Radicalen in Solidariteit
eisen meer dan erkenning
In Burundi heerst
stilte van het graf
Vredesoverleg Iran/Iraq volledig vast
Vliegtuig
schuift
in zee:
zes doden
Crisis in Zuidafrika door
omstreden wetsvoorstellen
Vals visum voor Geheugenverlies
<z>
<z>
Terras
BUITENLAND
Getdae Commit
WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1988 PAG11
Duizenden doden door
hongersnood in Sudan
LONDEN Duizenden mannen, vróuwen en
kinderen die waren gevlucht voor de burger
oorlog in het zuiden van Sudan, zijn de afgelo
pen weken van honger gestorven in vluchte
lingenkampen. Dat heeft de internationale
hulporganisatie Oxfam verklaard. „Het is een
verschrikkelijke tragedie", aldus een woord
voerder van de organisatie. Veel vluchtelin
gen uit het zuiden hebben de vluchtelingen
kampen niet eens gehaald. Zij zijn onderweg
gestorven en de lijken langs de voornaamste
wegen en spoorbanen tussen Noord- en Zuid-
Sudan zijn de stille getuigen van hun noodlot.
Degenen die de kampen wel bereiken, komen
uitgeput aan. Intussen heeft minister Bukman
verklaard dat hij Sudan meer hulp wil geven,
zodra concrete voorstellen op tafel komen.
Kans op doodstraf
schoonzoon Breznjev
MOSKOU In Moskou begint aan
staande maandag het proces tegen
Joeri Tsjoerbakov. de schoonzoon
van wijlen partijleider Leonid Brezn
jev, en acht andere voormalige rege
ringsfunctionarissen. Volgens de
woordvoerder van het ministerie van
buitenlandse zaken Gerasimov kan
Tsjoerbakov de doodstraf krijgen.
Tsjoerbakov was de sleutelfiguur in
een soort maffiabende in de repu
bliek Oezbekistan. In 1980 werd hij
onderminister van binnenlandse za
ken. In het partijblad Pravda wordt
Tsjoerbakov afgeschilderd als een
man die bezeten is van machtshonger
en zijn familieconnecties gebruikte
voor zijn misdadige praktijken.
GENEVE Secretaris
generaal van de Verenig
de Naties Javier Pérez de
Cuéllar heeft andere lan
den om hun bemiddeling
gevraagd, in een poging
het volstrekt vastgelopen
vredesoverleg tussen Iran
en Iraq weer op gang te
krijgen.
Sinds beide landen op 25 au
gustus begonnen aan de on
derhandelingen onder leiding
van de VN, hebben zij nog
slechts twee maal op minis
tersniveau rechtstreeks met
elkaar gesproken. Zij beschul
digen elkaar van „kwade
trouw". Centraal staat de
kwestie van de grensrivier
Shatt al-Arab. Iraq wenst het
gezag over de gehele rivier,
maar Iran wijst dat voorstel
fel af.
Zodra over deze kwestie door
bemiddeling een akkoord zou
worden bereikt, doemen ech
ter gelijk nieuwe moeilijkhe
den op. VN-waarnemers die
kampen van Iraanse en
Iraakse krijgsgevangenen
hebben bezocht, hebben na
melijk ontdekt dat veel ge
vangenen vrezen bij terug
keer in hun land vervolgd te
worden. In sommige kampen
van Iraakse gevangenen zul
len mogelijk opstanden uit
breken, als gepoogd wordt
hen te repatriëren.
Ook over de aantallen krijgs
gevangenen bestaat nog grote
onduidelijkheid. Iran heeft
opgegeven dat het in totaal
46.098 Irakezen gevangen
houdt, maar omdat veel nieu
we gevangenen nog niet zijn
geregistreerd houdt de VN
het op ongeveer 70.000 Iraak
se krijgsgevangenen. In Iraq,
waar officieel 18.139 Iraanse
soldaten gevangen zitten,
wordt het werkelijke aantal
op 35.000 geschat.
Grote oogst bij
anti-drugsactie
WASHINGTON Dertig landen die de
handen ineengeslagen hadden tegen de
internationale handel in verdovende
middelen, hebben beslaggelegd op elf ton
cocaïne, 244 ton marihuana, 118.000 coca-
planten, 13 cocaïnelaboratoria en 3,8 mil
joen dollar baar geld. Daarnaast werden
1.200 verdachten gearresteerd en zeven
illegale landingsbanen voor drugssmok-
kelvliegtuigen vernietigd. Dat is in Was
hington bekendgemaakt door de Ameri
kaanse minister van justitie, Richard
Thornburgh. De minister zei dat het ge
zamenlijke optreden van de lidstaten van
de internationale conferentie ter bestrij
ding van drugs (IDEC), waaronder Ne
derland, plaatshad van 1 tot 28 augustus.
(Van onze speciale verslagge-
Henk van den Boom)
WARSCHAU Voorzit
ter Lech Walesa heeft dan
vandaag eindelijk een ge
sprek gehad met de Pool
se autoriteiten, zijn vak
verbond Solidariteit lijkt
aan versnippering onder
hevig te raken.
Binnen de vakbond blijkt een
„linkse vleugel" te groeien, die
verder wil gaan dan het stre
ven naar erkenning. Binnen
deze stroming leeft het verlan
gen meer politieke invloed te
geven aan de stakingen van
Solidariteit. De meer radicalen
nemen geen genoegen met de
leuze: „Geen vrijheid zonder
Solidariteit". „Vrijheid" moet
volgens hen politiek worden
vertaald in partijen en pro
gramma's.
Hoe groot die stroming is valt
moeilijk na te gaan, omdat
men er binnen Solidariteits-
kringen niet over wil praten.
Daarentegen blijkt ook de lei
ding moeite te hebben met de
toekomst. Adam Michnik, een
belangrijke ideoloog van de
verboden vakbond antwoord
de op de vraag wat er zou
moeten gebeuren na erken
ning van Solidariteit: „Ik zou
het niet weten".
„Solidariteit is een sociale be
weging en geen politieke par
tij", zo vervolgde Michnik.
„Wij streven vrijheid na, en
vrijheid is altijd pluriform. Dat
betekent dat in Polen verschil
lende politieke partijen moge
lijk moeten zijn. Dat is een de
mocratie." Tot dusver lijkt So
lidariteit met name gedragen
door Lech Walesa, die door
zijn aanhangers bijna als een
heilig symbool wordt gezien.
Ook de manifestatie rond de
persoon van Jankowski, de
pastoor van de Brygida-kerk
in Gdansk is niet geheel ont
bloot van heldenverering en
nationalistische trekjes.
Verhalen als zou een groep ka
tholieken in Polen bezig zijn
een soort christen-democrati
sche partij op te richten, kun
nen niet worden bevestigd.
Met een bevolking, die voor 95
procent rooms-katholiek is, en
een kerk, die zich heel duide
lijk bemoeit met de politiek
van de regering, zou dat niet
zo'n gekke gedachte zijn.
Pastor Jankowski zegt heel
stellig, dat geen sprake kan
zijn van betrokkenheid van de
bisschoppen. „Dat is de taak
van de kerk niet. De taak van
de kerk is om het volk te on
dersteunen. Vooral in moeilij
ke tijden zoals die waarin we
nu leven. Men moet het werk
van de kerk ook niet vereen
zelvigen met dat van Solidari
teit. Solidariteit heeft haar ei
gen verantwoordelijkheid en
de kerk ook".
Socialisten
Een partij die momenteel in
Polen voorzichtig overeind
probeert te krabbelen is de
Poolse Socialistische Partij
(PPS), die misschien het beste
te vergelijken is met de Euro
pese sociaal-democratische
partij. De socialistische partij
stamt al uit 1892, maar is na de
oorlog door de communistische
partij opgeslokt. Secretaris Ma-
lanowsksi vertelt, dat de partij
vorig jaar november tijdens
een congres weer is herrezen.
Het is volgens Malanowsksi
nog te vroeg om over een uit
gebalanceerd politiek pro
gramma te spreken „vooral
omdat we eerst voor erken
ning moeten vechten". De
Poolse wet verbiedt volgens
Malanowski het bestaan van
politieke partijen niet, maar
keurt het ook niet goed. De
wet zegt er niets over en „daar
maken wij nu gebruik van,"
aldus de secretaris. Het be
langrijkste streven van de PPS
is volgens de secretaris de vrij
heid van politieke partijen.
Het is duidelijk, dat de Polen
en masse het communisme
meer dan zat zijn. De ontwik
kelingen in Rusland onder lei
ding van Gorbatsjov verande
ren daar niets aan. Tegen die
achtergrond moet de mis
schien wat dweperige Solidari-
teitsverering worden gezien.
In een land waar geen vrijheid
heerst, >vordt een Lech Walesa
het symbool van die vrijheid.
Een regering zou moeten we
ten, dat symbolen heel gevaar
lijk kunnen zijn.
HONG KONG Een
Chinees verkeersvliegtuig
met 89 mensen aan boord
is vanmorgen tijdens hevi
ge regenval in Hong Kong
van de landingsbaan ge
schoven en in zee gestort.
Er vielen zes doden en
dertien gewonden.
Het toestel, een Trident van
Britse makelij, brak in twee
ën. Een deel van het wrak
ligt onder water. Direct na
het ongeluk werd met heli
kopters, een landingsvaar
tuig, rubberboten en duikers
gezocht naar overlevenden.
Van de zes doden die bij het
ongeluk vielen hoorden er
vijf tot de Chinese beman
ning. De meeste passagiers
aan boord waren Chinezen,
maar er zat ook een groep
Japanse toeristen in het
vliegtuig.
Het toestel van Air China, de
Chinese nationale lucht
vaartmaatschappij, maakte
een lijnvlucht uit Canton
naar Hongkong. De luchtha
ven van Hongkong is een
van spectaculairste in de we
reld met een landingsbaan
die aan het water begint en
waarbij vliegtuigen net over
de top van de wolkenkrab
bers van de dichtbevolkte
stad moeten vliegen. Het
zicht was zeer slecht op het
moment van de landing, met
hevige regen en dichte mist.
Zuidafrikaanse tanks rijden bij het terugtrekken in Namibia onder een spandoek door waarin de
soldaten welkom worden geheten. foto: ap
MOGELIJK VERVROEGDE VERKIEZINGEN:
KAAPSTAD De drie
gescheiden Kamers van
het Zuidafrikaanse parle
ment, de blanke-, kleur
lingen en Indische Kamer
komen vrijdag op voor
dracht van president Bot
ha bijeen. De president
gaf geen reden voor het
bijeen roepen van het par
lement, maar onmiddel
lijk staken geruchten de
kop op als zou Botha ver
vroegde verkiezingen wil
len aankondigen.
De landelijke verkiezingen
zouden tegelijk met de lokale
verkiezingen kunnen worden
gehouden, die reeds voor 26
oktober zijn uitgeschreven.
In Zuidafrika is namelijk een
crisissfeer ontstaan als' gevolg
van het indienen van een om
streden pakket wetswijzigin
gen door Botha's Nasionale
Partij. De voorstellen leiden,
indien zij worden aanvaard,
tot zwaardere straffen voor
overtredingen van de Wet op
de Groepsgebieden. Ook zou
den de autoriteiten meer be
voegdheden krijgen om over
treders van de wetgeving uit
hun huizen te zetten. Zo moest
gisteren al een echtpaar voor
de rechtbank verschijnen, om
dat de blanke man en de
Indiase vrouw een huis bewo
nen in een buurt die uitslui
tend aan blanken is voorbe
houden.
Zelfs regeringsgezinde dagbla
den hebben negatief gerea
geerd op Botha's voorstellen.
Een liberale krant als de Sun
day Times uit Johannesburg
voerde gisteren een kop die
luidde: „Een regering die gek
geworden is". Andere bladen
vergeleken Botha met Benito
Mussolini en Shakespeare's
King Lear.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Het scheepsjournaal van Peer Den Schuymer
155) Peer en de chirurgijn aanvaarden de terugtocht. Ze nemen
hartelijk afscheid van de Incakoning, die hun twee paarden mee
geeft en bovendien nog een pakpaard, dat aan twee stokken de
kist voortzeult met het goud. De weg gaat dwars door het oer
woud, vol poelen en plassen, die wemelen van slangen en ander
ongedierte. Daar komt de degen aan te pas en Peer hakt er ge
ducht od los. Maar hij weet nog niet. dat een geheel ander ge
vaar hem wacht. Lambert en de bottelier menen dat hun kans nu
is gekomen en hebben zich verdekt opgesteld langs de weg die
de kapitein moet nemen. Van een vat buskruit hebben zij een
bom gemaakt. Ziezo, nu zullen ze wel eens wraak nemen voor de
minderwaardige behandeling, die zij zo vele jaren van Peer de
Schuymer hebben moeten ondervindenKomt hij er nog niet
aan? Ja. daar nadere in de verte drie paarden.
Een teruggekeerde vrouw bekijkt het uitgebrande huis en de stukgeslagen kookpotten van een
Tutsi-familie in Ntega. Alle zes familieleden zijn waarschijnlijk gedood.
FOTO:AP
„ALS U CHRISTEN BENT, BID DAN VOOR DIT LAND"
NTEGA De verklaring
van de Burundische rege
ring dat de vrede is weer
gekeerd na de stamment
wisten in de noordelijke
regionen mag dan waar
zijn, voor duizenden is het
de vrede van het graf.
We zagen geen mens toen we
het Ntega-district binnenre
den; we passeerden wel hon
derden lege huizen, sommigen
verbrand, de meeste met de
deur open om een blik te gun
nen op achtergelaten bezittin
gen zoals kleren, kooppotten
en een enkele schoen. Alles
wat te zien was in de bewerkte
tuinen en velden waren een
paar geiten.
Onze chauffeur verbrak de
stilte: „Waar zijn de mensen?"
Er waren er 150.000 in Ntega
en van zo'n zevenduizend be
woners is de verblijfplaats be
kend. Vijftigduizend mensen
zijn naar het buurland Rwan
da gevlucht. Duizenden ande
ren vluchtten naar rustiger
streken in Burundi en volgens
de regering zijn er vijfduizend
gedood. Niemand is er zeker
van, wat er met de rest is ge
beurd. Dr. Ralphe Dupre, een
Duitse arts in Kiremba, enkele
kilometers van Maranaga zei:
„Als de regering zegt dat het
er vijfduizend zijn, schat ik het
aantal op twintigduizend".
Het voorbarige cijfer van de
regering was gebaseerd op het
aantal doden onder de leden
van de dominerende Tutsi-
minderheid, die in de eerste
dagen van het bloedbad wer
den afgeslacht. Maar volgens
vluchtelingen en patiënten
werden vervolgens de Hutu's
vermoord door het nationale
(Tutsi-) leger. En daarbij zou
het om veel meer doden gaan.
Jaap
Op het moment dat we in het
ziekenhuis van de Duitse arts
aankwamen, droeg hij een met
bloed overvlekt schort; een
jonge vrouw wier been zojuist
was afgezet reed voorbij in een
rolstoel. De arts voerde afgelo
pen week al twintig amputa
ties uit terwijl nog meer pa
tiënten met afschuwelijk ont-
Medische hulp
Terwijl een aantal wester
se landen overweegt do
norhulp te gaan verlenen
aan Burundi, stuurt de
Belgische afdeling van
„Artsen zonder grenzen"
twee medische hulpteams
naar het land. De medi
sche teams gaan naar Nte
ga en Marangara, in het
noorden van het land.
Daar zijn de moordpartijen
tussen de Hutu's en de
Tutsi's het hevigst geweest
en daar zijn ook de meeste
slachtoffers gevallen. Een
verslaggever van het Brit
se dagblad The Times be
zocht deze week het be
treffende gebied.
stoken wonden werden bin
nengebracht.
Bijna alle van de tachtig ge
wonden in het ziekenhuis zijn
Hutu's. Vijftig van hen, vooral
vrouwen en kinderen hadden
elk twintig bajonetsteken. Hoe
konden zij dergelijke verwon
dingen overleven? De Duitse
arts Dubre: „Zij zijn sterk. Er
is heel wat voor nodig hen te
doden".
Een patiënt op de binnenplaats
had een jaap van vijftien cen
timeter lang en ruim twee
centimeter diep in de nek zo
dat de ruggegraat te zien was.
Bij een ander was een deel
van de mond weggeschoten,
zodat de tanden bloot liggen.
De vrouwen en kinderen wa
ren er even slecht aan toe. Een
vrouw had een ontstoken
wond aan haar borst, veroor
zaakt door een schot door de
rug.
De slachtoffers van het dagen
lang durende bloedbad in Bu
rundi waren echter niet alle
maal Hutu's. Immers, de af
schuwelijke moorden onder de
Hutu's gingen vooraf aan do
delijke aanvallen op Tutsi's.
De Hutu's in de vluchtelingen
kampen in Rwanda geven toe
dat het gebeurd is, maar velen
zeiden dat zij er niet bij waren.
Zuster Liberatrice van de ka
tholieke missiepost in Ntega
vertelde dat in de nacht van
14 augustus „iedereen wakker
werd van het geschreeuw. We
hadden geen idee wat er ge
beurde". De volgende dag
kwamen Tutsi's zich verber
gen op de missiepost, maar
kort daarna kwam een menig
te Hutu's naar de post. „Geef
ons de mensen die jullie ver
bergen. We zijn er klaar voor",
hoorde de zuster hen roepen.
Weer een dag later werd de
verblijfplaats omsingeld en
werden de Tutsi's eruit ge
jaagd; zestien van hen werden
gedood. Zuster Liberatrice:
„Een normaal mens zou zoiets
toch niet doen. Ik ben er zeker
van dat zij waren gedrogeerd".
De reden voor het bloedbad is
nog steeds niet duidelijk. Er
gaan verhalen dat Hutu's zou
den zijn opgeruid door infil
tranten uit een buurland,
waarschijnlijk Rwanda. Dat
buurland heeft dezelfde bevol
kingssamenstelling als Burun
di, namelijk 15 procent Tutsi
en 85 procent Hutu. In Rwan
da hebben echter de Hutu de
macht in handen.
In de vluchtelingenkampen in
Rwanda wordt verteld dat het
bloedbad was ontstaan omdat
Hutu's hadden gehoord dat de
Tutsi's een nieuwe slachting
wilden gaan aanrichten, zoals
in 1972 toen na een mislukte
staatsgreep zeker honderddui
zend Hutu's door Tutsi's wer
den gedood. Uit vrees vooi
bloedbad, zouden de Hutu's
zelf in de aanval zijn gegaan
Ofschoon president Buyoya
van Burundi die elf maanden
geleden de macht over nam,
meerdere gebaren heeft ge
maakt naar de Hutu's, lijkt het
er sterk op dat de bloedbad
door het Tutsi-leger is aange
richt als gevolg van de voort
durend angst onder Tutsi's dat
de Hutu's de macht willen
overnemen. Wat dan ook de
redenen waren voor de hyste
rische wreedheden over en
weer, de stilte daarna geven
de woorden van zuster Libera
trice nieuwe betekenis: „Als u
christen bent, bid dan voor dit
land".
(c) The Times, Londen
NEW YORK Een voormalige vertegen
woordiger van het Kinderfonds van de Vere
nigde Naties, UNICEF, heeft naar eigen zeg
gen jarenlang door de wereld gereisd op een
vaccinatiepas met het stempel van de fictieve
„Soevereine Republiek Amnesia". De bewus
te VN-functionaris, de uit Sri Lanka afkom
stige Tarzie Vittachi, verklaart dat de pas
zeer nuttig was om bepaalde inentingen te
omzeilen. Slechts één keer had iemand ge
vraagd waar Amnesia lag. Hij had genoegen
genomen met het antwoord dat het „een van
die nieuwe Afrikaanse landen in de Verenig
de Naties" was. Amnesia is Latijn en bete
kent geheugenverlies.
ADVERTENTIE
Dinsdag 20 september verschijnt bij deze krant de special
Miljoenennota. Informatie over de adverteermogelijkheden
in deze special wordt u graag verstrekt door
Aernoud Lippman,
bereikbaar onder telefoonnummer 071 - 122 244
CetdaeSowuvnt
door JoWiinmn
WASHINGTON Vooi
iemand zoals ik, die het
op een caféterras als een
aardse variant op de eeu
gelukzaligheid beschouw
Amerika een woestenij. 1
hier vrijwel geen terrass
waar ze al zijn is het zitt
erop een onderontwikke
cultuur gebleven. Ameri
verstaan de kunst van h
terraszitten nu eenmaal
wellicht omdat ze het te
beschouwen als een plaa
waar ze alleen maar hun
kunnen lessen in de opei
lucht.
Ik heb mij vele malen h
hoofd gebroken over de
waarom Amerikanen in
opzicht niet kunnen
wedijveren met de Europ
Onlangs vertelde iemand
dat het café in het algen
en het terras in het bijzc
zo onderontwikkeld zijn
gevolg van de drooglegg
de jaren twintig en derti
Toen was het gebruik v,
alcohol in de VS verbodi
hetgeen de kroeg, het ca
het terras definitief de
genadeslag gaf. Zelf heb
ooit gedacht dat de ontv<
en de leegloop van de
Amerikaanse binnensted
het terrasleven hebben b
tot bloei te komen. Het i
aannemelijke verklaring
de waarheid evenwel sle
gedeeltelijk dekken.
Want waarom zit een
Europeaan op een terras
zit daar niet zozeer om z
dorst te lessen, als wel o
naar zijn medemens te k
Vandaar ook dat nagenot
doorgewinterde terraszitl
zich altijd naar de straat,
keren. In die positie doel
medemens zich aan de
Europeaan voor als een
boeiend, bezienswaardig
vele gevallen zelfs hoogs
lachwekkend wezen. Hel
terras maakt in de Euro\
de spotlust wakker, maai
zijn gevoelens van deern
humor, medelijden en
ootmoed. Dat hij er een
drankje kan nuttigen en
onderwijl ook nog met ti
vrienden kan praten is
intussen mooi meegenom
De Amerikanen hebben
evenwel geen vaardighei
het nauwlettend in
ogenschouw nemen van
medemens. Zijn hoog
ontwikkelde individuals
die hij als een vaderland
deugd beschouwt bele
zich vrolijk te maken ovt
lotgenoten. Hij verbaast
niet over de ander, heeft
medelijden noch deernis
en wordt er zeer in h
algemeen niet door gei
Excentriek ogende, rare,
vreemd uitgedoste, overn
dikke, afstotelijk lelijke,
buitengewoon mooie of
doodgewone exemplaren
het menselijk ras roepen
belangstelling niet wakkt
Een Amerikaan kijkt, on
zo maar eens te zeggen, n
of om.
Iedereen moet zelf maar
weten wat hij doet. Daar
gaat de Amerikaan voorb
het mooiste dat er is: ziel
Want uiteindelijk is het
verblijf op een terras eeni
schokkende, soms
lachwekkende, maar bijn
altijd verhelderende
confrontatie met het eige
Op de keper beschouwd i
echte terraszitter er on be
op uit zich enig inzicht it,
eigen verschijningsvorm I
verwerven. En hij doet d
door middel van een
nauwkeurige observatie i
de ander.
Als de Amerikaan al ove,
terrassen zou beschikken,
zou hij meteen worden
geconfronteerd met een a
gemis. Hij beschikt name
niet over over de verbale
vermogens om datgene w,
zou waarnemen van pass
commentaar te voorzien,
is misschien om die redei
hier in Amerika de imita
de satire en wat de Duitse
mooi de
„publikumsbeschimpfung
noemen, nooit echt tot bh
zijn gekomen. De Amerii
benadert de werkelijkheit
langs haar ernstige, in pl
van langs haar humoristi
kant, een enkele uitzondi
daargelaten, natuurlijk. Ii
ziel zal zich de diepere
betekenis van de terrascu
nooit definitief nestelen. I
mist de Amerikaan de en
en echte aardse variant q
eeuwige gelukzaligheid. J
het ergste is nog dat hij, i
aan de ander voorbij te t
nooit aan zichzelf toekon
