Drommen
of dromen
in betaalde
voetbal
Verdwijnen kleuterschool
is een ramp voor kinderen
Til
Maandag zwaaien de
deuren van de
basisscholen open en
duizenden kinderen
worden na zes weken
vrijheid weer opgeslokt
door het gebouw en
instituut dat „school"
heet. Voor de start van
dit schooljaar stond de
basisschool al weer in de
negatieve publiciteit.
Maar nu gaat het eens
niet over schoolmeesters
die niet kunnen rekenen
of over kinderen die
geen brief kunnen
schrijven, maar over
kleuters. Onder meer in
Den Haag zijn moeders
verontrust over de
verschoolsing van de
eerste twee klassen van
de basisschool. Wat
sommige „onheils
profeten" altijd ai
hebben gezegd is
werkelijkheid geworden:
het verdwijnen van de
kleuterschool is een
ramp voor kinderen. De
basisschool wordt een
ongezond instituut voor
kleuters; ervaringen en
feiten op een rijtje.
DEN HAAG - „Mam, ik heb twee
zonnetjes en Gerard drie. Dat vind
ik niet eerlijk. Juf is stom". Stefan
van vijf weet precies wat die zon
netjes en wolkjes betekenen op het
heuse rapport dat zijn moeder
heeft gekregen. Een zonnetje bete
kent „goed", een wolkje „matig".
Of in cijfers: een 8 en een 6. Kleu
ter Stefan beseft dan ook heel goed
dat de juf zijn vriendje Gerard „be
ter" vindt. Die heeft immers drie
zonnetjes en hij maar twee.
Stefan en Gerard zijn twee van de dui
zenden kleuters in Nederland van wie
een beoordeling in rapport-vorm wordt
gegeven. Soms met cijfers, soms met
woorden of in symbolen, zoals een wolk
je of een stralend zonnetje. Het feno
meen kleuterrapport is komen opduiken
sinds de basisschool zijn intrede deed, in
1985. Toen werd de kleuterschool opge
doekt en kwamen vierjarige kinderen in
groep 1 van de basisschool. Met de
komst van de basisschool verdween veel
van de sfeer en van de mentaliteit die
kenmerkend waren voor de kleuter
school. En mede daardoor werd het mo
gelijk dat in plaats van de informele
„rapportages" over de kinderen (tijdens
gesprekjes met moeders bij het brengen
en halen van de kinderen) er nu een echt
schoolrapport wordt gemaakt.
Op basisscholen waar die kleutersfeer is
verdwenen, kunnen kinderen slachtof
fers worden van de formele regeldwang
van directie of bestuur en soms stimu
leert de inspectie die ontwikkeling. Er
wordt dan een precies uitgewerkt activi
teitenplan gemaakt dat werkt als een
spoorboekje: op de minuut af is vastge
legd wat de kinderen moeten doen. Elke
dag, elke week, het hele schooljaar door.
Op de kleuterschool konden kinderen
spontaai uiting geven aan hun emoties.
Als de hond van Marlies dood was ge
gaan, dan kon daar uitgebreid aandacht
aan worden gegeven. En als in een nat
voorjaar eindelijk eens de zon scheen,
ging de klas naar buiten. Heerlijk spelen
m het zand en genieten van de zon.
Op een toenemend aantal basisscholen
is het met die „vrijheid" voor de kleu
ters afgelopen. Met het „school-spoor-
boekje" in de hand wordt de leerkracht
ernstig beperkt in de mogelijkheden om
spontaan in te gaan op wat kinderen
meebrengen aan ervaringen. Of om met
hen te spelen omwille van het spel; alles
moet staan in het aanwijsbare nut voor
de verstandelijke ontwikkeling van het
kind.
Een fatale ontwikkeling, vinden twee
Haagse moeders. Rapporten voor kleu
ters (of het nu gaat om cijfers, omschrij
vingen of symbolen) zijn uit den boze.
Van hun kinderen, kleuter-leerlingen
van de openbare Hoornbeekschool, werd
een rapport gemaakt; gevolg van het ge
meentelijke onderwijsbeleid en daarover
zijn ze ernstig verontrust. Valentina
Meijer-Adam en Sytske Verdoorn-Gos-
linga hebben daarom het gemeentebe
stuur in Den Haag, het bevoegd gezag
van de betreffende school, een brief ge
stuurd. Via de krant hebben ze verno
men dat wethouder Heemskerk met hen
wil praten over de bedoelingen van zijn
beleid met betrekking tot kleuterrappor-
ten.
De beide moeders zijn orthopedagogen,
deskundigen op het gebied van leer- en
ontwikkelingsstoornissen bij kinderen.
Hun bezwaren tegen kleuterrapporten
hebben dan ook een wetenschappelijke
onderbouwing die ook nog eens wordt
versterkt door hun praktijkervaring.
Sytske Verdoorn en Valentina Meijer:
„Iedere moeder en iedere kleuteijuf weet
hoe verschillend de ontwikkeling van
kinderen is. Het ene kind is veel eerder
met lopen of praten dan een ander en
een ander kind tekent weer veel eerder
of kan beter tellen. Hoe kleiner het kind,
hoe groter die individuele verschillen.
Vergelijk maar eens twee peuters in hun
ontwikkelingsstadia. Pas als kinderen
een jaar of acht zijn, kun je ze een beetje
met elkaar gaan vergelijken".
De kleuterjuf heeft dus een heel „divers
gezelschap" in de klas. Ze weet dat ieder
kind z'n eigen ontwikkelingsgang door
maakt en maakt zich dus niet druk om
die grote verschillen. In verreweg de
meeste gevallen komt alles goed, zonder
extra programma's, begeleiding, oefening
of wat dan ook.
Het slechte van een rapport van kleuters
is, dat kinderen met elkaar worden ver
geleken. Kleuters worden gemeten naar
het gemiddelde, een maat die je niet
kunt toepassen op zulke kleine kinderen.
(Zie verder volgende pagina)
■CeidóGSouoant'
Tekenen, buiten spelen, springen of schommelen het is allemaal maar onzin; het gaat om
rekenen, lezen en schrijven. FOTO: CEES VERKERK
DEN HAAG - De foto waarop
Ruud Gullit de Europese beker op
zijn dreadlocks zet en een geheel
eigen feestje lijkt te vieren temid
den van bobo's Dees en Van Thijn
terwijl bondscoaches Michels en
De Ruiter zich de handen stuk
klappen op de deunen van de
Goudse Bietenbouwers, is er een
met een haast al weer nostalgisch
tintje. Het is bijna twee maanden
geleden dat München voor één dag
veranderde van bier- in Oraiyestad.
Dit weekeinde, bij de start van de
competitie betaald voetbal, keert
de voetballiefhebber écht terug in
de realiteit.
De verwachtingen zijn in bepaalde gele
dingen van onze voetbalwereld hoog ge
spannen. De Europese titel, het eerste
echte succes in de historie van het Ne
derlands elftal, heeft veel losgemaakt -
het volksfeest dat losbarstte op zaterdag
avond 25 juni ligt velen nog vers in het
geheugen. Maar zal die triomf nog ver
der doorwerken? Dat is de grote vraag.
Tot dusver hebben officials en clubbe
stuurders niet veel meer gezegd dan dat
ze hopen dat de euforie van Euro '88
zijn uitwerking op de jeugd zal hebben,
dat jeugdige voetballertjes straks weer in
drommen de velden zullen bezetten.
Van directer belang is het effect op de
publieke belangstelling voor de vader
landse competitie, die vandaag en mor
gen uit de startblokken schiet. Het eerste
weekeinde zal nog niet zo'n graadmeter
zijn. Pas over een paar weken zal beter
een balans kunnen worden opgemaakt.
Vooraf kan al \yel een aantal kantteke
ningen worden geplaatst. Er mag dan in
de Europese krachtsverhoudingen het
een en ander zijn veranderd, op natio
naal gebied lijken er nauwelijks wijzigin
gen te zijn ontstaan. PSV zal weer onbe
dreigd op de landstitel afstevenen. De
Europa-Cuphouder is er vooral in de
breedte alleen nog maar sterker op ge
worden met het aantrekken van de bete
re spelers van sub-toppers als Fortuna
Sittard (Anton Janssen), Sparta (Juul El-
lerman), FC Den Bosch (Hendrie Krü-
zen) en VVV (Stan Valckx). De macht
van het kapitaal gesublimeerd in het
PSV-stadion. Dat eerder deze week in
een ander opzicht wél een een gedaante
verwisseling heeft ondergaan met de in
gebruikneming van de speciale tribune
voor vips.
Ook wat dat betreft heeft een groot deel
van voetballend Nederland een achter
stand opgelopen. Weliswaar was Ajax
enige jaren geleden de eerste club in ons
land die de zogenoemde sky-boxen in
gebruik nam, maar hoe voortvarend de
vroegere Europese topclub op dat gebied
ook mag zijn geweest, op het sportieve
vlak lijkt de Meer-club de slag voorlopig
te hebben gemist. Zelfs de man in de
straat roept al bij de aankondiging op
Studio Sport van een samenvatting van
een duel van Ajax: oh, dat hoeven we
niet te zien. Het Ajax anno 1988 ont
beert niet alleen de nu bij Barcelona
werkende Johan Cruijff, met het vertrek
van de maestro lijkt ook het elan en de
aantrekkingskracht uit Amsterdam te
zijn verdwenen. Tot overmaat van ramp
werd dezevweek bekend dat de duurste
aankoop uit de Ajax-historie, de Twente
naar Ron Willems (1,8 miljoen gulden)
voor op zijn minst zeven weken uit de
roulatie is. Een typerend bericht voor
het Ajax van Kurt Linder, die al een
weinig benijdenswaardige entree (sauna
perikelen in Bern) maakte in Amster
dam, maar ook niet de man lijkt die de
club weer ietwat uit het dal zal kunnen
trekken.
Goede
kant
Wat dat betreft lijkt het in Rotterdam
(Zuid) eerder de goede kant op te gaan.
Met de pas deze week (Houtman) gestil
de aankoopwoede van de tegenwoordig
ook tot de leiding van het stadion beho
rende Hans Kraay, die nu ook andere
dan commerciéle en sportieve activitei
ten gaat ontwikkelen, is er
elk geval sprake van een nieuw
van de zo in versukkeling geraakte vroe
gere topclub. Er straalt weer iets uit van
Feyenoord, hoewel alle betrokkenen zich
haasten om te waarschuwen voor een te
hoog gespannen verwachtingspatroon.
Maar met acht nieuwe spelers en een
nieuwe trainer is er in elk geval een aan
zet gegeven voor een opbouwproces en
bestaat er op zijn minst in Rotterdam en
elders in den lande een grote mate van
nieuwsgierigheid over wat Feyenoord
gaat betekenen komend seizoen.
De confrontatie met PSV van morgen is
zodoende niet alleen een wel zeer vroeg
tijdige krachtmeting, maar tevens een
graadmeter. Gezien Feyenoords optre
den in het eigen toernooi onlangs en
PSV's niet ongebruikelijke schroomvalli
ge start en ondanks alle buitenlanders in
de ploeg nog altijd niet geheel verdwe
nen „buiten-Brabantcomplex" doet de
voetbalwereld er goed aan ook de ver
wachtingen omtrent dit duel niet al te
hoog op te schroeven. Er zou morgen in
een ondanks alles waarschijnlijk wél zeer
goed bezette Kuip wel eens een tamelijk
kleurloos gelijkspelletje uit kunnen rol
len. Waarmee dan de voetballiefhebber
meteen weer met twee benen op de
grond stdat na de vreugde-uitbarsting
van twee maanden geleden.
Doodzieke patiënt
Zo'n resultaat zou dan meteen koren op
de molen zijn van Rinus Michels, die in
Leverkusen niet verheelde optimistische
gedachten over de mogelijke opleving
van de Nederlandse competitie bepaald
niet te delen. Michels, die zijn ploeg in
de Bundesliga ook al weer heeft zien te
rugkeren in de realiteit, meent dat de
Nederlandse competitie een patiènt is
die langzaam doodbloedt. En daarmee al
tien jaar bezig is, omdat het produkt
slecht is. En eigenlijk alleen maar slech
ter kan worden als er nóg meer vedetten
vertrekken.
Dit nadelige EK-effect is deze keer nog
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1988
een samenvatting niet verbloemen. Het
recente EK heeft wat dat betreft in Euro
pa de nodige smetten weggepoetst, maar
eigenlijk slechts de indruk versterkt dat
de kans groot is dat Nederland een twee
de Denemarken wordt. Daar moest Sepp
Piontek jarenlang heel Europa afstropen
om zijn talenten bijeen te garen. Dat le
verde dan wel een sterk nationaal elftal
op, maar na vier jaar is de zaak in Dene
marken ingestort - de vedetten zijn in
middels te oud en keren (Elkjaer Larsen)
terug naar eigen land om af te bouwen.
Wat dat betreft verkeert de nieuwe
bondscoach Thijs Libregts in een weinig
benijdenswaardige positie. De opvolger
van Michels heeft één voordeel: in te
genstelling tot de huidige trainer/coach
van Leverkusen is hij nog niet reismoe.
Hij zal niet alleen de eigen spelers regel
matig aan het werk zien, maar boven
dien komende WK-opponenten (beter)
observeren. Hoewel Michels tot zijn ge
noegen ervoer dat hij dank zij een aantal
vedetten in zijn ploeg ook zonder spio-
nagereizen tot het hoogste succes kon ge
raken.
Toekomstbeeld
Reizen zal wel nodig zijn als Hans
Kraay zijn toekomstbeeld gestalte ziet
krijgen. De sterke man in de Kuip
meent dat het onvermijdelijk is dat er
een overkoepelende competitie ontstaat.
De grote sponsors of geldschieters, onder
meer Philips in Nederland en Berlusconi
in Italië, zouden dat volgens Kraay er bij
de UEFA binnen afzienbare tijd door
heen drukken. Zo'n competitie is voor
de televisiekijker natuurlijk ideaal, maar
voor de buiten deze internationale com
petitie vallende clubs en de doorsnee
stadionbezoeker funest.
Voorlopig is dit echter nog toekomstmu
ziek en kunnen we ons bepalen tot de
vaderlandse competitie die morgen met
een topper (Feyenoord-PSV) wordt ge
opend. Over de vraag of de voetbal
koorts twee maanden van het EK nog
woedt zal over 24 uur wat meer duide
lijkheid zijn. Oftewel: dromen of drom
men. FRANK WERMAN
beperkt gebleven dank zij vooral de
langlopende contracten bij PSV, maar er
wordt nog steeds getrokken aan spelers
1 als Vanenburg en Koeman, terwijl ook
Ajacied Wouters door Zuideuropese
clubs nog steeds in de gaten wordt ge
houden. De betrokkenen hebben hun
naam gevestigd en zullen zeker na af
loop van dit seizoen eieren voor hun
geld kiezen. Hetgeen opnieuw een forse
aderlating betekent voor het Nederland
se clubvoetbal, waarvan de onbetwiste
leider, PSV, daarom al reikhalzend uit
kijkt naar andere competitievormen.
Vooralsnog lijkt er nog weinig kans op
een supra-nationale krachtmetingen
reeks, omdat de UEFA weinig heil ziet
in een overkoepelende competitie. Die
zou namelijk de puntenstrijd in de aan
gesloten landen ernstig ontkrachten en
de eigen Europese toernooien in gevaar
brengen en daarmee één van de pijlers
onder de fundering in Zurich wegslaan.
Dat de Europese voetbalorganisatie al
niet zo happig is op nieuwtjes heeft de
KNVB ook deze week nog ervaren. De
UEFA liet nogmaals weten weinig te
voelen voor de Nederlandse nacompeti-
tie, een gekunsteld instituut waaruit de
afgelopen twee seizoenen een deelnemer
voor de UEFA-Cupcompetitie rolde.
De KNVB heeft deze week bakzeil ge
haald en de periodetitels afgeschaft.
Daardoor wordt de vaderlandse compe
titie (waar dit seizoen overigens langs re
guliere weg wél een derde UEFA Cup
plaats is te verdienen) er nóg wat minder
interessant op. Een nummer elf uit de
eindstand (FC Groningen) in het tweede
Europese bekertoernooi is ook inder
daad niet zo'n representabele zaak.
Oranjekoorts
Ondertussen blijft zich de vraag opdrin
gen hoe het verder moet met het natio
nale clubvoetbal. De Oranjekoorts zal
misschien even voortduren, maar al
spoedig (zo vrezen insiders) zal de va
derlandse voetbalfan terugkeren tot de
orde van de dag en weer andere recrea-
tievormen zoeken. Een ontwikkeling, die
merkwaardigerwijs ook na het eerste
succes van het Nederlands elftal, veer
tien jaar geleden, viel te signaleren.
Nadat ook onder leiding van Michels tij
dens het WK van 1974 een aanspreken
de prestatie (zilver) was neergezet, on
dervond de vaderlandse competitie geen
opleving - integendeel. Juist na een fase,
waarin het Nederlandse clubvoetbal het
ene succes aan het andere reeg, liepen de
toeschouwerscijfers terug. Een eerste sig
naal, dat je niet straffeloos topspelers
kunt afstoten aan het buitenland.
Die situatie is inmiddels in verhevigde
mate ontstaan met inmiddels een hon
derdtal Nederlanders dat in het buiten
land actief is, onder aanvoering van het
Oranje-supertrio Gullit-Van Basten-
Rijkaard. De interesse van de voetbal
liefhebber zal zich waarschijnlijk meer
dan ooit op het buitenland richten en op
de televisiezenders, die hun op de wen
ken kunnen bedienen.
Met televisie is meteen een bottle-neck
genoemd in ons vaderlandse voetbalbe-
stel. Het Nederlandse clubvoetbal profi
teert slechts in beperkte mate van de
rechten die hiermee zijn gemoeid. In
vergelijking met bijvoorbeeld Frankrijk,
waar niet minder dan 68 miljoen gulden
in de kas van de clubs vloeit als vergoe
ding voor het uitzenden van voetbal
beelden, moet de KNVB volstaan met
een veredelde fooi, 2,25 miljoen.
Bedroevend peil
Afgelopen seizoen bracht Sky Channel
tweemaal per week Nederlands club
voetbal op de buis, maar het niveau was
vaak bedroevend en dat kon soms zelfs
