Jonge Willem liet zich
drie jaar in Leiden vormen
LEIDEN OMGEVING
£aidac(5owiant
VRIJDAG 12 AUGUSTUS 1988 PAGINJ
S. Oegema, gez.d. Herv. K.
VOORHOUT Herv./Geref. KerK:
10.00 u. ds. R. J.Bakker, A'dam.
VOORSCHOTEN Herv. Gem: 10.00
u. ds. A. K. v.d. Schoot; 19.00 u. ds.
R. de Meij Mecima, Den Haag; Geref.
Kerk: 10.00 u. ds. J. D. A. de Zwart;
19.00 u. Gez. dienst in de Herv. kerk;
'Ontmoeting' (Herv./Geref.): 10.00 u.
dhr. P. Hopman.
WARMOND Herv. Gem. 10.00 u.
dhr. A. Nlcolai, leiden.
WASSENAAR Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 10 u. ds. L. M. Verseput,
Oegstgeest; 16.30 u. kand. C. N. van
Dis. Kievietkerk: Samen-op-weg dien
sten: 10 u. ds. J. Visser, Schrift en
Tafel. Messiaskerk: 10 u. ds. C. v.d.
Woude. Dorpscentrum: 9.30 u. ds. G.
C. de Jong, Zoetermeer.
Geref. Kerk: Zijllaankerk: 10 u. ds. C.
v.d. Woude; 19 u. drs. L. A. J. Wol
thuis. Kievietkerk: Samen-op-weg
diensten: 10 u. ds. J. Visser, Schrift
en Tafel.
Ned. Prot.;Bond: 10.30 u. dr. P. J.
Barnouw, Den Haag.
WOUBRUGGE —Herv. Gem.: 9.30 u.
kand. N. van Dis, Wassenaar; 18.30
u. ds. C. A. v.'t. Hof. Geref. Kerk: 9.30
u. dhr. D. Brouwer, Katwijk; 18.30 u.
dhr. W. J. Schot, Oegstgeest. Ned.
Prot. Bond: geen.
ZEVENHOVEN —Herv. Gem.: 9.30 u.
dhr. J. de Haan; 19 u. ds. A. Christ,
Katwijk, gez. dienst Herv. K. Geref.
Kerk: 9.30 u. kand. Haasnoot. Sas-
senheim; 19 u. ds. A. Christ in de
Herv. kerk.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 9.30
u. ds. T. A. Eijsenga; 18.30 u. ds. P.
B. Buikema, gez. d. Herv. kerk. Geref.
Kerk: 9.30 u. drs. C. v.d. Kool, Lei-
muiden; 18.30 u. gez. dienst Herv.
kerk.
)dienstuerlening
ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan,
Janssen, Zwijnenburg, Meyer, R. van
Leeuwen, Verhage, Groeneveld en De
Ruiter: za. dr. Visser, tel. 125096 en
zo. dr. Groeneveld, tel. 218661.
Groep 2: Bergmeyer, Pieterse, Van
Gent, Taytelbaum, Van Luyk, Klaas-
sen, Rus, Kruis en E. de Lange: za.
dr. Luyk, tel. 122522 en zo. dr. Rus,
tel. 132500. Groep 3: Pleiter, J. van
Leeuwen, Smit, W. de Bruijne, J. de
Bruijne, Stolk, Jürgens, Fogelberg en
Muysenbergh: za. dr. Lely, tel.
120412 en zo. dr. Fogelberg, tel.
132877. Groep 4: Van Wingerden,
Lahr, Van Rijn, Bénit, Nieuwenhuis,
Roos. Boer. Van de Waardt, Arnou. J.
Zaaijer en R. Zaaijer, J. de Kanter: za.
dr. Nieuwenhuis-Smalbraak, tel.
768918 en zo. dr. Van der Waart. tel.
311414. Groep 5: Jasperse, Wiers-
ma, Crul, Kooyman, De Jong, Prince,
Reinders, D. Hammerstein en A.
•Hammerstein: za. dr. Prince, tel.
761754 en zo. dr. Hammerstein, tel.
767646. Oegstgeest: vanaf za. 8.00
uur: za. en zo. dr. Roelants, tel.
153747. Spreekuur za. en zo. 11.30-
12.30. Kaag Abbenes -Nieuw
Vennep: tel. 02526-72850. Leider
dorp: za. dr. Kalmthout, tel. 212628.
Spreekuur van 12.30 tot 13.00.
Voorschoten: za. dr. Prescott, tel.
2356 en zo. dr. Van Dam, tel. 3960. e
Warmond Voorhout: za. en zo. dr.
De Gijzel, tel. 01711-10834. Noord-
wijk: za. dr. van der Lugt, 12405 en
zo. groepspraktljk, tel. 01719-19300.
Katwijk aan Zee: za. en zo. dr. Van
Duyn, tel. 15605. Katwijk - Rijns
burg - Valkenburg: za. en zo. dr. Ver
hage, tel. 21818. Sasaenheim: za.
en zo. dr. Muller, tel. 11777. Alke-
made - Rijnsaterwoude: za. en zo.
dr. Glansbeek, tel. 01713-2511.
Roelofarendsveen Praktijk Saeys-
/van Mierlo/Roelen/Brock: za. en zo.
dr. Roeien en dr. Brock, tel. 01713-
2329. Alphen: groep 1, za. dr. Van
der Steen. tel. 72738 en zo. dr, Wijn-
maalen, tel. 72079. Groep 2, fa. dr.
Hoogendoorn, tel. 22425 en zo. dr.
KERKDIENSTEN
ST. JOZEF: za. 19 u., zo. 9 u.. 10.30
LEIDEN O.L. VR. HEMELVAART/
ST. JOZEF: za. 19.U., zo. 9.30 u.. 11
u. Hoogmis.
H. LEONARDUS: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo. 10.30 u. Euch.viering.
H. MIDDELARES: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo. 9.30 u. Hoogmis.
H. LODEWIJK: za. 10 u.. 19 u.. zo.
8.30 u.. 10 u. Hoogmis, 11.30 u.. 18
u., 19 u. Lof.
H. ANTONIUS VAN PADUA: za. 19 u.;
zo. 9.30 u., 11 u. Hoogmis.
H. PETRUS: za. 19 u. Euch.viering;
zo. 9 u. Euch.viering, 10.30 u. Hoog-
O.L. VR. ONB. ONTV.: za. 19 u.. zo.
10.30 u. Hoogmis, 12.15 uur.
OUD KATHOLIEKE KERK: zo. 10 u.
Eucharistieviering.
Elk weekend zondag 10 uur, behalve
2e weekend in de maand, dan zater
dag 19.00 uur en zondag geen dienst.
AARLANDERVEEN HEILIGE PE
TRUS EN PAULUS: za. 19 u.; zo.
10.30 u. Hoogmis.
TITUS BRANDSMAKAPEL: zo. 9 u.
Hoogmis. 12 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN H. PIUS:
za. 19 u.; zo. 9 en 10.30 u.
H. BONIFATIUS: za. 19 u.; zo. 9.45 u..
11.30 u.
DE HEILIGE GEEST KERK (De Bron):
za. 19 u.; zo. 9 u.. 11 u. (Op de vakan
tiezondagen 17. 24, 31 juli en 7 en 14
augustus één viering om 10 uur.
BOSKOOP ST. JAN DE DOPER:
za. 17.30 u. (de Stek). 19 u. (Kerk); zo.
10.30 uur. (10.30 uur alleen in juli en
augustus 9.30 en 11 uur).
HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE
WAARDERS: za. 19 u.; zo. 10.00 u.
Hoogmis, 11.30 u.
HAZERSWOUDE RIJNDIJK BER-
NARDUSKERK: zo. 10 u. Met ingang
van 7 mei: zo: 9.00 uur H. Mis
DEP. HET ANKER: za. 19 u.; zo. 8.45
u., 11.15 u. (Met ingang van 7 mei: za.
19.00 uur H. Mis; zo. 10.30 uur H.
Mis).
HILLEGOM ST. JOZEFPAROCHIE:
za. 19 u. Ned. liederen; zo. 10.00 u.
Ned. liederen, 11.30 u. Ned. liederen
H. MARTINUS: Vanaf zondag 10 juli
t/m zondag 21 augustus: za: 19.00
uur, zo. 10.00 uur.
HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR
TE: za. 19 u.; zo. 10 u.
KATWIJK AAN DEN RIJN H. JO
HANNES DE DOPER: za. 19 u. Eu
charistieviering; zo. 10.00 u. Eucharis
tieviering met parochieel koor.
DEP. RIJNSBURG (Chr. Tuinbouw
school): zo. 10.30 u. Euch. viering.
BUITENKAAG JOHANNES EVAN
GELIST: za. 19 u.: zo. 9.30 u. LANGE-
RAAR H.H. ADRIANUS: za. 19 u.,
zo. 9.30 en 11.30 uur.
LEIDERDORP DE MENSWOR
DING: za. 19 u. Eucharistieviering; zo.
10 u. en 11.30 u. Eucharistieviering.
LEIMUIDEN ST. JAN DE DOPER:
za. 19 u.; zo. 9.30 u. Hoogmis. 11.15
u. samenzang.
LISSE ST. AGATHA: za. 19 u.
Euch. viering; zo. 10 u. Hoogmis (kin-
dernevendlenst); 11.30 u. H. Mis.
DEP. POELPOLDER: za. 19 u. Euch.
viering; zo. 10.30 u. Euch. viering.
MARIAKERK: za. 19 u. H. Mis; zo. 9
u. Stille Mis, 10.30 u. Hoogmis.
H.H. ENGELBEWAARDERS (Beek
brug): za. 19 u.; zo. 10.00 u.
NIEUWKOOP O.L. VR. HEMEL
VAART: za. 19 u.; zo. 9 u„ 10.45 u.
NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19
u.; zo. 9u„ 11 u.
NIEUW VENNEP MARIA ONB.
ONTV.: za. 19 u.; zo. 10 u.
NOORDEN ST. MARTINUS: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u., 10.30 u. Ge
zongen Mis.
NOORDWIJK BINNEN ST. JE
ROEN: za. 19 u. H. Mis; zo. 9.30 u.
Hoogmis, 11.00 H. Mis.
NOORDWIJK AAN ZEE MARIA
TER ZEE: za. 19 u. Euch.viering; zo.
10.30 u. Euch.viering.
OUDE ADE ST. BAVOKERK: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u. Hoogmis, 10.30
u. H. Mis in Rijpwetering.
OUDE WETERING JAC. DE MEER
DERE: za. 19.00 uur. zo. 9.15 en
11.00 u.
ROELOFSARENDSVEEN MARIA
PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 10 u.
ST. PETRUS BANDEN: za. 19 u.; zo.
9.30 u. Hoogmis, 11.30 u.
RIJPWETERING O.L. VR. GE
BOORTE: za. 19 u. in Oud Ade; zo. 9
u. Hoogmis, 10.30 u. Laatste H. Mis.
SASSENHEIM ST. PANCRATIUS:
za. 19 u.; zo. 9.30 Hoogmis en 11 u.
STOMPWIJK H. LAURENTIUS: za.
19.30 u. Eucharistieviering met sa
menzang; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11 u.
Stille H. Mis.
VOORHOUT. ST. BARTHOLOMEUS-
KERK: za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u. Zo
mertijd begint 26-3 zondag 9 en
10.30 uur.
VOORSCHOTEN H. LAURENTIUS:
za. 19 u.; zo. 11.30 u. (wintertijd). Zo
mertijd 11'u.
H. MOEDER GODS: 19 u.; ZO. 10 U.
(wintertijd). Zomertijd 11 u.
WARMOND ST. MATTHIASKERK:
za. 19 u.; zo. 8.30 en 10.30 u.
WASSENAAR ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
DE GOEDE HERDER: za. 17 u.. zo.
10.30 u.
ST. JOZEF: za. 19 u.. zo. 9.30 en 11
WOUBRUGGE GOEDE HERDER:
Za. 19 u.; zo. 10 u.
ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN
NES GEBOORTE: za. 19 u. H. Mis; zo.
9 u. Stille Mis, 10.45 u. Hoogmis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER
BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misvie
ring; afwisselende koren; zo. 10 u.
(wintertijd) met wisselende koren,
11.30 u. (wintertijd) met orgel en
Volkszang. (Zomertijd vanaf 11 april:
9.30 uur hoogmis, 11 uur late mis.
ZOETERWOUDE ST. JAN'S ONT
HOOFDING: za. 9 jan. 19.30 uur H.
Mis met zang, zo. 9.30 u. Woord- en
Communieviering.
CHR. DIENAARKERK: za. geen H.
Mis; zo. 10 u. Hoogmis.
DE ZILK HEILIGE HARTKERK: za.
19 u.; zo. 10.30 u.
LEIDEN Hervormde Gemeenten.
Hooglandse Kerk: 10 u. ds. K. Bou-
huys, Herv./Ger. dienst, 11.45 Oec.
studentendienst. Marekerk: 10 u. ds.
G. Jukema, Leerdam; 17 u. ds. S.
Meijers. Maranathakerk: 10 u. ds. R.
J. Koolstra, H.A. De Regenboog: 10
u. pastoor J. A. A. v. Well. Bethle-
hemkerk: 10 u. ds. S. T. de Mey-Meu-
lendijk. Bevrijdingskerk: 10 u. ds. H.
E. Sterringa, Winterswijk. Vredes-
kerk: 10 u. ds. H. E. Schouten. Ste
venshof: 10 u. dhr. C. Blok, kand. the-
ol. Eglise Wallone: 10.30 u. pas de
culte. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds.
M. W. van Beinum. Dlaconessenhuls:
10.30 u. ds. H. W. Hemmes. Petra-
kerk: (zijzaal) dienst voor doven:
10.30 u. dhr. C. Terpstra.
LEIDEN Gereformeerden en ande
re Kerkgemeenschappen. Vredes-
kerk: 10 u. ds. H. E. Schouten. Petra-
kerk: 10 u. in de Bethlehemkerk. ds.
S. T. de Mey-Meulendijk. Oude Vest-
kerk: 10 u. in de Hooglandse Kerk,
ds. K. Bouhuys, Herv./Ger. dienst.
Maranathakerk: 10 u. ds. R. J. Kool
stra, H.A. Bevrijdingskerk: 10 u. Ds.
H. E. Sterringa, Winterswijk; 17 u. ds.
H. E. Schouten, Groenhoven: 10 u.
mw. Vermeer.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 y. ds. G.
C. den Hertog. Geref. Kerk Vrijgem.:
10 en 17 u. Dienst des Woords.
Doopsgez./Rem. Kerk: 10 u. ds. La-
man Trip. Bapt. Gem.: 9.30 u. Dr. R.
Quispel, Leiden. Evang. Luth. Kerk:
10.15 u. ds. J. Moster. Nieuw Apost.
Kerk: 9.30 en 16 u. Evang. Gemeen
schap: 9 u. ev. A. Jansen: 10.30 u.
idem. Leger des Heils: 10 en 19 u.
Samenkomsten. Zevende-Dag-Ad
ventisten: zaterdag 10 u. Bijbelstudie;
11 u. Predikatie. Evang. Centrum Zijl
singel 2A: 10 u. Evang. J. P. H. Zijl
stra. Zendingsgroep „Jeruel": 17 u.
Samenkomst. Pinkstergemeente
Oude Vest: 10 u. dhr. J. Eikerbout.
AARLANDERVEEN Herv. Gem.:
9.30 en 18.30 ds. P. W. van Wijngaar
den in de Geref. Kerk. Geref. Kerk:
9.30 en 18.30 u. ds. P. W. van Wijn
gaarden. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17
u. ds. P. den Hartog.
TER AAR Herv. Gem.: 9.30 u. prof.
A. v.d. Beek, Valkenburg; 18.30 u. ds.
P. J. Stam. Geref. Kerk: 9.30 en 18.30
u. ds. W. den Braber, Vries.
ABBENES Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
v.d. Staat, Uithoorn.
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Ge
meente. Opstandingskerk: 9.30 u. ds.
H. Ommering. Adventskerk: 9.30 u..
ds. A. Jonkman; 18.30 u. ds. P. Wil
schut. Kruiskerk: 9.30 u. ds. Groe
nendijk.
Geref. Kerk. Maranathakerk: 9.30 u.
ds. H. Moll, Huizen; 18.30 u. Dienst in
Adventskerk. Salvatorikerk: 9.30 u.
ds. A. P. Helner Jr., Woerden; 18.30
u. ds. H. Ommering. Baptistengem.:
10 en 18.30 u. ds. H. G. Koekkoek.
Leger des Heils: 10 en 19 u. Samen
komsten. Volle Evangelie Gem.: dhr.
A. v.d. Hoorn.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref.
diensten). Goede Herder: 9 u. ds. F.
Moll, 19 u. Ds. P. Taselaar. De Bron:
10.30 u. ds. J. Verheul; 18.30 u. ds. F.
Moll. Driehoorne: 19 u. R.K. Viering.
Herv. Gem. Sionskerk: 9.30 u. ds. J.
Ouwendijk; 18.30 u. ds. H. Koudstaal,
Baarn. Oudhoornseweg: 10 u. ds. H.
J. ter Bals.
BODEGRAVEN Herv. Gemeente,
Doopdienst. Dorpskerk: 9.30 u. ds. J.
Wieman. 18.30 u. ds. B. Martel, Pijn-
acker. Salvatorkerk: 9.30 u. ds. R. J.
v.d. Hoef; 18.30 u. ds. J. Wieman.
Bethlehemkerk: 9.30 u. ds. L. Ter
louw; 18.30 u. ds. R. J. v.d. Hoef. Ge
ref. Kerk: 9.30 u. ds. W. A. v.d. Berg;
18.30 u. ds. H. Bade. Alphen.
BOSKOOP Herv. Gemeente.
Dorpskerk: 9.30 u. ds. W. L. Heij-
mans, Oudshoorn; 18.30 u. dr. J.
Haitsma, In Ger. Kerk. De Stek
(Herv./Geref.): 9.30 u. ds. J. C. W.
v.h. Hoff. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J.
van Wilgenburg, Doesburg; 18.30 u.
dr. J. Haitsma. Chr. Gerf. Kerk: 9.30
en 17 u.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
u. ds. C. Trouwborst, Vlaardingen;
18.30 u. ds. T. Eysenga, Zwammer-
dam. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. E. Bos
wijk, Lisse; 17 u. ds. P. Huisman.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10 u. ds.
H. L. Boonstra.
DE KAAG - Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
J. Bronsgeest, Leiden.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gemeente. Dorpskerk: 9.30 u. ds. A.
Christ, Katwijk; 18 u. ds. E. Bouman,
Scheveningen. Ontmoetlngskerk: 10
u. ds. M. J. Aarents; 18.30 u. ds. J. de
Vreugd, A'foorl.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge
meente. Nieuwe Kerk: 10 u. ds. Vroe-
gindewey; 18 u. ds. Bogaard. Oude
Kerk: 10 u. ds. Stam; 18 u. ds. Visser.
Ichtuskerk: 10 u. ds. Schuurman; 17
u. ds. Vroegindewey. Pnielkerk: 9.30
u. ds. Visser; 18 u. ds. Sjollema. Ma
ranathakerk: 10 u. ds. Sjollema; 18 u.
ds. Volk. Kapel Overduin: 14.15 u. ds.
Bergman. Geref. Kerk. Open Hof:
9.30 u. ds. P. v.d. Horst; 18.30 u. ds.
A. C. Kersten. Triumphator: 9.30 u.
ds. A. C. Kersten; n.m. dienst zie Vre-
deskerk. Vredeskerk: 9.30 u. Dienst
des Woords; 17 u. ds. P. v.d. Horst.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. D.
Slagboom.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: 10 u. ds. D. K,3unlng.
Noordwljk; 19 u. ds. W. A. v.d. Lugt,
gem. d. Herv. Kerk. Geref. Kerk: 10 u.
drs. W. A. v.d. Lugt; 19 u. drs. W. A.
v.d. Lugt in Herv. Kerk.
LEIDERDORP (Herv./Geref. dien
sten). Dorpskerk: 10 u. ds. G. van
Loenen; 18.30 u. ds. Tj. Doesburg.
Hoofdstraat: geen. Scheppingskerk: 9
u. ds. Tj. Doesburg.
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. J. A. Schilt. Geref. Kerk: 9.30 u.
ds. C. v.d. Kooi; 19 u. dienst.
LISSE Herv: Gemeente. Dorps
kerk: 10 en 19 u. ds. P. C. 't Hooft.
Pauluskerk: 10 u. ds. G. H. N. Ger
mans, Sassenheim. Geref. Kerk: 10 u.
ds. P. Hulsman, Hazerswoude; 19 u.
ds. E. Boswijk. Chr. Geref. Kerk: 10 u.
ds. A. W. Vos; 19 u. ds. A. v.d. Dus-
sen. Geref. Gem.: 10 en 16 u. ds. A.
M. den Boer. Ned. Geref. Kerk (Sal-
vatori): 10 u. ds. A. W. Vos; 19 u. ds.
A. v.d. Dussen, gecomb. met C.G.K.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. E. M. Pannekoek, Amerongen;
18.30 u. ds. K. B. A. Kielder, Vianen.
Geref. Kerk: 9.30 u. drs. C. v.d. Mey,
.A'dam; 17 u. geen dienst.
NIEUWVEEN Herv. Gem. 9.30 u.
Eerw. hr. J. Goedhart, Nieuwkoop;
18.30 u. ds. J. Ouwendijk, Alphen.
NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9 30
u. ds. D. Würsten, IJmulden, 19.00 u.
dhr. P. Drijver, Voorschoten. Geref.
Kerk: 9.30 en 18.30 u. ds. N. Wijn
gaarden. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en
16.30 u. Kand. G. M. Bijkerk, Apel-
NOORDWIJK Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10.00 u. ds. W. v.d. Lee,
17.00 u. ds. J. J. Poort. Oisterwijk;
Kerk aan Zee: 10.00 u. ds. A. Th.
Rothfuss. Hillegom; De Rank; 10.00 u.
ds. J. J. Poort, Oisterwijk. Geref.
Kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk): 10.00
u. ds. J. J. Kuiper; 19.00 u. ds. J. Leij-
sen, Balk; Vlnkenlaan: 10.00 u. ds. H.
Leijesen, Balk, 19.00 u. ds. W. v.d.
Lee; Stichtingskerk: 11.00 u. drs.
G. J. Bach, A'dam; Sole Mio: 9.00 u.
ds. J. J. Kuiper.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10.00 u. ds. J. Streefland, Nijkerk.
OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
sten). Endegeest: 10.00 u. Pater
J. W. M. Boshouwers; Mauritskerk:
gesloten. Groene Kerkje: 10.00 u. ds.
H. R. Plomp; Pauluskerk: 10.00 u. ds.
R. E. da Costa. Gemeentecentrum:
10.30 u. ds. R. v. Warven, Kampen;
19.00 u. Avondgebed. Acad. Zieken
huis: 10.15 u. ds. M. W. van Beinum.
Genootschap der Vrienden (Quakers):
alleen 1e zondag v.d. maand dienst
om 10.30 u. Ned. Geref. Kerk: 8.45 u.
ds. G. de Lange, 16.00 u. ds. J. Hors
man, Dordrecht.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. J. de Haan;
Geref. Kerk: 9.30 u. Mw. N. van Keu-
len-Schaafsma, Haarlem, 18.30 u. ds.
C. v.d. Kooi, Lelmuiden. Remon
strantse Gem.: 10.00 u. drs. C. M.
Vos-Wiegand, Voorschoten.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 en 19.00 u. ds. T. D. v. Soest,
R'dam.
RIJNSBURG Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Smaling,
17.00 u. ds. van Niel. Bethelkerk: 9.30
u. ds. van Niel.
Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30 u. ds. P.
Riemersma, Nunspeet; 17.00 u. ds.
Ribberink; Immanuelkerk: 9.30 u. ds.
Czlria; 17.00 u. ds. C. v.d. Woude,
Wassenaar; Maranathakerk: 9.30 u.
ds. Ribberink, 19.00 u. ds. Riemers
ma. Nunspeet; Chr. Geref. Kerk: 9.30
u. Leesdienst, 16.00 u. ds. J. Breman,
Mijdrecht.
SASSENHEIM Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. Dirksen, Oegstgeest; 19.00 u. ds.
v. Achterberg, leiden; Geref. Kerk:
9.30 u. ds. K. E. Bras, doopdienst;
19.00 u. ds. H. J. van Achterberg in
Herv. Kerk. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u.
en 19.00 u. ds. J. M. Aarnoudse. Ned.
Prot. Bond Sassenheim/Llsse: 10.30
u. ds. A. C. J. v.d. Poel. Den Haag.
VALKENBURG Z.H. Herv. Gem.:
10.00 u. dr. C. Vermeulen, 18.30 u.
ds. Oegema; Geref. Kerk: 9.30'u. ds.
P. Wamelink. Noordwljk; 18.30 u. drs.
EIGENSTEEDSE BESCHOUWINGEN TIJDENS HET WILLEM EN MARY-JAAR
Visser, tel. 22088. Groep 3: za. dr.
Eysink Smeets, tel. 32059 en zo. dr.
Nobel, tel. 38635. Hazerswoude-
Koudekerk: za. en zo. dr. Harkes-On-
derwater, tel. 01728-8790. Benthui
zen - Boskoop: za. en zo. dr. Leeu-
wenburgh, tel. 01727-5700. Lange-
raar - Nieuwveen -Ter Aar - Wou-
brugge: za. en zo. dr. Van Dongen,
tel. 01723-8101. Nieuwkoop -
Noorden: za. en zo. dr. Sluis. tel.
01725-9301. Op za. en zo. voor drin
gende zaken spreekuur tussen 11.00
en 11.30 en tussen 17.00 en 17.30
uur. Hillegom: za. en zo. dr. Zim-
merman-Kelderman, tel. 15121.
HOMEOPATHISCHE ARTSEN LEI
DEN Waarneemregeling voor D.
Koster, C. Juffermans en I. Cowan.
De dienstdoende arts is te bereiken
via de dokterstelefoon tel. 071-
122222.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest - Warmond: za.
en zo. dr. Kuiters, tel. 071-125215.
Spreekuur om 13.00 uur. Zoeter-
woude: dr. Freeke, tel.
410950/414547. Alkemade - Lei-
muiden: eigen tandarts bellen voor
15.00 uur. Leidschendam: Voor
spoedgevallen tel. 974491. Bollen
streek: za. en zo. dr. Lockefeer, tel.
02522-12166. Noordwijk: za. en zo.
dr. Scalé, tel. 10779. Katwijk: za. en
zo. dr. Moerenburgh, tel. 25225.
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
Oegstgeest - Voorschoten: za. en
zo. apotheek Kooi, Surinamestraat 7,
Leiden, tel. 214060 en apotheek Hof
land, Thorbeckeweg 3, Voorschoten,
tel. 01717-762877 en apotheek Carli-
na, Boerhaaveplein 21, Oegstgeest,
tel. 176154. Alkemade: Apotheek
Alkemade, open: zat 12-13, 17.30-18
u, zon feestdagen 12.30-13 en
17.30-18 u. Noordwijk - Katwijk -
Rijnsburg: apotheek Sloothaak, Vliet
N.Z, Rijnsburg, tel. 20400. Leid
schendam: apotheek Grendel Pep-
pink, Laan van Nieuw Oost-lndië 221,
Den Haag, tel. 852447. Noordwij-
kerhout: za geopend van 9-13. u. en
van 17-18 u. en zo van 12-13 u. en
17-18 u. Spoedrecepten tel. 3511 of
dienstbel. Sassenheim: 02522-
10169,
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout - De Zilk - Voor
hout: tel. 071-122222. Bollen
streek: Wijkverpleging Gezondheids
centrum. tel. 02522-14147. Hille
gom: Opgave vla het antwoordappa
raat, tel. 02520-16217. Leidschen
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. 071-177444.
DIERENARTSEN Leiden: dr. Van
der Wouw, tel. 071-764058 en dr.
Muurling, tel. 071-125057. Voor
schoten - Leidschendam: dr. West
geest. 071-768616. Bollenstreek:
dr. Verschueren, tel. 01719-15305.
Katwijk: Opgave via het antwoordap
paraat, op zaterdag tussen 11.00 -
12.00 uur spreekuur bij dr. Snel.
Leiderdorp: Dr. Muurling, tel. 071-
125057.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli
nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel
175639) en van vrijdag 13.00 u. tot
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken-
huls).
De Geneeskundige Dienst Leiden is
verhuisd van de Roodenburgerstraat
in Leiden naar de Cronesteinkade
18a in Lelden.
VERENIGING BESCHERMING ON
GEBOREN KIND Hulpverlening bij
ongewenste zwangerschap voor moe
der en kind. Bel tel. 071-897762, 071-
142201 of 033-620244. Het laatste
nummer Is dag en nacht bereikbaar.
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30-
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-
19.30 u. Intensieve verpleging: dag.
van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A, C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling: voor ouders en fa
milie is na overleg met patiënten
doorlopend bezoek mogelijk. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. Kinderkliniek:
zalen voor peuters, kleuters en grote
kinderen 15.15-17.00, babyzaal en
boxenafdeling: volgens afspraak met
het verpleegkundig hoofd. Bezoektij
den kinderafdelingen: voor ouders
van opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel
kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en
18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis:
Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30-
19.30 u. Extra bezoek hartbewaking:
11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders
kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinder
afdeling 15.00-15.30 u. alleen voor
ouders 18.00-18.30 u.
CENTRALE REGISTRATIE KINDER
OPVANG (Koornbrugsteeg 2. 2311
EK Leiden, tel 254810.) Informatie
over en aanmelden voor kinderop
vang in Leiden. Geopend: ma t/m vr
dag 9-12.
ANTI-DISCRIMINATIE CENTRAAL
MELDPUNT LEIDEN. Ketelboeter-
steeg 10. Ma. t/m vr. telefonisch be
reikbaar van 10.00 tot 16.00 via 071-
120903. Spreekuur ma. 13.00-15.00
en do. 18.80-20.30.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau, Ketelboeters-
steeg 10. tel. 130775; afdeling belas
tingen: alleen op afspraak, klachten
bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15
en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw:
vr. 10-12.
SOS Telefonische Hulpdienst Lei
den e.o. Voor een gesprek van
mens tot mens. Vertrouwelijk. Dag en
nacht bereikbaar. Telefoonnummer
achterop de telefoongids (071-
125202).
BUREAU VOOR RECHTSHULP
Herengracht 50, tel. 123942; spreeku
ren ma. en di. 10.00-12.30 u., wo.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
DIERENHULP- EN AMBU1
DIENST Hulpverlening in
Leiderdorp, Oegstgeest. Rlji
Valkenburg, Voorschoten, W
en Zoeterwoude. Tel. 071-174
BURGERRAADSLIEDEN
brugsteeg 2, tel. 143171 (ka
ren). Spreekuren ma., di.
11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.0
GEZINSVERZORGING S
gezinsverzorging Leiden. Aar
hulp voor bejaarden en lan|
zieken en gezinsverzorging,
brandtstraat 17, tel. 149441 (r
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.1
KINDER- EN JONGERENTEL
Dagelijks geopend van 16
20.00 uur. Het nummer l!
120611.
MAATSCHAPPELIJK WERK -
ting Maatschappelijk Werk,
gracht 1b, spreekuur ma. I
9.00-10.00 en volgens afspra
142144. Gezondheidscentrum
wijk, spreekuur ma. 11.00-12
do. 14.00-15.00, tel. 212195. G
heidscentrum Stevenshof, spr
do. 10.00-11.00, tel. 311506.
Noord: Herensingel 53, spr
ma. t/m vr. 9.00-10.00, tel. 1
Sector Zuid: Morsweg 83, spr
ma. t/m vr. 9.00-10.00 en volg
spraak, tel. 316167.
Algemeen Maatschappelijk V
geval van directe noods
's nachts en In het weekeinde
baar onder nummer: 06-82121
MELDLIJN AGRESSIE EN DIS
NATIE HOMOSEXUALITEIT
221008. zo. 20-24.
RAAD VAN ARBEID Hoge I
306, Leiden, tel 071-899375. K
?eopend ma. t/m vr. 9-12 u. 1
elefonische informatie over
bijslag: 8-12 u.
SOCIALE RAADSVROUW
SCHOTEN Spreekuren: ma.
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.3ÖI
seweg 33, Voorschoten. Tel. 3
SP HULP- EN INFORMATIED
Groenesteeg 33. Leiden. Té
134640 of 071-144600. Hulp ei
matie op medisch, juridisch en
gebied, werk, sociale verzekei
huurkwesties. Spreekuur: elki
derdag van 20.00-21.00 u.
STICHTING VRIJWILLIGERS
TRALE Pallasstraat 1. Alph
den Rijn. Tel. 01720-33033. B
ding en opvang van mensen, I
welke reden dan ook, tijdelij
nodig hebben. Bovendien wortf
matie verstrekt over andere mi
heden van hulpverlening en i
reikbaarheid daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE
gegracht 246a, Leiden. Tel. 1
Dagelijks bereikbaar van 9.0Ö
u. voor informatie over vrijwi
werk en cursussen of een pert
gesprek.
MEIDENTELEFOON Tel:
141616, bereikbaar maandag
20.00, donderdag 19.00-22.00,
WERKENDE JONGEREN -
ten- en informatieuur Elke dl'
avond van 17.00 tot 20.00 u
kantoor Koppenhinksteeg 2,1
Tel. 071-121139.
Borstvoeding Begeleiding
Leiden. Telefonische hulpdiens!
praktische hulp en informal)
170083, 215332 of 312556.
Zo langzaamaan mag iedere
Nederlander ervan doordron
gen zijn geraakt dat we dit
jaar volop bezig zijn met het
echtpaar Willem en Mary:
Oranje en Stuart nauw met
elkaar verweven. Nogmaals:
eind 1688 redde de Hollandse
stadhouder Willem III, na
mens een bekommerd stel
Engelse edellieden en staats-
maniakken, de protestantse
religie in Groot-Brittannië
door er met een leger en veel
poeha te landen en zich ver
volgens, na een wekenlange
rit tezamen met overgelopen
troepen van James (Jacobus)
in Londen met veel „pomp
and circumstance" tot koning
van Engeland, Schotland en
Ierland als ik een paar an
dere gebiedsdelen overgesla
gen mocht hebben, vraag ik
om verschoning te laten
kronen. Zijn door en door ka
tholieke schoonvader Jacobus
II, een Stuart die niet paste in
het staatkundige stramien van
een (nog lang niet door en
door) protestantse natie, had
het nakijken en beklaagde
zich daarover bij zijn niet
minder katholieke Franse col
lega, Lodewijk XIV.
Dochter Mary, hoewel protes
tants, had toch in haar huis
kapel op het Loo (nadat ze in
1677 Willems vrouw was ge
worden) heiligenbeelden
staan omdat ze de hoogkerke
lijke richting der Anglicaanse
kerk aanhield. Trouwens,
Willem van Oranje kon niet
zo calvinistisch zijn of hij had
bepaalde contacten met het
Vaticaan. Dat beet elkaar
niet, als het staatszaken be
trof.
In dit Willem en Mary-jaar
1988 staan we bij deze gebeur
tenissen zowel in de Neder
landen als in het Verenigd
Koninkrijk (vanwege de
„banden") uitvoerig stil zon
der tot enthousiasme te gera
ken. Misschien is het wel zo
aardig met „onze" Willem wat
dichter bij huis te blijven. In
Willem III van Oranje, 10 jaar
Abraham Raguineau, 1661.
Leiden, bijvoorbeeld. Hele
maal niet zo'n vreemd idee ei
genlijk, want toen Willem nog
een Willempje was en nog
lang geen koning, verbleef
hij, evenals zijn eerdere door
luchtige voorvaders van
Oranje, te dezer stede om er
te „studeren" en doorkneed te
raken in allerlei verheven za
ken. Drie jaar deed de vorste
lijke knaap daarover: hij
kwam in 1659 toen hij amper
9 jaar was en hij vertrok in
'62, 12 jaar oud en primair ge
vormd. Willem had z'n woon
stee mitsgaders z'n kleine hof
houding aan het Rapenburg.
Leiden heeft, vanwege zijn
universiteit die de eerste Wil
lem, de Zwijger, als peetvader
had, altijd een streepje voor
gehad bij het Huis van Oran
je. Ook de telgen van de late
re „regerende" Nassause tak
van het geslacht studeerden
ud en „student", paneel van
in Leiden. De gemeente weet
daar alles van. Kort en goed:
ik wilde het in enkele afleve
ringen van deze rubriek heb
ben over Willem III en z'n
Leidse tijd. Daarbij bedien ik
me van indringend feitenma
teriaal, zoals dat is vastgelegd
in de alweer een paar jaar lo
pende boeiende reeks „Het
Rapenburg, geschiedenis van
een Leidse gracht", onder de
beproefde redactie van het
drieman(vrouw)schap Th.H.
Lunsingh Scheurleer, C. Wil-
lemijn Fock en A.J. van Dis
sel. Laten we met het verhaal
maar in de eerste helft der
15e eeuw beginnen.
St. Barbara-klooster
Zo rond 1440 het was een
bloeitijd voor het kloosterle
ven werd het St.Barbara-
klooster gesticht, met een
hoofdgebouw aan het Rapen
burg en een kapel die aan de
Voldersgracht (Langebrug)
lag. Vrome vrouwen, die lang
niet allemaal uitgehuwelijkt
konden worden, vonden er
een plaats en ze volgden er
„het sobere, devote leven in
Christus" onder de hervor
mende invloed van Geert
Grote van Deventer en zijn
broeders en zusters des Geme-
nen Levens, de Moderne De
votie. Een lichtpunt in de
herfsttij der middeleeuwen.
De godgewijde maagden sle
ten er hun vaak vrij korte le
ven in gebed en met handen
arbeid. Wat hen betreft had
er in 1517 geen augustijnse
Maarten Luther behoeven op
te staan. Ruim een eeuw zong
de gemeenschap van Sinte
Barbara haar lof aan God en
Zijn Moeder, daartoe in staat
gesteld mede door inkomsten
uit opbrengsten van landbezit,
grondrenten en uit persoonlij
ke bezittingen. Immers, de
zusters moesten wel gehoor
zaam en kuis zijn, maar de ge
lofte van armoede hoefden zij
niet altijd af te leggen.
Toch verdween in de eerste
decennia der 16e eeuw de
geestdrift van weleer. Voor
dien hadden de zusters van
St.Barbara, alsmede de mede
zusters van andere kloosters
binnen Leiden, belastingvrij
dom genoten. Maar het gees
telijk leven zat vooralsnog
dermate in de lift, dat de stad
uit noodzaak z'n penningen
bij de kloosters ging vragen.
Het werden er te veel, al die
nonnen en patertjes langs de
kant. Vroom of niet vroom,
de dames moesten in 1477 fi
nancieel gaan bijdragen om
de behoeften der stad te kun
nen bestrijden.
Dat lukte aanvankelijk nog
wel, met die inkomsten, maar
toch kwam gaandeweg het
verval. Niet op staande voet,
zonder slag of stoot, maar de
kentering was onmiskenbaar.
•Giften bleven uit, de inflatie
hield huis, de vroomheid nam
af onder invloed van de opko
mende renaissance en de
nieuwe wind der Hervor
ming, met startschoten op de
Lutherse Wartburg en bij Cal-
vijn in Genève. Om van
Zwingli, met z'n schampscho
ten, nog maar niet te praten.
Daar was dan toch de genade
slag voor het monastieke le
ven. In 1572 was de ontbin
ding compleet: plunderingen,,
ja aanrandingen en verkrach
tingen door het grauw, en
vluchtende nonnen die nood
gedwongen seculariseerden of
in ballingschap gingen. De
nieuwe tijd had revolutionair
z'n intrede gedaan. De beel
den waren al eerder, in 1566,
met zinloos geweld bestormd
en de bijbel, de bijbel alleen,
werd streng onder het aan
schijn van Gods toorn op de
lezenaar gelegd. De pastoor
van gisteren was soms de do
minee van vandaag gewor
den; hij legde z'n kazuifel en
celibataire verplichtingen met
een vloek en een zucht af en
dacht waarschijnlijk: God ze-
gene de greep, en overwoog
daarbij in alle bekommernis,
dat bij een willende geest het
vlees zwak was. Enfin „kette
rij" werd verheven tot de
„ware religie".
De Zwijger
Inmiddels zitten we in 1572.
Leiden koos de kant van Wil
lem van Oranje, die ooit de
Vader des Vaderlands ge
noemd zou worden. In zijn
ambities heeft de Zwijger dat
ook wel voorvoeld. Een zeer
verre achternicht zou eens de
Moeder des Vaderlands ge
noemd worden: Wilhelmina,
koningin der Nederlanden.
Maar stop!, zover zijn we nog
lang niet. We zijn nog steeds
bezig met het St.Barbarak-
looster, dat in de „los van
Spanje-actie" (die tachtig jaar
geduurd heeft, en dat is nogal
wat) het onderspit moest del
ven. Het einde was daar; in
bestuurlijke kringen ging
Het Prinsenhof aan het Rapenburg, gravure uit: J.J.Orlers, Beschrijvinge der Stadt Leyden, 11
men zich losmaken van het
oude patroon: „Wat Wals is
vals is; slaat dood!". Waar het
op slaat sloeg het op. In elk
geval een term die ergens een
eind aan trachtte te maken.
Men was hier en vooral daar
door het dolle heen: „Liever
Turks dan paaps!", brieste
men losgeslagen, terwijl
standvastigen in het oude ge
loof het koorgebed en het Sal
ve Regina nog baden. Maar
dan denk je al gauw aan de
Rus, die men een paar jaar ge
leden nog in „z'n tuin of keu
ken" wilde accepteren, inste-
de van een raket. Men maakt
wat mee, als de denkbeelden
gaan verschuiven op het
breekvlak van een mondiale
aardbeving.
Een nieuwe orde. Dat was
het. In het ritme der nog jon
ge 16e eeuw. De mystiek was
gedegenereerd, ontzenuwd en
afgedaan, en de prille Rede
ging de latere Franse Revolu
tie vooraf. De mens leert niet
snel, maar wel aldoende... De
zusters mochten in '72 nog
wel even blijven, maar ze
konden beter zo spoedig mo
gelijk hun grove biezen pak
ken. Enige opsmuk was er
niet bij; men zat hoogstens
over de inkomsten in.
Op 3 oktober 1574 werd, via
het met enig geweld door
kende Rijnlands boezemw
„en alles dat zat is", Le
ontzet; praktisch onder
ogen van de eerste Wi
van Oranje, die vanuit I
de vorderingen der nai
lijks te beteugelen despe
geuzen angstvallig in de g
had gehouden en hen
niet mis te verstane Fr
Duitse vloeken en geb
bemoedigd had. Vader
Vaderlands; met het oo
een succesvolle dyn
Toen kwam 1575. Het 1
van een noodgedwongen
veriteit. Ik wil daar graa
terugkomen.