rubbers: „We i jn niet aan het pluche gehecht' /AN VELZEN TWIJFELDE NIET AAN GOEDE AFLOOP Dit drama slaat diepe wonden" DAGJE HAVEN? Het moment van de afrekening ^Snnenland BURGERLIJKE STAND SaidóaQowumt VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1988 PAGINA 3 ;N HAAG Na twee lange da- y0jvn op het Binnenhof smaakt de 1de wijn Wim van Velzen best. >ch kan het drankje hem niet af- den van de harde politieke reali- kabii t jjg hem heeft getroffen. In de J1®?1chtelijke uren na het paspoortde- leden t js landelijk partijvoorzitter 8en n het CDA opvallend helder. Ter- int hep veei CDA-kamerleden en frac- medewerkers in een jolige stem- ng verkeren, straalt Van Velzen bezorgd-kritische houding uit. Blij is hij natuurlijk wel. 'Zijn' politici Lubbers en Van den Broek, de politieke nummers één en twee van de partij, heb ben het immers gered. Sterker nog, Lub bers heeft zijn positie feitelijk versterkt ten opzichte van de VVD, de coalitiege noot die het kabinet niet wilde wegsturen. Van Velzen, die het debat op de voet heeft gevolgd, twijfelde voor zich zelf nimmer aan de goede afloop. „Zakelijk gezien kwam ik al snel tot de conclusie dat hier uit te komen was. De regering heeft allerlei toezeggingen gedaan en had tegelijkertijd de behoefte aan wat ruimte voor een afwijkend standpunt. CDA en VVD hebben op vrijwel alle onderdelen helderheid gekregen. Naarmate het later werd, begon ik toch wat ongeruster te worden. Dat verhaal van Lubbers heeft ook mij verrast, maar ik geef hem gelijk met zijn verhaal over de opeenvolgende enquêtes die een bepaalde sfeer hebben geschapen. Ik kan mij heel goed voorstel len dat hij van de Kamer een duidelijk ja of nee wilde". Met zwaaiende armen analyseert Van Velzen, sinds begin 1987 partijvoorzitter, de uitkomst van de strijd in de Kamer: „Uit dit debat kunnen we maar één les trekken: we moeten de durf hebben om te leren van dit soort processen. Dat geldt ook voor regering en Kamer. De samenle ving bevindt zich middenin in een belang wekkende verandering: de overheid die steeds meer taken op een andere manier uitvoert of laat uitvoeren, maar zelf ach terloopt op het gebied van automatisering en technologie en met vallen en opstaan aan een enorme inhaalrace bezig is Van Velzen betreurt het dat deze omwen teling nauwelijks aan de orde is geweest in de discussies. „Voor de Kamer is een nieuwe rol weggelegd. Die moet zich voortaan veel meer bezighouden met de grote lijnen en de eindprodukten in plaats van met allerlei details. Bovendien zou een herbezinning over het enquêtewapen op zijn plaats zijn. De vraag is of de Ka mer door uit haar midden een commissie te benoemen als eigen rechter kan func tioneren en voldoende afstand kan ne men. Je zou kunnen overwegen zo'n par lementair onderzoek door anderen dan Tweede-Kamerleden te laten uitvoeren. Bijvoorbeeld door Eerste-Kamerleden". Het CDA zal na het rumoerige aftreden van staatssecretaris Van der Linden, de aanvaring tussen Lubbers en Voorhoeve vorige week en het paspoortdebat in een rustiger vaarwater komen, voorspelt Van Velzen. „Maar voordat het zo ver is, rul len we bij onze achterban nog wel het een en ander moeten uitleggen", weet Van Velzen. ROB SEBES raagt et de te zwi in den elinge r de eg te ijke s ij zett nee n< ei dat Door te vei •ste p< egerin gen di i door kte. Vervolg van voorpagina) ,N HAAG - In de over- le maar muisstille ver- Ierzaal van de Tweede pt -jmer betoogde de pre- ur dat Van den Broek fD elef s geen segrijpP' ruimte moest hebben een eigen visie op a odet enquêterapport. Gun- 1 de Kamer hem die mte niet, dan zou niet een Van den Broek af- ve den maar ook Lubbers jword f en me{ hem de rest d 8eï' i het kabinet. avond cabine ga De inistei n tot i minister-president gaf ove ns toe dat ook hij niet op punten de conclusies van enquêtecommissie kon de- „Het rapport is te weinig nwichtig en te weinig com- it om het geheel te kunnen erschrijven", aldus Lubbers, r zijn mening was het zelfs iet dofer geweest als de paspoort- Lubbers antwoordt de Kamer, Van den Broek neemt de tijd op. haar de gei en aa hopel in doo ijuête achterwege was geble- „Het ging en gaat immers sen lopend project dat nog is afgerond. Een parlemen- e enquête is daarvoor niet fhikt". meest opmerkelijke uit ibers' betoog was de manier rop hij zijn dreiging met kabinetscrisis rechtvaardig- Hij herinnerde aan enkele politieke problemen in de afge lopen jaren (de RSV-enquête, het onderzoek naar de visfrau- de. de moeilijkheden rond de studiefinanciering) die niet tot het aftreden van bewindslieden hadden geleid. Daardoor was de indruk ontstaan dat bewindslie den te veel aan het „pluche" van hun zetel zaten vastge kleefd. „Ik was daar ook voor verantwoordelijk", aldus Lub bers. „Nu wil ik alle mist ver mijden en iedere indruk weg nemen dat wij zo gehecht zou den zijn aan het pluche en het ambt, dat we elk geschil met de Tweede Kamer zouden willen verdoezelen. Ik ben daarom evenals de heer Van den Broek bereid de politieke consequen ties te trekken uit het aanvaar den van de motie-Meijer en zo nodig de ministerraad bijeen te roepen". Sieren De motie-Meijer werd uiteinde lijk, even na half één vannacht, verworpen. De uitspraak kreeg enkel nog steun van PvdA, D66, PPR en PSP. Wel gaven de tegenstemmers te kennen dat zij nog altijd vierkant ach ter de conclusies van de enquê tecommissie staan. Eerder in het debat had CDA- woordvoerder Van der Sanden al verklaard dat Van den Broek recht had op een eigen visie aangaande het enquêterapport. Het enige wat de minister hoef de te erkennen, aldus Van der Sanden, was de stelling: „zoals het bij het paspoortproject tot nu toe gegaan is kan het niet meer en dus moet het in de toe komst beter gaan". Daar had Van den Broek weinig moeite mee. Ook de woordvoerders van SGP, GPV en RPF gunden Van den Broek de ru'imte waar hij om had gevraagd. VVD- woordvoerder Franssen pakte echter aanvankelijk (vóór het machtswoord van Lubbers had geklonken) wat zwaarder uit. Hij zei dat het Van den Broek „zou sieren" als hij de conclu sies van de enquêtecommissie alsnog zou onderschrijven. De minister gaf de VVD'er lik op HAAG „De VVD de iezende partij, omdat we voor het machtswoord Ie minister-president? n denken aan. Het CDA en Ruud Lubbers lijden ;door meer schade dan wij", iwelijks vijf minuten nadat minister-president Lubbers dopen nacht de hand schud- n complimenteerde met de het kabinet gunstige af- van bet paspoortdebat, j VVD-kamerlid Jan ossen tot deze verrassende :lusie. „Men ziet toch wel in we de regering niet naar kunnen sturen voor het Kjortproject. Dat zouden de jers niet begrijpen", aldus aalt Franssen nog eens de van de kleinste regerings- itie. ctieleider Joris Voorhoeve t inmiddels van de ene tele- ?camera naar de ander om verschillende omroepen te drukken dat hij niet be was om de granaat die pre mier Lubbers volgens hem in de strijd .had geworpen, ook werkelijk te laten ontploffen. „Daar waren we erg bang voor. Het zou toch onzinnig zijn om het kabinet voor zo'n zaak naar huis te sturen. De verhoudin gen binnen de coalitie zijn hier door niet verslechterd. De rela tie tussen CDA en VVD is goed en blijft goed. We gaan weer aan het werk", zegt hij glimla chend. „We hebben een crisis gelukkig kunnen voorkomen door niet te stemmen voor de motie-Meijer". Daarin stond niets anders dan dat de Kamer de bevindingen van de enquêtecommissie Pas poortproject aanvaardt en mi nister Van den Broek (buiten landse zaken) verzoekt „zijn op stelling in dat licht te herzien". De Vries: Onbegrijpelijk „Eigenlijk begrijp ik nog niet, waarom de bewindslieden die toch alle aanbevelingen van de enquêtecommissie hadden over genomen, het niet met de Ka mer eens konden worden. Neen, ik deel de visie van Lub bers over „onevenredig harde conclusies van de enquêtecom missie" niet. We hebben im mers de motie-Van der Sanden aangenomen", zo oordeelt CDA-fractieleider Bert de Vries. Of hij in feite niet lijkt op een blaffende hond die toch niet bijt? „Nee, voor ons was er geen aanleiding voor dat machtswoord. We hebben im mers op tal van punten onze zin gekregen". Aarzelend zegt hij voor de ca mera dat Lubbers hem vrijwel tot het einde van het debat in het ongewisse heeft gelaten over het kabinetsscenario. Wel iswaar had de complete CDA- top de te volgen aanpak tijdens het weekeinde besproken in de Ernst Sillemhoeve in Lage Vuursche, maar volgens De Vries was het voor hem een complete verrassing dat Lub bers de zaak zo op de spits dreef stuk: „Het zou mij niet sieren als ik mijn eigen overtuiging geweld zou aandoen". Niet zonder succes De oppositie bleef in het debat niet geheel verstoken van suc ces. Een eveneens door PvdA en D66 ingediende motie met een opsomming van gewenste verbeteringen in het contract tussen de staat en paspoortpro ducent KEP werd met algeme ne stemmen aangenomen. Vol gens de motie zal onder meer worden geprobeerd „het draag vlak van KEP te verbreden", bijvoorbeeld door samenwer king met de Staatsdrukkerij en -Uitgeverij. Een derde motie van PvdA en D66, waarin werd gevraagd de personenadministratie niet bij KEP onder te brengen maar bij het ministerie van buitenlandse zaken, werd door de Kamer verworpen. Dat zou veel te duur worden, had Van den Broek gewaarschuwd. Het per- sonenbestand blijft de eerste drie jaar bij KEP en gaat daar na over naar de diverse ge meentelijke bevolkingsadmini straties. Een tegenvaller waar de Kamer eigenlijk al rekening mee had gehouden was de mededeling van Van den Broek dat het nieuwe paspoort hoogstwaar schijnlijk niet op 1 januari aan staande (de streefdatum) maar pas in februari of maart" inge voerd zal worden. Enig uitstel kon er volgens de Kamer nog wel bij, want men was het eens met Van den Broeks stellingna- me dat niet begonnen mag worden met de uitgifte voordat absoluut zeker is dat „alles vei lig is". Van den Broek: U zult begrijpen dat mijn parool 'safe ty first' luidt. Binnenkort krijgt de Kamer van de minister een tussentijds rapport over de stand van zaken in het pas poortproject en het paspoortconflict koppel de aan de reeks affaires in het verleden. „De minister-presi dent had hieraan kennelijk be hoefte, maar voor ons was dit niet nodig geweest", aldus De Vries, daarmee suggererend dat zijn fractie de PvdA-motie toch niet zou hebben gesteund. „Wat een kerel" CDA-kamerlid Harry Aarts be vestigt dit vermoeden. „We zouden die motie inderdaad toch wel hebben verworpen. Nee, de Kamer is niet door het stof gegaan voor minister Van den Broek. In feite ben ik trots op die kerel. Het is geweldig dat hij zijn eigen opvatting door dik en dun heeft staande ge houden. Ja, we hebben de op vattingen van de enquêtecom missie onderschreven, maar als we de minister niet de ruimte hadden gelaten voor diens ei gen interpretatie van het rap port van de enquêtecommissie zou hij hebben moeten aftre den". In de PvdA-fractiekamer heerst een gelaten stemming. Aanvankelijk hadden de socia listen hun afkeuring over het optreden van minister Van den Broek en de beide afgetreden bewindslieden Van Eekelen en Van der Linden in veel scher pere bewoordingen willen ver pakken. Fractieleider Wim Kok en vice-voorzitter Wim Meijer slaagden er in de inhoud van de motie zodanig af te zwakken dat er tenslotte slechts een soort adhesiebetuiging aan de reeds door de Kamer aanvaarde be vindingen van de enquêtecom missie resteerde. Voor het Rotterdamse kamerlid Piet de Visser staat het nog steeds vast: „De regering heeft de Kamer onjuist ingelicht en op vitale punten op het ver keerde been gezet". Zijn frac tiegenoot Relus ter JBeek, bui tenlandspecialist en een oude rot in de politiek stelt vast: „Dit drama slaat diepe wonden in het regeringskamp, vooral bij de VVD. Die rekening zou best al bij de algemene beschouwin gen kunnen worden veref fend". ALEX SNELLEMAN LEIDEN Geboren: Caner, z.v. H. Qakiroglu en S. Qakiroglu; Nora Alexandra, d.v. M. Danhof en M. B. Pont; Sander, z.v. A. E. R. Bavelaar en D. M. Boterman; Desirée Naomi, d.v. W. van Vliet en D. H. Angkotta; Jos, z.v. L. P. van Egmond en C. W. M Dofferhoff; Janna, d.v. G. C. M. Schreurs en T. A. M. van Haarlem; Mattbieu Christiaan Maarten, z.v. R. S. C. van der Meer en G. M. van der Meer; Dave, z.v, G. W. van Dijk en M Ravensbergen; Roy, z.v. D. van Hemert en J. M. Roodakker; Danny, *.v. G. Heruer en J. J. Hendrikse: Na afloop van het debat een handdruk tussen Van den Broek en VVD-fractievoorzitter Voorhoeve. De kanonnen staan niet meer op scherp. foto: anp (ADVERTENTIE) Morgen is er open dag in de haven van Rotterdam Vanaf 't Centraal Station boemelt 'n oude stoomtrein u snel naar de Maasvlakte. Vervolgens kunt u o.a. de marinevloot inspecteren en van 'n rondvaarttochtje genieten. Bel voor meer informatie: 010-4133323. Ahoi! WAAR ZOUDEN WE ZIJN ZONDER DE TREIN? Angela Denise, d.v. J. P. Depondt en S. R. Simson; Mariska, d.v W A M. Tonus en J. Dietz; Nienke Maria, d.v. R. D. Averink en A. Landard; Susan- ne, d.v. T. J. Luining en M. van der Linden; Duygu, d.v. A. Kirkici en S. Kirkici; Carmen Clara, d.v E. A Steinmetz en B. J. M. Stierhout; T mara. d.v. R J. van Delft en M Y. J. Vissers; Po Lun, d.v, S. N Wong en M. H. Chui; Desirée Daphne Maria, d.v. J. A. A. Nieuwesteeg en E. P M Röling; Maikel, z.v. T. Hazenoot en J. A. A. Guijt; Emma, d.v. T O. Klaas- sen en K. B. M. Hansson; Jessica, d.v A. J. van Hooidonk en C. G. Sloos; Rutger Jitse Nathan, z.v. I Stans en A. M. van der Eist; Elizabeth Jacoba Hendrika, d.v. M. Ros en J. E. Mon- fils; Chaveli Luana, d.v. R. E. Pattia- pon en J. Bergsma; Dirk Johannes Thomas, z.v. D J. Boesaard en N. Star, Michèle Hélène, d.v P O. Bas- ters en H. Modderman; Pieter Jacob Gerrit, z.v. P J. Barnhoorn en N. van Duijn; Jacob Willem, z.v. P J. de Jong en G. Klok; Ralph Stephanus, z.v. S. Schiebroek en I. A. M. Uijtde- haage; Ricardo, z.v. P. D. Schouten en L. J. Klein; Linsey, d.v. A. C. J. Luykx en P. M. van Duuren; Lisanne Willemijn, d.v. W. W Vogels en H. T. Groenewegen; Johannes Hendrik Bram, z.v. H. A. Alberts en F. van der Meer; Jeroen, z.v. J. P. J Nijssen en M. E. M. Cornelissen; Cornelis Stephanus Nicky, z.v. .H. J. Bijleveld en A. C. Claus; Bas, z.v. K. H. de Vries en M. C. Gladpootjes; Niels, z.v. J. C. van Tol en C. Kramer; Dicky nelia, d.v P. LUBBERS WAS „IRRITANTE GEDOE" VAN VOORHOEVE MEER DAN ZAT DEN HAAG De ver gulde klok in 's Lands Vergaderzaal wees 21.15 uur, toen Ruud Lubbers gisteravond zijn besluit tot de aanval bekend maakte. Verbeten naar het papier kijkend, schreef de premier een kort briefje en liet dat door een bode naar Bert de Vries brengen. De CDA-fractieleider was volstrekt verrast door de aankondiging dat voor het eerst in jaren Het Machtswoord in de Ka mer gesproken zou gaan worden. „Ik wist natuurlijk wel dat Ruud er zo over dacht, maar ik wist echt niet dat hij er nü déze consequentie uit zou trekken", vertelde De Vries om 1 uur 's nachts, toen het allemaal voorbij was. Velen waren verbaasd over de on wetendheid van de fractielei der. In het CDA werd toch al les altijd tot in den treure doorgesproken? Deze keer dus niet. Nu had De Vries slechts een voorsprong van luttele minu ten op VVD-leider Voorhoe ve. Deze dankte dat uiterst ge ringe tijdsverschil overigens slechts aan de goede wil van zijn CDA-collega, die hem snel op de hoogte bracht van hetgeen er achter de rege ringstafel was uitgedacht. Een koortsachtig overleg volgde en doofde even snel, als ware het een strovuur. Voorhoeve en De Vries realiseerden zich dat het spel uit was. Het kabinet naar huis sturen vanwege een nieuw paspoort? Daar kon geen sprake van zijn. Voor Bert de Vries niet, omdat hij geen Norbert Schmelzer is. Waar de KVP- leider bij zijn 'moord' op pre mier Cals in 1966 kon rekenen op de sympathie van een groot deel van zijn achterban, wist zijn 'nazaat' De Vries dat slechts woede en verwijten zijn deel zouden zijn als hij een soortgelijke Aanslag zou plegen op de grote CDA-voor- man Ruud Lubbers. Voor Joris Voorhoeve golden soortgelijke argumenten. Nog maar kort in het zadel als po litiek leider, zou hij zaterdag op de VVD-partijraad in de Utrechtse Jaarbeurs aan flar den gereten worden. De mo dale VVD-afgevaardigden zouden geen enkel begrip kunnen opbrengen voor ie mand die een in hun ogen puur rechts kabinet ten val brengt, dat de ene na de ande re belastingverlaging door voert en nog zal doorvoeren. En met als waarschijnlijk enig resultaat dat het CDA een coalitie zou vormen met de PvdA! Geen mist Dat alles wist Ruud Lubbers uiteraard ook toen hij aan de regeringstafel zijn speech zat te voltooien, waarmee hij even later de Tweede Kamer op stelten zou zetten. Daarom be hoefde hij ook geen seconde te twijfelen aan het succes van zijn voorgenomen actie. Rest als enige vraag: waarom deed hij het? De premier, die in vroeger dagen berucht was vanwege zijn 'wollig' taalge bruik, wenste daar geen enke le mist over te laten bestaan. Het moest nu echt definitief uit zijn met al die staatsrechte lijke vertogen over 'politieke zuiverheid' en over bewinds lieden die te veel aan het plu che van hun kabinetszetel ge hecht zouden zijn. „Die in druk, mijnheer de voorzitter, moet nü en hier in dit debat weggenomen worden". Lubbers riep in herinnering welke bewindslieden de laat ste jaren met dit soort verwij ten waren overladen. Gijs van Aardenne, die door De Vries tot 'aangeschoten wild' werd gedegradeerd. Gerrit Braks en Wim Deetman, die door de Kamer gedwongen werden tot een openbare zelfbeschuldi ging. Aan dat rijtje voegde Lubbers ook nog toe Gerrit Brokx, Wim van Eekelen en René van der Linden. Inder daad voelden zij zich zo lek ker op het pluche dat zij slechts met grof geweld daar van verwijderd konden worden. Na zes van 'zijn' be windslieden op deze manier beschadigd c.q. uitgeschakeld te hebben zien worden, vond premier Lubbers het welletjes. Hij vertikte het om ook minis ter Hans van den Broek dit lot te zien ondergaan. Nu de Tweede Kamer niet had wil len luisteren (naar Lubbers' goede raad om althans deze minister in zijn waarde te la ten), moest zij maar voelen. Als de Kamer geen genoegen wenste te nemen met een kniebuiging en bleef eisen dat ook Van den Broek languit door het stof zou kruipen, dan zou Lubbers onverwijld het ontslag van het gehele kabinet aan de koningin aanbieden. Door deze woorden werd ook duidelijk waarom minister Van den Broek de hele dag zo ontspannen had zitten genie ten van zijn vele glazen choco mel. Als enige politicus in de zaal was hij tevoren op de hoogte geweest van het feit dat zonodig de kabinetskwes tie gesteld zou worden. En daarom had hij 's middags ook zo rustig het „ondubbel zinnige' vertrouwen van de Kamer kunnen eisen. Dat sommige angsthazen in de coalitie zich het hoofd braken over een manier om aan die staatsrechtelijk onmogelijke wens te voldoen, vergrootte vermoedelijk alleen maar zijn plezier. Verkneukeld Het meest zal hij zich ver kneukeld hebben over de on rust die Lubbers' macht swoord teweeg bracht bij Joris Voorhoeve. Het almaar 'bruta lere' optreden van de VVD- fractieleider was hem een doorn in het oog geworden. Ruud Lubbers trouwens ook, die net als hij al menige aan varing met de kleine VVD- professor achter de rug had. In het debat over het Wir-lek, waarin Lubbers de VVD'er Nijhuis beschuldigde van poli tiek vandalisme, presteerde Voorhoeve het de premier als lichtelijk getikt af te schilde ren. „U jaagt een hersenschim na", hield Voorhoeve de krijt wit wordende minister-presi dent toen voor. In het debat over de chaos bij de Dienst Studiefinanciering noemde Voorhoeve de wijze waarop Lubbers zijn minister Deet man verdedigde „klef". In het debatje over de brief van de premier naar aanlei ding van het aftreden van staatssecretaris Van der Lin den, werd Lubbers getypeerd als iemand die iets aan zijn oren heeft. Hoe kon de minis ter-president nu denken dat hij, Voorhoeve, door over Van Eekelens integriteit te praten, de eerlijkheid van Van der Linden in twijfel wilde trek ken? En alsof dit alles nog niet genoeg was, had Voorhoeves rechterhand Bolkestein een nieuwe politieke cultuur geïn troduceerd. Falende bewinds lieden moesten voortaan on,- middellijk het bos in, zoals dus inmiddels met Van Eekelen en Van der Linden is gebeurd. Stof eten Maar nu was dan eindelijk het moment van de afrekening gekomen. Deze keer was het Voorhoeve die stof zou eten en niet zo'n klein beetje. Al thans dat was de visie van Lubbers en Van den Broek. Naar hun idee hadden zij het steeds „irritantere gedoe" van althans deze fractieleider - en dus ook van de gehele Ka mer op effectieve wijze be ëindigd. De professor zelf had echter het idee dat hij er nog redelijk door was gekomen. Zijn verwijt dat hij gewoon de lont had getrokken uit de gra naat die Lubbers onder hel kabinet had gelegd, zou het best aardig doen, dacht hij. Die houding belooft niet veel goeds voor de coalitie. „Deze Europa-Cupwedstrijd is in een gelijkspel geëindigd. Bij de Al gemene Beschouwingen (me dio oktober) valt de beslissing door het nemen van straf schoppen", zei een VVD-be- windsman. Waarmee hij be doelde dat als Voorhoe vê straks over een écht onder* werp (plan-Oort?) voor een geschil met het CDA beschikt, hij het beslissende doelpunt zal proberen te scoren. RIK IN T HOUT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 3