Deltaplan lijkt enige redding
voor ondergelopen Bangladesh
burden
rast in
aq door
lokkade
assen
Rechtse Likud wil
gesprek Palestijnen
Polen niet van
zins vakbond
te erkennen
Dochters te koop
om de honger
te ontvluchten
JITENLAND
Ceidae Soman!
DINSDAG 6 SEPTEMBER 1988 PAGINA 7
KARA De stroom
rdische vluchtelingen
Iraq naar Turkije is
j tendeels geblokkeerd
het Iraakse leger de
sen in het grensgebied
i ft afgezet, zo verklaar-
gisteren de Turkse mi-
ter van buitenlandse
en Mesut Yilmaz. Vo-
I j week wisten 70.000
90.000 Kurden lopend
de bergen naar Tur-
te ontkomen.
1 naz zei dat uit inlichtingen
het Turkse leger blijkt dat
regering in Baghdad de
jotscheepse militaire opera-
j tegen de Kurden in het
i rden van Iraq praktisch als
erond beschouwt. Volgens
vluchtelingen hebben
ikse gevechtsvliegtuigen
i bestookt met gifgasbom-
11. Eten Turkse arts heeft bij
chtelingen brandwonden
onstateerd die het gevolg
jfl van chemische wapens.
Hl arts heeft een groot aantal
rden onderzocht in een
np in Yuksekova in de pro-
cie Hakkari langs de grens
1( t Iraq.
21 heb bij verscheidene zie-
i brandplekken en oogont-
3i ;ingen aangetroffen die
U r chemische wapens zijn
J oorzaakt", aldus de arts, die
1 niem wil blijven. De Turk-
egering, die bang is dat de
j chtelingen de banden met
j in gevaar zullen brengen,
ft tot nog toe het zwijgen
raard over het gebruik van
mische wapens door het
•)ïkse leger.
2 Iraakse regering geeft toe
"Q het leger bezig is met een
,3j tpagne om het noorden van
j land te zuiveren van Kur-
<:he „verraders", maar ont-
1 it dat bij de strijd gebruik
rdt gemaakt van chemische
T pens. Een woordvoerder
l i de Kurdische Democrati-
e Partij (KDP) vertelde dat
1 september zeker 1900
rdische burgers door gifgas
het leven zijn gebracht en
il 0 gewond raakten.
zegsman drong aan op een
lerzoek in de noordelijke
akse provincies door inter-
ionale organisaties als de
ïenigde Naties, Amnesty
«national en het Interna-
fi naai Comité van het Rode
;J ü\s. „Iraakse troepen heb-
onze bases in de provin-
5es Zakho en Dahok onder de
1 ?t gelopen, maar onze guer-
W a-strijders zijn nog steeds in
rige gevechten verwikkeld
142 Iraq om onze burgerbevo-
ig te beschermen tegen de
are Iraakse represaillemaat-
- ;elen", zei een woordvoer-
„Wij blijven bij ons bele-
m d volk en de Peshmergas
gaan dor met onze strijd
§>r het overleven van het
dische volk", aldus KDP-
•zitter Barzani.
Lerncentrale
.itouwen
lilgelegd na
rand
SKOU Een kerncentra-
|in de Russische republiek
louwen is voorlopig stilge-
l10|i, nadat brand was uitge-
Iken in een schakelkamer,
jgens het Russische persbu-
iu Tass zijn er geen gewon-
i gevallen en is er geen Ta
lactiviteit ontsnapt. Deson-
fcks is de centrale stilgelegd
■gende een onderzoek naar
orzaak van het ongeluk,
ge weekwerd de bouw
de derde reactor van de
trale gestaakt, nadat des-
fcdigen hadden gezegd dat
3' veiligheid niet optimaal
I én dat er mogelijk fouten
ren gemaakt bij de bouw.
centrale is uitgerust met
nreactoren van hetzelfde
die gebruikt werden
kerncentrale van Tsjer-
VAN KAPITEIN ROB
Angst tijdens onderzoek naar dood IR A-leden
Een groep bezorgde moeders in Gibraltar
eist tijdelijk een ander onderkomen voor hun
kinderen, wier school naast de rechtbank
staat waar gisteren een geruchtmakend on
derzoek begon naar de dood van drie IRA-
leden. De IRA-leden, twee mannen en een
vrouw, werden in maart op klaarlichte dag
op straat doodgeschoten door zeven Britse
militairen van wie wordt aangenomen dat zij
behoren tot de anti-terreureenheid SAS. De
familie van Mairead Farrell, Daniel McCann
en Sean Savage beschuldigt de regering-
Thatcher ervan dat zij opdracht heeft gege
ven IRA-leden zonder pardon neer te schie
ten. hetgeen Londen bestrijdt. Het drietal
was „op karwei" voor een aanslag op het
Britse leger. Volgens ooggetuigen werden zij
neergeschoten zonder waarschuwing vooraf
en hadden twee van hen al de handen opge
stoken om zich over te geven.
foto: ap
Belgische kolonel
spion voor Oosten
BRUSSEL Een Belgische luchtmacht
kolonel heeft gedurende twee jaar gehei
me defensie-informatie doorgespeeld naar
een Oostblokland. De 54-jarige officier,
die zaterdag is aangehouden, heeft inmid
dels bekend. Hij heeft voor zijn spionage-
activiteiten 55.000 gulden, ontvangen.
Volgens de Belgische minister van defen
sie, Guy Coeme, is nog niet bekend welke
informatie de luchtmachtofficier precies
heeft doorgespeeld. Nader onderzoek
moet dat uitwijzen. De luchtvaartofficier
was verantwoordelijk voor het aankoop
beleid van het Belgische leger (helicopters
en F-16's), maar was als lid van de Gene
rale Staf ook op de hoogte van strategi
sche informatie van de NAVO.
Demonstreren is in
Santiago verboden
SANTIAGO De gouverneur van de
Chileense hoofdstad Santiago heeft gis
teren, daags na een uit de hand gelopen
massabetoging tegen het militaire
bewind, demonstraties in het centrum
van de Chileense hoofdstad verboden.
Voortaan mag er alleen worden gede
monstreerd buiten het centrum en bui
ten woonwijken. De demonstratie van
zondag was de grootste betoging sinds
1973 en de eerste sinds de beslissing
van de militaire junta om generaal Pi
nochet naar voren te schuiven als de
enige kandidaat voor het referendum
op 5 oktober. De Chileense kiezers mo
gen dan met een simpel ja of nee zich
uitspreken over verlening van Pino
chets presidnetschap met acht jaar.
Cuba verbetert
mensenrechten
LONDEN In Cuba zijn het laatste
jaar enkele belangrijke stappen gezet ter
verbetering van de mensenrechtensitua
tie. Desondanks vindt er in dat land nog
steeds een voortdurende schending
plaats van de rechten van de mens. Dat
is de conclusie van de mensenrechten
organisatie Amnesty International in
een vandaag verschenen rapport over
Cuba. Het rapport komt na een bezoek
in maart dit jaar van een delegatie van
Amnesty aan Cuba. Van de naar schat
ting 30.000 gevangen op Cuba zaten ten
tijde van het bezoek van de delegatie
455 personen vast op beschuldiging van
staatsgevaarlijke activiteiten. Van deze
455 is sinds maart de helft vrijgelaten.
DEN HAAG/NIJMEGEN
„De enige oplossing
voor Bangladesh is een
groots opgezet Deltaplan.
Maar dan dertig tot veer
tig keer zo groot als in
Nederland. Vergeleken
met de Ganges en de
Brahmaputra zijn onze ri
vieren en wateren maar
beekjes".
Dat zegt Ir. W. Moes, die en
kele jaren als regio-direc
teur aan drinkwaterprojec
ten voor het Haagse advies
bureau BKH in Bangladesh
heeft gewerkt. In januari
van dit jaar keerde hij maar
Nederland terug. Volgens
Moes wordt de huidige wa
tersnoodramp veroorzaakt,
doordat de top-afvoer van
de rivieren de Ganges en de
Brahmaputra samenvallen.
Normaal gesproken valt de
top van de waterafvoer van
beide rivieren na elkaar. Nu
ze samenvallen, levert dat
een extreem hoge water
stand op waardoor bijvoor
beeld de rivier de Brahma
putra momenteel ongeveer
vijftien kilometer breed is.
Hoewel een Deltaplan de
enige oplossing lijkt, betwij
felt Moes of het er ooit zal
komen. En of het überhaupt
wenselijk is. Tenslotte dankt
het land zijn vruchtbaar
heid, en dus zijn voedsel
voorziening, aan de jaarlijk
se overstromingen.
Jong en oud verdringen zich als vanuit een vrachtwagen van de regering tegen
lage prijzen wat rijst wordt verkocht.
foto: epa
Ook de Nijmeegse rivierwa-
terbouwkundige ir. G. Te
Slaa staat een beetje huive
rig tegenover het idee voor
een Deltaplan. „Je weet niet
wat je ontketent. Het blijft
ingrijpen in de natuur en
die kan meewerken, maar
kan zich ook tegen je keren.
Bovendien zou zo n project
zeker honderd jaar gaan du
ren". Toch ziet ook hij voor
de lange termijn geen ande
re oplossing.
Te Slaa heeft van 1983 tot
1985 meegewerkt aan de
aanleg van een sluitingsdam
in de rivier de Feni in Ban
gladesh en houdt zich nu be
zig met het ontwerpen'van
een brug over de Brahma-
Hulpactie
DEN HAAG Naast de hulpactie voor Sudan gaan de geza
menlijke hulporganisaties ook een landelijke inzamelingsactie
houden voor de slachtoffers van de overstromingen in Bangla
desh. Initiatiefnemers zijn Mensen in Nood, het Nederlandse
Rode Kruis, Novib/Gast aan Tafel en de stichting Oecumeni
sche Hulp. Omdat de actie voor Sudan nog loopt, is er een spe
ciaal gironummer (800800) voor Bangladesh opengesteld. In
Bangladesh wordt samengewerkt met partners die ervoor zor
gen dat de hulp snel en efficiënt verloopt. Er is grote behoefte
aan directe noodhulp en aan geld voor de wederopbouw.
India heeft boten en Saudiarabië helikopters ter beschikking
gesteld voor voedseltransporten. Verscheidene westerse landen
en Pakistan hebben 15 miljoen dollar (30 miljoen gulden) fi
nanciële hulp beloofd. Alleen al voor het herstel van de irriga
tiesystemen is 130 miljoen dollar nodig.
putra. Afsluiten van de „Het enige wat je kunt doen
Ganges en de Brahmaputra is langs de grote rivieren dij-
heeft volgens hem geen zin. ken aanleggen. Er is wel iets
Honderden Bengalen zijn in wrakke bootjes op zoek naar een droog stukje land. Naar schatting 25 miljoen mensen zijn in
Bangladesh dakloos geworden. foto: epa
van bedijking, maar die vol
doet niet. Het lijkt op Ne
derland in de middeleeu
wen", aldus Te Slaa.
Vaak is aan één kant van de
rivier een polder aangelegd
die beschermd wordt door
een dijk. Als het waterpeil
stijgt, gebeurt het nogal eens
dat de bewoners aan de niet-
beschermde kant van de ri
vier de dijk doorprikken, uit
angst voor overstromingen
van hun eigen land. Te Slaa:
„Als je aan beide oevers te
gelijk een dijk zou aanleg
gen, gebeurt zoiets niet".
Dweilen
Ondanks de grote proble
men, vindt hij de situatie in
Bangladesh zeker niet hope
loos. „Het is een zaak van
lange adem, maar in Neder
land is het ook gelukt het
water onder controle te krij
gen. Waarom dan niet in
Bangladesh?".
Ziin collega Moes is duide
lijk minder optimistisch ge
stemd. Elke verbetering
wordt teniet gedaan door de
gigantische toename van de
bevolking. „Het is dweilen
met de kraan open. In de
tijd dat er twee sloppenwij
ken gerenoveerd worden,
komen er tien nieuwe bij.
Hetzelfde geldt voor de
drinkwatervoorziening. Als
we niets deden, zou maar
tien procent van de stedelin
gen toegang hebben tot het
drinkwater. Nu is dat dertig
procent".
De grote vraag in de hoofd
stad Dhaka luidt momen
teel: hoe komen we aan
voedsel en aan drinkwater?
Tot nu toe heeft Bangladesh
zichzelf vrij redelijk van
voedsel kunnen voorzien.
Maar de produktie kan niet
hoger. Moes: „Er is geen in
dustrie en er zijn geen na
tuurlijke hulpbronnen waar
mee ze de voedselimport
kunnen betalen. Bangladesh
heeft gewoon helemaal
niets".
JEANNETTE
v. LEEUWEN
Het scheepsjournaal van Peer Den Schuymer
New
binnef
voor Wanneer Peer en de chirurgijn, geleid door Joost, na lange
ite peitawervingen tenslotte de baai bereiken, ziet hij nog juist in de
se mirte de zeilen van de vloot onder de horizon verdwijnen. Knar-
chter tandend van woede loopt hij heen en weer. Wat nu? Maar de
•turgijn schaft raad; even verderop ligt een snelle Indiaanse
r»o op het strand. Zonder zich om de eigenaar te bekommeren,
flMven zij het scheepje in zee en beginnen de achtervolging.
OTUl ranke kano is veel sneller dan de logge piratenschepen en
Peer slaagt er in tegen de ochtend de vloot te bereiken. Mast en
zeil gooien zij overboord en ongemerkt weten zij de „Argonaut"
te enteren. Helaas, de geschutspoorten zijn gesloten. Maar dat is
niet erg! Langs het berghout klimmen zij tegen het kasteel op,
Ha. het raam van de kajuit staat open. Peer heeft zijn pistool al
getrokken en sluipt voorzichting naar het raam. En ja hoor, daar
binnen ziet hij zijn vijanden zitten
JERUZALEM De rechtse Likudpartij in Israel is bereid te
gaan praten met Palestijnen in de bezette gebieden. De Likud,
die altijd heeft geweigerd te onderhandelen met „terroristen"
heeft haar verkiezingsprogramma aangepast, omdat er geen an
dere keuze zou zijn nu Jordanië geen partner in het overleg kan
zijn. Jordanië doorbrak eind juli alle wettelijke en administratie
ve banden met de bezette Jordaanoever, daarmee de Palestijnen
naar voren schuifend als belangrijkste partij in het eventuele
vredesoverleg. Bij de aanstaande verkiezingen op 1 november
speelt de oplossing van het Palestijnse conflict een belangrijke
rol. Ook de Arbeiderspartij wijkt in haar verkiezingsprogramma
af van het standpunt dat Israel moet gaan onderhandelen met
koning Husayn van Jordanië en dat Palestijnen moeten worden
opgenomen in een Jordaanse delegatie. Likud en de Arbeiders
partij vormen sinds 1984 een zeer wankele coalitie waarbij zij
zichzelf op zijn zachtst gezegd tot elkaar veroordeeld hebben
omdat geen van de beide machtsblokken een duidelijke meer
derheid had gewonnen in de Knesset. De programma's zijn aan
gepast omdat veel Israëliërs bezorgd zijn over de bezetting. Be-
najamin Netanyahu, kandidaat voor Likud, zei deze week: „Het
publiek is bezorgd over het probleem van onze aanwezigheid in
de gebieden, maar het is aanmerkelijk meer bezorgd over de
kwetsbaarheid die we over onszelf zullen afroepen als we uit de
gebieden vertrekken".
Lech Walesa foto: ap
WARSCHAU De Poolse partijleiding lijkt niet van
plan de verboden vakbond Solidariteit te erkennen.
Tijdens het overleg dat voorzitter Lech Walesa vorige
week had met de regering is daarom ook alleen toege
zegd dat Warschau de erkenning wil „bestuderen".
De regeringskrant Zycie Warszawy schreef gisteren dat de op
positie in Polen een „historische fout" begaat, als zij tijdens de
komende besprekingen met de regering die erkenning blijft ei
sen. Leidinggevende activisten van Solidariteit hebben gisteren
tijdens een persconferentie gewaarschuwd dat er een nieuwe
stakingsgolf komt. als de toegezegde dialoog tussen de oppositie
en de regering niet van de grond komt. Adviseur Kuron zei dat
tot dusverre geen woord van de autoriteiten is ontvangen over
het wanneer, de plaats en de deelnemers van de besprekingen.
Ook de regeringskrant Zycie Warszawy toonde zich bezorgd:
„Jonge arbeiders, die zich niets aantrekken van alles wat op
hoog niveau wordt besloten, waren het sterkst vertegenwoor
digd onder de stakers van de afgelopen twee weken. Zij zijn niet
bang voor een botsing met het gezag of voor disciplinair ont
slag".
„VERBORGEN BURGEROORLOG'
IN ZUID-SUDAN
DEN HAAG Een trein
kaartje van het diepe zui
den in Sudan naar de re
latief „veilige" hoofdstad
Khartoum kost ruim tien
gulden. Kinderen, met
name jonge meisjes,
worden door hun ouders
voor dit bedrag verkocht
als slaaf aan rijke moslims
in het noorden, waar zij
voor allerhande werk
worden gebruikt maar
misschien ook wel te eten
krijgen. Voor het geld dat
zij voor hun dochters krij
gen, kopen de ouders eten
of een treinkaartje naar
de stad om de honger te
ontvluchten.
Sudan „het land der zwarten"
is een koloniale smeltkroes
van islamieten in het noorden
en animisten en christenen in
het zuiden. Het is het grootste
land van Afrika en de laatste
jaren geteisterd door tal van
bijbelse plagen als sprinkha
nen, droogte en sinds een
maand, overstromingen van
de Blauwe en Witte Nijl. Onte
genzeggelijk is de natuur Su
dan niet welvallig, maar de
politiek heeft wel sterk bijge
dragen tot een middeleeuwse
tragedie.
In Sudan vechten „de zuidelij
ken" al tientallen jaren voor
erkenning van hun bestaan
door de overheersende noor
delingen. De volken die in het
zuiden wonen en zich deels
vertegenwoordigd weten door
het Volksbevrijdingsfront
(SPLA) van John Garang, zijn
niet in eerste instantie uit op
afsplitsing van het noordelijke
Sudan. Wel wordt bijvoorbeeld
afschaffing van de shariaa ge
ëist, de islamitische wetgeving.
Ook eist het zuiden een even-
rediger deel van de economi
sche koek. Hetgeen door de
moslims in het noorden na
tuurlijk wordt betwist, want
macht die men in handen
heeft, geeft men niet zelden
weg.
Berichten, die niet allemaal te
bevestigen zijn, spreken van
bloedige razzia's door het leger
op met name Dinka's, een tra
ditioneel herdersvolk, waaruit
de SPLA haar recruten put
Bij honderden, zo niet duizen
den zouden inwoners van de
dorpen worden gedood. De
schattingen hoeveel mensen
slachtoffer zijn van de burger
oorlog lopen sterk uiteen: ruw
weg tussen de vier en acht
miljoen.
Skeletten
De burgeroorlog heeft- hon
derdduizenden Sudanezen, zo
als de Dinka's en Nuers, op de
vlucht doen slaan, onder meer
naar de hoofdstad Khartoum,
waar men in de massa veilig
hoopt te zijn of naar Etiopië,
waar de Verenigde Naties vlak
langs de grens grote vluchte
lingenkampen nebben inge
richt. Verslaggevers, die de
zuidelijke regionen van Sudan
bezochten ontdekten dat de
wegen „bezaaid" lagen met do
den, voor wie Etiopië of Khar
toum te ver weg lag.
Het Internationale Rode Kruis
(IRC) kan in Sudan weinig
uitrichten. Een woordvoerder
van het Rode Kruis in Den
Haag stelt dat momenteel een
inventarisatie wordt gemaakt
van de noden. Andere bron
nen zeggen dat het gediscipli
neerde SPLA-leger het IRC de
toegang tot het „bevrijde" ge
bied weigert. Nederlandse or
ganisaties geven geen al
thans niet openlijk hulp
aan de slachtoffers in het zui
den, uit vrees dat het hen ver
boden wordt nog langer in
Khartoum te werken.
De Noorse Peoples Aid is de
enige organisatie, die nog in
het zuiden werkt. De coördi
natie geschiedt vanuit de Ke-
niase hoofdstad Nairobi. Mede
werkers Lars Heini en Arne
Örüm spreken beiden van een
„complete ramp". In het zuid
oosten, halverwege de de
UNCHR-vluchtelingenkam-
pen in Etiopië is een uitdeel-
post voor voedsel ingericht in
het stadje Pibor. Geschat
wordt dat slechts de helft van
de vele, vele duizenden men
sen die dwars door velden en
wegen hier naar toe wil, ook
daadwerkelijk de post bereikt
Gijzelaars
Lars Heini. „Water is er in
deze overvloedige regentijd
voldoende, maar de mensen
sterven bij bosjes van de hon
ger. De burgeroorlog heeft de
landbouw verruineert; er is
geen eten. In feite probeert
onze organisatie altijd structu
rele hulp te bidden, maar in
dit geval is het enige dat we
kunnen doen de slachtoffers
in leven houden". De mensen
die vanuit de velden en de
bergen Pibor, Boma, Torit en
Kapoëta bereiken, stadjes in
handen van de SPLA, berei
ken zijn strompelende skelet
ten; de kleren aan flarden en
zonder enige huisraad of geld
De regering in Khartoum in
tussen blokkeert de hulp aan
het zuiden uit tactische over
wegingen. Vorige week heefi
de regering wel aangekondigd
met de rebellen te willen on
derhandelen, maar de SPLA
heeft hierop voor zover be
kend niet gereageerd.
Arne ObrUm is heel voorzich
tig in zijn oordeel over dit af
grijselijk drama, dat deels be
wust wordt gecreëerd door het
leger als ook de rebellen
„Voedsel is een wapen. Het
kan noch het Sudanese leger
noch de SPLA-rebellen ont
gaan dat zij beide met het te
genhouden van voedselkon
vooien een politiek wapen io
handen hebben",
öbrüm omzeilt het antwoord
op de vraag of SPLA-leider
John Garang de mensen die
hij zegt te willen bevrijden iq
feite slechts gebruikt ais gijze
laars.
JOOS PERSOON
