trulls Lubbers en Yan den Broek moeten niet om moeilijkheden vragen Britse kranten in de slag om zaterdagmarkt ^nnenland Eeidóe Sou/tant ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1988 PAGINA 5 Tweede Kamer heeft zijn tanden laten zien. Dr. n van Eekelen en drs. René van der Linden en ervan mee te praten. Hun beider politieke «n werd vorig week zonder veel omhaal beëin- I. Vanwaar deze ommekeer, die voor veel men- als een donderslag bij heldere hemel is geko- i? Dr. Sytze Faber (51), burgemeester van Hoo ien, lijkt uitermate geschikt om deze vraag te itwoorden. Als voormalig vice-voorzitter en ïede-Kamerlid voor het CDA is hij één van de nige waarnemers die de landelijke politiek ook binnenuit kent. Het bewijs daarvan is dat zijn imn in het weekblad De Tijd bijna altijd wel stuk(je) pikante inside-informatie bevat. ME akt doo lEVEEN „De we- itanding van het ment is veroorzaakt een samenspel van iren. Allereerst is hier EIDËmacht van mec*ia aantoonbaar. De la O nten' rac^° en televisie y ben in deze zaak een mbe| belangrijke en mijns tns positieve rol ge- tivan id» hebben de bevolking ies op de hoogte ge- van wat er ge- de met de bevindin- van al die enquêtes, sief het onderzoek de visfraude. Daar- ontstond in de pu- e opinie een stern- van 'nu of nooit'. Als STfu wéér geen conse- (ïties getrokken len uit een serieus on- k, dan kunnen we iet z'n allen wel ver- Dat was de teneur de berichtgeving". weede Kamer als verte- •ordiger van het volk Idaar heel moeilijk aan pijgaan. Een man als I-leider Voorhoeve wilde jok niet. Hij heeft zich in tijd ontwikkeld tot de intrigerende politicus ihet Binnenhof. Hij stelt A vrij onafhankelijk op te- (ver het kabinet, is laco- i en scherpzinnig. Hij laat "lover zich lopen en heeft grote voordeel dat hij als fek leider niet in het kabi- *fct. Als dat wel zo zou zijn, jen zijn marges aanmerke- Ueiner zijn dan nu het ge- bij moeten we niet ver- dat het kabinet in de irt-affaire ernstige fou- leeft gemaakt. Met name iter Van den Broek, terri- mgevoelig als hij is, zocht lurend de strijd. Dat een averechts effect ge- Hij wierp geen olie op de (en maar op het vuur. rdoor liepen de spannin- lalmaar hoger op. En ten- was en is er de paspoort- fetecommissie. Die heeft i teilen verduveld goed op ïfeninj «jtje gezet. Daar was geen tussen te krijgen. Dat e vier factoren, die naar gevoel deze bijzondere ,|- aardering van het parle- mogelijk gemaakt heb- ;n om te doden weet dat premier Lub- een heel andere kijk heeft Tiber' Pe r°i van Pers- St dat sommige kranten der Linden kapot hebben 'ireven. Doden om te do- igezegd. Maar als je het •te verslag erbij neemt, dat die stelling in de verte niet staande ge len kan worden. Ik denk Gfook dat die beschuldiging i, Ger.IjLubbers voortkomt uit het dia. H#lat het kabinet er nog niet len 1, d gewend is dat het niet en m; r hét politieke zenuwcen- :dag 19, is". voor kort was het zo dat, wijk, C iet er echt op aan kwam, 9V1®' andere politici met de pet klLeK e 'lanc' naar ^et kabinet iq or 'ten luisteren. In het paas- toen CDA-fractieleider de Vries zich keerde te- mmige kabinetsplannen, daar al enige verande- in te komen. En nu zijn illen écht omgedraaid.-Nu ten de ministers door het Er rollen koppen van be- lslieden. Als we de zaak- ex even buiten beschou- laten, was dat al in tien- n jaren niet gebeurd. De ier waarop Van Eekelen an der Linden ten val ge- :ht zijn, vind ik overigens de koninklijke weg. Ik let met al die boze Lim- ;ers eens dat het in de Ka- had moeten gebeuren, :f- en i el, ven :en "01 c ik t Hf" rtioud of In .Tol, door het indienen van een mo tie van wantrouwen. Maar dat gebeurt niet, omdat zo'n bot sing dan voor een ieder zicht baar is. En in dat geval is de kans groot op een ernstig con flict in de betrokken partij". Voorhoeve „Mijn lof voor Joris Voorhoe ve wil overigens niet zeggen dat ik geen respect heb voor het optreden van Bert de Vries. Ook hij heeft zich ont wikkeld tot een tamelijk onaf hankelijk fractieleider, die ze ker niet meer aan de leiband van Lubbers loopt. Maar dat kon alleen maar gebeuren dankzij Voorhoeve. Want als die een dorre, conservatieve VVD'er zou zijn, dan kreeg De Vries zijn fractie heus niet mee tegen het kabinet of tegen een eigen bewindsman. Dat zou volstrekt uitgesloten zijn". „Nu hebben we dus de pikante situatie dat het doen en laten van de grootste regeringsfrac tie vrij sterk bepaald wordt door de kleinste regeringsfrac tie. Wat dat betreft zijn de bordjes wel verhangen. Want een paar jaar geleden was de VVD, ondanks alle strapatsen van Nijpels, in feite een afge leide van het CDA. Nu blijkt ook hoezeer Voorhoeve in het begin is onderschat. Hij had totaal geen uitstraling, vond 'men'. Maar wat 'men' over het hoofd zag is dat uitstraling ontstaat door te scoren". „Iedereen wil nu weten wat Voorhoeve te zeggen heeft. Dat is interessant, want dat kan van alles tot gevolg heb ben. En vanaf dat moment wordt een politicus verder op gebouwd door de media. Want die gaan de indruk wekken dat elk woord of juist het ach terwege laten daarvan een be doeling heeft. Daardoor groeit een politicus tot steeds grotere hoogten. In die omstandigheid verkeert Voorhoeve nu. Dus dat gaat nog wel even nog goed, hoor". Van Velzen „Wie René van der Linden de doodsteek heeft toegebracht? Wat er in het Catshuis ge beurd is, weet ik niet. Maar als we ons even beperken tot het geen er in de openbaarheid is gebeurd, dan moeten we voor al partijvoorzittér Wim van Van Velzen niet over het hoofd zien. Ik vind dat hij in het openbaar nog verder is ge gaan dan De Vries". „Dat stukje van hem in CDA- Actueel (partijblad CDA), waarin hij schreef dat ver diensten geen reden zijn om iemand aan te laten blijven, gaf Van der Linden de nek slag. Kijk, ik denk dat er in het CDA even een discussie is geweest over de vraag: wie vertelt het aan René? Welnu, dat is dus Van Velzen gewor den. Het was overigens de eer ste keer dat hij echt politiek opereerde. In de zaak van het paaspakket bleek hij nog abso luut geen inzicht te hebben in de gang van zaken. Toen deed hij nog niet veel anders dan in- en uitpraten". „Het is ontzettend kortzichtig geweest van Van der Linden dat hij niet veel eerder is afge treden. Als hij dat gedaan had, had hij ook buiten Limburg groot respect gewekt. Daar heeft het volk bewondering voor. In mijn ogen had hij al drie maanden geleden móeten opstappen. Hij had zich nooit moeten laten aanleunen dat de VVD hem betitelde als een mooi-weer-staatssecretaris toen Van den Broek zei dat hij de paspoortkwestie terug zou krijgen als de problemen voor bij zouden zijn. Hoe haalt een minister het trouwens in zijn hoofd te zeggen dat zijn staats secretaris een zaak mag behar tigen als de kou uit de lucht CDA-politicolodg dr. Sytze Faber: „Nu moet het kabinet door het stof. En daar zijn ze nog niet aan gewend". FOTO: PERSUNIE nen, waarin ze beloofden zich altijd neer te zullen leggen bij het standpunt van de meer derheid. Toen was z'n baas dus de partij, waarvan het belang boven alles diende te gaan. Een ander voorbeeld is die zaak van de Tsjechische schrij ver Vaclav Havel die van Van den Broek z'n mond niet mocht opendoen bij de uitrei king van de Erasmusprijs. Je zou denken dat het leuk was als zo'n dissident een redevoe ring zou houden. Nee, dan gaat het om de verhouding met het regime daar, de bestaande orde. Als diplomaat wil Van Grote held „Dat Van der Linden deson danks de grote held is in Lim burg, heeft mij niet verwon derd. Hij heeft altijd het 'tic ket' van Limburg gehad. Dat heeft hem geen windeieren gelegd. Daarom werd hij in '82 als vijfde op de kandidatenlijst geplaatst, daarom werd hij vervolgens ook ondervoorzit ter van de fractie en daarom kwam hij in '86 in het kabinet. Via Van der Linden meende het CDA nog zoveel mogelijk greep te hebben op het afbrok kelende Limburgse bolwerk. René is typisch de cliëntge richte politicus, die voor zijn kiezers belastingformulieren en bouwvergunningen ver zorgt. Zo'n patronagesysteem zie je in het buitenland veel vaker, maar komt in ons land eigenlijk alleen in Limburg en een beetje in Brabant voor. Kijk maar eens naar het VVD- kamerlid Jos van Rey. Die opereert in Limburg op soort gelijke wijze". „Voor een goed begrip: ik ben daar niet alleen cynisch over, maar in het geval van Van der Linden nam het extreme vor men aan, waardoor hoofd- en bijzaken niet goed meer on derscheiden worden. Dat vind ik niet goed. Als je zo de emo ties van het volk bespeelt, maak je een zuivere beoorde ling onmogelijk. Maar aan de andere kant is er ook het feit dat er veel andere kamerleden zijn die nooit een spreekbeurt houden, die onbekend zijn en die als totale vreemdeling in de samenleving staan". „Ik zal ze niet noemen maar ik kan er in de CDA-fractie een stuk of wat aanwijzen die nooit een kiezer zien. En dat noemt zich volksvertegen woordiger! In feite zijn dat na tuurlijk veel slechtere politici dan mensen als Van der Lin den, die veel tijd en moeite in het contact met hun kiezers steken. Politiek is niet alleen economie en cijfers. Neen, po litiek is ook dat je mensen zo danig kunt toespreken dat die tevreden naar huis gaan. Dat is de manier om de vervreem ding in de politiek tegen te gaan. We moeten dus oppassen te praten over die oliedomme Limburgers". Van den Broek „Nu Van Eekelen en Van der Linden van het toneel verwij derd zijn, zijn aller ogen ge richt op minister Van den Broek. Wie zijn houding wil begrijpen - inclusief zijn tira de van afgelopen vrijdag tegen de Tweede Kamer - moet naar zijn verleden kijken. Hij is begonnen als advocaat en dat is hij in zekere zin nog steeds. Ik bedoel daarmee dat hij zich altijd sterk vereenzel vigt met zijn baas, zijn op drachtgever' „Als CDA-kamerlid heeft hij ooit voorgesteld dat al zijn fractiegenoten - het was in de tijd van de loyalisten - een verklaring zouden onderteke- den Broek dat de relatie met het regime goed blijft". „Nog een voorbeeld is zijn houding tegenover Amerika en de NAVO. Daar mag je geen kritiek op hebben. En datzelfde heb je nu met z'n de partement. Wie er aan Buiten landse Zaken komt, komt aan Van den Broek. Daarbij komt dat' ie een merkwaardige com binatie van karaktereigen schappen heeft. Hij is buiten gewoon scherpzinnig, kan heel goed juridisch redeneren, maar tegelijk is hij zeer emo tioneel. Daardoor komt hij zichzelf nu tegen". „Dat hij desondanks tot voor kort zeer populair was, is niet zo moeilijk te verklaren. Als minister van buitenlandse za ken kun je vrij gemakkelijk in de polls scoren. Je mag voort durend op de buis uitleggen wat er in de grote wereld ge béurt en je hoeft je niet bezig te houden met al het binnen landse gewriemel. Maar als het er echt op aankomt, zoals in die Havel-zaak en nu in de paspoort-affaire, vind ik zijn houding niet zo erg evenwich tig"- „Waarom Lubbers juist hém als minister gekozen heeft? Begrijp me goed, ik ben er niet op uit Hans van den Broek even bij het vuilnis te zetten. Hij is een bekwaam politicus en hij had goed gefunctioneerd als kamerlid en staatssecreta ris. Allemaal redenen waarom Lubbers hem uitverkoren kan hebben. Anderzijds is het na tuurlijk wel weer zo dat een minister-president soms be paalde mensen liever naast zich dan tegenover zich heeft. Als Van den Broek was terug gekeerd in de fractie, was het niet uitgesloten geweest dat hij voorzitter was geworden! Dat zijn zaken die een formateur en'beoogd premier in de gaten moet houden". „Ja, natuurlijk zal de oppositie haar uiterste best doen volgen de week in het finale pas poortdebat ook Van den Broek om zeep te helpen. Maar dat is bij voorbaat uitgesloten. We hebben het nu niet langer over het kanonnevlees. In tegen stelling tot Van Eekelen en Van der Linden is Van den Broék één van de opperofficie- ren. Voor hem is er geen vuil tje aan de lucht, mits hij zich terughoudend opstelt en er kent dat er op zijn departe ment duidelijke fouten zijn ge- maakt.'Als 'ie dat doet, dan ge beurt er in dat debat helemaal niks". „Dan is ook Voorhoeve afge troefd, want die kan het dan absoluut niet maken samen met de PvdA iets te bekoksto ven. Zo verklaar ik ook die uitval van Lubbers woensdag avond in het debat over dat briefje van hem. Hij wilde de liberalen eens even heel goed duidelijk maken dat het nu uit moet zijn met het gezeur. Met weinig resultaat overigens, want weer kwam Voorhoeve als yrinnaar uit de strijd". Je kunt je dus afvragen of die gespierde taal het gewenste ef fect heeft. Als Van den Broek en Lubbers volgende week ook kiezen voor zo'n agressie ve en arrogante opstelling, vragen ze gewoon om moei lijkheden. Daarmee bedoel ik niet dat dan bijvoorbeeld ook Van den Broek naar huis gaat. Neen, dan wordt er een hem onwelgevallige motie aangeno men. Iets over de invoering van het paspoort of zo. En dat betekent dan weer een stukje prestigeverlies voor Van den Broek. Dus als ik zijn PR-ad- viseur zou zijn, zou ik zeggen: Hans, gedraag je deemoedig en je komt het debat uitstekend door. Maar het zal hem niet meevallen zich te richten naar de wens van de Kamer. Dat is in strijd met z'n natuur. Maar hij krijgt de kans zich te revancheren. Als het goed is, moet dat voor hem de doorslag geven. Parijs is wel een mis waard". •siSlSKE EN WISKE DE DAPPERE DUINDUIKERS (c) Standaard Uitgeverij, Antoerpen-Weaap LONDEN Sinds enkele weken tracteren de Britse „kwaliteitskranten" hun lezers op fraai uitgevoerde zaterdagbijlagen en extra kleurenkaternen. Een op merkelijke ontwikkeling daarbij is de verschuiving van de zondag- naar de zaterdagkrant. De traditionele dikke Britse zondagkrant lijkt verdrongen te worden door de zaterdag krant die rijkelijk gevuld is met advertenties. Traditioneel was de zondagskrant in Groot- Brittannië de dikste krant, met veel achtergrondartikelen, opinie en bij de boulevard- kranten extra smakelijk opge diste roddelverhalen. De zater dageditie was de dunste krant van de week. Deze omwenteling is het ge volg van de technologische re volutie waartoe krantenmag naat Rupert Murdoch de aan zet heeft gegeven. Hypermodern Murdoch heeft enige jaren ge leden de produktie van zijn kranten overgebracht van de antieke kantoren in Fleet Street naar een hypermoderne elektronische fabriek in Wap- ping, in het gerenoveerde Londense havengebied. Hij stuitte op krachtig verzet van de vakbonden, maar hield met bescherming van de politie stand. Na een jaar was duide lijk dat hij het pleit had ge wonnen en dat het in de Britse krantenwereld nooit meer zou worden zoals het geweest was. De technologische revolutie, die werd nagevolgd door ande re kranten, komt vooral tot ui ting in opmaak en omvang van de weekend-kranten. Een en ander heeft er inmid dels toe geleid dat de kranten steeds zwaarder worden. Zo woog de Sunday Times vorige week ruim anderhalve kilo. Verder zijn de oplagen op jaar basis met gemiddeld bijna twaalf procent gestegen. Overschakeling De sensatiebladen begonnen een paar maanden geleden al met de overschakeling op kleurendruk. De dporgaans so De eerste slag was dit najaar voor de Times, die op 3 september uitpakte met een verdubbelde zaterdag-editie verlucht met kleu renfoto's. FOTO: SP berder kwaliteitskranten zijn de afgelopen weken ook ge zwicht. De eerste slag was dit najaar voor de Times, die op 3 september uitpakte met een verdubbelde zaterdag-editie verlucht met kleurenfoto's. De dftectie meldde een verkoop Een week later volgde de twee jaar oude Independent, met een in matglans uitgevoerde kleurenbijlage, waarin bijdra ge^ van de schrijvers V.S. Nai- paul en Graham Greene. Vol gens hoofdredacteur Alexan der Chancellor steeg de ver koop met dertig procent. Volgens Tony Loynes, uitge ver en hoofdredacteur van de U.K. Press Gazette, is de stap van de Independent ingegeven door onderzoek waaruit bleek dat steeds meer Britten de za terdag vrij nemen. Dat maakt de zaterdageditie beter ge schikt voor advertenties. Ook het zondags winkelen wordt, tengevolge van de expansie van de Thatcher-economie, steeds populairder. Face-lift Tegelijkertijd met de innovatie van de Independent verplaat ste de Daily Telegraph haar zondag-bijlage naar de zater dag, en werd voor de zuster- krant Sunday Telegraph een nieuwe kleurenbijlage ge- creeërd. De Sunday Telegraph zelf kreeg een donkerder, scherper lettertype om de krant een sprekender aanzien te geven. En The Observer, een zondags-kwaliteitskrant, voegde een vijfde katern met kleurendruk toe, evenals de Mail on Sunday. Een van de weinige kranten die op 10 september niet ver anderde was The Guardian, maar dat blad had in februari al een ingrijpende gedaante verwisseling ondergaan. Velen zijn van mening dat dat voor de concurrentie de aanzet was om ook tot een face-lift over te gaan. Mediadeskundigen vragen zich echter af of - als de kruit damp is opgetrokken - de kranten per saldo veel zullen zijn opgeschoten. Paul John son, de media-columnist van het weekblad The Spectator, schreef onlangs dat hij ont moedigd wordt door de hoe veelheid gedrukte materie die hij wekelijks wordt geacht tot zich te nemen. Ook Loynes is zeer somber over de uiteindelijke gevolgen van de „zaterdag-revolutie" voor de zondagskranten: „Ik vrees dat dit een moeizame weg bergafwaarts is waarvan velen dachten dat ze hem moesten inslaan". LESLIE SHEPHERD Hoe vaak bent u de laatste twintig jaar van mening veranderd? Duizenden keren Honderdduizenden misschien? Laten we het maar op ontelbaar houden. Meestal hebben we een verandering van gedachten niet eens in de gaten, omdat het tot de alledaagse dingen des levens behoort. U neemt zich heilig voor dinsdag naar de kapper te gaan, maar als puntje bij paaltje komt wordt het bezoek aan de coiffeur uitgesteld omdat andere zaken voorrang moeten hebben. Naast deze kleine, doorgaans moeiteloze omschakelingen in het denkproces zijn er ook - grotere, die veel geleidelijke! tot stand komen. Een licht motorbootje wendt de steven' nu eenmaal gemakkelijker dan een tanker. Tot deze tanker-categorie behoren onze opinies over maatschappelijke ontwikkelingen en gebeurtenissen: opvattingen over politieke partijen, over het geloof, over abortus, euthanasie, homoseksuelen, Zuidafrika, het conflict tussen Israel en de Palestijnen, noem maar op. Soms gaan er jaren overheen eer men in dit soort kwesties van mening verandert. Radio en televisie, kranten, boeken en gesprekken met anderen spelen daarbij een belangrijke sturende rol. Er zijn maar heel weinig mensen die zich daar niets aan gelegen laten liggen en leven als een soort robot die altijd hetzelfde programma afdraait. Hoezeer onze opinies over allerlei kwesties in de loop der jaren kunnen veranderen werd deze week weer eens duidelijk uit het jaarlijkse verslag van het Sociaal en Cultureel Planbureau (een onderdeel van het ministerie van WVC) dat woensdag aan premier Lubbers werd overhandigd. Elk jaar weer biedt dat rapport heerlijk leesvoer voor liefhebbers van statistieken. In 500 pagina's legt het boekwerk aan de hand van talloze steekproeven en opiniepeilingen onze hele samenleving bloot. Wie Nederland en de Nederlanders goed wil leren kennen, moet. het Sociaal en Cultureel Rapport 1988 als verplichte kost beschouwen. Het leukst is het hoofdstuk „Culturele veranderingen in Nederland", want daarin komen onze opiniewijzigingen uitvoerig aan bod. Enkele voorbeelden. De vraag 'Mag men kritiek leveren op het koningshuis?' werd in 1966 door 48 procent van de volwassen Nederlanders met 'ja' beantwoord. Nu is dat percentage gegroeid tot 69. Mag men militaire dienst weigeren? 'Nee' vond 60 procent in 1966, maar inmiddels is het aantal tegenstanders gereduceerd tot 37 procent. Mag een vrouw met kinderen een baan hebben? Twintig jaar geleden vond 84 pet. dat bezwaarlijk en nu nog maar 27 pet. En hoe dachten we in de late jaren zestig over homoseksualiteit Zesendertig van de honderd Nederlanders vonden toen nog dat dit niet acceptabel was. Thans zijn nog maar zes van de honderd die mening toegedaan. Hoe zouden we het vinden om mensen van een ander ras als naaste buren te hebben? 'Geen enkel bezwaar' antwoordde maar liefst 86 pet in 1966. Daar blijken echter velen van teruggekomen te zijn. Het 'geen bezwaar' wordt nu nog slechts uitgesproken door een krappe meerderheid van 52 pet Eén van de grote politieke problemen van deze tijd, euthanasie, was in 1966 een nog vrij onbekend begrip. Bijna de helft van de bevolking (49 pet.) verklaarde zich er faliekant tegen. Geleidelijk is dat percentage geslonken tot 15. Opmerkelijk is overigens dat dit cijfer in 1979 al werd bereikt en sindsdien niet meer is veranderd. Nog zo'n gevoelig onderwerp: religie. Van de mensen die lid zijn van een kerk gelooft momenteel 87 pet in een hemel, 40 pet. in een hel, 19 pet in een vagevuur, 53 pet. in een duivel en 55 pet. in het verhaal van Adam en Eva. En geloof maar dat die percentages in de jaren zestig een stuk hoger lagen. Zo kunnen we nog wel pagina's lang doorgaan. Panta rei, zeiden de Grieken al. Alles stroomt Mies verandert voortdurend. Hoewel... alles? Uit één der statistieken blijkt dat al sinds 1979 circa 40 procent van de bevolking geen enkele behoefte heeft aan uitbreiding van hun vakantie. Wat zijn dat voor rare mensen? TRUBBELS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 5