Ziekte Nelson Mandela bezorgt
blank Zuidafrika de zenuwen
O
O
0
O
O
O
O
O
Zia UI Haq was
familiemens en
arrogant heerser
fl
regering noemt
en „chantage"
m, JITENLAND
CeidócQotnatit
DONDERDAG 18 AUGUSTUS 1988 PAGINA 5
Parijs wacht
elke nacht op
ongrijpbare
spookvlieger
(Van onze correspondent)
PARIJS Het lucht
ruim boven de Franse
hoofdstad Parijs is
streng verboden ge
bied voor sportvlie
gers. Maar een myste
rieuze piloot lapt al
twee weken lang alle
regels aan zijn laars.
Keer op keer ver
schijnt hij 's nachts met
zijn kleine, razend
snelle toestel boven de
Parijse straten. Na en
kele rondjes gaat hij er
weer even snel van
door, de helikopters
van de Parijse politie
ver achter zich latend.
De „Zwarte Baron", zoals
de spookvlieger inmid
dels wordt genoemd,
heeft de afgelopen twee
weken tenminste zeven
maal laag over de Franse
hoofdstad gevlogen. Hij
nadert de stad onder de
radar van de vele omlig
gende vliegvelden door,
zodat hij pas wordt opge
merkt als hij zijn rondjes
draait
De eerste keer bleef hij
niet minder dan twee en
een half uur in de lucht.
Iedereen dacht toen aan
een eenmalige vertoning.
Maar een paar dagen la
ter deed hij het opnieuw:
een rondje rond de Eif-
feltoren, een „inspectie-
vlucht" over het spoor
wegstation Montparnasse
om doodkalm te verdwij
nen tussen de hoge flat
gebouwen van de rand
steden door.
Straaljagers
De grote sport in Parijs is
nu 's avonds en 's nachts
de lucht af te turen in de
hoop met eigen ogen de
spookvlieger te kunnen
zien, die de luchtmacht
en politie zoveel loeren
draait. Hij maakt duide
lijk dat de Parijse lucht
verdediging allesbehalve
waterdicht is en dat
terwijl de Fransen zich
indertijd zo vrolijk
maakten over de manier
waarop de Duitser Mat-
hias Rust de Russische
luchtverdediging voor
schut zette.
De geïrriteerde minister
van binnenlandse zaken,
Pierre Joxe, besloot kort
geleden dat het nu maar
eens afgelopen moest
zijn. Hij zette behalve de
helikopters van de politie
twee Mirage-straaljagers
en driehonderd gendar
mes in. Zij werden gepos
teerd op de hoogste pun
ten van de stad en
moeten bij het minste of
geringste alarm slaan en
in elk geval het toestel
identificeren. Maar de
„Zwarte Baron" ver
scheen opnieuw, draaide
zijn rondjes en ver
dween, zonder dat hij
kon worden onderschept.
Een controle van alle
vliegvelden en landings
strips in een straal van
honderd kilometer rond
Parijs, leverde niets op.
Agenten legden overal
hun handen op motoren
van vliegtuigjes, maar er
was er niet een warm.
Edelman
De grote vraag blijft dus
wie de spookvlieger is.
De verdenking ging aan
vankelijk uit naar drie
piloten die de afgelopen
jaren al meer illegaal bo
ven Parijs hebben ge
stunt. Maar zij zijn on
schuldig. Inmiddels doen
de meest wilde verhalen
de ronde. Zo zou het om
een groot modeltoestel
gaan, dat op afstand
wordt bediend. Volgens
het Engelse dagblad To
day is de piloot een 35-ja-
rige steenrijke Franse
edelman, die er een hele
verzameling vliegtuigen
op na houdt, keurig ver
borgen op zijn landgoed
ergens ten zuiden van
Parijs. Het blad laat hem
zelfs aan het woord. De
„graaf van Guillaume"
zou zijn werkterrein bin
nenkort naar Londen
willen verplaatsen.
Minister Joxe, nu echt
zenuwachtig, heeft de
vlieger inmiddels „een
potentiële misdadiger"
genoemd wegens het ge
vaar dat hij oplevert voor
de Parijse bevolking.
Maar die Parijzenaars la
chen voorlopig om de on
macht van de autoritei
ten en wachten elke
nacht op de komst van
de mysterieuze vlieger.
Hoofdredacteur Neil Jacob-
sohn van het financiële dag
blad Business Day in Johan
nesburg zei het gisteren een
„geweldig beangstigend idee te
vinden, als Mandela in gevan
genschap zou overlijden. De
risico's Mandela vast te hou
den zijn vele malen groter dan
hem vrij te laten. Zijn sterven
zou een enorme geweldsuit
barsting in Zuidafrika tot ge
volg hebben en ook in de rest
van de wereld. De internatio
nale sancties, onder meer door
de Verenigde Staten, zullen
zeker worden verscherpt. En
ook Groot-Brittannië en West-
Duitsland, die nu nog de boot
afhouden zullen in dat geval
maatregelen nemen".
Afzweren geweld
In feite is de regering-Botha
Nelson Mandela al jarenlang
liever kwijt dan rijk. Zeker
vier maal is hem vrijlating
aangeboden in ruil voor het
afzweren van geweld, maar
Mandela ging daar niet mee
akkoord. En vrijlating zonder
voorwaarden vooraf lijkt de
Nasionale Partij (NP) van pre
sident Botha, de meerderheid
spartij, vooralsnog te ver te
gaan.
De Conservatieve Partij, de af
gesplitste rechtervleugel van
de NP, wil daarentegen van
geen vrijlating horen. Zij
vreest het herrijzen van „een
slapende draak" of nog erger
„een veelkoppige, communis
tisch monster'
Hoofdredacteur Jacobsohn
wijst nog op de rol van de lo
kale verkiezingen, die op 6 ok
tober in Zuidafrika worden
gehouden. Vrijlating van Man
dela voor die tijd zou de Nasio
nale Partij waarschijnlijk nog
meer stemmen gaan kosten
aan de Conservatieve Partij.
Jacobsohn: „De verkiezingen
zijn een belangrijke factor.
Maar de risico's, die Botha mo
menteel loopt, zijn nog veel
groter. Als je zag hoe Mande-
la's verjaardag op 18 juli uit
liep op een internationale hap
pening van demonstraties en
manifestaties; wat zou er dan
gebeuren als Mandela
sterft
JOOS PERSOON
ISLAMABAD De presi
dent van Pakistan, gene
raal Zia Ul-Haq die giste
ren op 64-jarige leeftijd bij
een vliegtuigongeluk om
het leven kwam, heeft het
land na een staatsgreep
elf jaar lang met ijzeren
islamitische vuist gere
geerd.
Zia gold als een fervent bond
genoot van de Verenigde Sta
ten. Hij steunde de Afghaanse
opstandelingen tegen de rege
ring in Kabul en was gebrand
op een krachtig militair appa
raat met het oog op de gespan
nen verhouding met het buur
land India.
Anders dan andere dictators
was hij geen cultus-figuur die
zijn portretten overal liet op
hangen en zijn persoon graag
verheerlijkt zag. Hij blijkt zelfs
nooit een officiële biografie te
hebben laten publiceren.
Volgens een naaste medewer
ker was Zia's grote passie de
islam. Sinds hij in juli 1979 aan
de macht kwam, heeft de Pa
kistaanse samenleving zeer
nadrukkelijk een islamitisch
stempel gekregen. Zo stelde hij
de islamitische wetgeving in.
Overigens was Zia ook het
eerste Pakistaanse staatshoofd
dat het Urdu, de landstaal, in
het openbaar voerde.
Een westerse diplomaat be
schreef Pakistans sterke man
onlangs als een paradoxaal
dictator. Onder zijn leiding
werden de grondwet opge
schort, de burgerrechten ont
kracht, politieke activiteiten
verboden en perscensuur inge
steld en kreeg het fenomeen
massa-arrestatie duidelijk in
houd. Toch leken de meeste
Pakistanen niet voortdurend
in angst te leven te worden
opgepakt.
Door mensen uit zijn eigen
kring werd hij omschreven als
een warme, vriendelijke per
soonlijkheid en een echte fa
milieman. Vooral zijn ernstig
gehandicapte dochter Zain was
zijn oogappel. Op buitenlandse
reizen en bij openbare gele
genheden was zij, evenals haar
moeder Shafiq, veelal aan de
zijde van Zia te vinden.
Arrogantie
Zia was innerlijk en uiterlijk
een eenvoudig en diep-gelovig
man, die grote kracht uit zijn
geloof leek te putten. Hij gold
als een werkpaard, die dagen
maakte van zo'n achttien uur.
Het presidentieel paleis van
zijn voorganger Zulfikar Ali
Bhutto, liet hij ongebruikt. Hij
gaf de voorkeur aan een een
voudiger onderkomen.
Ondanks zijn door velen ge
roemde eenvoud en medele
ven met de man in de straat
wekte hij naar buiten de in
druk van arrogantie. Meer dan
eens heeft hij gezegd zich niet
te verbeelden dat hij het volk
vertegenwoordigde.
Eerder deze maand zei hij in
een interview zichzelf te be
schouwen als „een terughou
dend heerser". Hij voegde
daaraan toe: „Ik ben niet ie
mand die zich vol walging af
keert en opgeeft. Ik ben vast
besloten aan te blijven totdat
ik alle problemen waar ons
land nog steeds mee te kam
pen heeft heb opgelost."
Zia werd op 12 augustus 1924
geboren in Jallunder, in de
huidige Indiase deelstaat Pun
jab. Onder invloed van zijn
streng gelovige vader ontwik
kelde hij zich eveneens tot een
fervent moslim. Hij bezocht St.
Stephen's College in New Del
hi en na de Tweede Wereld
oorlog vervolgde hij zijn mili
taire opleiding in Fort Knox
en Fort Leavenworth in de
Verenigde Staten.
Betrouwbaar
Tussen 1968 en 1975 klom hij
in rang op van kolonel tot lui
tenant-generaal en werd aan
gesteld als legerstafchef. De
ironie wil dat Bhutto uitgere
kend Zia als legerstafchef had
aangewezen omdat hij hem
veruit de betrouwbaarste offi
cier vond. Ruim een jaar later
bleken de feiten geheel an
ders. Op 5 juli 1977 greep Zia
de macht en liet hij Bhutto en
de rest van diens regering ar
resteren. Na een proces werd
Bhutto opgehangen.
Zia werd als leider van Pakis
tan geholpen door de geopoli
tieke omstandigheden. De in
vasie van Sovjet-troepen in
het buurland Afghanistan in
1979 leidde tot meer hulp van
het Westen, met name van de
Verenigde Staten. Begin jaren
'80 volgden enkele jaren van
extreem goede oogsten die
eveneens meer financiële arm
slag opleverden.
De laatste tijd werd de druk
van de binnenlandse oppositie
echter steeds groter. Het dui
delijkst blijkt dit ih Karachi,
de grootste en belangrijkste
stad, waar vorig jaar honder
den mensen tijdens etnische
twisten zijn omgekomen. Op
positie tegen het islamiserings-
beleid van Zia ul-Haq heeft
steeds bestaan. Intellectuelen,
geëmancipeerde vrouwen en
welgestelden hebben herhaal
delijk hun afkeer van de pre
sident betuigd. Drijvende
kracht achter deze oppositie is
34-jarige Benazir Bhutto, doch
ter van wijlen premier Bhutto.
Niet verwonderlijk dat zij gis
teravond verheugd reageerde
op het omkomen van haar po
litieke rivaal. Zij is evenwel
nog ver verwijderd van het
overqemen van de macht.
tllars spoelen
n op strand
5TERLY De Amerika-
zijn gewend dat op New-
jse stranden allerlei afval
poelt, zoais onlangs nog
isch afval van ziekenhui-
Maar wat nu op het
id van Westerly in de
i Rhode Island is aange-
ld, is andere koek: geldige
«■biljetten van verschillen-
ivaarden. Volgens strand-
iten stroomden de laatste
n schatzoekers naar het
id en vonden ongeveer
end dollar. Vermoedelijk
>t geld afkomstig van een
ukte transactie in drugs.
Roemenië houdt
deur VN dicht
GENEVE Roemenië weigert twee
afgevaardigden van de Verenigde Na
ties te ontvangen, die contact willen
leggen met een Roemeense hoogle
raar. Professor Dumitru Mazilu zou
aan de VN in Genève een rapport
overleggen over de situatie van de
mensenrechten in zijn land, maar is
niet komen opdagen. Volgens Jan
Martenson, VN-functionaris voor de
mensenrechten, beschouwt Roemenië
de komst van VN-afgevaardigden als
een ongewenste bemoeienis met zijn
binnenlandse aangelegenheden. Vol
gens Bukarest is de professor ziek; de
VN beschouwen hem als vermist.
Gemeente schorst
tandeloze sergeant
ST. LAMBERT In St. Lambert, een
buurgemeente van Montreal in de Ca
nadese provincie Québec, is een serge
ant van de politie geschorst omdat hij
weigert op zijn werk een gebit te dra
gen. Hij heeft zijn eigen tanden bij een
auto-ongeluk verloren. Eric Sharp, de
burgemeester van St. Lambert zei dat
de burgerij had geklaagd over de aan
blik die de 52-jarige surveillerende
Jean Fortin zonder tanden bood. Een
woordvoerder van de politiebond zegt
dat Fortin pijn heeft als hij zijn valse
tanden in heeft. Een provinciaal
scheidsrechter zal een oordeel komen
vellen.
Verwijderen boeken
MOSKOU De Sovjet-autoritei-
ten hebben geen bevel gegeven de
oude werken van onder anderen
wijlen partijleider Breznjev en
partij-ideoloog Soeslov uit de bi
bliotheken te verwijderen. Wel
zou zijn „aangeraden de boeken
weg te halen, omdat veel biblio
theken met ruimtegebrek hebben
te kampen. Dat zei gisteren Leonid
Bely. hoofd van het culturele
overheidsbureau in de Krim naar
aanleiding van een ingezonden
brief in de regeringskrant Izvestia.
De brief zou zijn geschreven door
een bibliothecaresse uit de Oekraï
ne, maar Bely zei dat niemand van
die naam bekend was. De vrouw
had geschreven van hogerhand
opdracht te hebben gekregen de
Brezjnev was advies
boeken van in ongenade gevallen
functionarissen van de planken te
verwijderen. Volgens Bely liggen
geen politieke motieven ten
grondslag aan de aanbeveling.
Gennady Gerasimov, de woord
voerder van het Sovjet-ministerie
va^ buitenlandse zaken, verklaar
de eerder al verbaasd te zijn over
de brief en niets te weten van de
maatregel. Volgens Gerasimov was
er sprake van „een plaatselijk ini
tiatief" van functionarissen „die
meer doen dan nodig is" om het
land op het juiste pad te brengen.
In het beleid van glasnost van
Sovjet-leider Gorbatsjov wordt
juist veel nadruk gelegd op het op
vullen van de „witte plekken" in
de geschiedenis van de Sovjetunie.
Demonstratie bij
graf Rudolf Hess
WUNSIEDEL In de omgeving van
Wunsiedel in Beieren waar de voor
malige plaatsvervanger van Hitier,
Rudolf Hess ligt begraven, heeft de po
litie gisteren achttien rechts-extremis-
tische jongeren aangehouden, onder
wie veertien Italianen en een Ier. De
politie had een samenscholingsverbod
van vijf dagen afgekondigd om beto
gingen van rechtse figuren te verhin
deren. Het was gisteren een jaar gele
den dat Hess op 93-jarige leeftijd in de
Spandau-gevangenis overleed. Sommi
ge betogers hadden volgens de politie
nationaal-socialistische symbolen bij
zich.
drommen samen bij het hek van de belegerde July-
waar duizenden kompels het werk hebben neerge-
De Pool-
hebben gis-
hun veroordeling
over een
golf van stakin-
In een verklaring
de partijleiding
„chantage"
zij dat de
het hervormings-
(ADVERTENTIE)
Zaterdag 20 augustus
lerschijnt bij deze krant de
Her
et al
naga-
u een special Cursussen 1
e dus
an de
en en
i We-
iet el-
r de örmatie over de adverteer-
Ko-
De
valt
rmijn
e ar-
doen?
len, is
an de
i krij-
beeld
iardig
aloers
..Veel
mini-
zou-
enkel
maar
ange-
voor-
elsma
vraag
pelijk
ngen.
estrij-
neent
eerste
i
:ie over de ad
heden in dezt
graag verstri
Lippmann, bi
tder tel.nr. 071 - 122 244.
gelijkheden in deze special
Drdt u graag verstrekt door
noud Lippmann, bereikbaar
programma zullen vertra
gen.
De stakingen, die dinsdag in
een kolenmijn in Jastrzebie in
het zuidwesten van Polen be
gonnen, breidden zich uit naar
de havenstad Szczecin aan de
Oostzeekust. Volgens haven
functionarissen heeft een groot
aantal van de zesduizend ha
venarbeiders in Szczecin het
werk neergelegd. Evenals de
stakers in de „Manifest Lipow-
cy"-kolenmijn in Jastrzebie ei
sen zij de erkenning van het
verboden vakverbond Solida
riteit.
Volgens activisten van Solida-^
riteit zijn de acties gisteren
naar nog twee mijnen in het
zuidwesten van Polen overge
slagen. In de Morcinek-kolen-
mijn in het dorpje Kaczyce bij
de grens met Tsjechoslowakije
legden zo'n duizend arbeiders
het werk neer uit solidariteit
met de drieduizend stakers in
Jastrzebie. Later op de dag
sloot een onbekend aantal ar
beiders in de „Andaluzja"-mijn
in het zuidwesten van Polen
zich bij de actie aan.
Behalve erkenning van Soli
dariteit eisen de stakers ook
loonsverhogingen en het weer
in dienst nemen van collega's
die wegens vakbondsactiteiten
zijn ontslagen.
Het officiële Poolse nieuws
agentschap PAP méldde dat
het regerende Politburo, dat
de situatie gisteren besprak
vastbesloten is de rust te hand
haven. „Een terugkeer naar de
anarchie zal niet worden geto
lereerd", zo citeerde PAP uit
de verklaring van het Politbu
ro. In de verklaring waar
schuwde de partijleiding ver
der dat de stakingen de econo
mische problemen verergeren
en de hervormingen mogelijk
vertragen.
De directie van de „Manifest
Lipowcy"-mijn heeft de sta
king illegaal verklaard en de
politie heeft de mijn afgegren
deld van de buitenwereld.
Volgens de mijnwerkers lie
pen de onderhandelingen met
de directie gisteren na drie uur
vast toen de bedrijfsleiding
hun verzoek twee adviseurs
van Solidariteit toe te laten,
afwees. De directie heeft laten
weten bereid te zijn op een
aantal eisen in te gaan, maar
de inhoud van de voorstellen
van de directie is niet bekend.
DEN HAAG President
P.W. Botha van Zuidafri
ka heeft Nelson Mandela
gisteren „spoedig beter
schap" gewenst. „Wij zijn
nog meer bezorgd en
wensen de heer Mandela
een spoedig herstel toe",
schreef Botha in de brief
aan de activist dominee
Frank Chikane. Ook mi
nister van justitie Kobie
Coetzee verklaarde „zeer
bezorgd" te zijn over Man-
dela's fysieke toestand.
„En daar heeft hij alle reden
toe", vult een journaliste uit
Kaapstad tijdens een telefoon
gesprek daar spottend aan toe.
„Het zou best kunnen zijn dat
de heren er vannacht van
wakker liggen". Volgens haar
maakt Coetzee zich niet om
persoonlijke redenen druk
over Mandela. Maar als hij zou
komen te overlijden, zou dat
de regering voor enorme pro
blemen plaatsen. De dood-in-
gevangenschap zal van de
zwarte leider een nog groter
martelaar maken dan hij nu
reeds is; zonder twijfel zou de
zwarte bevolking massaal in
opstand komen. „Het overlij
den van Mandela staat gelijk
aan het overhalen van de
trekker", aldus de zegsvrouw.
ANC-leider Nelson Mandela
zit sinds 1962 een levenslange
gevangenisstraf uit wegens
hoogverraad.
Schrikbeeld
Voor Kumar Sanjay, de verte
genwoordiger van het Afri
kaans Nationaal Congres
(ANC) in Nederland, vormt
een eventueel overlijden van
Mandela een schrikbeeld.
„Dat, eehh. dat kan toch
niet. Ehh. dat is niet voor te
stellen. Het zou verschrikke
lijk zijn". Dan barst hij uit:
„De hele wereld zou verant
woordelijk zijn. Niet alleen de
regering in Zuidafrika, maar
alle regeringen van landen die
goede contacten onderhouden
met Zuidafrika; Groot-Brittan
nië, maar ook Nederland met
z'n KLM en z'n Shell".
Gevraagd of de zeventigjarige
Mandela na al die jaren gevan
genschap nog wel in staat zou
zijn voorop te gaan in de strijd
tegen apartheid, antwoordt
Sanjay zonder meer „ja". „Die
man is zo'n symbolische fi
guur; zelfs zijn vijanden res
pecteren hem. De blanken,
maar ook Zoeloe-leider Buthe-
lezi, die niets wil weten van
het ANC, pleit al jaren voor
vrijlating van Mandela. Hij
kan immers een dialoog op
gang brengen".
Mandela is blijkens de laatste
berichten uit het ziekenhuis
overigens aan de beterende
hand. Toch heeft de spoedop
name van de zwarte nationa
list opnieuw een reeks oproe
pen tot zijn vrijlating tot ge
volg gehad. En die oproepen
komen niet alleen vanuit de
zwarte of de blank liberale
hoek. Ook in een uitgave van
de Zuidafrikaanse Nederduitse
Hervormde Kerk „Woord en
Daad" werd geschreven dat
„het nu tijd is" Mandela te la
ten gaan. Toevalligerwijs werd
deze oproep gedaan, nog voor
dat vrijdag bekend werd dat
de ANC-er ziek was.
Zand
zakken
houden
Nijlwater
tegen
Twee man
nen passeren
elkaar op de
muur van
zandzakken
die het eiland
Tuti in de
Blauwe Nijl
moet be
schermen te
gen het was
sende water.
Het eilandje,
dat gezien
zijn ligging
een vrucht
baar tuin
bouwgebied
is, is nu ge
deeltelijk on
der water ko
men te staan,
maar- het peil
in de Nijl
stijgt nog
steeds. Ook
andere delen
van Sudan
worden nog
met overstro
ming be
dreigd. De
hoofdstad
Khartoum
staat vrijwel
geheel onder
water.
FOTO: AP
Zware aanval
verzet op
Sovjet-troepen
ISLAMABAD Afghaanse
rebellen hebben gezegd dat bij
een aanval op het garnizoen
Khalagay en een munitiedepot
in het noorden van Afghanis
tan enkele honderden Sovjet
soldaten zijn gedood. Het mu
nitiedepot, het grootste in het
land, zou zwaar zijn bescha
digd. Drie verzetsbewegingen
hebben inmiddels de aanval op
Khalagay opgeëist. Zij spraken
elkaar tegen over het tijdstip
van de aanval, die zou zijn ge
beurd tussen 12 en 16 augus
tus. De Russische ambassade in
Islamabad verklaarde niets te
weten van de gebeurtenissen
bij Khalagay. Het depot in
Khalagay voorziet de legerba-
ses in heel Afghanistan van
wapens en munitie.
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Het scheepsjournaal van Peer Den Schuymer
zeeman en.... afkomstig van de vloot van Peer! De ongelukkige
heeft in een gevecht een been verloren en Peer heeft hem toen
maar aan land laten zetten, want wat heeft hij aan een matroos
met een houten beenEn waar bevinden de schepen van de
Schuymer zich nu?" vraagt Robert Janszoon hem, terwijl de uit
gehongerde matroos zich in zijn hut te goed doet aan een flinke
maaltijd. „Dat weet ik niet, seigneur", antwoordt de man, „maar
ze koersten pal Noord...."
eskader kiest na enkele weken weer zee, bereikt na een
reis de Stille Zuidzee en zet koers naar de Chileense
esP®cn'^Er wordt scherp uitgekeken, want elke dag kan nu de vloot
de Schuymer in 't zicht komen. Er valt echter geen zeil
tot plotseling de uitkijk een schreeuw geeft. Daar
a mtc" vlak onder de kust, een cano met een man'. Met brede
probeert hij de aandacht te trekken en dat gelukt ook.
Janszoon neemt hem aan boord; het is een blanke, een
