaken. In 1988
zal het bedrijfsleven naar schatting 6,2 miljard gul
den aan onderzoek en ontwikkeling besteden. Bij
de regeling die de ontwikkeling van informatie
technologie, nieuwe materialen, biotechnologie en
medische technologie stimuleert (PBTS), komt 70
procent van de aanvragen van bedrijven met min
der dan 200 werknemers.
Directie van
Sijthoff Pers
wordt uitgebreid
DEN HAAG De directie
van de krante-uitgeverij Sijt
hoff Pers wordt per 1 juni vol
gend jaar uitgebreid met de
heren Th.S. Bakker, drs. R.W.
Bartelds en H.H. Geerling.
Met ingang van dezelfde da
tum gaat een van de huidige
directeuren, de heer H.A.M.
Hoefnagels, met vut. Zijn col
lega mr. J. J.Nouwen wordt
voorzitter van de daarna uit
vier leden bestaande directie.
Eveneens per 1 juni volgend
jaar is dé heer N.J.A.M. Be-
rendse benoemd tot directeur
financiën en administratie, mr.
J.A.J. Zegveld tot directeur
personeel en organisatie en de
heer J.A. Vlasveld tot direc
teur van Uw Thuiskrant, de
huis-aan-huisbladsector van
Sijthoff Pers. Deze laatste drie
directeursfuncties zijn niet sta
tutair.
Sijthoff Pers is uitgeefster van
onder meer de Haagsche Cou
rant, Het Binnenhof, de Leidse
Courant en de Goudsche Cou
rant. De heer Bartelds zal met
name optreden als directeur
van de Haagsche Courant.
ACF koopt
meerderheid in
cam implants
leiden
AMSTERDAM - Het che-
misch-farmaceutisch concern
ACF heeft een meerderheids
belang gekocht in het Leidse
biomaterialenbedrijf CAM Im-
Clants. Dit bedrijf houdt zich
ezig met het aanbrengen van
beschermlagen op implantaten
(bijvoorbeeld kunstheupen en
kunstknieën), waarvan testre
sultaten hebben aangetoond
dat deze daardoor beter door
het lichaam worden geaccep
teerd. CAM Implants maakt
ook implantaten die qua sa
menstelling veel op natuurlijk
bot lijken.
Voor ACF past deze jongste
aankoop in haar streven om de
activiteiten in de gezondheids
zorg te verbreden. De belang
rijkste activiteiten op dat ter
rein bestaan uit de produktie
van geneesmiddelen, verband-
stoffen, wegwerpartikelen en
handel en distributie in artike-
de
De jaaromzet bedraagt 1 mil
jard. Bij ACF werken onge
veer 2000 mensen.
EINDHOVEN - Philips begint
i binnenkort met de produktie
i van een volledig nieuw type
i glasvezel voor telecommunica-
I tie. Deze heeft een tweemaal
I zo grote transmissiecapaciteit
I als de huidige vezeltypes. De
I nieuwe glasvezel biedt boven-
i dien de mogelijkheid om met
I behulp van goedkope licht
bronnen zeer economische
glasvezelnetwerken te installe-
i ren. Ook als het huidige tele-
foonnet de dubbele transmis-
i siecapaciteit nog niet nodig
zou hebben, kan volgens Phi-
lips op elk moment van de le-
vensduur van de glasvezel de
i capaciteit van de verbinding
i worden verdubbeld.
's-Gravenzande - Westland-Zuld, vrij
dag 23 september
aubergines 70-265; bleekselderij 45-
165; bosradijs 17-35; broccoli 270-
350; cherry tomaten 105-175; cour
gettes 47-175; daikon 40-100; eike-
bladsla 10-26; frankenthaler 290-650;
golden Champion 650-690; knolvenkel
60-110; komkommers 25-71; kom
kommers krom 25; kouseband 880-
900; muscaat 70-760; meipenen oog
geel 100-310; meloenen suiker 140-
290; paksoi 80-85; paprika groen
100-150; paprika rood 180-380; pa
prika wit 190; patlsson 65; pepers
groen 410-450; pepers rood 780-810;
pompoenen 520-590; prlnsessebonen
310-320; rabarber 35; radijs zakjes
13-41; radicchio rossa 80-120; rettich
10-35; sla 13-28; snijbonen 300-410;
tomaten 56-147; vleestomaten 59-
121; ijsbergsla 20-71.
EIERVEILING EIVEBA BV BARNE-
VELD (23-9) Aanvoer 1.441.800
stuks, stemming redelijk. Prijzen In
gulden per 100 stuks: Eieren van van
55-56 gram wit 8,36-8,42 en bruin
9,99-10,06. Van 60-61 gram bruin
11,04-11,06. Van 65-66 gram wit
12,39-12,48 en bruin 10,77-12,80.
DE LIER Velling Delft-Westerlee,
donderdag 22 september 1988. Aard
appelen bintje 13-31, eigenheimers
25-28. Alicante 540-550. Andijvie na
tuur 25-28. Aubergines 190-230, wit
50-195. Bloemkool 65-150. Cherry to
maten 115-160, rood 105-130. Cour
gettes 36-60, geel 170-171. Daikon
15-65. Eikebladsla 10-26.
AMSTERDAM - Op de
Amsterdamse effecten
beurs is de automatise
ring van de effectenhan
del gisteren officieel van
start gegaan. Het Dam
rak is daarmee in één
klap een van de modern
ste effectenbeurzen van
Europa geworden.
systeem met 500 aansluitin
gen in de vorm van termi
nals en printers neemt de
plaats in van intensief tele
foon- en telexverkeer en een
enorme papierstroom. De cir
ca 150 banken en commissio
nairs (handelshuizen in ef
fecten) kunnen hun orders
voortaan via hun eigen com
puter doorgeven aan de com
puters op de beursvloer. De
hoeklieden lezen die af in
hun computer, gaan op een
andere terminal na wat de
andere koop- en verkoopor
ders zijn alsmede de koersen,
laten de computer de order
uitvoeren en krijgen van die
computer weer een overzicht
van de transacties. De han-
delsgegevens worden ook au
tomatisch naar het koersen-
bord gestuurd (waar vroeger
iemand stond met een school
bord en een krijtje) alsmede
de effectenclearing. Moest de
De beursvloer geautomatiseerd.
hoekman vroeger de order
via een briefje opgeven bij de
guide-bank, vervolgens een
ponskaart invullen en die
ook wegbrengen om dan nog
een bevestiging te krijgen
van zijn order, tegenwoordig
doet de computer dat alle
maal.
HOS
De beurs maakt hiervoor ge
bruik van het zogeheten
HOS-systeem, het Handel
Ondersteunend Systeem. Dat
is voor 10 miljoen gulden ge
kocht van de Midwest Stoch
Exchange in Chicago en in
de afgelopen anderhalf jaar
voor 20 miljoen gulden aan
gepast aan de situatie in Am
sterdam.
Op de beursvloer hebben ge
luiden van geschreeuwde or
ders en wegstervende echo's
nu plaatsgemaakt voor getik
op toetsenborden, gezoem
van printers en beschaafd te-
lefoongerinkel. Algemeen se
cretaris van de beurs mr.
G.H. de Marez Oyens be
zwoer gisteren dat de handel
niet ondergeschikt mag ra
ken aan de techniek. „De
handel is en blijft mensen
werk; handelaren moeten el
kaar kunnen spreken en
zien. Amsterdam kiest daar
om nadrukkelijk voor de
centrale markt".
Heksenketel
Veel handelaren op de beurs
vloer vrezen desondanks een
allesoverheersende positie
van de computer als deze
binnen enkele maanden vol
ledig zal zijn ingevoerd.
„Want dan komen ook de
grote fondsen in het systeem.
Dan wordt het een heksen
ketel. Dan sta je alleen nog
maar computerschermen in
de gaten te houden en kom je
aan het echte handelen met
collega's niet meer toe", aldus
een hoekman gisteren.
De Marez Oyens denkt dat er
eerder sprake is van compu
tervrees. „Eerst wilde men
helemaal niet aan het sy
steem, nu is men dik tevre
den over de eerste fase. Bo
vendien is het systeem al
stukken sneller gebleken dan
de handel eerst plaats had.
De hoeklieden krijgen juist
meer tijd en energie om
rechtstreeks „feeling" met de
markt te houden".
Die tijd en energie kunnen
de hoeklieden volgens De
Marez Oyens goed gebruiken
om in concurrentie met de
collega-hoeklieden tot prijs
vorming te komen en de
banken en beleggers zodoen
de de beste koop- en ver
koopprijzen te bezorgen. Dit
dealersysteem (koersvorming
op basis van onderhandelin
gen tussen hoekman en
bank) bestaat naast het gewo
ne veilingsysteem - koers
vorming op basis van orders.
De Marez Oyens: „Wij kiezen
bewust voor het handhaven
van beide systemen, voor het
eten van twee walletjes, om
dat je daarmee kunt inspelen
op neergaande en opgaande
markttendenzen".
Een handelaar maakt gebruik
van het nieuwe gecomputeri
seerde systeem.
FOTO: ANP
Tijdens de hectische dagen
van vorig jaar oktober wer
den dagelijks 40.000 orders
verwerkt met een gemiddel
de totaalomzet van 2,5 mil
jard gulden. Vandaag de dag
gaat het om gemiddeld 10.000
orders voor een omzet van
1,3 miljard gulden. Het HOS
kan volgens het beursbestuur
60.000 orders gemakkelijk
aan en daarmee is nog niet
het maximum bereikt.
Voor gebruik van het sy
steem zijn de elektriciteits
voorziening en het telefoon-
circuit compleet vernieuwd
(kosten 10 miljoen) en werd
een noodstroomvoorziening
aangebracht.
De interne beveiliging is van
dien aard dat niemand bij
een ander in de computer
kan neuzen als dat niet ge
oorloofd is. Ook de beveili
ging tegen krakers (van bui
tenaf) is volgens het bestuur
optimaal, hetgeen bewezen
zou zijn door de goede erva
ringen in Chicago.
De Marez Oyens: „De con
currentie tussen de Europese
beurzen neemt almaar toe.
Waar de effectenbeurzen tot
op dit moment nog niet con
curreren zullen ze dat bin
nenkort wel doen als gevolg
van de belastingharmonisatie
en andere effecten van het
onstaan van de interne Euro
pese markt. Wij zijn daar
klaar voor".
HENK ENGELENBURG
AMSTERDAM - Driekwart
van de Nederlandse bedrijven
die regelmatig met het buiten
land te maken heeft, heefl
problemen met de vreemde ta
len.
Het schrijven van brieven en
brochures geeft veel moeilijk
heden en de taalvaardigheid
bij de managers onder de veer
tig laat zeer te wensen over.
Zeventig procent van de be
drijven zegt nu al problemen
te hebben met het aantrekken
van nieuwe medewerkers die
hun talen behoorlijk beheer
sen en tevens commercieel ge
kwalificeerd zijn. Dit blijkt uit
een uitgebreid onderzoek on
der Nederlandse bedrijven
door Sterling Marketing Re
search in opdracht van het
vertaalbureau First Editorial
Services (FDS) in Amsterdam.
Driekwart van de bedrijven
verwacht dat zij zelf snel cur
sussen vreemde talen voor het
personeel zullen moeten orga
niseren. Dezelfde groep meent
ook dat het taalonderwijs op
de middelbare scholen onvol
doende is en dat Frans, Duits
en Engels weer een verplicht
moeten worden.
Bijna zestig procent van de
Nederlandse bedrijven maakt
frequent gebruik van een bui
tenlandse taal. Hoofdzakelijk
(62 procent) is dit Engels, ge
volgd door Duits (27 procent),
Frans (16 procent) en Spaans
(4,5 procent).
De vertaalbureaus spinnen ga
ren bij de onmacht van de be
drijven zelf foutloos te corre-
ponderen. Toch blijken de be
drijven niet tevreden over
dergelijke bureaus die te duur,
en te langzaam worden ge
noemd, terwijl bovendien de
vertaalde tekst vaak niet
vloeiend wordt geacht.
't staat in de krant
iedere dag weer
DEN HAAG - Het Ko
ninklijk Nederlands On-
dernemersverbond
(KNOV) wil zelf gaan ex
perimenteren met andere
openingstijden van win
kels.
Hiermee verlaten de werkge
vers in het midden- en klein
bedrijf hun absolute verzet te
gen andere openingstijden van
winkels. Het KNOV blijft te
gen gewijzigde openingstijden,
maar wil niet buitenspel blij
ven staan nu die steeds dich
terbij komen. Dat heeft een
woordvoerder van het KNOV
gisteren bekendgemaakt.
Het KNOV stelt een proef
voor met twee mogelijkheden:
volgens het wetsontwerp-
Evenhuis en volgens het kort
voor de zomer gesneuvelde
initiatief van de democrate
Groenman. Daarin mochten
de winkels tot zeven uur open
blijven. Het KNOV stelt voor
om de proef te houden in drie
typen gemeenten: forensen- en
plattelandsgemeenten en klei
ne steden. Het onderzoek moet
zich richten op de gevolgen
voor de omzet, op verstoringen
voor de concurrentiepositie, op
de sociale gevolgen voor on
dernemer en personeel en op
het consumentengedrag. Met
de uitkomsten van het onder
zoek (dat negen tot twaalf
maanden moet duren) in de
hand wil het KNOV een rege
ling trachten te bereiken die
zoveel mogelijk aansluit bij de
belangen van de ondernemers.
UNICEF:
Miljoen Afrikaanse kinderen dood door schuldencrisis
NEW YORK - In Afrika zijn
meer dan een miljoen kinde
ren gestorven als gevolg van
de zware schuldenlast van het
continent. Dit heeft de direc
teur van het Kinderfonds van
de Verenigde Naties (Unicef),
James Grant, gisteren ver
klaard. „De gevolgen zijn zo
ernstig dat nog steeds meer
dan duizend kinderen per dag
sterven doordat we niet ir
staat zijn de Afrikaanse econo
mie weer in het rechte spoor
te krijgen, aldus Grant.
Grant stelde vast dat veel re
geringen van rijke landen met
vorderingen op Afrika welis
waar in principe hebben toe
gezegd de schulden te zullen
verlichten, onder meer door
gedeeltelijke kwijtschelding,
maar dat die belofte nog niet
in de praktijk is gebracht. Vol'
gens hem moet er meer vaart
achter de zaak worden gezet.
De uitspraken van de Unicef-
directeur vallen samen met
het begin van de jaarvergade
ring van het Internationale
Monetaire Fonds (IMF) en de
Wereldbank in West-Berlijn.
Daar zullen de schuldproble
men van de ontwikkelingslan
den uitvoerig aan de orde ko
men.
GOUD Niauw Vorig* ZILVER
onbewerkt 26530 - 27030 26650 - 27350 onbewerkt
bewerkt 28630 28950 bewerkt
Opgavr Drtjmcn*, A'dam
Apathie
AMSTERDAM - Op de Am
sterdamse effectenbeurs, waar
gisteren de vernieuwde beurs
vloer officieel in gebruik werd
genomen, was het weer apa
thie wat de klok sloeg. De uit
zonderingen waren daarom
des te aardiger. De verzeke
raars Stad Rotterdam en
Amev waren zeer in trek en
op de lokale markt stonden
Bam Holding en De Telgraaf
in de belangstelling. De obliga-
tiemarkt was vriendelijk met
winsten van gemiddeld een
kwart punt. Amev zette aan
vankelijk de opmars met
kracht voort tot 56,30, maar
het slot van 55 betekende
nog maar een winst van ƒ1.
De omzet was daarbij met
17,6 miljoen nauwelijks min
der dan woensdag. Stad Rot
terdam sloot ƒ3,30 beter. Op
de lokale markt werd de 40
procent hogere nettowinst van
de bouwonderneming BAM
Holding beloond met eeh
vooruitgang van 18 op 168.
De Telegraaf sloot 11 h®
NKF hield de winst vast. (T
ter Pares was twee kwal
lager op 58 waarmee aalf
keldering van dit fonds sl
begin deze week langzaf'
hand een einde scheen tep
gekomen. De omzet mochf
met 6,4 miljoen wel weerpj
zen. Frans Maas werd op/
hogere halfjaarwinst
duurder op 39,80. De ov#
fondsen, op welke markt®
ook, veranderden maar j
weinig van plaats. Wel
de internationals onder leit
van Kon. Olie in de namif
wat weg onder invloed vaif
ge re koersen in new York;
