De Kok nog steeds sterke man achter Gemeentebelangen Delftse journalist verbijsterd over gijzeling „We zijn selectief wanneer het op kwaliteit aankomt BINNENLAND CeidócSoutcmt Sinds jaren vijftig geen journalist meer gegijzeld DEN HAAG De laatste keer dat een journalist, die weigerde zijn bron te noemen, gegijzeld werd, was in het be gin van de jaren vijftig. Het ging toen om correspondent A. Hommerson van het Vrije Volk. Hommerson had in zijn krant geschreven dat na een roofoverval op drie oudere mensen (van wie er een over leed) in de Purmer de vermoe delijke dader, een man uit Koedijk, was gearresteerd. Dit bericht bleek onjuist. Ofschoon het Vrije Volk het bericht rec tificeerde wil de poltie toch weten hoe Hommerson aan het bericht kwam. Toen de journalist weigerde dit te ver tellen, werd hij door justitie in gijzeling genomen. Omdat Hommerson bleef volharden besloot de officier van justitie hem na zeven weken weer vrij te laten. In 1937 deed de toen malige burgemeester De Mon- chy aangifte bij de politie te gen een onbekend raadslid, die informatie uit een niet open bare raadsvergadering had doorgespeeld aan de journalist Hansen. Hansen publiceerde dit in zijn krant. Hansen wei gerde echter aan de politie om zijn bron te noemen en werd in opdracht van de rechter commissaris gegijzeld. Ook Hansen bleef volharden, na 23 dagen werd hij op vrije voeten gesteld. De rechterbank ver oordeelde hem echter later wel tot honderd-gulden boete of vijftig dagen hechtenis. Sinds de jaren vijftig zijn jour nalisten nog wel een aantal keren met gijzeling bedreigd, onder wie de voormalige hoofdredacteur van de Stem en oud-medewerker van dag blad Het Binnenhof de heer L. Leijendekker. Het ging toen om de zogeheten KGB-zaak. De Stem meldde in mei 1976 dat het voormalige Kamerlid Bram van der Lek (PSP) op een lijst stond van agenten van de Russische geheime dienst, de KGB. Leijendekker weiger de toen ook zijn bron te noe- GIJZELINGSWAPEN HEEFT NOG NOOIT GEWERKT' RIJSWIJK De hoofdredac teur van de Delftsche Courant drs. J.R. Soetenhorst reageerde zeer verontwaardigd op het voor hem toch nog onver wachte besluit van de Haagse rechter-commissaris mevrouw mr. I.E. de Vries om de Delftse journalist Rob van Es te gijze len. „Het gijzelingswapen heeft nog nooit gewerkt. Ik begrijp ook niet dat Justitie, die toch al zo overbelast is, het zover heeft laten komen. De zaak op zich is daarvoor te on benullig. Het algemeen belang is de publicatie van het rap port, dat overigens over een aantal weken toch in de open baarheid zou zijn gekomen en niet het lek", aldus Soeten horst. De hoofdredacteur meent dat de rechtercommis saris de zaak onnodig heeft la ten escaleren onder meer door bij het eerste verhoor van de beide betrokken journalisten, Rob van Es en Joke Rienmeij- er geen advocaat toe te laten. In een gisteren extra huis-aan- huis verspreide editie van de Delftsche Courant zegt Soeten horst onder meer: „Boosheid bezielt ons na het besluit van de Haagse rechter-commissaris om één van onze journalisten in gijzeling te nemen in wat gevoeglijk de Nootdorpse af faire kan worden genoemd. De loco-burgemeester van Noot dorp heeft in betrekkelijke on nozelheid een onderzoek ge vraagd naar het „lek". Justitie had escalatie kunnen voorko men door de bestuurder van Nootdorp erop te wijzen dat er belangrijker zaken zijn, van groter gewicht voor de recht sorde dan deze vermeende zaak. Vervolgens had ook de rechter-commissaris de zaak kunnen afkoelen. Zij heeft dit niet gedaan en naar het zeer oneigenlijke middel van gijze ling van een journalist gegre pen, die slechts zijn plicht in het algemeen belang heeft ge daan, namelijk het publiek in formeren". Cor de Kok, voormalig raadslid voor Gemeentebelangen, de ver meende informant van de Delftsche Courant. FOTO: CEES VERKERK (Vervolg van de voorpagina) NOOTDORP Volgens de verklaring van burge meester Waals worden met het oog op de conti nuïteit in de besluitvor ming binnen de plaatselij ke partij Gemeentebelan gen de onderwerpen die in gemeentelijk advies- en raadscomissies van Noot dorp aan de orde komen besproken door het huidi ge raadslid van die partij met de heer Cor de Kok, die nog steeds bemoeienis heeft met Gemeentebe langen, zelfs vanuit zijn nieuwe woonplaats IJer- wijnen. De Kok heeft de nota doorgespeeld naar de pers, aldus de burgemees ter. De heer De Jong had De Kok duidelijk gemaakt dat het hier om een geheime nota ging die niet in de openbaarheid mocht komen. De heer De Jong is van 11 juli 1988 tot 25 juli met vakantie gegaan. „Na zijn va kantie trof hij bij zijn post weer een exemplaar van de nota aan, teruggestuurd door de heer De Kok, met daarbij enkele aantekeningen en de mededeling van de heer De Kok dat hij van oordeel was, dat deze geheime nota open baar zou moeten worden ge maakt aan de kiezers", zo staat in de verklaring van burge meester Waals, die vervolgt: „Aan die laatste mededeling heeft de heer De Jong bewust geen gehoor gegeven. Tegelij kertijd echter werd de heer De Jong geconfronteerd met pu blicaties over de nota in de pers en vragen dienaangaande van de pers. Een en ander heeft hem overrompeld. Na dien is bij hem de gedachte op gekomen, dat de nota mogelij kerwijs door de heer De Kok in handen gesteld zou kunnen zijn van de redaktie van de Delfsche Courant. Vervolgens heeft de heer De Jong aan de heer De Kok gevraagd of deze ondanks geheimhouding die op de nota rust toch de nota aan genoemde redaktie ter hand gesteld heeft. Die vraag heeft de heer De Kok bevesti gend beantwoord". Burgemeester Waals: Ik heb uitgebreid met de heer De Jong gesproken, omdat er ui teraard op het menselijke vlak een aantal problemen lagen. Ik heb vanmorgen nogmaals samen met loco Van de Sande een gesprek met de heer De Jong gehad. Om drie uur volg de een gesprek met de officier van Justitie, de heer Van Straelen over deze verklaring. Niet om handel te drijven, maar om te informeren over datgene wat ik van plan was te doen. Maar het punt van de gijzeling was toen al geweest. Ik weet het echt niet of dié gij zeling nu nog langer voortge zet zal worden. Ik ben in ieder geval blij, dat de feitelijke doorspeling naar de pers niet door een van mijn raadsleden is geschied. Want ik denk dat daardoor het vertrouwen in die raad nu overeind wordt gehouden. Maar of er politieke consequenties aan verboden worden is een verantwoorde lijkheid van de gemeenteraad en niet van mij". Confrontatie De heer De Kok, die sinds 3 augustus niet meer in Noot dorp woont, was niet erg' be reid commentaar te geven op de verklaring: „Ik ken burge meester Waals al langer... hij doet maar. Ik ga er niet op in. Burgemeester Waals doet maar wat hij wil... bedankt. Tot ziens..." De heer De Kok (59) noemde zichzelf in een interview in onze krant bij gelegenheid van zijn aankondiging dat hij zou opstappen uit de raad, vorig jaar augustus: „Een bezetene, een fakkeldrager, een progres sieve calvinist. Ik ben geen ge makkelijk man, maar wel een vechter voor de goede zaak, die de confrontatie nooit heeft geschuwd". Hij was sinds 1966 raadslid in Nootdorp, eerst voor het CDA, later voor Gemeentebelangen. De Kok heeft de politieke gang van zaken in Nootdorp nooit erg kunnen waarderen. In het bewuste interview ver telde hij: „De meesten hollen hard achter het college aan en leggen het niets in de weg. Ze snappen niet wat politiek is. Politiek is een spel. Je moet elkaar in de gemeenteraad de hals afsnijden, bevechten op het scherpst van de snede... De kleine partijen worden niet se rieus genomen. Ik zeker niet. Een wethouder heeft wel eens tegen mij gezegd: „De Kok maak je niet zo druk, wij heb ben het al geregeld". Zoiets kan ik niet hebben. Ik wil ge hoord worden als vertegen woordiger van de kiezers". Kamer noemt gijzeling journalisten „zwaar middel' (Van onze parlementaire re dactie) DEN HAAG De drie grote fracties in de Twee de Kamer vinden dat jus titie terughoudend moet omgaan met het recht een journalist te gijzelen die zijn bron niet wil prijsge ven. Het CDA-Kamerlid Van den Burg zei gisteren in een reactie niet geluk kig te zijn met de gijzeling van de Delftse Courant- journalist Rob van Es. „Ik blijf het een zomerzaak vinden. Ik vraag me af of het ook zover gekomen zou zijn als het normale driehoeksoverleg tussen burgemeester, justitie en politie gefunctioneerd zou hebben", aldus Van den Burg. Van den Burg acht overigens de kans groot dat de Delftse verslaggever vandaag, na het verstrijken van de eerste ter mijn van 24 uur, weer op vrije voeten komt. Hij wees erop dat de bron inmiddels bekend is. De VVD'er Korthals wilde gis teren evenals zijn PvdA-colle- ga Swildens geen oordeel uit spreken over de gijzeling. „In eerste instantie moeten we een dergelijk oordeel overlaten aan de rechter", aldus Kort hals. Ook Swildens wees op een feit dat niet klakkeloos tot gijzeling wordt overgegaan maar pas na rijp beraad. „Ik wil derhalve niet in de uit spraak van de rechter treden", aldus het PvdA-Kamerlid. Wat betreft het verschonings recht van journalisten (het kunnen beroepen op vertrou welijke informatie) vindt Korthals dat dit recht zo be perkt mogelijk moet blijven. „Meestal is het verschonings recht gekoppeld aan een ge heimhoudingsplicht en die hebben journalisten niet. Aan de andere kant betekent dit nu ook weer niet dat journalisten voor elk wissewasje mogen worden vastgezet. Het gaat na tuurlijk om een zeer zwaar middel", aldus Korthals. Vol gens hem weten mensen die vertrouwelijke informatie aan een journalist geven dat daar mee een zeker risico wordt ge lopen. De CDA'er Van den Burg er kent enerzijds dat de justitie het recht heeft een journalist te gijzelen, omdat hij nu een maal geen verschoningsrecht heeft, maar vindt anderzijds dat men daarmee bijzonder te rughoudend moet zijn. „Er is immers ook zoiets als de hor zelfunctie van de journalis tiek". Hij betwijfelt of de zaak van de Delftse journalist ern stig genoeg is voor een derge lijke maatregel als gijzeling. Hij verwees naar de vorige keer dat in ons land een jour nalist in gijzeling werd geno men. „Dat was Ferry Hoogen- dijk van Elsevier, nadat hij had geschreven dat een PSP- Kamerlid agent was voor de KGB. Dat is toch even iets an ders dan het publiceren van een bestemmingsplan". Het PvdA-Kamerlid Swildens vindt dat de Kamer zich op korte termijn over de bewe gingsvrijheid van journalisten zal moeten buigen. „Als aan de hand van concrete voorbeel den blijkt dat journalisten be perkt worden in hun werk dan kan het tijd worden dat de Kamer bij minister Korthals Altes van justitie gaat aandrin gen op richtliinen. Daarbij denk ik niet alleen aan deze gijzeling maar ook aan de in formatiestop ten tijde van de ontvoering van G.J. Heijn en de recente discussie over het noemen van namen van slachtoffers van misdrijven en ongevallen in de media. Waar liggen de grenzen, die zal de Kamer eerst moeten afbake nen", aldus Swildens. NVJ en hoofdredacteuren willen verschoningsrecht DEN HAAG Het Genoot schap van Hoofdredacteuren (GvH) en de Nederlandse Ver eniging van Journalisten (NVJ) zullen zich gezamenlijk tot de minister van justitie en de vaste kamercommissie wenden met het verzoek om maatregelen voor een absoluut of relatief verschoningsrecht voor journalisten. Dat hebben beide organisaties gisteren ge zamenlijk verklaard. Volgens beide organisaties gaat in de giizeling van chef redacteur Rob van Es van de Delftsche Courant het journa listieke en algemene belang veruit boven andere belangen. De journalist beroept zich vol- I komen terecht op de journalis tieke plicht tot het bescher men van een bron, zo stellen de organisaties. De voorzitter van het GvH, de heer R. Abram noemde de gijzeling van de journalist een „middel eeuwse maatregel". De secre taris van de NVJ, Marjan van Stijn, vindt het een rare zaak dat de betrokken verslaggever niet is gegijzeld en de redactie chef wel. „Het is nog maar de vraag of de chef door de ver slaggever is ingelicht over de bron. Dan dringt zich de vraag op of Justitie wel de juiste per soon heeft gegijzeld". De NVJ vindt het in elk geval kwalijk dat een journalist die z'n vak goed uitoefent daar voor in gijzeling wordt geno men. Bovendien heeft het middel van gijzeling in alle ge vallen dat het is toegepast nooit geleid tot onthulling van de bron, zegt Marjan Stijn. „Het is dus een middel dat niet werkt" Joke Rienmeijer en Rob van Es op weg naar hun verhoor bij het Paleis van Justitie. Joke Rienmeijer zou evenlater horen, dat zij niet gegijzeld zou worden. Rob van Es stond een ritje naar het Huis van Bewaring in Scheveningen te wachten. FOTO: CEES VERKERK RECHTER-COMMISSARIS WIL REDACTIE NIET „ONTHOOFDEN" DEN HAAG De journa list Rob van Es, plaatsver vangend chef van de Delftsche Courant, noemt het besluit van de rechter commissaris mevrouw mr. I.E. de Vries om hem daadwerkelijk voor 24 uur in gijzeling te nemen „ronduit verbijsterend". Van Es had vanuit het zo geheten gedetineerden kamertje van het Paleis van Justitie in Den Haag telefonisch contact opge nomen met zijn krant. Volgens Van Es zit de rechter-commissaris ook met de gijzeling in haar maag. „Zij beaamde mijn veronderstelling, dat we nu allebei in een lastig parket zitten", aldus Van Es. Van Es verblijft in het huis van bewaring in Schevenin gen. Zijn collega Joke Rien-. meijer is op vrije voeten ge steld. Volgens advocaat van de journalisten jhr. mr. J.P. Bac ker heeft de rechter-commis saris gezegd dat Van Es' ver klaring een bijdrage kan leve ren aan opsporing van degene die het Nootdorpse geheime rapport heeft laten uitlekken. Maar zij wilde niet „de hele redactie meteen onthoofden". Solidariteit „Ik ben perplex", was de eer ste reactie van Joke Rienmeij er. „We hadden natuurlijk wel met de mogelijkheid van gijze ling rekening gehouden, maar diep in ons hart hadden we het niet verwacht. Het liefst was ik uit solidariteit met Rob eveneens gegijzeld". De redac teuren werden apart verhoord en mochten tussendoor geen contact met elkaar hebben. Volgens mr. Backer, die niet bij de ondervraging aanwezig mocht zijn, zou de rechter commissaris gistermiddag een beschikking opstellen. Dit for mele stuk, waarin onder meer de redenen van de giizeling staan, gaat naar de raadkamer van de rechtbank, die zich vanmiddag om half drie gebo gen heeft over de vraag of de beslissing van rechter-commis saris mr. I.E. de Vries juist is. De rechtbank kan besluiten de gijzeling met maximaal twaalf dagen te verlengen. Daarna moet om de twaalf dagen op nieuw beoordeeld worden of de gijzeling kan doorgaan. Waarschijnlijk wordt in geval van verlenging ook meteen het verzoek tot ontslag uit gij zeling behandeld, dat advocaat jhr. mr. J.P. Backer van de ëurnalisten heeft ingediend, e advocaat mocht gisteren niet bij de ondervraging zijn, omdat de positie van de raads man bij getuigenverklaringen niet wettelijk geregeld is. „In zo'n geval beslist de rechter commissaris of de advocaat er wel of niet bij mag zijn en in dit geval was dat niet ge wenst". Backer stelde dat de zaak zich nu ontwikkelt in een onverwachte richting en dat er sprake is van een „serieuze wending". „Ik zal mij beroe pen op de stelling dat dwang en gijzeling hier niet gepast zijn' Ziedend Naar aanleiding van het ver hoor waren gisteren circa vijf tig mensen in de rechtbank aanwezig, van onder meer de NVJ, verscheidene kranten, radio en tv. De redacteuren van de Delftsche Courant, die hun collega's wilden steunen, hadden een spandoek meege bracht met de tekst „Wij schrijven wel verder over Nootdorp". Dit werd hen ech ter bij de ingang van de recht bank afgenomen. Bestuurslid Oebele de Jong van de NVJ verklaarde giste ren „ziedend" te zijn over de gijzeling. „Als mensen van een gemeentebestuur zich niet aan afspraken houden is dat jam mer. Maar de journalisten die daarover schrijven, mogen daar niet de dupe van zijn. Zo'n gemeentebestuur moet zelf de consequenties trek ken". De Jong verklaarde dat de vereniging gisteren gaat overleggen over de vraag wat zij kan ondernemen tegen de gijzeling. Voordat hij gegijzeld werd, verklaarde Rob van Es er geen flauw idee van te hebben wat er zou gebeuren. „Justitie is nu al zover gegaan dat ze niet meer terug kan", zei hij. „Als we gegijzeld worden kan ik er in elk geval over schrijven. We hebben telefoon". Scheveningse gevangenis heeft geen ruimte voor gijzelaars DEN HAAG In strijd met «™ne gedetineerde. Volgens kreeg gisteren van de gevan- |e'Sheld kreeg om.vo?r Yan het reglement van 1928 in dit reglement wordt de gegil- gemsdirectie te horen dat men °e n'? zake gijzelingskwest.es wordt jelde alleen vastgezet en valt niet de ruimte had om Van Es L vk il w journalist Rob van Es in het bjl niet onder een bepaald re- als zodanig te behandelen. Een a Xl? Huis van Bewaring in Scheve- gtme. De Nederlandse Verent- en ander impliceerde onder 'n.f.Tru.S ningen behandeld als een ge- gmg van Journalisten (NVJ) meer dat de NVJ niet de mo- het Huls van Bewarmg NVA-voorzitter J. J. Weitenberg uit Leeuwarden (rechts)[| mr. J. Oosterbaan-Martinius uit Amersfoort, adjunct-dire van de NVA. NVA: 40 JAAR ACTIEF VOOR ASSURANTIE-TUSSENPERSONI AMERSFOORT Het bestaansrecht van 6.500 tot 7.000 tussenpersonen in de verzekeringsbranche is de komende jaren in het geding. Verzekeraars die kiezen voor kwaliteit zul len kunnen overleven,' maar minder deskundige tussenpersonen zullen verdwijnen. Dat is de stellige overtuiging van J. J. Weitenberg uit Leeu warden en mr. J. Oosterbaan- Martinius uit Amersfoort, res pectievelijk voorzitter en ad junct-directeur van de NVA, de Nederlandse Vereniging van Makelaars in Assurantiën en Assurantieadviseurs. Deze in Amersfoort gezetelde orga nisatie bestaat in september 40 jaar. Vorige week was de NVA nog in het nieuws door stelling te nemen tegen het plan om bij het rijden onder invloed de eigen schade niet meer uit te keren. In het onlangs verschenen jaarverslag over 1987 merkt de NVA onder meer op dat de consument een steeds hogere kwaliteit van de assurantietus senpersoon vraagt. De ver wachting wordt uitgesproken dat vele tussenpersonen aan deze hogere eisen niet zullen kunnen voldoen. De NVA denkt dan ook dat de al gerui me tijd in gang zijnde sanering in de assurantiebemiddelings branche zich hierdoor zal ef fectueren. „We zijn selectief wanneer het op kwaliteit aan komt", zeggen Weitenberg en Oosterbaan-Martinius. Daar tegenover staat dat, zo zeggen beiden, door groei in de verzekeringsbranche NVA- leden jaarlijks gezamenlijk vele honderden nieuwe banen scheppen. Eind 1987 bleek echter uit onderzoek dat veel vacatures niet konden worden vervuld. Met name bleek er een grote behoefte te zijn aan jonge commercieel ingestelde verzekeringsmedewerkers met tenminste een MEAO-oplei- ding. De NVA is hierop een uitvoerige publiciteitscampag ne gestart onder MEAO-leer- lingen om het vak van assu rantietussenpersoon meer be kendheid te geven. Geen 30.000 De NV A-bestuurders: „Vaak wordt gesproken over 30.000 ingeschreven tussenpersonen. De werkelijkheid is dat in ons land maximaal zo'n 8.500 pro fessionele tussenpersonen werkzaam zijn. Minder dan 20 procent van deze groep be haalt 80 procent van de omzet in de branche, met andere woorden: zo'n 1.500 tot 2.000 assurantiebemiddelingsbedrij- ven halen 80 procent van de omzet. Ongetwijfeld zullen de middelgrote en grote assuran tiekantoren verder groeien, maar in de jaren '90 zal ook plaats zijn voor het uit 3 tot 5 personen bestaande assuran tiekantoor, dat vakbekwaam en commercieel actief zijn werk doet". „Uiteindelijk zal een fijnmazig en landelijk gespreid net van zo'n 2.500 tot 3.000 kleine mid delgrote en grote assurantiebe- middelingsbedrijven overblij ven. Vergeleken bij het aantal van circa 8.500 van nu lijkt dit een enorme sanering. Maar je moet niet vergeten dat 5.500 tot 6.000 tussenpersofc die zullen verdwijnen van< de dag een marktaaan hebben dat de 10 procent te boven gaat". 880 Leden De NVA werd in 1948 o richt en momenteel kentl NVA rond de 880 leden. To hebben deze leden ruim 11, medewerkers in dienst en zórgen ze rond dè 60 pro van alle schadeverzekerin Het secretariaat van de I (25 man) bevindt zich Amersfoort. Eind 1986 wit in Nederland 760 zelfstan schade- en levensverz ringsmaatschappijen w zaam. Dit is meer dan in Europees land ook. Ter vel' lijking: West-Duitsland Frankrijk met ieder 4 keef' veel inwoners als Neder 'I hebben respectievelijk 38P 395 onafhankelijke verz raars. In 1986 werd er bij het lev verzekeringsbedrijf 11,4 jard gulden aan premies koopsommen ondergebr; Eind 1986 waren er onge 29 miljoen levensverzekeri polissen in omloop. Gemid per inwoner van Nederlai dat circa 2. Het gemiddeld zekerd bedrag per polis droeg eind 1986 22.500 gul In het schadeverzekering drijf bedroegen de premie- vangsten in 1986 in totaal de 15 miljard gulden. „Direct writing" In het begin van de jarer1 kwam het fenomeen „d writing" op. Dat zijn m' schappijen die zonder tus' personen (op de verzekeri1 markt) opereren. Voorbee! Apeldoorn. Ze nemen - nej de banken - vijftien pro; van de omzet in de verz! ringsbranche voor hun r ning, inclusief ziekteverz! ringen komt dat aandee1 twintig procent. Uit onderzoeken is echter bleken dat de consumen! behoefte heeft aan e assurantiekantoor, aldus NV A-bestuurders. Zo b[ dat 83 procent van de co menten begeleid wil wo bij het afsluiten van een v< j kering. De grootste behr aan deskundige begelei wordt gevoeld bij de inbo< verzekering (81%), maar J de ziektekostenverzekerii (76%) de levensverzekeri] (71%) en de autoverzekeri! (65%) werden genoemd. Communicatie Er bestaat ook behoefte or de samenstelling van het zekeringspakket geadvis te worden; 79 van de co menten heeft die behoefte gesproken. Daarbij heeft! procent gezegd „dat een kundige de beste verz ringsmogelijkheden moet zoeken". Aan begeleiding bij het afij kelen van schade heeft 8 van de consumenten beho Een goede communicatie sen assurantiekantoor cliënt wordt zeer op prijs, steld: 64 procent wil g schriftelijk worden geïi meerrd en 43 geeft de v keur aan een jaarlijks pers lijk bezoek. JOCHEM GRE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 6