Olympisch vuur zet krotten vai^j
Seoul achter hoge schuttingen
i
1 01 nCl° °l W""H00f
Zuidafrikaanse rechtervleugel
moet serieus genomen worden
VOC leeft voort
in effectenbeurs
Unigro laat melk
in België bottelen
Crisisteam voorbereid op neerstorten satelliet
NEEM GEEN ONNOQIG RISICO
BINNENLAND/BUITENLAND
faidóeOowiarit
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1988 PAG1
AMSTERDAM Op 10 maart
1595 vertrokken vier schepen
vanuit Amsterdam naar de In
dische Archipel in de hoop
daar specerijen te kunnen ko
pen. De tocht werd commer
cieel gezien een ramp. Maar
ondanks de grote verliezen
aan mensenlevens werd voor
de eerste keer een route naar
Azië gevonden. In het begin
van diezelfde eeuw ontstond
er in Amsterdam behoefte aan
een ruimte waar effecten ver
handeld konden worden. Aan
de noordzijde van het Rokin
begon zich daarom in 1611
voor het eerst een soort effec
tenbeurs te onderscheiden.
Het beurspoortje aan de Dam
herinnert nog steeds aan het
in 1836 afgebroken gebouw.
De bovengenoemde instellin
gen hadden en hebben een
hoop gemeen. In het begin van
de Gouden Eeuw begonnen ze
samen aan een industrie die
behalve honderdduizenden
mensen werk verschafte,
vooral geld opbracht. De VOC
is inmiddels verleden tijd, de
beurs leeft nog steeds. Het zo
genaamde Oostindisch bedrijf
zorgde ervoor dat de stad Am
sterdam in de 17e en 18e eeuw
floreerde als geen andere stad
in West-Europa.
De beurzen in Amsterdam zijn
nogal eens verhuisd. Zoals ge
zegd begon het allemaal in het
kleine vertrek aan het Rokin,
maar in 1845 voldeed de beurs
van Hendrik de Keyser niet
meer en werd er een fors,
nieuw gebouw aan het Dam
rak geopend. In 1903 werd
deze opgevolgd door de Koop
mansbeurs, ontworpen door de
architect H.P. Berlage. Door
de stormachtige ontwikkeling
van de effectenhandel in Am
sterdam ontstond er in 1913
een afzonderlijke effecten
beurs op Beursplein 5. In 1978
volgde er ten slotte de Optie-
beurs aan het Rokin.
De VOC heeft twee eeuwen
bestaan. Van 1602 tot 1799
bouwde de Kamer Amsterdam
728 schepen, die samen ruim
tweeduizend zeereizen maak
ten. In die tijd bestond 13 pro
cent van alle importen in de
Amsterdamse haven uit han
delstransacties van de Com
pagnie. Daarnaast had onge
veer 10 procent van de Am
sterdamse middenstand belang
bij de verkoop van de Aziati
sche waren. Gedurende twee
eeuwen traden honderddui
zenden zeelieden, soldaten,
klerken, ambachtslieden, chi
rurgijns en predikanten in
dienst van de VOC. Niet al
leen Amsterdam trok profijt
van deze ontwikkeling, ook
Middelburg, Rotterdam, Delft,
Enkhuizen en Hoorn maakten
grote tijden door.
Het Amsterdams Historisch
Museum organiseert in samen
werking met de Amsterdamse
Effectenbeurs twee tentoon
stellingen die het verband toe
lichten tussen de VOC en de
Amsterdamse beurs. Beide ex
posities, „HET OOSTIN
DISCH BÊDRIJF, Amsterdam
en de VOC 1602-1799" en „Op
basis van vertrouwen", zijn
vanaf morgen dagelijks te be
zichtigen.
VINCENT IN T RIET
DEN HAAG De Nederland
se zuivelindustrie verliest eind
dit jaar de afzet van melk aan
alle vijfhonderd Super-super
markten in Nederland. Het
Super-keten betrekt de melk
straks van enkele Belgische
zuivelconcerns. Dit heeft een
woordvoerder van Unigro,
waar de Superwinkels bij aan
gesloten zijn, bevestigd. De
nieuwe melklijn is vorige
week in Apeldoorn aan de Ne
derlandse Superkruideniers
gepresenteerd.
Voor de Nederlandse zuivel
industrie, onder andere de
Melkunie, Noord-Nederland
(Frico/Domo), Coberco en
Campina betekent de stap van
Unigro een flinke aderlating.
De Super-supermarkten ne
men, volgens mr. H. Dekker
van Unigro, op jaarbasis tien
tallen miljoenen Nederlandse
liters melk af.
Huismerk
Het besluit van Unigro is vol
gens Dekker ingegeven door
de pertinente weigering van
de Nederlandse zuivelindustrie
mee te werken aan een huis
merk voor de Super-super
marktketen. Het bedrijf wil uit
marketing-technische redene..
het fabrieksmerk vervangen
door een huismerk.
„Net zoals Albert Heijn dat
ook doet, maar de Nederlandse
zuivelindustrie weigert perti
nent mee te werken. Waar
schijnlijk is men bang dat men
de greep op de markt verliest".
Het is Albert Heijn, 's lands
grootste kruidenier, wel toege
staan melkprodukten van de
Nederlandse zuivelgiganten
als huismerk op de markt te
brengen.
Omdat de Nederlandse zuivel
industrie weigert mee te wer
ken, heeft Unigro gesprekken
gevoerd met verschillende
buitenlandse ondernemingen.
Inmiddels is overeenstemming
bereikt met enkele Belgische
leveranciers, die uit Nederland
afkomstige melk zullen botte
len, aldus Dekker.
De melk wordt geleverd door
Nederlandse boeren in de Al-
blasserwaard, die niet bij coöp
eraties zijn aangesloten. „Deze
leveren nu ook al vaak aan
derden. Het is de bedoeling dat
zij melk leveren aan onze Bel
gische leveranciers. Dus wat
de smaak betreft zal er weinig
veranderen", verklaart de di
rectie-secretaris.
Pillen tegen paniek
UTRECHT De Utrechtse
psychiater J.A. den Boer heeft
bij onderzoek naar angststoor
nissen vastgesteld dat medicij
nen die de hoeveelheid seroto
nine in de hersenen beïnvloe
den, ervoor zorgen dat bij 70
procent van de patiënten de
paniekaanvallen verdwijnen.
Dit meldt het bulletin van de
Rijksuniversiteit Utrecht. Aan
het onderzoek is meegewerkt
door bijna 200 patiënten die
grotendeels werden geselec
teerd door de Stichting Fobie
club Nederland. Alle patiënten
hadden last van paniekaanval
len, met als gevolg dat ze de
neiging hadden om situaties te
vermijden waarin ze dachten
die aanvallen te zullen krijgen.
HILVERSUM Nederland is
voorbereid op het eventueel
neerstorten van de Russische
spionagesatelliet Kosmos 1900
op Nederlands grondgebied.
De satelliet heeft een eigen
kernreactor aan boord. In Den
Haag is een crisisteam inge
steld, waarbij diverse departe
menten zijn betrokken (Vrom,
Binnenlandse Zaken, WVC,
Verkeer en Waterstaat, Bui
tenlandse Zaken, Defensie en
Landbouw en Visserij).
M.E.E. Enthoven van het mi
nisterie van Vrom (volksge
zondheid, ruimtelijke ordening
en milieubeheer) heeft dit gis
teravond in de actualiteitenru
briek Achter het Nieuws van
de Vara gezegd. „De kans dat
de Kosmos op Nederlands
grondgebied neerkomt is ove
rigens één op duizend".
Enthoven is hoofdinspecteur
milieuhygiëne bij Vrom en
landelijk coördinator van het
Nationaal Coördinatiecentrum,
een soort calamiteitencentrum
op Binnenlandse Zaken. Het
centrum is momenteel nog on
bemand, maar „wordt bemand
vanaf het moment waarop wij
weten dat de satelliet is neer
gekomen in de omgeving van
Nederland of wanneer we een
heel duidelijk signaal hebben
dat hij binnenkort zal neerko
men", aldus Enthoven.
De verwachting is dat de satel
liet omstreeks 8 oktober (met
een marge van plus of min ze
ven dagen) naar beneden
komt. Wanneer de satelliet
echter eerder gaat tuimelen
zou hij al morgen naar bene
den kunnen komen. Volgens
Enthoven is de kans dat er do
delijke slachtoffers vallen bij
eventueel neerstorten overi
gens uiterst gering.
Afspraken
Het coördinatiecentrum heeft
ervoor gezorgd dat er duidelij
ke afspraken zijn over de ver
antwoordelijkheden van de
verschillende departementen,
de gemeenten, de provincies,
politie en brandweer. Verder
zijn er meetfaciliteiten opgezet
zodat, wanneer Nederland on
verhoopt toch radio-actief be
smet zou raken, direct de nodi
ge metingen kunnen worden
verricht. Ook zijn voorzienin
gen getroffen om radio-actieve
brokstukken op te sporen en
op te ruimen.
De meeste landen die onder de
baan liggen hebben inmiddels
voorzorgsmaatregelen getrof
fen. Het Internationaal
mg
coi
kVIK
van I
I kabir
jet is te
Atoombureau heeft waarover d
wingen aan de betrokkei)robler
den doen uitgaan. „Dat aange]
van de zaken die beter uwelij
geld zijn sinds Tsjern uit d
constateert Enthoven, ndustr
In 1978 stortte een K^dse e
neer in Canada. Kosten m de d
tien miljoen dollar om detoverij
mei op te ruimen. Eenogen
kostbare operatie was ittjngsco
nodig in de Stille Oceaaifcn niel
de Kosmos 1402, met evejot de
een kernreactor aan tjrouwe
neerstortte. Dit jaar storttj
gewone satelliet op een r
liaans huis. r
SEOUL Voor de Zuid-
koreanen kent de Olym
pische medaille geen
keerzijde. Het ontmoedi
gingsbeleid van de rege
ring heeft zijn uitwer
king niet gemist, zo
bleek bij een speurtocht
naar de leefomstandighe
den van de sociaal-zwak
keren in Seoul,
De overgrote meerderheid
van de bevolking doet haar
uiterste best om Zuidkorea
tijdens de Spelen zo goed mo
gelijk aan de wereld te pre
senteren. En daarin past geen
berichtgeving over de krot
tenwijken. Zoals elke miljoe
nenstad kent ook Seoul in
woners die zijn gedoemd
vanuit de goot in hun levens
onderhoud te voorzien. Naar
het aantal blijft het gissen,
maar volgens zeggen zou het
altijd nog om een kleine drie
miljoen mensen gaan. Het is
in ieder geval zeker dat een
aantal sloppenwijken aan het
oog is onttrokken, omdat de
overheid er „ter gelegen
heid" van de Olympische
Spelen een schutting omheen
heeft laten zetten. Het betreft
de wijken die zich in Olym
pisch zicht bevinden. De gas
ten dienen immers geen
slecht beeld van Zuidkorea te
krijgen. Wie iets aan de weet
wil komen over de krotten
wijken, dient zich te wenden
tot weinige hulpverleningsin
stanties of bereidwillige in
woners van Seoul. En van
die laatste categorie zijn er
niet zo gek veel. Neem de
student die zich van harte
bereid verklaarde om de bui
tenlandse verslaggever te as
sisteren. Indien gewenst ui
teraard. Want de Zuidkorea-
nen zijn te beleefd om zich
op te dringen. De jongeman
scheen een uitkomst, maar,
om in gezelschap van een
journalist een dagje op pad te
gaan als gids/tolk om een
sloppenwijk te bezoeken,
ging hem toch wat te ver.
Nee, uiteraard weigerde hij
niet. Net als iedere Zuidko-
reaan zei hij ja, terwijl hij nee
bedoelde. Tegenover mijn te
leurstelling stond de zichtba
re opluchting van de student
toen onze wegen zich scheid
den. De student heeft ook
zijn redenen om zich gereser
veerd op te stellen. Hij blijkt
bij nader informatie de zoon
te zijn van een Zuidkoreaan-
se ambassadeur in een Afri
kaans land. Hij wenste de di
plomatieke status van zijn
vader niet in gevaar te bren
gen. En zijn eigen ongetwij
feld rooskleurige toekomst
wilde hij vanzelfsprekend
ook gaarne gewaarborgd
zien.
Vervolgens kwamen we te
recht in Kuro-kondan, een
krottenwijk in de nabijheid
van het internationale vlieg
veld Kimpo. Het begrip krot
ten- of sloppenwijk dient in
Seoul overigens wat minder
letterlijk te worden opgevat
dan vergelijkbare woonoor
den in andere, met name La-
tijnsamerikaanse, landen. Al
is de levensstandaard erg
laag, in Seoul kan tot op ze
kere hoogte van enig woon-
gemak worden gesproken.
De kleine woningen zijn wel
iswaar op elkaar gestapeld en
Geïmproviseerde woningen in Seoul; in verhouding vallen de leefomstandigheden in deze sloppenwijken nog wel mee.
FOTO: SP dan beperkt zijn,
digheden waarin ij
worden geleefd, zijn »TTMr
vaardbaar. De bewoners"1
je spreekt zijn niet gelu? m0(
met de situatie, maar een
klagen doen ze ook niet.blevi:
thans niet naar buiten Len
Maar dat kan even g°ed(ikaai
facade zijn waarachter
trotste Zuidkoreanen p
wel vaker verschuilt. Ie
wel opvalt bij een wandefertui
door de nauwe, kronkel^QUb
straatjes is de relatieve hyj ee
ne. Zowel op straat als ii)
woningen maken de bel.
ners er in ieder geval gjiciel
troep van. Er zijn zelfs ïkaa
openbare voorzieningen, op h
als sanitaire, een publieke-slag
lefoon en postbussen. knkc
geldt ook voor de slopt»..*
wijk nabii Sogang, die
een berghelling, pal acl Dljr
een superluxueus hotel, is VOO
getrokken. In die buurt5t. H
vinden zich zelfs nog efr vo
winkels van waaruit de* va
ringdoenden de bewoi
van de eerste levenshoer
kunnen voorzien. BX1C(
Een bijkomende zorg voou_
bewoners van sloppen wij
is de onzekerheid van ^0
bestaan. Wie geen inkoi
heeft, moet maar zien
eten te komen, ook nog iig
wetenschap dat elke daf
bulldozers kunnen verst
nen om de huizen op te «r«
men. Het gemeentebestf v<
van Seoul ontwikkelt
enige regelmaat nieuwbo t
plannen op plaatsen waa (j.p
kansarmen wonen en aa Sper
len dan niet lang met ont t vai
men. Er schijnen planne een
bestaan om na de Sp<e tv
„grote schoonmaak" or d€
sloppenwijken te houden Brt0€
bewoners wordt in die ge
len wel vervangende wo
ruimte aangeboden, rrt 0p
slechts een klein aantal Jjn h
daar gebruik van maken, Ij Gos
merendeel is gedoemd onjn et
ders in de stad een and 195;
sloppenwijk te zoeken, ||e n
wel een nieuwe te stichten tw
HENK STOUWDyerli
enk*
(ADVERTENTIE)
Een enkelblessure kunt u zo oplopen. Eén verkeerde of
onverwachte beweging bij het klussen, het huishouden
of het sporten kan al genoeg zijn. En u voor korte of
langere tijd 'buiten spel' zetten.
Bent u bang om Iweerl een enkelblessure op te
lopen en wilt u het risico daarop verkleinen, draag
dan een Push-brace. Een stevige steun voor uw enkellsl
waarmee u blessures kunt voorkomen. U kunt de Push-
braces zelf gemakkelijk en snel aanleggen.
Bovendien kunt u ze wassen en dus vele malen gebruikei
De Push-braces zijn uiteraard medisch getesi
Ze zijn verkrijgbaar bij uw drogist en uw sportzaak. Ga zi
halen, want met Push-braces kunt u presteren zonde'K
u te blesseren.
PUSH
jBRACesj
presteren zonder blesseren
SUSKE EN WISKE DE DAPPERE DUINDUIKERS
wnnm ïimis risicrt kunmn itonoivrnmn
SSs
\lcrsf d'r wf mêihi-1
=a 7 M'
KAAPSTAD „Ik heb
een droom", bast een die
pe stem. Maar het is niet
de stem van Martin Lu
ther King. Het is een ex
tremistische Afrikaner die
spreekt.
„Ik heb een droom over
onze eigen vrije, blanke volks
staat", reciteert Eugène Terre
Blanche, de aarts-conservatie
ve leider, in de zuidelijke stad
George, vierhonderd kilome
ter ten oosten van Kaapstad.
Bijgevallen door het luid ap
plaudisserende publiek, daagt
hij de regering van president
P.W. Botha tot op haar grond
vesten uit. Het is een opzien
barend schouwspel en het
roept allerlei gedachten op
over de opkomst van de rech
tervleugel in de Zuidafrikaan
se politiek.
De kleine, gezette leider van
de Afrikaner Weerstandbewe
ging AWB (de verzetsbewe
ging) waagt zich in het hart
van P.W. Botha-land voor de
bijeenkomst in George. En
toont aan dat hij weet hoe hij
geschiedenis en gevoelens
moet hanteren om de blanke
angsten aan te wakkeren. De
zaal zit vol en de menigte is
onverdeeld enthousiast.
Hij laat er geen twijfel over
bestaan dat de rechtervleugel
in de blanke politiek serieus
genomen moet worden. De op
26 oktober te houden lokale
verkiezingen en het feit dat de
regering voorzichtige blijken
geeft van „toegeeflijkheid' ten
aanzien van het rassenbeleid
en de vrede in Angola en Na
mibië zijn voor Terreblanche
voldoende reden om op oor
logspad te gaan. Hij schildert
de regering Botha af als zwak
en beschuldigt haar ervan de
heersende belangen van de
Afrikaners opzij te zetten voor
het communisme.
Zijn uitstapje naar George is
een regelrechte uitdaging aan
het adres van Botha die, voor
dat hij enkele jaren geleden
president werd, het kiesdistrict
waar George toe behoort ja
renlang heeft vertegenwoor
digd in het parlement. Terre
Blanche maakt hooggeplaatste
kabinetsleden belachelijk, het
geen luide lachsalvo's en een
overdonderend applaus aan de
zaal ontlokt. En hij ontvouwt
zijn vage en onmogelijke idee
ën over een door blanken be
heerste volksstaat, die met be
hulp van geweld tot stand ge
bracht en verdedigd zou
moeten worden en omringd
zou worden door staatjes van
zwarte stammen.
Extremisme
Terre Blanche, die afstamt van
Franse Hugenoten en wiens
naam, hoe kan het toepasselij
ker, „witte aarde" betekent,
geeft voor de komende verkie
zingen zijn onvoorwaardelijke
steun aan de officiële opposi
tiepartij in het parlement, de
Conservatieve Partij (CP).
Deze staat politiek gezien
slechts een fractie meer naar
links dan de beweging van
Terre Blanche. Verwacht
wordt dat de CP enorme op
gang zal maken bij de verkie
zingen, ten koste uiteraard
van de regering.
Extremisme is de voornaamste
levensbron voor de AWB lei
der. „Alleen de sterken zullen
overleven", luidt zijn credo.
Hij geeft de regering de wind
van voren omdat ze overweegt
vrede te sluiten met het door
Cuba gesteunde Angola en een
overeenkomst aan te gaan met
Namibië, waardoor „moorde
naar" Sam Nujoma van de
Swapo aan de macht zou ko
men.
Hij negeert Nujoma's gerust
stellende verklaringen en zegt
dat de blanken in Namibië
verdreven zullen-worden met
de bajonet in de rug; dat we
gen, treinverbindingen, brug
gen en andere infrastructuur
die de blanken naar Namibië
hebben gebracht, gebruikt zul
len worden om Zuidafrika aan
te vallen. Bovendien klaagt hij
erover dat de vredesmacht
van de VN die volgens resolu
tie 435 toezicht zal houden op
de verkiezingen voor „95 pro
cent uit zwarten bestaat".
Terre Blanche veroordeelt het
afschaffen van de pasjeswet in
Zuidafrika (deze wet beperkte
de bewegingsvrijheid van de
zwarten) en voert aan dat de
politie nu geen actie meer kan
ondernemen tegen zwarten die
zich op blank gebied begeven,
tenzij ze iemand „verkracht of
vermoord" hebben. Hij geeft
de regering de schuld voor de
economische achteruitgang in
het land. En merkt op, met
verholen racisme, dat de Zuid
afrikaanse munteenheid, de
rand, niet alleen gedevalueerd
is ten opzichte van de dollar
en andere belangrijke valuta,
maar ook ten opzichte van de
Botswaanse pula. Hoewel indi
rect, maakt hij zich veelvuldig
schuldig aan raciale laster.
Christendom
Op het podium wordt Terre
Blanche geflankeerd door zijn
gewapende lijfwachten: bars
uitziende kerels, die de zaak
nauwlettend in de gaten hou
den. De bult op hun heup liegt
er niet om. Het embleem van
de organisatie, zoals de woord
voerders met veel omhaal dui
delijk maken, stelt de over
winning van het christendom
over de anti-christ voor en
wordt gevormd door drie ze
vens in een patroon dat net
iets teveel doet denken aan de
nazistische swastika. De lange
redevoering wordt besloten
met een vluchtige zwaai van
een opgeheven arm, de hand
palm naar het publiek ge
keerd; dit gebaar heeft een on
heilspellende ondertoon.
Terre Blanche, een geslepen
politicus, vermijdt directe' op
roepen tot geweldplegingen te
gen de staat. Hij stelt simpel
weg dat als de regering toege
eft aan de verlangens van de
zwarte nationalisten (zoals in
dertijd de koloniale machten
in Afrika), zijn organisatie, net
als ooit de Boeren-comman-
do's, de wapenen ter hand zal
nemen om de Afrikaners te
verdedigen.
Op de vraag wat hij vindt van
oproepen uit rechtse kringen
voor het verlenen van gratie
aan twee blanke politieman
nen die tot de doodstraf zijn
veroordeeld wegens moord
met voorbedachten rade,
dringt hij er met klem op aan
voor hen „te bidden". Intussen
wordt in het publiek gemom
peld: „Geef hen een medaille".
Evenzo, als hij het heeft over
de zeventigjarige leider van
het Afrikaans Nationaal Con
gres, Nelson Mandela, die nog
steeds gevangen wordt gehou
den, klinken stemmen uit het
publiek: „Hang hem op voor
morgen".
Opgeblazen
Zijn defensieplan voor de
blanke volksstaat, waarin
[epi
laan;
zwarten vermoedelijk toi
ming krijgen om te wftd. 1
onder bepaalde voorwaatitigi
zonder politieke rechten, inenl
terst simpel: omgeef het» de
door omgeploegde grondraak
onbevoegde kleurlingen in
op het terrein begeven w< val
ze opgeblazen. kei
>g o
Voor westerlingen klink
misschien als de hersei
seis van een onbeteke
krankzinnig randgr j®v.
Maar Terre Blanche's kra ,gg^
juist dat hij een soort mc
van Frankenstein is, g^p..
pen door een regering <L
jarenlang een aparthe; 01
wind voert. Als hij meer w
tijd zou krijgen op de tele
dan zou hij het land volk
de vernieling in draaier
presenteert zich als de Q
patriot, degene tot wie
zich moet wenden.
Bij de aanstaande ver)
gen kunnen de rechtse
en waarschijnlijk de he)
het Afrikanerdom v<
winnen. En de steun
kant van de politie en
ger is vermoedelijk noj
groter.
Een Zuidafrika met
Blanche op een invli
post zou een nog vijai
gewelddadiger oord zi'
het nu reeds is. Met m<
kingen, méér internal
sancties, méér zwarte
radenheid, méér burgenteen
gen. Het enige wat hier
in gebracht kan worden,
dit een fase is die dooi
moet worden alvorens
gers elkaar vinden.
ANTHONY HAZLITT
