ubilerende
irato in Europa
oonaangevend
Tien dagen lang Firato-jubileum
DE F/RATO BEG/NT BIJ
Trompetklanhen
uit floppy-disc
Hoogstaande technologie kan
onvermoede gevolgen hebben
K
YAMAHA
P®
Super VHS -systeem:
een van de best
zichtbare nieuwtjes
impact Disc
tsucces
tn deze tijd
ya
Eenvoudig muziek
maken met de
„personal composer"
(ADVERTENTIE)
nieuwe voor- en eind
versterkers
MX-50 CX-50
MX-70 CX-70
B&WBOXEN
Nieuwste geluids boxen
tijdens de firato bij
krenning te beluisteren.
ft* A A. j». 4*
rni ■■■■■■■gp-j
I ki]k-en luisterrijk^^ I
NENLAND CcicUcSotvtmot WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1988 PAGINA 9
Temidden van alle kijk- en
luisterapparatuur nemen de
elektronische muziekinstru
menten op de Firato een ge
heel eigen plaats in. De elek
tronica heeft de instrumenten
beter, kleiner, goedkoper, be
trouwbaarder en eenvoudiger
gemaakt. Daardoor is het bij
voorbeeld mogelijk geworden
een ingewikkeld instrument
als piano of orgel voor een be
taalbare prijs op de markt te
brengen. Elektronische piano's
zijn eigenlijk nooit als vervan
ger van de akoestische piano
beschouwd. Maar dat wordt nu
anders door de nieuwe digitale
elektronische piano's met „ge
samplede" klanken van een
echte piano. Die zijn niet al
leen uitstekend van kwaliteit,
maar door de MIDI toepassing
(Musical Instrument Digital
Interface) ook aan te sluiten
op andere elektronische
muziekinstrumenten. Het is
dan ,ook wel te verklaren dat
de belangstelling voor deze
nieuwe generatie piano's veel
groter is dan de fabrikanten
ooit hadden durven dromen.
De nieuwe generatie synthesi
zers gebruikt digitaal opgeno
men klanken als basisgeluid.
De bespeler kan nu zelf een
klank maken, die instelling
opslaan in het geheugen en op
elk gewenst moment gebrui
ken. Voorgeprogrammeerde
„fabrieksklanken" zorgen er
voor dat de nieuwe gebruiker
meteen aan de slag kan, ter
wijl het met behulp van losse
floppy-discs eenvoudig is al
lerlei nieuwe klanken te ko
pen, te ruilen of te lenen.
De moderne samplers geven
een scala aan gebruiksmoge
lijkheden. Met een sampler,
gekoppeld aan een toetsen
bord. kunnen zeer natuurge
trouw geluiden worden nage
bootst. Zo kun je met een elek
tronische piano niet alleen pia-
noklanken weergeven, maar
ook (echte) trompetklanken of
drumsof auto's
De traditionele orgels hadden
het de laatste tijd moeilijk,
maar zitten nu weer in de lift.
Want ook bij deze instrumen
ten heeft de digitale techniek
geleid tot een verbeterd geluid
en een gemakkelijker bespeel
baarheid. Tot slot is er aan
dacht voor ontwikkelingen op
het gebied van computermu
ziek. Dank zij de digitale tech
nieken in vrijwel alle elektro
nische muziekinstrumenten is
het nu ook mogelijk een gewo
ne, losse huiscomputer te ge
bruiken voor een aantal stuur-
functies, vooropgesteld dat het
juiste programma wordt ge
hanteerd. De computer kan te
vens worden gebruikt om het
opgenomen geluid bij te wer
ken. Voorts zijn er zelfs com
putersystemen waarmee gelui
den digitaal kunnen worden
opgenomen (als met een recor
der) en bewerkt. Dat zijn ap
paraten die alles doen en
waarvoor nu nog een complete
opnamestudio nodig is.
Een van de „zichtbaarste"
nieuwtjes op de komende Fira
to is het Super VHS-systeem.
Daarmee wordt een beeldkwa
liteit mogelijk gemaakt die
zelfs beter is dan de huidige
televisieweergave. Normale,
goede televisiebeelden bestaan
uit ongeveer 340 beeldlijnen.
De huidige klassieke VHS-re-
corder komt tot 240 lijnen; Su
per VHS daarentegen haalt
meer dan 400 beeldlijnen. Bij
het Super VHS-systeem wordt
bovendien het principe van
signaalscheiding toegepast. Bij
televisieuitzendingen wordt
het Y-signaal en het kleursig-
naal gemengd uitgezonden. Op
de videoband worden deze sig
nalen (zowel bij VHS als Super
VHS) gescheiden opgenomen,
in verschillende frequenties.
Het wezenlijke verschil tussen
de twee systemen ligt vooral
in de signaalverwerking: bij
VHS wordt het combinatiesig
naal FBAS (Farb, Bild, Ampli
tudes Signal) gebruikt. Hier
door kan het voorkomen dat
storingen optreden zoals bij
voorbeeld „kleuroverspre-
ken". Bij Super VHS worden
de twee afzonderlijke signalen
gescheiden verwerkt. Dit
voorkomt storingen, maar
maakt wèl een nieuwe verbin
ding met het tv-apparaat
noodzakelijk. Toekomstige
televisies worden van een Su
per VHS-aansluiting voorzien;
voor oudere toestellen is een
aanpassingsset leverbaar.
Videorecorders voor „de huis
kamer" worden (uit kosteno
verwegingen) niet ontworpen
om over te spelen, zodat als
men het toch probeert, de
kwaliteit aanzienlijk minder
wordt. Voor de bezitters van
bijvoorbeeld camcorders is dat
jammer, want elke montage
van het opgenomen materiaal
gaat nu gepaard met kwali
teitsverlies. Bij Super VHS is
het kwaliteitsverlies bij de eer
ste keer kopiëren nog zo ge
ring, dat de kwaliteit nog
steeds beter is dan bij de stan
daard VHS. Het video-filmen
zal mede hierdoor dan ook een
flinke opbloei kunnen bele
ven; niet alleen bij de camcor
ders met een normale formaat
cassette, maar ook bij VHS-
compactcassettes, die nu S-
VHS-C gaan heten. Wie ten
volle van Super VHS wil ger
nieten, zal wel speciale banden
moeten aanschaffen.
compact disc is hèt
:es van de jaren tach-
Het zilveren schijfje
tt niet alleen een on-
kwaliteitsverbe-
ook beschadiging
plaatje (het grote
bij grammo-
is goeddeels
Vandaar ook
n ras tempo steeds
mensen een cd aan-
worden steeds
vooral in
de afspeelap-
wordt steeds goedko-
de plaatjes zijn de
jaren sterk in prijs ge-
Was die gemiddelde
1986 nog 45 gulden, vo-
kwam ze uit op 34 gul-
inmiddels komt de 25
in zicht.
telg van de cd-fa-
s cd-video, op de Firato
van stands te bewonde-
nu toe werden beeld
vrijwel
[escheiden gebruikt. Cd-
combineert het digitale
van een cd-speler met
video-signaal. Op
wordt een audio-
medium gecreëerd, dat
aan de hoge kwa-
die de consument,
de cd kent. gewend is.
Zonder daar lang bij stil
te staan pakken de meeste
mensen de telefoon en
brengen (als het meezit)
binnen enkele ogenblik
ken direct contact tot
stand met een vriend of
vriendin, familielid, za
kenrelatie of informatie
dienst in binnen- en bui
tenland. Evenzo gemak
kelijk stapt men in een
auto, trein of vliegtuig om
zich in korte tijd te ver
plaatsen over relatief gro
te afstanden.
Het zijn vormen van commu
nicatie die onderhand vanzelf
sprekend zijn geworden. Ge
worden, want ooit verliep
communicatie heel wat moei
zamer. Koeriers te paard, post
duiven en zeilschepen deden
er aanzienlijk langer over om
een boodschap op de plaats
van bestemming te krijgen.
De komst van snellere com
municatiemiddelen heeft grote
gevolgen gehad, niet alleen
voor de wijze waarop mensen
onderling communiceren maar
voor vrijwel alle aspecten van
de samenleving.
Een voorbeeld daarvan is het
cOtbreken van de Eerste We
reldoorlog. Met name tele
graaf, telefoon en trein speel
den daarbij een rol van bete
kenis. De bestaande diploma
tieke gewoonten en gebruiken
bleken niet te zijn berekend
op de tot dan toe ongekende
snelheid waarmee boodschap
pen plots konden worden
overgebracht. Er werden ulti
matums over en weer gestuurd
waarin antwoord werd geëist
binnen luttele uren. De ver
antwoordelijke staatshoofden
en ministers konden of wilden
niet zo snel bij elkaar komen
voor overleg en besluitvor
ming. De ultimatums verstre
ken, met alle gevolgen van
dien. Technologie kan dus on
vermoede gevolgen hebben.
Op de educatieve manifestatie
„Het Elektron 88" wordt ge
tracht een breed publiek een
zo goed mogelijk inzicht te
verschaffen in relevante tech
nologische ontwikkelingen,
toepassingen en gevolgen. Het
Elektron 88 zal van 26 augus
tus tot en met 4 september
aanstaande in de Amsterdamse
RAI gelijktijdig met de Firato
plaatsvinden. De manifestatie
is erop gericht de dreigende
informatiekloof als gevolg van
de aanzwellende stroom tech
nologische ontwikkelingen en
toepassingen te dichten. Het
onderwijs heeft daarbij spe
ciaal de aandacht.
Het hoofdthema van Het Elek
tron 88 is communicatie. Dit
thema spitst zich toe op drie
belangrijke gebieden: het wo
nen, het werken en het leren/
studeren.
Een belangrijke kenmerk is de
wisselwerking die in toene
mende mate plaatsvindt tussen
de mens en de diverse techno
logische hulpmiddelen en toe
passingen. Er is niet langer
sprake van eenrichtingverkeer
waarbij de gebruiker of consu
ment passief afwacht wat
wordt voorgeschoteld.
Een ander kenmerk is het ver
vagen van duidelijke grenzen
tussen het werk, de school of
het opleidingsinstituut en de
woning. Telewerken is daar
een voorbeeld van. Een groei
end aantal mensen gebruikt
thuis, een personal computer
voor administratieve werk
zaamheden. Modem en facsi
mile (fax) maken het mogelijk
berichten, teksten en dergelij
ke te ontvangen en te verzen
den.
Tele-educatie is een ander
voorbeeld. De Open Universi
teit en diverse opleidingsinsti
tuten hebben experimenten
opgezet. Met de personal com
puter thuis kunnen opgaven
en huiswerk over telefoonlij
nen worden verstuurd en bin
nen enkele uren worden be
antwoord. „Elektronische
post" is slechts een van de vele
diensten die op Het Elektron
88 worden belicht. Er wordt
tijdens de manifestatie ge
tracht inzicht te verschaffen in
de samenhang tussen de ont
wikkelingen.
Ook de techniek van beeld
plaat of Laser Vision voor
educatieve toepassingen zal
uitvoerig op Het Elektron 88
aan bod komen. De cursist kan
direct op het getoonde lesma
teriaal reageren, bijvoorbeeld
door het beantwoorden van
vragen. Dit lesmateriaal kan
bestaan uit een combinatie van
teksten, film- of videobeelden
en geluid. Er is inmidels een
groot aantal cursussen en trai
ningen op beeldplaat gezet,
een aantal dat de komende tijd
fors zal toenemen. Er zijn cur
sussen voor middelbare scho
lieren, voor machinisten in op
leiding, voor kraandrijvers,
medici enzovoort. Een belang
rijk deel daarvan wordt ge
toond op Het Elektron 88.
De moderne communicatie-
voorzieningen en -mogelijkhe
den maken het huis of de wo
ning van een relatief „afgele
gen" plek tot een in potentie
bruisend middelpunt van acti
viteiten als leren, studeren en
AMSTERDAM - In de
Amsterdamse RAI is van
daag de vijfentwintigste
Firato geopend, met we
derom de nieuwste ont
wikkelingen op het ge
bied van audio- en vi
deoapparatuur. Vandaag
en morgen gaan de deu
ren alleen open voor de
vakhandel; vanaf over
morgen is het grote pu
bliek welkom. Tien dagen
lang (tot en met 4 septem
ber) kunnen de liefheb
bers genieten van alles
wat er te vinden is op het
gebied van beeld, geluid
en muziek.
Net als voorgaande keren ma
ken aparte manifestaties deel
uit van de tentoonstelling. Zo
is er de Studio Firato, waar
het publiek een kijkje kan ne
men achter de schermen van
de Nederlandse omroepen.
Ook het Elektron, de educatie
ve manifestatie over elektroni
ca en informatica, bedoeld
voor leerlingen in het voortge
zet onderwijs, wordt wederom
gelijktijdig met de Firato ge
houden. „Communicatie" is dit
keer het centrale thema van
Het Elektron.
Sinds jaar en dag komen tel
kens een dikke driehonderd
duizend bezoekers naar de Fi
rato. Voor het merendeel man
nen, maar het aantal vrouwe
lijke bezoekers neemt gestaag
toe. De gemiddelde leeftijd
van de bezoeker ligt net boven
de 30 jaar en hij/zij komt veel
al met gerichte aankoopplan
nen naar de Firato, zo blijkt
uit het bezoekersonderzoek
van vorige jaar. Van hen heeft
65 procent een specifieke be
langstelling voor geluidsappa
ratuur, 29 procent komt spe
ciaal voor de videoapparatuur,
terwijl 24 procent vooral voor
de (kleuren)televisie komt.
Daarnaast tonen de bezoekers
relatief veel belangstelling
voor computers (16 procent) en
muziekinstrumenten (8 pro
cent).
De openingstijden van de 25e
Firato zijn: weekdagen 10.00-
17.00 uur en 19.00-22.00 uur;
weekends 10.00-17.00 uur.
Het Elektron is vooral bedoeld voor scholieren, maar is ook voor ouderen interessant.
FOTO:
werken. De „thuiswerkers"
die gebruik maken van hun
personal computer zijn een
goed voorbeeld voor het ver
vagen van de grens tussen
kantoor en woning. Vanuit het
huis kunnen ook financiële za
ken worden geregeld (teleban
kieren o.a. via Girotel) en
kunnen boodschappen worden
besteld (telewinkelen onder
meer via Comp-U-Card en Ja
mes Telesuper). Bovendien
heeft men ook vanuit het huis
toegang tot zeer veel informa
tie, via elektronische informa
tiediensten (Teletekst, Viditel,
diverse satellietzenders). De
PR
mogelijkheden om informatie
op te vragen dan wel te selec
teren zullen de komende tijd
onder invloed van sterk ver
beterde hardware- en softwa
retechnologie toenemen. Een
groot aantal van deze moge
lijkheden is daadwerkelijk te
zien op Het Elektron 88.
kijkers. Veel mensen komen naar de tentoonstelling met het voor-
FOTO: PR
De Firato trekt niet alleen maar
opgezette doel iets te kopen.
kort hebben om alle nieuwtjes,
de speciale presentaties, de op
tredens van artiesten en de (li-
ve)uitzendingen van radio- en
televisieprogramma's te zien.
„Je zou haast zeggen dat ook
op het gebied van de nieuwtjes
deze jubileum Firato een hoog
tepunt vormt, met de intro
ductie van enkele écht nieuwe
produkten", aldus de RAI-di-
recteur die verwacht dat de
DAT-recorder (de cassettere
corder die digitaal opneemt) in
alle glorie op verschillende
stands getoond zal worden.
De consument die de Firato
aangrijpt om zich te oriënteren
op een cd-speler krijgt het
moeilijk, want hij kan nu ook
kiezen voor de combinatie cd-
video. De multiplayer, waar
mee je ook kan zien wat je
hoort, is een van de belang
rijkste nieuwtjes en zal naar
verwachting ook kort na de
tentoonstelling te koop zijn.
Een andere belangrijke novi
teit is volgens Bakker het
nieuwe Super-VHS-systeem
dat tijdens de Firato voor het
eerst op grote schaal wordt ge
presenteerd. „Dat super is in
dit geval niet zomaar een loze
(reclame)kreet, maar slaat op
een duidelijke verbetering van
de kwaliteit, waardoor beelden
nóg mooier en helderder op de
buis verschijnen", aldus de en
thousiaste directeur.
.;?v
jubileum-Firato geeft
$°P redenen tot hoogge
le nde verwachtingen. En
mag ook wel, vindt de
^|r L.J. Bakker, direc
ts r Beurzen en Tentoon-
■gj lingen van de RAI.
Firato is dit jaar im-
rs de belangrijkste ten-
iistelling op het gebied
i beeld, geluid en mu-
g c in Europa. Bakker:
(f it houdt dan tevens de
$5 wachting in dat we be-
gstelling uit het bui-
S; fend zullen krijgen".
§i ingstelling zal er in elk ge-
zijn van de buitenlandse
*iandel. De vakgenoten uit
ië en Duitsland zijn voor
eerst speciaal uitgenodigd
r de handelarendagen. De
:£feto is als vakbeurs uitge-
id tot een belangrijke ont-
3
moetingsplaats. Dat blijkt ook
wel uit de bezoekcijfers op de
handelarendagen twee jaar ge
leden. Er werden toen voor
het eerst twee vakdagen ge
houden en dat resulteerde in
vergelijking met 1984 in bijna
een verdrievoudiging van het
aantal bezoekers: zo'n 15.000
tegenover 5.300.
In het licht van het totaal aan
tal verkooppunten (ongeveer
achtduizend) vormen die vijf
tienduizend vakbezoekers dus
een respectabel aantal, maar
vergeleken met de kleine
300.000 particuliere bezoekers
die de Firato twee jaar geleden
registreerde valt dat aantal
minder op. Over hoe nu eigen
lijk die Firato-bezoeker eruit
ziet zegt directeur Bakker:
„Tamelijk jong in elk geval,
als we zien dat tweederde tus
sen de 16 en 30 jaar is. Op
grond van die leeftijd zou je
wellicht denken dat daar rela
tief veel „kijkers" tussen zit
ten, maar dat wordt gelogen
straft door cijfers waaruit
blijkt dat meer dan veertig
procent van de bezoekers bin
nen een half jaar audio-appa-
ratuur denkt aan te schafffen
en zo'n 27 procent tv- en vi-
deo-apparatuur"
Een ander opmerkelijk gege
ven over het Firato-publiek is
volgens Bakker de hobby van
de bezoekers. „Bij de vraag,
twee jaar geleden, naar hob
by's antwoordde 35 procent
van de bezoekers „muziek".
Dat ligt nogal voor de hand
denk je dan. Maar het percen
tage krijgt een extra dimensie
als uit een volgende vraag
blijkt dat bij bijna de helft van
alle Firato-bezoekers een
muziekinstrument in huis dat
ook daadwerkelijk bespeeld
wordt".
NOVITEITEN
Wie naar de Firato gaat, zal
waarschijnlijk aan één dag te
De „Personal Music Com
poser" (PMC 100) 'van
Philips is bedoeld voor
mensen die plezierig mu
ziek willen maken, zonder
dat ze dat op de traditio
nele wijze moeten leren.
De PMC 100 is een combi
natie van een stereo-cas
setterecorder en een syn
thesizer, die door gebruik
te maken van geavanceer
de software tot muzikale
hoogstandjes in staat is.
Het apparaat heeft voldoende
ingebouwde muzikale intelli
gentie om te voorzien in de be
hoeften van mensen van ver
schillende muzikale niveaus.
Maar ook beginners kunnen al
meteen goed klinkende melo
dieën op het toetsenbord spe
len. Het creëren van eigen
composities is een kwestie van
minuten.
De composer beschikt over
een zogeheten soft-touch toet
senbord met twee octaven,
waarop niet alleen foutloos ge
speeld kan worden met een
standaard of eigen gemaakte
begeleiding, maar dat ook ge
bruikt kan worden als nor
maal toetsenbord met of zon
der begeleiding. Verder is het
mogelijk muziek noot voor
noot te componeren met een
bereik van vier octaven.
In het digitale geheugen van
het apparaat kan de muziek
worden opgeslagen, maar ook
direct worden teruggespeeld.
Afzonderlijke instelbaarheid
van de zes muzieksporen (in
strumenten en volumes) en
controle over honderd FM in
strumentgeluiden, twaalf be
geleidingsstijlen, vier afspeel-
manieren, drums, tempo en
dergelijke maken de mogelijk
heden om te mixen en te ar
rangeren bijna eindeloos.
De prijs zal rond de vierhon
derd gulden komen te liggen.
Personal Music Composer van Philips.
