„Leken moeten Kerk
in beslag nemen"
£eidóc(Soti4Ci/ii
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
EeidoeCoivuml
Wereldraad blijft oproepen tot boycot Shell
kerk
wereld
Aartsbisschop
Hurley: „Paus had
wel naar Zuidafrika
moeten gaan"
Dorenbos waarschuwt
bioscoopdirecties
voor doodstraf
„Gereformeerde opvoeding
was meer dan verbieden en
onderdrukken"
Groen en rood in Zweden
PP
or
tui
weer
n
E
N
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1988 PASJNJ
GENÈVE De Wereldraad van Kerken is blij dat Shell het
apartheidssysteem in Zuidafrika zo verafschuwt, maar hij blijft
bij zijn mening dat Shell door in Zuidafrika actief te blijven in
feite de apartheid steunt. Daarom is de oproep van het Cen
traal Comité van de Wereldraad aan de lidkerken om steun te
geven aan een internationale boycot van Shell terecht.
Dat komt naar voren in het antwoord van de secretaris-gene
raal van de Wereldraad, dr. Emilio Castro, aan president-direc
teur L. C. van Wachem van de oliemaatschappij.
Van Wachem toonde zich eind vorige maand in een brief aan
Castro ontsteld over de oproep. „Wij betreuren het dat een or
ganisatie die christelijke morele maatstaven voorstaat, zich zo
onethisch en onverdraagzaam jegens een bepaalde onderne
ming opstelt en nog wel een die met haar verzet tegen de
apartheid vooroploopt", zo liet Van Wachem Castro weten. De
Wereldraad betreurt dat het Centraal Comité „misschien pijn
heeft gedaan aan loyale werknemers van Shell, van wie velen
christen zijn en die evenzeer als wijzelf uitzien naar een einde
van het apartheidssysteem".
De Wereldraad veroordeelt geweld tegen Shell-benzinestations
„zonder voorbehoud". Dergelijke gewelddadige acties „gaan
juist tegen de bedoeling van de boycot in". Tegen het verwijt
dat de Wereldraad in ziin actie selectief is er zijn immers
meer (olie)bedrijven in het land brengt de Wereldraad in
dat Shell een van de meest zichtbare bedrijven in Zuidafrika
'Spontaan zijn moet je
oefenen
„Geweld tegen
homo's is
geweld tegen
Christus"
NEW YORK „Mensen die
geweld tegen homoseksuelen
gebruiken, vallen Christus
zelf aan". Dat zei de behou
dende aartsbisschop van New
York, kardinaal John O'Con
nor, die de leer van de RK-
Kerk op het gebied van ho
moseksualiteit altijd krachtig
heeft verdedigd, tijdens een
eucharistieviering in de ka
thedraal van New York.
De kardinaal herhaalde het
standpunt van de kerk dat
„homoseksueel gedrag zondig
is", maar, zo voegde hij eraan
toen, „zoals in elke andere si
tuatie veroordeelt de kerk
nooit de zondaar, maar de
zonde".
O'Connor reageerde op een
reeks gewelddaden in New
York tegen mensen die voor
homoseksueel werden gehou
den. Hij zei woorden te kort
te komen om dit geweld te
veroordelen. „Iemand die
zich daaraan schuldig maakt,
handelt uit zuivere kwaad
willendheid, totale verach
ting voor de heiligheid van
de menselijke persoon en to
tale onbekendheid met het
feit dat elke mens naar Gods
beeld en gelijkenis is gescha
pen", aldus O'Connor.
Eduard Lohse
voorzitter
Wereldbond van
Bijbelgenootschappen
BUDAPEST De vroegere
voorzitter van het bestuur
van de Evangelische Kerk in
Duitsland (EKD), Eduard
Lohse, is in Budapest geko
zen tot voorzitter van de We
reldbond van Bijbelgenoot
schappen. Hij volgt de Ame
rikaanse predikant Oswald
Hoffmann op die tot erevoor
zitter werd gekozen. Lohse is
twaalf jaar voorzitter van het
Westduitse bijbelgenootschap
geweest. Van 1971 tot mei dit
jaar was hij bisschop van de
evangelische-lutherse kerk
van Hannover, de grootste
regionale kerk binnen de
EKD. Van 1979 tot 1985 was
Lohse voorzitter van het
EKD-bestuur.
De Filipijnse predikant Cirilo
A. Rigos wordt de nieuwe al
gemeen secretaris van de
Wereldbond. Hij volgt de
Duitser Ulrich Fick op, die
eind dit jaar met pensioen
gaat.
Nieuwe CNV-bond
van kerkelijke
medewerkers
UTRECHT De christelijke
vakcentrale CNV heeft er
een nieuwe bond bij: de Bond
van Medewerkers in Kerke
lijke en daaraan verwante
arbeid (BKM). Bij de bond
zijn 200 leden aangesloten.
Bij het CNV zijn al aangeslo
ten de Protestants Christelij
ke Vereniging van Kosters
(850 leden) en de Katholieke
Bond van Kosters (75 leden).
PROF. GODDIJN TEGEN LEDEN MARIENBURGVERENIGING:
AMBT-DELDEN Veel
meer communicatie on
der de gelovigen in de
geloofsgemeenschappen
en veel meer uitwisse
ling van meningen. Le
ken zullen deel moeten
gaan uitmaken van het
bestuur van de Kerk; ze
zullen de Kerk in beslag
moeten nemen.
Dat was de strekking van de
boodschap die prof. Walter
Goddijn gisteravond zijn toe
hoorders op een bijeenkomst
van de Twentse afdeling van
de Mariënburgvereniging
meegaf. Goddijn is secretaris
van het landelijk bestuur van
de Mariënburgvereniging die
ervoor ijvert de vernieuwin
gen van het Tweede Vati
caans Concilie in de r.k.-
Kerk in Nederland gaande te
houden.
Goddijn vervolgde: Wie de
intellectualiteit, rijpheid en
vastberadenheid van vrou
wen onderschat, maakt een
ernstige fout. De toekomst
van de Kerk zal afhangen
van de versterking van de
persoonlijke religieuze ont
wikkeling van de gelovigen,
de kwaliteit van de pastorale
zorg voor de mens en het di
aconale engagement van de
Kerk.
Hij wees erop dat de Mariën
burgvereniging zich be
schouwt als een beweging
van leken die loyaal oppositie
in de r.k.- Kerk. „We
willen bij de grote groep blij
ven. Binnen die grote groep
doen we aan groepsvorming.
Met zoveel mogelijk medele
den, die vinden dat er iets
moet veranderen, verheffen
we onze stem."
De Mariënburgvereniging
wil vooral ook een lekenbe
weging zijn, die nauwkeurig
de rechten van de leken kent
en die ingaat tegen elke mo
gelijke verkramping van de
Kerk door al te exclusieve
ambtsopvattingen, aldus
Goddijn. „We zullen elke po
ging ontmaskeren om organi
satorische, disciplinaire en
strategische opvattingen in
de Kerk voor te stellen als
van strikt religieuse aard.
Want dat is de manier waar
op veel gelovigen „belazerd"
worden. Vergeef me het
woord. Wat van het Vaticaan
komt, heeft lang niet altijd
iets te maken met het ge
loof."
De oud hoogleraar in de
godsdienstsociologie achtte
het voor de Mariënburgvere
niging van belang dat er op
drie niveau's gewerkt zal
worden aan de Kerk van
morgen.
Op het persoonlijke nivo
dient een bezinning op het
Godsbeeld plaats te vinden,
die gepaard gaat met een
„spirituele bevrijding via een
groei in het bijbels-theologi
sche bewustzijn."
Op het niveau van de pasto-
Dr. Walter Goddijn
rale zorg voor de mens zal de
aandacht zich moeten richten
op de zieken en de armen, op
de ontwikkeling van het ver
trouwen in de eigen kracht,
de mogelijkheid tot vergiffe
nis, en het leren verlenen en
aanvaarden van hulp. Dat al
les om „mensen vrij te ma
ken tot de liefde voor el
kaar".
Tenslotte: in het diaconaal
engagement van de Kerk
gaat het volgens de Mariën-
burger om het bewustzijn
van onderdrukking, de rech
ten van de mens, en de ont
wikkeling en het juiste ge
bruik van talenten van de
gelovigen.
THEO KRABBE
Grote Verzoendag
Vandaag vieren joden hun
grootste feest: Yom Kippur,
Grote Verzoendag. Aan de
vooravond van dat feest
schaften religieuze joden in
Tel Aviv zich plastic sandalen
aan. Het dragen van leren
schoeisel is verboden op het
feest.
FOTO: AP
JOHANNESBURG
Blanke rooms-katholie-
ken in Zuidafrika heb
ben de afgelopen dagen
laten blijken het oneens
te zijn met de Zuidafri-
kaanse bisschoppen, die
paus Johannes Paulus II
hebben verzocht af te
zien van een bezoek aan
hun land.
In de kranten stonden diver
se ingezonden brieven waar
in deze katholieken hun
boosheid uitten. Ook de vroe
gere voorzitter van de RK-
bisschoppenconferentie van
Zuidelijk Afrika, de blanke
aartsbisschop Denis Hurley
van Durban, heeft zich van
de houding van zijn collega's
gedistantieerd.
„Het is duidelijk dat er veel
kritiek op een bezoek van de
paus aan Zuidafrika zou zijn
gekomen, maar het bezoek
zou geen erkenning van het
apartheidssysteem hebben
betekend", aldus Hurley in
een verklaring.
De aartsbisschop van Dur
ban, die zich al vaak onom
wonden tegen de apartheid
heeft gekeerd, wijst erop dat
de paus ook in Argentinië,
Chili en Paraguay is geweest
en dat dat niet tot doel had
de dictaturen in die landen te
versterken. „Het bezoek zou
een pastoraal karakter heb
ben gehad en de paus zou
zich zeer sterk tegen de
apartheid hebben gekant. De
paus zou alleen niet uit zijn
geweest op een confrontatie,
wat mensen als aartsbisschop
Tutu misschien zou hebben
teleurgesteld", aldus Hurley
in zijn verklaring.
De meeste zwarte rooms-ka-
tholieken in Zuidafrika, die
ongeveer 80 procent van alle
kerkleden uitmaken, waren
het eens met de bisschoppen
dat de paus beter niet naar
Zuidafrika kon komen.
AMSTERDAM Raadsman
mr. E. A. P. Engels van de
distributeur die de film „The
Last Temptation" in Neder
land in roulatie wil brengen,
hekelde tijdens het kort ge
ding gisteren in Amsterdam
de brieven die Rainbow-di-
recteur Dorenbos heeft ver
stuurd aan bioscoopdirecties.
Dorenbos, een van de eisers,
schrijft daarin dat men uit de
bijbel kar* weten dat op gods
lastering de doodstraf staat.
„Ook willen wij u persoonlijk
aanspreken. Indien u zelf ge
looft in de schepper van he
mel en aarde zult u uit de bij
bel weten dat op godslaste
ring de doodstraf staat. In
dien u de bijbel zelf nog niet
kent, verzoeken wij u drin
gend u te laten informeren.
De straf op godslastering
wordt soms direct uitge
voerd", aldus citeerde Engels
uit de brief die Dorenbos
rondstuurde.
De eisende partij liet mr. As-
scher nog eens weten verbol
gen te zijn over de inhoud
van de film, omdat die „no
deloos kwetsend en grie
vend" is voor een bevol
kingsgroep. De tegenpartij
DEN HAAG Een ge
reformeerde opvoeding
kon ook goed zijn. Op
voeders en onderwijzers
hebben meer gedaan dan
verbieden en onderdruk
ken, zij hebben ook ge
probeerd de kinderen te
stimuleren om zich te
ontplooien. Een goede
gereformeerde opvoe
ding was juist bevrijdend
en droeg bij aan de
emancipatie van de gere
formeerden.
Dit blijkt uit het proefschrift
„Een goede gereformeerde
opvoeding", waarop drs. J. C
Sturin vandaag aan de Vrije
Universiteit promoveert tot
doctor in de psychologie en
pedagogische wetenschappen.
Sturm neeft de neo-calvinis-
tische moraal-pedagogiek
tussen 1880 en 1950 bestu
deerd en daarbij speciale
aandacht geschonken aan de
rol van de jeugdorganisaties.
Sinds 1980 is Sturm (35) do
cent historische pedagogiek
aan de Hogeschool Holland te
Diemen.
Hij bekeek de 'geschriften
van theologen en gewone do
minees, pedagogen en dorps
onderwijzers. Het doel van
de zedelijke opvoeding die zij
voorstonden, omschrijft
Sturm als „mondigheid in ge
bondenheid".
Aan de ene kant staan be
grippen als vrijheid, zelfstan
digheid, billijkheid, gehoor
zaamheid uit vrije wil; aan de
andere kant wordt gesproken
van beheersing van begeer
ten en driften, strengheid, de
noodzaak van straf, orde en
gezag en volledige gehoor -
Gereformeerde jongeren hebben altijd pal willen staan voor
Nederland en Oranje. Deze ansichtkaart getuigt daar ook van.
zaamheid aan opvoeders en
aan God.
De theologen en pedagogen
slaagden er volgens Sturm
heel goed in deze twee lijnen
in het oog te houden. In de
opvoedingswerkelijkheid van
niet weinig gereformeerde
gezinnen en scholen heeft de
lijn van beheersing en onder
drukking de andere lijn ech
ter overschaduwd, schrijft
Sturm.
Toch vindt hij het beeld van
de gereformeerde opvoeding
als somber, onderdrukkend,
autoritair, seksistisch en
schijnheilig te eenzijdig.
Sturm wijst bij voorbeeld op
de opbouwende rol die meis
jesverenigingen hebben ge
speeld. Ten onrechte zijn
deze verenigingen afgeschil
derd als onderdrukkende
clubs die de meisjes slechts
voorbereidden op een rol in
het huishouden. De meisjes
hebben er juist geleerd na te
denken, vragen te stellen en
te discussiëren. De morele
opvoeding betekende voor
hen en uiteraard ook voor
de jongens van de jongelings
verenigingen een enorme
blikverruiming en „cultuur-
verheffing", aldus Sturm.
bracht daartegen in dat de
film niet over de eisers,
christenen in Nederland, en
hun opvattingen gaat. „De
film houdt niet meer in dan
de persoonlijke visie van au
teur Kazanzakis en filmma
ker Scorseso op Jezus Chris
tus", aldus de advokaat van
de gedaagde, mr. E. A. P. En
gels. De actie om de film te
verbieden is een staaltje van
grenzeloze onverdraagzaam
heid, bemoei- en bedilzucht
en een zeer ongezonde zucht
naar censuur. Deze film te
betitelen als godslasterlijk,
onwaar, beledigend en on
rechtmatig, is feitelijk vol
strekt ongegrond. Als dit por
nografisch genoemd wordt,
dan is het sprookje van
Sneeuwwitje, die met zeven
mannen verkeerde, dat ook,
meende Engels.
De raadsman van de eisers,
mr. E. N. Bouwman, hekelde
talrijke scènes in de film (die
overigens voor de zitting
door de president van de
rechtbank was bekeken in
een Amsterdams filmzaaltje).
Vooral de scène over de krui
siging is volgens Bouwman
„afschuwelijk". In die scène
trekken Romeinse soldaten
Jezus de kleren van het li
chaam. Een naakte Jezus ziet
vervolgens zijn moeder en
een groep vrouwen en zegt:
„Vaarwel, vergeef mij dat ik
een slechte zoon ben ge
weest". Ook zou Jezus, vol
gens mr. Bouwman, in de
film worden voorgesteld als
een „belazerde Lazarus".
landse bioscopen zal worden
vertoond. De raadslieden ba
seerden zich daarvoor op on
der meer artikel 1401 van het
Burgerlijk Wetboek, dat „on
rechtmatige daden" verbiedt.
De raadslieden van de distrL
buteur meenden dat er van'
onrechtmatigheid geen spra
ke was en betitelde de be
schuldigingen als „hoogdra
vende bespiegelingen". En
gels: „De film is gemaakt
door een gelovige. In geloofs
zaken bestaat geen absolute,
objectieve waarheid. De vier
evangelieën in het Nieuwe
Testament werden decennia
later op basis van mondelin
ge overdracht geschreven".
Dat de film onnodig grievend
is, legde de advokaat naast
zich neer. De rechtbankpresi
dent doet donderdagmiddag
uitspraak. Dat is de dag van
de première. De eisers von
den dat tijdstip derhalve nog
al laat, maar mr. Asscher
hield vol dat een uitspraak
gezien de complexiteit van de
zaak niet eerder mogelijk
was. „Ik adviseer de beklaag
den in elk geval voor hun
avondprogramma een reser
vefilm klaar te leggen", aldus
de rechtbank-president.
Gereformeerd# Kerken vrijge
maakt
Beroepen te Beverwijk drs. K.P.A.
Moedt, kand. te Daltsen;
te 't Harde T. Dijkema te Zutphen.
Beroepen te IJmulden G. Zomer te
Vllssingen; te Zuldhorn (derde pre
dikantsplaats) J.B.K. de Vries, laat-
selijk zendingspredikant te Irian
Jaya, wonende te Groningen.
Nadarlanda Garaformaerda Ker
ken
Aangenomen naar Aalten-WInters-
wijk i.c.m. Neede J. Winter, kand. te
Rijswijk.
HA
dri<
annc
bel
e fri
int i
kleii
Ie pa
VOOR de Groenen in Zweden heeft de uitslag van
kiezingen van zondag de unieke verrassing opgeleve
veel kiezers de raad (van de Groenen zelf) in de wij1
ben geslagen, om wat de gemeenteraden betreft
op hun partij te stemmen. Gevreesd werd dat er bij e
vloed van stemmen plaatselijk onvoldoende geschikte
daten voor de gemeenteraden zouden zijn. Het ziet er
derdaad naar uit dat heel wat zetels bezet zullen rncj)
door lieden die zich weliswaar officieel kandidaat vt.
Groenen hebben gesteld, maar die onvoldoende bindii
ben met die partij. Rne]
■pw iten,
JJE Zweden moesten niet alleen nieuwe gemeenterad t
zen maar ook een nieuw parlement en daarbij zorgde
lieu-partij eveneens voor tal van verrassingen. We
werd zeker na de ramp bij Tsjernobyl en de massal chtin
te van zeehonden in de Oostzee een goed resulta sche
de Groenen verwacht, maar de partij slaagde er zelfs ^,n|
één verkiezingsslag de op een na grootste Groene p neg
Europa te worden. Alleen de Westduitse zusterpartij guic
ter. at iec
pndei
De Zweedse verzorgingsmaatschappij is perfect ge^°D£
seerd. Volgens velen zelfs te perfect en daardoor h de
duur. Dat heeft de Zweedse kiezers echter niet belet j. In i
te zorgen dat de socialistische Arbeiderspartij, die die j ong
gingsstaat in het leven heeft geroepen en instandgeh
stevig in het zadel bleef. Ook dat was verrassend, wai^K
premier Ingvar Carlsson was een fiks verlies voorspivo
op de Groenen uitgebrachte stemmen zijn niet, zoal eloze
verwacht, ten koste gegaan van de Arbeiderspartij, ma rich
de niet-socialistische partijen. nner
aten
Ti geu
UAT is niet alleen verrassend, maar op het eerste kalt k
ook onlogisch. De socialisten regeren al decennia la'e"
land. Onder hun leiding is de industrialisering van 2
tot stand gekomen. Ook de nadelige gevolgen daarva
het milieu moeten hun worden aangerekend. De Gr ^jj]
die binnen drie jaar de kernenergie willen afschaf^kke
energiebelasting willen verhogen en meer geld willefperl
pen in alternatieve energiebronnen, hebben niettem(8ebr
stemmen aan de niet-socialistische partijen onttrokke e
#»4&nc
DiE partijen hebben hun slechtste resultaat sinds lar de
geboekt. Dat overigens niet alleen als gevolg van de0*
braak van de Groenen, maar ook door de slechte o feker
van de kiezers. De niet-socialistische partijen blijken j waJ
staat hun alternatief voor de verzorgingsstaat geloofv) va
over te brengen. Integendeel, een groot deel van de Hem
keert zich van hen, of zelfs van de politiek af.
TVT PUI
INOG een verrassing, maar niet de geringste, was de
tieve houding tegenover gastarbeiders, zoals die bij de""
ming tot uiting kwam in het Zuidzweedse stadje Sj°br)«l
wijst op een latente afkeer tegenover buitenlanders"
Zweedse maatschappij, die nochtans wil doorgaan vo
van de meest progressieve ter wereld. 'HOI
d wi
Toenemende
bewolking
DE BILT (KNMI) - Het hoge-
drukgebied dat voor enkele
dagen met rustig nazomerweer
zonder veel zon zorgde, ver
plaatst zich in de richting van
Rusland en verliest geleidelijk
haar invloed op ons weer
beeld. Vanaf vrijdag gaan de
oceaanstoringen weer de
dienst uitmaken. Komende
nacht zijn er enkele opklarin
gen waarbij er hier en daar
mistbanken kunnen ontstaan.
De minimumtemperatuur is
omstreeks 10 graden. Morgen
wordt er nog zacht weer ver
wacht met af en toe zon. Te
gen de avond drijft er van het
zuidwesten uit wel meer be
wolking het land binnen, maar
neerslag wordt nog niet ver
wacht. Het wordt morgenmid
dag een graad of 21. De wind
is matig, rond kracht 3, en
waait hoofdzakelijk uit het
zuidoosten.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig voor donder
dag en vrijdag:
Zuid-Scandinavië: Vooral in het wes
ten af en toe regen of buien, ten oos
ten van de Noorse bergen in oost-
Noorwegen en Zweden minder neer
slag en ook af en toe opklaringen.
Middagtemperaturen 14 tot 16 gra-
Bntse Eilanden: Wisselend bewolkt.
Vooral in het westen en noorden bui
en. Vrijdag in het zuidwesten regen.
Middagtemperatuur van 14 graden in
het noordwesten tot 18 graden in
zu idoost - Engela nd
Benelux, noordwest-Duitsland en De
nemarken: Donderdag vooral meer
naar het noordoosten nog rustig en
zacht weer met plaatselijk zon. Daar
na vanuit het westen meer bewol
king en af en toe regen of enkele
Rest van Duitsland: Donderdag fraai
en overwegend zonnig nazomerweer
met maxima van 21 tot 24 graden,
vrijdag vanuit het westen toenemen
de bewolking en enige regen en wat
Frankrijk: Donderdag alleen in het
westen, op vrijdag ook in het noor
den en oosten veel bewolking en eni
ge regen. In zuidoost Frankrijk ech
ter zonnig en zomers. Middagtempe
ratuur van 17 graden in het westen
tot 27 graden in het zuidoosten.
Alpengebied: Eerst overwegend zon
nig. Donderdagavond en vrijdag van
uit het westen bewolking en enige
regen. Middagtemperatuur in het
laagland en in de dalen tot 22 26
graden, v
westen koele
Spanje en Portugal: In de zuidelijke
helft aanhoudend zonnig. In het
noorden en noord Portugal verander
lijke bewolking en plaatselijk een
bui, mogelijk met onweer. Middag
temperatuur van rond 20 graden in
het noordwesten tot 27 31 graden in
het zuiden.
Ïruil
Italië, Joegoslavische kust i En"r
kenland: Zonnig, in ht -J
Italië, Joegoslavië en
veranderlijk bewolkt en voorlyaaj
middag en avond plaatselijk
onweersbuien. Middagtemj
meest tussen 24 en 29 graden P"*
rsvl
ront
lil
Istanbul
Klagen furl
Kopenhagen
van
at i
Paramaribo
Rk> de Janeiro onbew.
San Frandaco onbew
Sao Paolo zw. bew.
Singapore zw bew
NATIONAAL
REVALIDATIE
FONDS
Postbus 323 I
3500 AH UTRECHT 1
Tel 030 331165
