Veel publiek bij onthulling
Indisch Monument in Den Haag
Nederlandse kwekers produceren
jaarlijks acht miljard bollen
BIJ WATERPARTIJ AAN PROFESSOR TELDERSWEG
Voor Ferrari was;
auto als een zooiü
BINNENLAND
iCeidóC&MHO/nt
DINSDAG 16 AUGUSTUS 1988 PAGIM
DEN HAAG Koningin
Beatrix heeft gisteren on
der grote publieke be
langstelling het Indisch
Monument onthuld. Het
monument dat herinnert
aan alles wat de bevol
king van het voormalige
Nederlands-Indië tijdens
de Japanse bezetting heeft
moeten doorstaan, staat bij
de Waterpartij aan de
Prof. B.M. Teldersweg in
Den Haag. Het gedenkte
ken bestaat uit een beel
dengroep, ontworpen door
kunstenares Jaroslawa
Dankowa.
De onthulling vond plaats pre
cies 43 jaar na Japanse capitu
latie, op 15 augustus 1945. Ko
lonel R. Boekholt. voorzitter
van de „Stichting Herdenking
15 augustus 1945", ging in zijn
toespraak, voorafgaand aan de
onthulling, in op het belang
van het monument voor de In
dische gemeenschap in Neder
land. „Het gedenkteken is een
eerbetoon aan het KNIL, de
marine en de luchtmacht die
heldhaftig tegen de Japanners
hebben gestreden, aan de Indi
sche Nederlanders die in en
buiten de kampen de ver
schrikkingen tijdens de Japan
se bezetting hebben moeten
doorstaan, aan het Indische
verzet na de capitulatie van
Nederlands-Indische strijd
krachten en aan de inheemse
bevolking die zoveel leed is
aangedaan, van wie velen als
dwangarbeider de .Romus-
ha's'door de Japanners ziin
gedeporteerd," aldus Boekholt.
De acteur Eric Schneider
droeg hierna een deel uit het
oorlogsdagboek van zijn vader
voor, die gedurende de oorlog
onder dwang van de Japan
ners aan de beruchte Birma-
spoorweg moest werken. In
het dagboekfragment wordt op
ontroerende wijze het overlij
den van een van Schneiders
kameraden beschreven.
De Koninklijke Militaire Ka
pel, gestoken in ceremonieel
tenue, speelde vervolgens het
Wilhelmus, dat door velen on
der de duizenden toeschou
wers meegezongen werd. Ko
ningin Beatrix onthulde hier
op het monument door twee
grote driehoekige doeken opzij
te trekken. Leerlingen van het
Nederlands Lyceum in Den
Haag, de school die het monu
ment heeft geadopteerd, ont
hulden vlakbij het gedenkte
ken een zuiltje waar op te le
zen staat dat Koningin Beatrix
het Indisch Monument op 15
augustus 1988 onthulde. Tot
besluit van de plechtigheid
gistermiddag werden kransen
en bloemen bij het monument
gelegd.
Herdenking
Eerder op de dag kwamen cir
ca 2000 Indische Nederlanders
samen in het Nederlands Con
gresgebouw in Den Haag, voor
de jaarlijkse 15 augustus-her-
denking. De plechtige bijeen-
Koningin Beatrix wandelt In de richting van het monument. Zij wordt onder anderen vergezeld door
de heer I. Samkalden (rechts, voorzitter van de stichting Indisch Monument, oud-burgemeester van
Amsterdam), kolonel Boekholt (links), de commissaris van de koningin in Zuid-Holland, mr. Patijn
(achter de kolonel) en de Haagse burgemeester Havermans (met ambtsketen).
Sommige KNIL-militairen die gisteren aanwezig waren bij de ont
hulling van het Indische Monument, droegen hun uniform uit de
dagen van weleer.
optreden van het Nijmeegse Webber, het Indisch Onze Va-
dameskoor Terpsichoré, dat der en een aantal Indische
onder leiding van Pauline van liedjes uitvoerde. Als sprekers
Hulst het „Pie Jesu" uit het traden op kolonel Boekholt en
komst werd geopend met een Requiem van Andrew Lloyd Mgr. Bar, bisschop van Rotter-
Het Indisch Monument.
dam. De bisschop, die zelf in
een „Jappenkamp" gezeten
heeft, stelde aan iedereen de
trouw aan vorstin en vader
land, zoals die bestaat en be-
FOTO S: CEES VERKERK
stond in de Indische gemeen- zaamheid kan worden verme-
schap ten voorbeeld. Het mo- den dat die verschrikkingen
nument roept, volgens Bar, op opnieuw de mensheid overval-
tot waakzaamheid „omdat wij len".
weten dat alleen door waak- HERMAN ROSENBERG
LAND EN TUINBOUW
De vaderlandse bollenkwe-
kers weten van wanten. Jaar
lijks produceren ze maar liefst
acht miljard leverbare bollen.
En daarvan gaat 70 procent
de grens over. De binnen
landse broeiers nemen name
lijk 30 procent van de pro-
duktie af. Over de grenzen
wordt de koek weer verdeeld
tussen de broeierijhandel en
de droogverkoop markt. In
het afgelopen seizoen was de
broeierijsector in het buiten
land goed voor een bedrag
van 493 miljoen, terwijl het
aandeel van de droogverkoop-
markt 490 miljoen bedroeg.
Er zijn uiteraard forse ver
schillen per land. Zo is bijv.
de verkoop van droge bollen
voor tuinbeplanting e.d. in de
Scandinavische landen maar
heel beperkt, maar daar staat
weer tegenover dat deze lan
den hun partij op de broeierij-
markt weer behoorlijk mee-
blazen. In landen als de USA,
Frankrijk, Canada, West-
Duitsland, Engeland is de
droogverkoophandel heel be
langrijk.
De supermarkten zijn in de
loop der jaren in de droogver
koop afzetkanalen van grote
importantie geworden. Hun
aandeel ligt op 166 miljoen.
De postorderzaken vooral
in de USA van belang te
kenen voor een omzet van
119 miljoen, de zaadwinkels
voor 72 miljoen en de tuin
centra voor 74,5 miljoen. De
rest wordt afgenomen door
gemeentelijke plantsoenen
diensten, marktkooplieden,
hoveniers e.d.
Tulp nummer één
In het gehele bloembollenge-
beuren gaat de tulp nog altijd
onbedreigd aan de kop met
een export van 1,6 miljard
stuks. De gladiool komt met
een export van 1,1 miljard
stuks op de tweede plaats.
Daarna volgen onder meer de
irissen met 470 miljoen stuks,
de lelies met ruim 300 mil
joen, de narcissen met 380
miljoen en de hyacinten met
156 miljoen stuks. Bij de klei
nere bolgewasjes zijn het de
krokussen die het peloton
aanvoeren met een export
van 388 miljoen stuks. Rond
40% van de totale export gaat
naar niet-EG-landen. Buiten
de EG is Amerika veruit de
belangrijkste bollenafnemer,
al heeft de gedaalde dollar
koers van de laatste jaren wel
een rem gezet op de omstui-
mige groei die in het midden
van de jaren tachtig een hoog
tepunt bereikte. Veel activi
teiten worden ontwikkeld om
de uitvoer van bloembollen
naar Japan te vergroten. Het
is duidelijk dat het openbre
ken van een markt in het
Verre Oosten altijd stap voor
stap moet gebeuren. „Haast"
is een woord dat in de Japan
se vocabulaires niet voor
komt. En bovendien moeten
ook vandaag nog hoge fytosa
nitaire drempels worden ge
nomen. Maar de bollenexport
naar het land van de Rijzende
Zon zit in ieder geval in de
lift en dat is al heel wat.
Wenkend perspectief
Er is door medewerkers van
het ministerie van Landbouw
een bedrijfstakverkenning
uitgevoerd in de bollensector.
Geconcludeerd wordt dat er
voor de bollenexport een
wenkend perspectief is. In de
komende jaren kan de uitvoer
qua gewicht 3 tot 4% toene
men. Maar dan moet wel aan
een aantal voorwaarden
worden voldaan. Er zal, om te
beginnen, een uitgewerkte
toekomstvisie moeten komen.
Men zal zich moeten buigen
over de vraag welke bol- en
knolgewassen de beste kansen
hebben en in welke landen.
Verder rijst de vraag welke
afzetkanalen ingeschakeld
moeten worden, welke hoe
veelheden hier geteeld
moeten worden en welke ras
sen of cultivars de voorkeur
verdienen. Tot nu toe kwam
het in feite hier op neer dat
de export verkocht wat de
kwekerij in de aanbieding
had. Er zal veel meer op gelet
moeten worden welke eisen
de consumenten stellen.
Nog veel te doen
Er valt dus nog heel wat te
doen. Uitbreiding van het
marktonderzoek zou wellicht
een aantal vragen kunnen be
antwoorden. Momenteel zijn
er plannen binnen de sector
in voorbereiding om een on
derzoek te laten uitvoeren
naar de distributiestructuur in
de verschillende afnemerslan-
den. Dat zou een goede aanzet
kunnen zijn bij het ontwikke
len van een toekomstvisie.
Binnen de handel, zo wordt
verwacht, zal de omzetcon-
centratie voortgaan. Daar
naast zal de behoefte aan
meer kwaliteitsnormen en
klassen groeien.
Uiteraard wordt gepleit voor
meer samenwerking tussen
kwekerij en handel en ook
tussen veredeling en handel.
En dat de markt veel door
zichtiger gemaakt moet
worden is natuurlijk ook een
Jaarlijks worden 1,6 miljard tulpen geëxporteerd.
feit. De vraag is alleen hoe? te leggen? Er zal vermoedelijk
Want om spijkers met koppen nog heel wat water naar de
te kunnen slaan, zullen kwe- zee moeten stromen voor het
kers en exporteurs veel open- zo ver komt. Want zowel de
hartiger moeten worden dan kwekers als de exporteurs zijn
ze tot nu toe zijn geweest. Zijn in hun hart ras-, was- en
beide partijen wel bereid alle kleurechte individualisten en
beschikbare kaarten op tafel dat zullen ze wel blijven ook!
Enzo Ferrari stierf zondag op 90-jarige leeftijd.
F
r
MODENA „Met Enzo Ferrari verdwijnt het gi
Italiaanse symbool van jeugd, dapperheid, standi
tigheid en technische vooruitgang". Een auto
werper die zo omschreven wordt door een pre:
dat kan eigenlijk alleen maar in Italië.
k
De woorden van Ciriaco de Mita bij het overlijden afgelcF
zondag van Enzo Ferrari op 90-jarige leeftijd zullen of1
twijfeld zeer welgemeend zijn. Ferrari was een geliefd sP<
bool in het land „dat van hem hield en zal blijven hoj
voor alles wat hij vertegenwoordigde", aldus De Mita gjP
ren. fer
Zondag overleed de bejaarde Ferrari en het nieuws werge
zijn eigen verzoek pas gisteren na zijn begrafenis verspP
met de simpele mededeling dat „Enzo Ferrari op serenepe
ze zijn aardse leven op zondag 14 augustus heeft beëindifh
In zijn autobiografie schreef Ferrari dat hij in zijn jeugdjP
grote droomwensen had: opera-tenor, sportjournalist oftv
tocoureur worden. „De eerste wens ging niet door wejV
een gebrek aan stem, de tweede wens kon ik weerstaan 4^
het te zien als een idiote ambitie en de derde was p
koers, mijn evolutie".
Enzo Ferrari begon in 1919 met racen en reed in het tki
van Alfa Romeo. Hoewel hij een aantal races op zijn nPF
zette was hij geen begenadigd coureur. Naar zijn eigen P'
gen was zijn grote zwakte dat hij geen automotor in de»n
nieling kon rijden. K<
Toch wist Ferrari een grote, inmiddels onuitwisbare nikt
te vestigen in de wereld der automobielen. Hij ging zed*
werpen: de ranke rode bolides die jarenlang op de ciiëc
vele overwinningen behaalden. De legendarische Britsew
tocoureur Sterling Moss die tussen 1955 en 1961 16 Gr?1
Prixraces won meent zelfs dat Enzo Ferrari meer aan d$;
cerij heeft bijgedragen dan wie dan ook in de wereld.
Moss, die zelf moest rijden tegen de Ferrari's, zei dat
kleur bracht - want als je het rood ziet dan denk je aan
rari, het lawaai en de snelheid. Het belangrijkste wat ik
Ferrari kan zeggen is dat nog nooit een coureur om he
ven is gekomen vanwege een mechanisch mankement
de auto".
Maranello
In 1946 richtte Enzo Ferrari zijn eigen autofabriek op in )i
ranello. Ongeveer 400 constructeurs en andere vakme
sleutelden aan de motoren. Sommige onderdelen, zoal
krukas, werden volledig met de hand gemaakt.
„Ik heb nog nooit iemand meegemaakt die zo koppig
ik en die overmand wordt door een passie waardoor ik
tijd heb voor andere overpeinzingen. Ik heb in feite
andere belangstelling in het leven dan race-auto's", scti H
Ferrari over zichzelf. „Ik ben nog nooit echt op reis gew
heb nooit een snipperdag genomen. De beste vakantie d n
me voor kan stellen is in de werkplaats als de anderei
vakantie zijn".
De eerste Ferrari verscheen in 1947 op het circuit nada^
eerste zeven modellen in Italië waren uitgebracht.
Wereldkampioenen als Alberto Ascari, Juan Manuel Fai -
Phill Hill, John Surtees, Niki Lauda en Jody Schee
brachten Ferrari meer dan 4000 overwinningen, waaroi
13 wereldtitels. In 1952 werd de eerste van de negen tite
de formule 1 gewonnen. De laatste jaren zit het Ferrari
ter tegen want de laatste wereldtitel in de formule 1 Ji
voor Scheckter in 1979. Voor het seizoen 1989 heeft Fei-
echter Nigel Mansell gecontracteerd die de stal weer op
erepodium moet brengen.
Naast de race-auto's zijn er natuurlijk ook de luxe uitvof
gen die voor astronomische bedragen door de rijken op
aarde worden gekocht. Per jaar worden in Maranello
auto's gefabriceerd, of beter, op maat gemaakt. „Een
auto is voor mij zoiets als een zoon", zei Ferrari onlanf [j
een televisie-interview. Eén model heeft hij dan ook
noemd naar zijn in 1956 verongelukte zoon Dino.
Toekomst
De toekomst van het Ferran-fabrieken is ondanks het i
lijden van de grote baas zekergesteld. Een belangrijke v
ging is al ingegaan. Zo moet een Ferrari het voortaan
slechts tien procent van de aandelen stellen. Die blijve;
handen van Enzo's buitenechtelijke zoon Piero Lardi F<1
ri, die vice-voorzitter is van Ferrari SpA.
De overige negentig procent zijn in het bezit van Fiat
autofabrikant uit Turijn is van plan het strakke bedrijf -
nagement, dat in eigen huis veel succes heeft gehad, oo
Ferrari toe te passen. Dat zal tot enkele wijzigingen le
die onder Enzo Ferrari nimmer zouden plaats hebben
greep van Fiat zal ongetwijfeld groter worden, maar
een revolutie zal echter geen sprake zijn. Daarvoor is
veel te belangrijk dat het huidige imago van Ferrari
handhaafd blijft.
