„Doe
niet zo
moeilijk,
als je
samen
oud wilt
worden"
De
andere
jaren
De herfst
nadert snel
al o
Wie pijn in z'n buik heeft
kan om acht uur 's morgens
naar de dokter gaan in de we
tenschap, dat er dezelfde dag
nog iets aan wordt gedaan.
Maar met eenzaamheid ga je
de ene dag in en de andere
uit. Zelf had Martha Cohen
(69) er niet zoveel last van na
een leuke zakencarrière en
een gezinsleven dat haar twee
dochters en zeven kleinkin
deren schonk. Ze schrok wèl
van het gegeven, opgediept
via de Raad van Toezicht pp
Dienstverlening bij Relatie
vorming, dat ons land meer
dan anderhalf miljoen alleen
staanden telt, van wie zes
honderdduizend op zoek zijn
naar enigerlei contact. En zo
begon Martha Cohen, nu vijf
jaar geleden, na een vakoplei
ding en erkenning door de
Raad van Toezicht, in haar
woonhuis aan een Amster
damse kade met de „Kontak-
tenbank". Een bemiddelings
bureau zonder winstoog
merk, met twee medewerksters die evenals Martha Cohen zelf
gediplomeerd consulente zijn. Bij die bemiddeling gaat het
niet in de eerste plaats om contacten die tot een huwelijk of
een ander permanent samenwoningsverband (zouden kunnen)
leiden: voorop staat hulp bij pogingen tot het doorbreken van
eenzaamheid. Waarbij persoonlijk contact tussen bureau en
clientèle hoog in het vaandel staat geschreven, evenals het
principe dat mensen „er zelf iets voor moeten doen". In het
eenmaal per zes weken verschijnende huisorgaan, dat inmid
dels de omvang van een magazine heeft aangenomen, wordt
daar ook voortdurend de aandacht op gevestigd. Zij het, dat
de hoofdmoot van het blad wordt gevormd door de contac
tadvertenties, waarin alle leeftijdsgroepen hun eigen afdeling
hebben. Ook de ouderen, en dat in toenemende mate.
in dü AMSTERDAM - „Ga naar een club. ga
naar het toneel, doe dit en doe dat". Een
iedet\ soort herhalingsrecept voor alleenstaan-
goui den, ze krijgen het op elk uur van de dag
welj of de nacht van goedwillende amateur-
ak r\ chirurgijnen in hun naaste omgeving.
mé Martha Cohen: „Zo kun je ook wel te-
er i gen een verlamde zeggen dat hij maar op
veest] z'n handen moet lopen". Er is vrijwel
de 3\ êeen misverstand of onbegrip meer
ecor3 waarvan ze in de afgelopen vijf jaar niet
wen heeft gehoord. De werkelijkheid komt
wee] tot haar in talloze telefoontjes („driehon-
rnpiA derd achter elkaar na een radiopraatje
)0 m\ van een paar minuten") en brieven. Eén
"f zin uit zo'n brief: „Bijgaand sluit ik een
amlaatste wens in, omdat er niemand an
ders is aan wie ik die kenbaar kan ma-
ÜrüH ken u wens i" uw archief bewa
ren en pas aan mijn kinderen sturen als
u een rouwkaart van mij ontvangt
flartha Cohen nestelt zich wat dieper in
en van de leren banken in de huiska
mer. Openstaande schuifdeuren geven
uitzicht op de computerruimte, waarin
haar twee medewerksters aan 't werk
zijn onder een wimpel, geschenk van een
cliént, met het opschrift: „Lieve Martha,
leve de Kontaktenbank". En ze zegt:
„Wat eenzaamheid voor iemand per
soonlijk betekent, daar kan de grootste
geleerde geen zinnig boek over schrijven;
ik zeg zelf ook niet dat ik het weet".
Emoties
Het neemt niet weg. dat je altijd ergens
kunt beginnen en dat geldt zowel voor
Martha Cohen, die dat dagelijks doet,
als voor haar cliënten via de Kontakten-
bank. Aan de ene kant van de lijn: luis
teren, meeleven en soms een heel nuch
tere opmerking maken. Aan de andere
kant, en dat geldt vaak in hoge mate
voor ouderen: het verleden wel eren,
maar niet koesteren. Er aan denken dat
de dag van heden zich leent voor een
nieuwe start, als het gaat om relatievor
ming. En dan niet meteen een'vast om
lijnd beeld maken van zo'n relatie.
Martha Cohen: „Het maakt in de prak
tijk zo weinig uit, wat iemand staat te
roepen. Mensen die een huwelijkspart
ner zoeken, vinden soms een vriend of
een vriendin met wie ze alleen maar lan
ge fietstochten gaan maken. En daar heel
op l gelukkig mee zijn. Maar het kan ook ge-
sh(\ beuren dat 'een oppervlakkig lijkende
kennismaking tot duurzaam en innig sa
menleven leidt, 't Is allemaal een kwes
tie van emoties en die vallen nu een
maal niet te reguleren".
Moeizaam buigen
0 Het zijn juist die twee pijlers van het ge
heel, waarover de meeste misverstanden
bestaan: het verleden blijkt mensen in
z'n greep te houden en van de toekomst
worden te vast omlijnde verwachtingen
gekoesterd. Het verleden. Er is een le
venspatroon gegroeid waaraan vaak
even weinig valt te buigen als aan de
takken van een volgroeide boom. Dan
>enis j<an het a| iastjg worden om een relatie
7 de
n ki
MARTHA COHEN:
te vinden die toevallig naar dezelfde
kant is gegroeid. Maar nog moeilijker
wordt het, als er echt omgebogen móet
worden in een relatie die tot stand is ge
komen. Voor het oog van de buiten
wacht gaat het soms om futiliteiten. Een
vrouw meldt de Kontaktenbank, dat ze
niet verder in zee gaat met een man die
toch wel aardig leek. „Hij gaat op z'n
drieènzestigste jaar met pensioen, dat
hoort vijfenzestig te zijn. Denk je dat ik
met een 63-jarige gepensioneerde aan
één tafel ga zitten Óf, een man in dit
geval: „Ik heb vroeger mijn hbs-diploma
gehaald en zij heeft alleen maar mulo.
Dat kan toch nooit iets worden Mart
ha Cohen: „Alsof je in zo'n geval niet
beter kunt praten over mogelijke levens
ervaring. Want daar moet je 't samen
toch mee zien te klaren".
Lichten uitdoen
Dan de vastomlijnde .verwachtingen.
Een man vertelde aan Martha Cohen
hoe hij werd ontvangen bij een reflectan-
te nadat de eerste kennismakingsbrieven
waren uitgewisseld. Niet alleen de vrouw
zat op hem te wachten, haar moeder was
ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1988 PAGINA 25
Martha Cohen van
Kontaktenbankin de
huiskamer, met aan de
ene kant uitzicht op haar
eigen herinneringen en
aan de andere kant op de
suite met computers.
Haar motto: Wie nooit
een lot koopt zal nooit
iets winnen".
FOTO: PERS UNIE
Informatie
markt in
Amsterdam
De Stichting De Nieuwe
Kerk organiseert voor
dinsdag 4 en woensdae
5 oktober voor de zesde
keer de
Informatiemarkt voor
Ouderen in De Nieuwe
Kerk te Amsterdam.
Jaarlijks zijn er meer
dan tienduizend
bezoekers en het aantal
deelnèmende instanties
neemt steeds toe.
Dit jaar staat het thema
Vriendschap en
Relaties" centraal. In de
Eggertzaal van De
Nieuwe Kerk vindt op 5
oktober om 11 uur. met
medewerking van Mary
Mochon (IKON) en drs.
W. Zwanikken
er ook bij. In minder dan geen tijd nam
het gesprek een wending, waarbij moe
der finaal uit de veren kwam als schoon
mama, met duidelijke instemming van
de dochter. „Een ogenblikje alstublieft",
zei de man. „ik moet even de lichten
van mijn auto uitdoen". Dat was dan
ook het laatste wat moeder en dochter
van hem zagen en hoorden. Martha Co-
hen: „Een extreem voorbeeld van vast
omlijnde en voorbarige verwachtingen
bij die vrouw. Maar bij mannen komt
het net zo goed voor. Het kan ontzet
tend moeilijk zijn om gewoon bij de dag
van heden te beginnen en dan samen te
bekijken, welke mogelijkheden er zijn
om samen de eenzaamheid te doorbre
ken. Dan zie ik overigens, dat mannen
soms eerder geneigd zijn concessies aan
hun eigen ik te doen dan vrouwen. Mis
schien heeft dat ook wel een praktische
achtergrond, tenminste als het om rela
ties gaat waar samenwonen aan te pas
komt. De vrouw heeft dan meestal nog
haar eigen huis, de man woönt op ka
mers, past zich gemakkelijker aan".
Slager
en smid
Waar de misverstanden zitten, blijken ze
vaak diep te wortelen - ook dat nog. De
man moet ouder zijn dan de vrouw bij
voorbeeld. Martha Cohen: „Waarom ei
genlijk, als je toch verder samen oud
wilt worden Grote mogelijkheden,
maar toch kan het tijden duren voordat
mensen daar zelf achter komen". Het
moeizame aanspreken van elkaar, omdat
de een meteen van de ander denkt dat
hij of zij „iets van me wil". Vrouwen,
die zichzelf al gauw „te oud" vinden. Te
oud voor wat, eigenlijk Martha Cohen
wil er in een gesprek met zo'n vrouw
best een diepgaande beschouwing aan
wijden, maar soms werkt het beter als ze
gewoon zegt: „Als je nooit een lot koopt
zul je ook nooit iets winnen". De schrik
waarmee een vrouw bij de Kontakten
bank kwam melden: „Stel je voor, die
man is slager, wat moet ik daar nou
mee Martha Cohen veinsde verbazing
en vertelde de vrouw dat zij veel geluk
kig getrouwde slagers kende. Voegde er
terloops aan toe dat de slager, waar het
nu om ging, op dit moment toch moei
lijk te bereiken was. Hij lag met z'n luxe
jacht voor de kust van Ibiza, rustte wat
uit van zijn drukke werkzaamheden als
directeur van een aantal slagerijen. Toen
de vrouw dat hoorde laaide haar belang
stelling onmiddellijk op. Martha Cohen:
„Wat moet je daar nou mee Ik heb een
schoonzoon, die is smid, directeur van
een staalconstructiebedrijf dus. Ik vroeg
hem eens, wat hij als beroep zou opge
ven in een contactadvertentie. Nou,
zegt-ie. smid natuurlijk. Als ze me dan
niet willen hebben hoef ik zelf ook niet
zo nodig".
Alledaagse zaken
Het mes kan duchtig in vooroordelen en
misverstanden worden gezet als ouderen
elkaar wat vaker in ongedwongen sfeer
ontmoeten, denkt Martha Cohen. Zelf
heeft zij contactavonden - overigens
voor mensen van alle leeftijden - geor
ganiseerd die ook echt als ontmoetings
gelegenheid fungeren. Honderd vijftig be
zoekers op een avond, geen spelpro-
gramma's of gezamenlijk televisie kij
ken, puur een gelegenheid tot in- en uit
loop. In die sfeer raken mensen aan het
praten, juist over de alledaagse zaken
waarin vooroordelen en misverstanden
kunnen uitgroeien tot obstakels. Waar
de aarde vruchtbaar is, zoeken de wor
tels vanzelf de diepte. Plannen zijn er
bijeenkomst plaats waar
mensen elkaar
ontmoeten en
gesprekken kunnen
voeren over vriendschap,
liefde en relaties. De
verschillende activiteiten
waaraan bezoekers
kunnen deelnemen zijn
onder meer een
presentatie van drie
cursussen van de
Stichting Kunstzinnige
Vorming Amsterdam
waarbij taal centraal
staat, een spelcircuit van
de organisatie „Meer
Bewegen voor Ouderen"
en een actie van de
Kontaktenbank
genaamd Wie gaal er
met mij mee?"
Voor meer informatie:
mevr. T. Frieling van de
Stichting De Nieuwe
Kerk. tel. 020 - 268168.
De openingstijden op 4
en 5 oktober: 10.00-
17.00 uur. Toegang
gratis.
voor een sociëteit, maar bij het gemeen
tebestuur ontmoette Martha Cohen er
niet zoveel begrip voor. Een subsidie
aanvraag kwam terug met een opmer
king van de wethouder in de geest van
„er zijn toch al sociëteiten te kust en te
keur". „Jawel", verzucht de strijdbare
contactvrouwe van Amsterdam, „dat is
het 'm nou juist. Te kust en te keur,
voor allerlei doelgroepen met een gericht
programma. Ik wil mensen over de vloer
die gewoon alleen zijn en geen behoefte
hebben aan geprogrammeerde doelstel
lingen. Die dan voor zichzelf kunnen in
vullen wat ze aan elkaar kunnen hebben.
Voot mijn part twee mannen die samen
gaan vissen, twee vrouwen die samen
gaan winkelen in de stad, als het die el
lendige eenzaamheid maar eens door
breekt. Zo laat je mensen ook zien dat
ze 't grotendeels zelf moeten doen".
Zelf doen - dat blijft het wachtwoord in
het contactencircuit van Martha Cohen.
Ook als zij met de volle energie van haar
negenenzestig levensjaren belooft te zul
len ijveren voor zulke sociëteiten in alle
delen van het land. Meer dan een - wel
iswaar stevig - handje helpen zal niet
mogen zijn.
AAD SCHOUTEN
binnen de perken
Spinnen weven stevige webben en
bijen en hommels peuren de laatste
druppels nectar uit de bloemèn.
Niet alleen in de tuin kondigt een
nieuw seizoen zich aan, we merken
het ook aan de brievenbus waar de
tuingidsen van de bollenhandela-
ren weer in vallen. De herfst komt
eraan en dat gaat altijd sneller dan
we willen.
Die tuingidsen bevatten het bekende as
sortiment bollen en planten, maar Ne
derlandse kwekers zitten nu eenmaal
nooit stil zodat er ook weer talloze nieu
we soorten zijn. Een nieuwe tulp is Gol
den Artist: sterk en langbloeiend en ook
later in bloei dan de meeste andere soor
ten. Een prachtige kleur bloem, oranje
rood en groen. De Gigantic Star is een
nieuwe narcis die fel geel gekleurd is en
buitengewoon grote bjoemen draagt. Bij
de lelies heeft een nieuwe variëteit de
naam Prunus gekregen omdat ze de tere
kleur van kersenbloesem heeft.
Opvallend is het groeiende aanbod van
miniatuuiplantjes voor binnenshuis: ko
kospalmpjes, dracaenas en ti-log in bon
sai-formaat. De laatste plant staat ook
bekend als „de toverstok van Hawaii"
en brengt volgens de bevolking van die
eilandengroep geluk.
Voor mensen met groene vingers zijn de
tuingidsen van de bollenhandelaren al
tijd weer een feest. Wie in de lente weer
van al die kleuren wil genieten moet
deze maand echter nog wel even de han
den uit de mouwen steken.
werk aan de winkel
Voordat de stormen komen die bij het
najaar horen moet er veel in de tuin ge
daan worden. Klimplanten met grote
ranken moeten stevig opgebonden
worden om beschadiging door rukwin
den te voorkomen; en de lange, niet
bloeiende scheuten van sommige rozen
kunnen nu goed gesnoeid worden tot
een halve meter van de grond. De on
derste knoppen worden daardoor stevi
ger en daar heb je volgend jaar plezier
van. Zomerbloeiers niet te kort bij de
grond snoeien, zodat de wortels nog eni
ge bescherming hebben tegen de winter
vorst. Planten die oud zijn en niet veel
gedaan hebben in het afgelopen seizoen
kunnen vervangen worden. Of gescheurd
en opnieuw geplant.
Het nu ook tijd om bloembollen van
voorjaarsbloeiers in de grond te stoppen.
Denk daarbij niet alleen aan tulpen en
hyacinten maar kies ook eens een paar
minder bekende soorten die stuk voor
stuk een eigen karakter geven aan het
plekje waar ze komen te staan. Enkele
aardige aanwinsten voor de border zijn
sierui, snëeuwroem, hondstand en drie
blad. Moeilijk te verkrijgen maar zeker
de moeite van het zoeken waard is de
wolbol. Zet de bollen niet op een strenge
rechte rij en ook niet te ver uit elkaar: de
bloemen maken in het voorjaar de
meeste indruk als ze in groepjes bij el
kaar worden geplant.
Wie in mei of juni tweejarige planten
heeft gezaaid, kan die nu gaan uitplanten
op de uitgekozen plaatsen. Ze moeten
daar nu sterk genoeg voor zijn. De beste
plantmaanden voor heesters en conife
ren zijn september en oktober, ook daar
kan nu dus aan gewerkt worden. Denk
voordat de coniferen in de grond gezet
worden even na: veel soorten groeien
snel en kunnen in enkele jaren zo hoog
opschieten dat ze zonlicht van andere
planten wegnemen. Daardoor kunnen er
plekken in de tuin ontstaan waar vrijwel
niets meer wil bloeien.
Oogsten
In de groente- en fruittuin bestaat het
werk op het ogenblik vooral uit het oog
sten. Voor appels en peren geldt dat ze
op het juiste moment geplukt moeten
worden omdat smaak en houdbaarheid
daardoor sterk bepaald worden. Perzik
en pruim kunnen na de pluk gesnoeid
worden. Zorg er daarbij voor dat de te
lange opgaande takken ingekort worden.
Beide vruchtbomen horen een brede,
niet te hoge kroon te hebben. Dat is niet
alleen makkelijk bij het oogsten maar le
vert ook meer vruchten op omdat de
zon ze in een brede en goed gesnoeide
kroon beter kan bereiken. Bij het snoei
en van pruimebomen zorgvuldig wer
ken, scherp materiaal gebruiken en geen
stompjes laten zitten. De kans dat de
takken gaan bloeden (gomming is de
vakterm) blijft dan klein.
Wie volgend vootjaar vroeg rabarber wil
eten kan nu nieuwe planten in de grond
zetten. Die krijgen dan ruim de tijd om
te wortelen, waardoor ze in de lente kun
nen werken aan de produktie van de
sappige stelen.
JAN VAN KOOTEN
CöiclócSouAant
