Apartheid staat centraal bij pausbezoek zuidelijk Afrika £eidóe@omcmt op Spanningen tussen overheid en onderwijs r kerk wereld Schoolwijzer „Oecumene vooral op praktische vlak brieven lezers Giro 50500 Bank7070.70929 weer z-4 GEESTELIJK LEVEN/OPINIE fttidóe Goutant VRIJDAG 2 SEPTEMBER 1988 PAGINA 2 Bil Ecuadoraanse „bisschop van de Indianen" gestorven QUITO De Ecuadoraanse „bisschop van de Indianen", Leo- nidas Eduardo Proano Villalba, is op 78-jarige leeftijd aan kanker overleden. Villalba, die het bisdom Riobamba 31 jaar heeft geleid en voorzitter van de bisschoppelijke commissie voor Indianenvraagstukken is geweest, was een van de be langrijkste figuren binnen de Latijnsamerikaanse Kerk. Hij kreeg in 1985 van paus Johannes Paulus II de eretitel van „bisschop van de Indianen". Land dat de kerk in eigendom had, werd tijdens zijn regime onder de armen verdeeld. Op aandrang van grootgrondbezitters stuurde het Vaticaan in 1972 een apostolische visitator om na te gaan of de bisschop wel rechtzinnig in de leer was, zonder dat deze aanleiding vond om negatief te rapporteren. Stichting wil Russische joden in Harderwijk opvangen ZEIST De Stichting „Vriendenhulp voor de joden" wil het twintig hectare grote landgoed „Sonnevanck" in Harderwijk aankopen voor de opvang van joden uit de Sovjetunie. Boven dien wil de stichting er conferenties voor joden en christenen houden. Direkteur F. Van Dam zegt dat zijn stichting is voor stander van zending van christenen onder joden. Zij noemt zich „onafhankelijk interkerkelijk" en heeft volgens Van Dam 3.000 donateurs, zowel protestanten als rooms-katholieken. De stichting gaat ervan uit dat er binnenkort een exodus van 2,5 tot 3 miljoen joden uit de Sovjetunie zal plaatshebben. Omdat deze exodus naar verwachting vooral via Nederland en Scan dinavië zal gaan, brengt de stichting extra tijdelijke opvang in gereedheid. De mond die liegt, doodt de ziel Salomo Drie nieuwe priesters in bisdom R'dam ROTTERDAM In het bis dom Rotterdam worden de komende maanden drie man nen tot priester en twee tot diaken gewijd. Op zaterdag 10 september worden Peter A. Owel (28) uit Leiden, Theo van den Hout (49) uit Eindho ven en Pieter C. Snoeks (59) uit Oudewater in de kathe drale kerk van de HH Lau- rentius en Elisabeth in Rotter dam door mgr. R. Ph. Bör tot priester gewijd. Peter Owel, die aan het grootseminarie Rolduc van het bisdom Roer mond de priesterstudie vol tooide, werd vorig jaar diaken gewijd en is sindsdien werk zaam in Zoeterwoude. Op za terdag 1 oktober a.s. worden Coert Biesjot (24) uit Leider dorp en Hans Vergeer (33) uit Den Haag diaken gewijd, eveneens in de kathedrale kerk te Rotterdam. Beiden studeerden in Rolduc en ho pen volgend jaar priester te worden gewijd, nadat ze een jaar in het bisdom hebben ge werkt. Biesjot begon op 18-ja- rige leeftijd na het HAVO- i de studie te Rol- betrokkenheid bij <fe Leidse St. Lodewijkparochie, waarin ook zijn ouders actief zijn. Vergeer begon op latere leef tijd in Rolduc te studeren. Hij is afkomstig uit de parochie HH Antonius en Lodewijk in Den Haag, waar hij zanger en lector was. Hij heeft zes jaar in Maassluis voor de klas ge staan. Na de filosofische en theologische studie in Rolduc liep Vergeer stage onder drugsverslaafden in Rotter dam, als arbeider aan de lo pende band, als reisleider in Lourdes en als hulpverpleeg- kundige bij demente bejaar den. SGP wil verbod Christus-film DEN HAAG De SGP heeft in een brief aan premier Lub bers gevraagd om een verbod van de film „The Last Temp tation of Christ". Volgens de SGP heeft de godslastering in deze film „gruwelijke" vor men aangenomen. Mediabis schop R.Ph. Bar van Rotter dam, drs. L.P. Dorenbos van de Rainbow-beweging en RPF-Kamerlid M. Leerling behoren tot de prominente christenen die een uitnodiging hebben afgewezen om dit weekeinde in besloten kring de film 'De laatste verzoeking van Christus' van Martin Scorsese te bekijken. Bar heeft volgens zijn woordvoer der dit weekeinde andere verplichtingen. Bovendien meent hij dat andere bis schoppen al voldoende over de film (in negatieve zin) heb ben gezegd. DEN HAAG De apart heid in Zuid-Afrika en de gevolgen daarvan voor de omringende landen staan centraal tijdens de 39e buitenlandse reis van paus Johannes Paulus II. De paus bezoekt van 10 tot en met 19 september achtereenvolgens Zim babwe, Botswana, Leso tho, Swaziland en Mo zambique. Op advies van de bis schoppen van Zuid-Afri ka heeft de paus afgezien van een bezoek aan dat land. De bisschoppen die de apartheidspolitiek de afgelopen jaren scherp hebben veroordeeld en onder meer de zwarte oppösitiekrant New Na tion financieren, waren bang dat het regime mis bruik van het bezoek van het hoofd van r.k. Kerk zou maken. De paus heeft zich de afgelo- kaanse bisschoppen gesteld. „U hebt uw stem verheven ten behoeve van de mensen rechten, de fundamentele ge lijkheid van alle personen, alsmede de verdediging van alle onderdrukte mensen in uw land", zo prees de paus vorig jaar de bisschoppen die voor hun vijfjaarlijkse ad-li- minabezoek naar Rome wa ren gekomen. In Zimbabwe, het eerste land dat de paus bezoekt, heeft de paus een ontmoeting met de organisatie van de bisschop pen in zuidelijk Afrika. Hij zal daar spreken over de rechten van de mens en de bijdrage van de r.k. Kerk aan de gerechtigheid en vrede. Zimbabwe, waar ongeveer tien procent van de acht mil joen inwoners rooms-katho- liek is, werd in 1980 na een ja renlange guerrillaoorlog tegen het blanke minderheidsbe wind van Ian Smith onafhan kelijk. De vroegere guerrilla leider Robert Mugabe werd premier. Dat riep bij de Ker ken angst op, omdat hij zijn streven naar een socialistisch Zimbabwe volgens marxis- tisch-leninistisch model niet onder stoelen of banken had gestoken. Maar Mugabe wilde een her haling voorkomen van de ge beurtenissen in Mozambique, waar het vertrek van de blan ken na de onafhankelijkheid tot ontwrichting van de eco nomie had geleid. Hij voert een pragmatisch beleid en heeft de economische structu ren grotendeels intact gelaten. De Kerken mochten hun mis siescholen houden en werden niet in hun activiteiten be lemmerd. De paus verblijft twee dagen in Zimbabwe. Hij zal behalve aan Harare ook een bezoek brengen aan Bulawayo, de tweede stad van het land en de belangrijkste stad van Ma- tabeleland. Botswana De r.k. Kerk is pas sinds 1926 in Botswana actief. Toen stichtte de Duitse pater Riet- muller er een missiepost, waar al spoedig een school aan werd toegevoegd. Nu wo nen er in het zeer grote, dun bevolkte land, 42.000 katho lieken, bijna vier procent van van de totale bevolking. De enige bisschop van het land, Boniface Tshosa Setlalekgosi, en zijn 34 priesters staan voor een bijna onmogelijke taak. De paus verblijft slechts een dag in het land. Hij heeft er een ontmoeting met president Quett Masire en celebreert een eucharistieviering in het nationale stadion van de hoofdstad Gaborone. De autoriteiten van Lesotho, waar ruim 400.000 van de 1,3 miljoen inwoners rooms-ka- tholiek zijn, staan voor de ge weldige taak voorzieningen te treffen voor de twee miljoen mensen die in verband met het bezoek van de paus uit Zuid-Afrika naar het konink rijk komen. Lesotho, dat ge heel door Zuid-Afrika wordt omgeven en economisch vrij wel geheel van dat land af hankelijk is, beschikt noch over voldoende transportmid delen, noch over voldoende bedden om zo'n stroom bezoe kers op te vangen. Zuid-Afri ka zal moeten helpen. Er worden tentenkampen inge richt, er komen extra grens overgangen en de formalitei ten aan de grens worden tij delijk versoepeld. Hoogtepunt Het kerkelijk hoogtepunt van deze reis van de paus heeft in Maseru, de hoofdstad van Le sotho, plaats. Daar wordt op donderdag 15 september de Franse missionaris Joseph Gérard van de Oblaten van Maria zalig verklaard. Gérard werkte meer dan vijftig jaar in het gebied van het huidige Lesotho. Hij is in 1914 gestor ven. De eucharistieviering met de zaligverklaring zal in het grootste stadion van Jo hannesburg op reusachtige schermen te zien zijn. De paus verblijft slechts ne gen uur in Swaziland, dat grenst aan Zuid-Afrika en Mozambique. In het land ver blijven meer dan 40.000 vluchtelingen uit dat laatste land. Johannes Paulus II zal met de rooms-katholieken, die slechts 6 procent van de totale bevolking uitmaken, de eucharistie vieren en vervol gens de kathedraal in de hoofdstad Manzini bezoeken. Mozambique, het laatste land dat de paus aandoet, onder vindt op dit moment het meest de gevolgen van het apartheidssysteem in Zuid- Afrika. Sedert het in 1975 van Portugal onafhankelijk werd, is het land geteisterd door een burgeroorlog tussen de mar xistische Frelimo-regering en de door Zuid-Afrika gesteun de verzetsbeweging Renamo. Deze oorlog heeft ertoe geleid dat volgens de regering een derde van alle basisscholen gesloten is en dat vele gezond heidscentra, fabrieken, plan tages en elektriciteitscentrales niet meer in bedrijf zijn. Geen verbetering De overeenkomst tussen Mo zambique en Zuid-Arika van 1984 waarbij Mazambique toe zegde de activiteit van de Zuidafrikaanse verzetsbewe ging ANC op zijn grondgebied aan banden te leggen in ruil voor stopzetting van de steun van Zuid-Afrika aan Renamo, heeft geen verbetering van de situatie bewerkstelligd. De r.k. Kerk in Mozambique, waartoe ongeveer 20 procent van de bevolking behoort, heeft het in de eerste tijd na de onafhankelijkheid hard te verduren gehad. De Frelimo- regering beschuldigde haar ervan te hebben samenge werkt met de Portugezen en onteigende de katholieke Kerken, scholen en zieken huizen. Bovendien werden vele buitenlandse missionaris sen uitgewezen. Maar sinds kort is de situatie voor de Kerk verbeterd. De regering heeft een begin ge maakt met het teruggeven van de kerkelijke eigendom men. Volgens de regering is dit „een erkenning en belo ning voor de bijdrage van de Kerk in de strijd voor natio nale eenheid en economische ontwikkeling". De paus bezoekt tijdens zijn verblijf van drie dagen in Mo zambique niet alleen de hoofdstad Maputo, maar ook de havensteden Beira en Nampula. Teruggekeerd van een bezoek aan het christelijk onderwijs in Indonesië wil ik proberen een paar globale conclusies te trekken. Daarbij springt met name in het oog de verhou ding tussen overheid en on derwijs, die zowel in Indone sië als in Nederland de nodige spanningen veroorzaakt. Ik weet niet of iedereen in Nederland zich wel realiseert hoe uitgestrekt dat land ei genlijk is om een vergelij king te trekken: van Schot land tot de Zwarte Zee. Met daarbij geweldige verschillen tussen de diverse delen van de archipel. Van die delen had het Neder landse gouvernement in prin cipe een eenheid gemaakt. Men weet dat de Indonesische regering na 1949 met alle middelen heeft geprobeerd die eenheid ook feitelijk te re aliseren. Ze is daar nog steeds heel intensief mee bezig. Eén van de belangrijkste middelen daarbij vindt zij het onder wijs. Dit moet met kracht het nationaal gevoel bevorderen en de eenheid verstevigen. De formule, door Soekarno des tijds zelf bedacht, waar men bij die eenheid van uitgaat is de Panca Sila. Alle scholen, ook de christelij ke, moeten hun onderwijs in dienst stellen van die Panca Sila. Op elke Indonesische school, ook de christelijke, moet 's ochtends „voor het front van de troep" op het schoolplein de vlag worden gehesen en moeten voorge schreven liederen worden ge zongen. Dan moet het onder wijs (uiteraard) de opbouw van het land bevorderen. Daarom doet men er alles aan om de kwaliteit ervan te be vorderen. Daaronder verstaat men dan vooral kennis en kunde (een beetje te vergelij ken met onze eisen van deug delijkheid). Deze worden ook gesteld aan het godsdienston derwijs, namelijk voor zover het onderdeel kennis van een bepaalde godsdienst als gees telijke stroming betreft. Men moet ér ook eindexamen in doen en kan dan o.a. kiezen tussen examen in „het chris tendom" of „de islam". Daar voor moet je een voldoende halen, anders zak je voor je eindexamen. De overheid heeft zelfs boeken voor gods dienstonderwijs laten ver vaardigen ook voor chris telijke scholen(l). Grotere grip Vergeleken met de situatie in ons land heeft de overheid in Indonesië een nog grotere grip op het christelijk onder wijs. Daar staat geen financië le gelijkstelling tussen het christelijk en het openbaar onderwijs in Indonesië tegen over. De subsidies die christe lijke scholen er krijgen zijn heel verschillend, van 80% tot soms helemaal niets. Het ver velende is daarbij dat er wet telijk op dat punt ook nog zo weinig geregeld is. Er is momenteel een Algeme ne Onderwijswet bij het par lement in behandeling. Hierin wordt wel de waarde van ook het christelijk onderwijs er kend, maar van zaken als het verlenen van subsidie wordt voorgesteld die te delegeren aan de regering. En die rege ring wordt momenteel maar door het parle ment wordt gecontroleerd. Voeg daarbij dat het over- heidsonderwijs sterk wordt uitgebreid en bevoordeeld en men kan dan begrijpen dat sommige voorstanders van confessioneel onderwijs hun hart vasthouden voor de toe komst van vele van hun scho len. Daarbij komt nog de vrees voor de islam: hoe groot zal de invloed daarvan op de overheid zijn, en dus op de overheidsbemoeienis met het onderwijs? In het algemeen zijn wij het er ook mee eens dat de over heid eisen moet en mag stel len aan het niet van haar uit gaande onderwijs. „Het on derwijs is een voorwerp van aanhoudende zorg van de re gering" staat er in onze Grondwet. Daarbij is er altijd een spanning tussen wat de overheid mag eisen en wat de eigen verantwoordelijkheid van de bijzondere scholen is. Een belangrijke achtergrond daarbij is het feit dat er in een land altijd behalve een aantal „gemeenschappelijkheden" ook een aantal „verscheiden heden" zijn. En met name het principe van de geestelijke vrijheid vereist dat daar in al het onderwijs ook ruimte voor De kracht van de natie blijkt onder meer uit de manier waarop dat geregeld is. En dit kan nooit een regeling zijn die met 5149 stemmen is aange nomen, ook niet met 7030 eigenlijk moet het een zo geheten consensusregeling zijn, één waar algemene over eenstemming over bestaat op basis van een verdraagzaam- door drs. K. de Jong Ozn. heid zonder welke een land nu eenmaal niet kan bestaan. De Pacificatie van 1917 het einde van de Schoolstrijd in Nederland is zo'n consen susregeling. Er stemde des tijds maar één parlementslid tegen! Mede in dit licht kan men dan ook voor de suggesties, enige tijd geleden gedaan door een aantal voorstanders van het openbaar onderwijs om die Pacificatie met behulp van een meerderheid van PvdA, VVD en D66 open te breken, geen goed woord over hebben. Die stemmen hoort men momenteel niet zo sterk meer, maar ze zijn er nog wel. In feite komt het er dan op neer dat een bepaalde (gese culariseerde) meerderheid van ons volk het (openbaar) onderwijs zou willen gebrui ken voor het uitdragen van haar ideologie (wat die ook moge zijn!). Kijkend in de spiegel van het Indonesische onderwijs, met name de plannen die er zijn in aanmerking nemend, raakt men opnieuw diep doordron gen van de grote waarde van onze Pacificatie, de gelijkbe rechtiging van het opënbaar en bijzonder onderwijs. DS. H. SNOEP OVER KERKELIJKE SAMENWERKING: DEN HAAG „Als we om ons heen kijken, zien we maar weinig kerkera den die hun leden met oecumenische aangele genheden lastig vallen. Ook tussen hervormden en gereformeerden is het in onze stad nog niet tot een federatie gekomen". Dat zei ds. H. Snoep, her vormd predikant in Den Haag bij zijn afscheid als voorzitter van de Haagse Gemeenschap van Ker ken. „De oecumene heeft meer kans bij praktische zaken dan bij „hoge zaken" als het zoge heten Lima-rapport van de Wereldraad van Kerkenm. De inhoud van dat rapport is toch als doorbraak aangekon digd en ingebracht, maar heeft geen bres geslagen in de kerkelijke structuren", aldus ds. Snoep tijdens zijn afscheid als voorzitter van het Haags oecumenisch samenwerkings orgaan. „De Haagse Gemeen schap van Kerken heeft de afgelopen jaren dan ook op dat praktische vlak verant woordelijkheid willen nemen. Bijvoorbeeld op het terrein van kerk en maatschappij: ge vangenen en werklozen, de positie van de vrouw en die van buitenlanders, of de le vensmogelijkheden van ho mofielen". Langs de weg van het con creet werken aan de noden van de wereld vindt volgens ds. Snoep óók de herkenning plaats van elkaar als broeders en zusters van de ene Heer. Ds. Snoep zei dat in de ruim zeven jaar van zijn voorzitter schap er weinig veranderd is aan de teneur in de interker kelijke samenwerking: oecu mene werd en wordt gezien als „iets bijkomends" in plaats van iets van centraal belang. Ds. Snoep wordt opgevolgd door de pastoor van de West- einde-parochie, drs. A.G.P. Wiewei S.J. „Hervormden, vlieg niet via Johannesburg" LEIDSCHENDAM Het Breed Moderamen (uitgebreid dagelijks bestuur) van de hervormde synode ziet liever geen hervormden niet meer via Johannesburg vliegen, maar wel via de frontlijnstaten naar landen in Zuidelijk Afrika. De oproep zou ruime aandacht moeten krijgen in de gemeente, meent het moderamen. De brief vloeit voort uit het besluit van het synodebestuur om de ministers van ver keer en waterstaat en buitenlandse zaken te vragen het luchtvaartverdrag met Zuidafrika op te zeggen en bij de KLM aan te dringen op verlegging van de belangrijkste luchtvaartlijnen naar de frontlijnstaten. Ra] Mi Wilde specialistenactie Het conflict tussen staat en medisch specialisten dreigt ui te lopen op een harde confrontatie met alle gevolgen vandiei voor de behandeling van patiënten. Volgende week neeni| staatssecretaris Dees van volksgezondheid een beslissing ovej de praktijkkosten van de specialisten door de ondertekeninj van het akkoord met het COTG, het college dat de tarievei in de gezondheidszorg vaststelt. De spcialisten dreigen ma wilde acties. WlLDE acties kenmerken zich door het volstrekt onvoori spelbare karakter ervan. De woordvoerder van de Landelij ke Specialisten Vereniging heeft dit als volgt verduidelijk! „Er zou een situatie kunnen ontstaan waarbij specialiste! hun praktijk plotseling in de steek laten en zomaar met va[ kantie gaan". De specialisten voorzien wel de juridische ge volgen daarvan, maar lijken daardoor niet te worden afgej schrikt. TERECHTE ergernis bij de regering vanwege de druk dij de specialisten via de pers uitoefenen. „Een weinig verhei) fend schouwspel van een elitaire beroepsgroep met wie d regering aanvankelijk een generaal akkoord meende te kuni nen sluiten, wat echter niet gelukt is", aldus een woordvoer* der van WVC. Uiteraard zijn acties als deze onaanvaardba; voor de regering. Minister De Koning dreigt danook rechter te stappen als de specialisten het bijltje erbij neei gooien. Maar ook individuele patiënten zouden in actie kui nen komen als zij door een plotselinge afwezigheid van specialist ernstig in hun belangen worden geschaad. Want patiënt dreigt wel weer de dupe te worden van het al vel jaren durend conflict tussen staat en specialisten. En dat de specialisten te verwijten. ger b* rie, d beroe ker S ding^ zit. D ligen inten 'r li Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Eucharistie 2 Naar aanleiding van het arti kel over Avondmaal en Eu charistie in de krant van vrij dag jl: ruimte voor eigen ver antwoordelijkheid van rooms- katholieken en protestanten of ze samen Avondmaal en Eu charistie willen vieren, kan nooit „gewoon" worden, aan gezien het twee totaal ver schillende zaken betreft. Het rooms-katholieke geloof hout vast aan Christus' eigeJ woorden over brood en wijt „Dit is Mijn Lichaam, dit Mijn Bloed (Matth. 26 26-28J hetgeen niets aan duidelijl heid te wensen overlaat. In Jezus tijd morde men over Hem, toen Hij zei „Wij Mijn Vlees eet en Mijn Bloe drinkt, heeft het eeuweige lt ven". „Deze rede is hard, wi' kan haar aan aanhoren? klonk het toen (Joh. 6 54 60). Waarop Jezus a apostelen de vraag stelt „wilt ook gij misschien heei gaan?" Zó sterk ligt dit ge loofspunt bij Jezus zelf. Er ka dus geen sprake zijn van gt lijkschakeling van Avondi en Eucharistie. Lepra. Een kwestie van gevoel. Ja, maar ook van geld. Want lepra is te genêzen. De volledige behandeling van één patiënt kost per jaar ongeveer 300 gulden. De medicamenten om hem te genezen kosten 60 gulden. De NSL is de nationale instantie die zich inzet om de nood onder de 15 miljoen lijders aan deze afschuwelijke ziekte l" lenigen. Laat lepra ons allemaal een zorg 7»" DEN voert (lande I de bi tisch I dan f iaangt Enkele buien DE BILT (KNMI) - Een de pressie boven Schotland trekt langzaam naar het noorden en bereikt morgen de Faroer-ei- landen. Rond deze depressie stroomt dan nog steeds koele en onstabiele lucht over ons land. Boven het relatief war me zeewater ontstaan makke lijk enkele buien die vooral de kustprovincies bereiken. Ver der landinwaarts neemt de buiigheid af. Een randstoring van hierboven genoemde de pressie bereikt morgenmiddag noord-Frankrijk en trekt van daar uit naar het noordoostn. In de nacht van zaterdag op zondag bereikt het bijbehoren de regengebied ons land. De meeste neerslag wordt in het zuiden verwacht. In de loop van zondag komen er van het westen uit opklaringen. Na het weekeinde krijgen we meer zon en gaat de temperatuur stijgen. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, geldig voor zaterdag en zondag: Zuid-Scandinavië: Vrij veel bewolking en van tijd tot tijd buien. Middagtemperatuur rond 17 graden. Denemarken en noord-Duits- land: Half tot zwaar bewolkt en enkele buien. Middagtem peratuur ongeveer 18 graden. Britse Eilanden: Wisselend be wolkt en enkele buien. Mid dagtemperatuur van 15 graden in het noorden tot 20 graden in het zuidoosten. Benelux: Af en toe zon en en kele buien. Koel met middag- temperatuur van ongeveer 18 graden. Noord- en midden-Frankrijk, midden-Duitsland: Vrij veel bewolking en van tijd tot tijd regen. Middagtemperatuur rond 21 graden. Zuid-Frankrijk, Portugal en Spanje: Overwegend zonnig. Middagtemperatuur 26 graden vlak aan zee tot 38 graden plaatselijk in het binnenland van Spanje. Zuid-Duitsland en Alpenlani den: Perioden met zon. Zon! dag meer bewolking en kan) op regen. Middagtemperatuul ongeveer 24 graden in de da len. Italië en Joegoslavische kusl Eerst nog een enkele bui. Ge leidelijk meer zon en droog Middagtemperatuur rond graden. Griekse kust: Vrij zonnig Middagtemperatuur ongevee 31 graden. Luxemburg rw bew. Cttsabiance i haffbew. 30 Singapore regen Tokyo regenbul Min Minisl Wadi: opleic DE IK i/l l

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 2