'Zij zochten naar het koninkrijk' CcicLeSomar Gemoedelijk samenzijn bij Vrij-Katholieken (0( GEESTELIIK LEVEN/OPINIE kerk wereld beroepingen weer £&tdóc(3omq/nt WOENSDAG 20 IULI 1988 PAGINJ ]\f]\[ Hongaarse bisschoppen bekritiseerd ESZTERGOM Het hoofd van het Hongaarse bureau voor godsdienstzaken, Imre Miklós, heeft scherpe kritiek geleverd op het verlangen van sommige bisschoppen naar meer vrijheid voor de RK Kerk. Tijdens een receptie ter gelegenheid van de benoeming van aartsbisschop Laszlo Paskai van Esztergom tot kardinaal onderstreepte Miklós dat de positieve ontwikkeling in de betrekkingen tussen kerk en staat niet mag worden be lemmerd door bepaalde kerkelijke persoonlijkheden die mede uit „onervarenheid, gebrek aan informatie en streven naar po pulariteit" een wig tussen kerk en staat proberen te drijven. Miklós noemde geen namen, maar duidelijk was dat hij onder meer doelde op het artikel van bisschop van Szeged-Csanad. Vliegtuig boven vierdaagse tegen verstrekking condooms HILVERSUM Het Rainbow ethisch instituut van drs. L. P Dorenbosch heeft vandaag een vliegtuig boven de Nijmeegse Vierdaagse laten vliegen met de tekst: Stop aids, blijf trouw. Het instituut van drs. L.P. Dorenbos is „zeer verbolgen en ver bijsterd" over het initiatief van het Aidsoverleg Nijmegen om tijdens de vierdaagse een preventieteam de straat op te sturen voor het uitdelen van stickers, folders en 'vrijkaartjes' (een om slag met daarin een gratis condoom). „Vrije seks en sportieve prestaties vloeken met elkaar", aldus Dorenbos. Hij vindt het „onvoorstelbaar" dat de overheid en door de overheid gesubsi dieerde voorlichtingsorganisaties „aids bevorderen door vrije seks te propageren". Tegenover het noodlot staan zelfs de goden machteloos. Runcie pleit voor verenigde christelijke kerk onder paus CANTERBURY - Aartsbisschop Robert Runcie heeft op de ver gadering van de Angli caanse bisschoppen ge vraagd een Verenigde Christelijke Kerk te overwegen onder een "hervormd pauselijk pri maatschap." Een Vati caanse waarnemer, de priester Pierre Duprey van het Vaticaanse Se cretariaat voor de Bevor dering van de Christeljke Eenheid, verwelkomde Runcie's oproep. Runcie lag in dezelfde verga dering een brief van de paus voor van de paus, waarin deze zegt te bidden voor de eenheid onder de Anglica nen. "Het deed mij genoegen dat het vraagstuk van de christelijke eenheid een pro minente plaats op uw agenda krijgt en ik spreek de vurige hoop uit dat uw assemblée een positieve stap zal blijken te zijn op de weg naar een heid," aldus de paus. Dr. Runcie is bezorgd dat de Anglicanen uiteen zullen val len over de kwestie van vrouwen in het ambt - er zijn al bisschoppen die vrouwen wijden, tot afschuw van an dere. Duprey zei dat een dia loog tussen Anglicanen en rooms-katholieken al op en kele belangrijke punten overeenstemming had ge bracht en dat men zich in de toekomst moest toeleggen op besprekingen over de kerk, traditie en gezag. Runcie zei tegen zijn bis schoppen dat het probleem waarmee de Anglicaanse ge meenschap zat, haar ontbre ken van centraal gezag was. "Zouden niet alle christenen gebracht kunnen worden tot het overwegen van het soort primaatschap dat in de vroe ge kerk werd uitgeoefend, een soort van "abiding in love presiding" omderwille van de eenheid van de ker ken?" vroeg hij. De secretaris van de pauselij ke raad voor de eenheid der christenen, pater Pierre Du prey, heeft de anglicaanse bisschoppen gewaarschuwd hun inzichten niet te zeer te laten vormen door de geest van de wereld, die volgens hem vaak tegensteld is aan de geest van God. Bij nieuwe problemen die tot verdeeld heid of verzet kunnen leiden, moeten we ons dringend af vragen of ze van deze wereld zijn of van de wereld die we verwachten en die de bron van verzoening, eenheid en gemeenschap is, aldus Du prey. Hij uitte ook reserves over het voornemen over te gaan tot de wijding van bis schoppen. Het gesprek met Rome zou daardoor zeer be moeilijkt worden, aldus Du- prey. WEDERDOPERS OOK IN WESTLAND ACTIEF DRACHTEN Naaktlo- perij, veelwijverij, Mün- ster als het nieuw Jeru zalem, het lijk van Jan van Leiden aan de toren. Wanneer mensen zich iets voor de geest halen over de anabaptisten (wederdopers) uit de zes tiende eeuw, zijn het toch vooral dergelijke za ken. Ook in Poeldijk, in het Westland, waren de Wederdopers actief. Zij verzamelden zich daar in februari 1536 in het ver sterkte huis van Jutte Eewouts, die in extase verkeerde, en bij Adriaen Adriaensz. Toen Den Haag er van hoor de, werd er onmiddellijk in gegrepen. Er ging een strijd macht van negenhonderd man naar Poeldijk, waarna werden gevoerd en vervol gens berecht. „Daar hebben ze het natuurlijk zelf naar gemaakt", zegt oud-geschie denisleraar B. de Groot uit Drachten, van wie een boek over deze beweging ver scheen. „Maar ze hebben ook gestreefd naar het koninkrijk Gods en dat was voor hen heel serieus werk". „Een toneelspeler", oordeelt de schrijver over Jan van Leiden, de bekendste leider van de Wederdopers. „Het was een mooie jongen, die gewoon zijn kansen benutte". Meer heeft hij op met een an dere baptistenleider uit die tijd. Jan Matthijsz., van huis uit broodbakker in Haarlem en later de profeet van het 'koninkrijk Zion' „Hij ge loofde in wat hij leerde". Hoewel De Groot bij deze be oordeling een beetje een hou ding aanneemt van: maar wie ben ik?, heeft hij toch wel enig recht van spreken: jarenlang maakte hij uitge breid studie van de stroming èn de mensen. Aan het boek is te zien dat hij het met plezier deed. Hoe wel zinnetjes op de achter flap als 'een boek, dat zich laat lezen als een roman!', met de nodige argwaan beke ken moeten worden, is deze karakterisering in dit geval volkomen terecht. De Groot kan boeiend vertellen, een vaardigheid die hij zich eigen gemaakt heeft tijdens vele ja ren voor de klas; eerst als on derwijzer en later als docent geschiedenis en ook Neder lands. „Vertellen bracht mijn vak mee. Bij geschiedenis Geschiedenisleraar B. de Groot Het lichaam van Jan van Leiden wordt in Munster aan de Lambertuskerk in een toren te kijk gehangen (gravure uit foto: pers unie 1536, als illustratie opgenomen in het boek van De Groot). moet je daar je kracht in zoe ken". Hij schreef ook een boek over de Zwijndrechtse nieuwlichters, een andere re ligieuze secté. Het materiaal dat hij in eerste instantie over deze groep zocht, was bestemd voor scriptiemaken- de leerlingen. Die vonden het echter te moeilijk, dus ging De Groot zelf aan de slag. Bij uitgeverij Kok in Kam pen zag men er wel een serie inzitten en men gaf deze de titel 'Zoekers van het licht'. Inmiddels heeft de oud-do cent al een derde manuscript gereed en wel over Jean de Labadie, rondom wie in de zeventiende eeuw een sekte ontstond in Friesland. Op de vraag wat hij zich bij een vol gend deel kan voorstellen, noemt hij de religieus-socia listen. „Als ik er tenminste zin in heb". Tot nu toe lijkt het er wel op, want al deze bewegingen boeien hem zeer. „Het zijn allemaal zoekers van het koninkrijk". De meeste christenen, zo ver telt hij, zullen achter de vraag naar de kern van het evangelie (blijde boodschap) invullen, dat het daarin voor al gaat om het verzoenend werk van Christus. „Daar zal ik niets aan afdoen, maar het is volgens mij te weinig". Uit het evangelie van Lucas valt volgens hem op te maken, dat het in het evangelie in ie der geval ook draait om de komst van Gods koninkrijk. „Dat betekent voor ons, dat „Er is een samenspel tussen God en mensen. Er staat: Gij zult Gods medearbeiders zijn. Hij heeft niet tegen ons ge zegd, dat wij zullen slagen, maar wel dat we serieus er aan moeten blijven werken". Uit de bocht kernwapens. „Ik heb er geen behoefte aan om anderen te bestrijden. Misschien zien zij het evangelie meer als de verlossing van zonden. Als we elkaar maar vasthouden, dan vliegen we niet uit de bocht". Wat de erfenis zijn deving van vrede en ge rechtigheid tot stand te bren gen. En dat aspect hebben alle kerken gemist". „Hoewel de wederdopers toen veel verkeerde dingen fedaan hebben, zagen zij wel e opdracht om te werken aan het koninkrijk. Op dat punt hebben zij iets gezien, dat wij niet gezien hebben". Volgens De Groot moeten christenen nu aan dat ko mende rijk van God werken, dat hij zich voorstelt als een menswaardige samenleving. Hij vindt dan ook niet dat baptisten^uit de^zestiende verhalen als die van de ana baptisten ontmoedigend wer ken. „Ik voel me nu een beetje een ouderwetse ouder ling, maar er staat in de bij bel dat we moeten jagen naar de volmaaktheid, alsóf wij die bereiken zullen". De Groot bevestigt dan ook dat het conciliair proces van ge rechtigheid, vrede en behoud van de schepping „mijn hart" heeft. Dat die afwijkende opvatting over de invulling van het evangelie ook in deze tijd tot onenigheid kan leiden, weet de gereformeerde synodeleden, die zich enige jaren terug sterk maakten voor een dui delijke afwijzing van de betreft, gelooft De Groot dat bij de doopsgezin den - die voornamelijk in Friesland wonen - de pacifis tische inslag en het „braaf en sober leven" is terug te vin den. Bovendien gelooft hij dat het doperse gedachten- goed ook invloed heeft gehad op het calvinisme. De Groot besluit zijn boek dan ook met de constatering dat deze be weging „tenslotte in de voortgang van de Nederland se vroomheid haar onuitwis bare sporen heeft nagelaten. Het was de moeite waard van deze beweging kennis te ne men". WIM SCHRIJVER ibaptis- Uitga- Kok, Kampen. Prijs p .geref) J.H. Gorter te Dordrecht: naar Huizen (deelgemeente De Goe de Herder) (toez.) B. Elenga te Procee. 1.1. zendingspredikant te Curitiba(Braz.) wonende te Thesin- ge- Gereformeerde Kerken Vrijge maakt Bedankt voor Goes R.A. Houtman te Deventer; voor Enschede-Oost en voor Zuidhorn (3e pred.pl.) F.H. Folkerts te Stadskanaal. Evangelisch-Lutherse Kerk Beroepen te Apeldoorn A.H. Wöhle. prop. te Amsterdam'. Amerikaans bisdom in moeilijkheden door pausbezoek WASHINGTON Het be zoek van paus Johannes Pau- lus II vorig jaar september heeft het bisdom Monterey in Californië zoveel gekost dat het in het komende jaar min stens 15 procent op zijn acti viteiten moet bezuinigen. Het bisdom, dat met 130.000 rooms-katholieken tot de kleinste diocesen in de Vere nigde Staten behoort, kampt met een tekort van 951.000 dollar (ongeveer 2 miljoen gulden). Bovendien zijn vele gelovigen arme, uit Latijns- Amerika afkomstige Woordvoerder Ted Elisee van het bisdom sprak van een „mogelijk verwoestende" situatie. Van de negen bis dommen die de paus vorig jaar heeft bezocht, hebben al leen Monterey en San Fran cisco aanzienlijke verliezen geleden. Beide bisdommen hebben besloten samen te werken om de gelovigen op, de tekorten te wijzen en hun „minstens impliciet" om hulp te vragen, aldus Elisee. ZEIST Zeven jaar ge leden werd voor het laatst een synode gehou den van de Vrij-Katho- lieke Kerk. Deze week besluit dit kerkgenoot schap na twee weken vergaderen in het confe rentieoord Woudschoten in Zeist haar negende wereldbijeenkomst. De Vrij-Katholieke Kerk is een zeer klein kerkgenoot schap. Het aantal Nederland se leden wordt geschat op duizend, maar het kerkge nootschap is over de hele aardbol verspreid. In het conferentie-oord Woudscho ten in de bossen ten westen van Zeist zijn 21 bisschoppen met hun aanhang en gewone leden bijeen om ervaringen uit te wisselen over hun kerk en te praten over geloof en eredienst. Bisschoppen in deze kerk mogen getrouwd zijn en hebben dan ook in de meeste gevallen kinderen. Gastheer namens de Neder landse kerkprovincie is mgr. L. van Hoogenhuyze uit Amersfoort. Voordat hij bis schop werd, was hij hij orga nisatiedeskundige bij een groot bedrijf. Tegelijkertijd was hij toen (in zijn vrije tijd) priester van de Vrij-Katho lieke Kerk. Priesterschap en werk heeft hij echter steeds strikt gescheiden gehouden. Hetzelfde geldt voor de be jaarde bisschop Sten von Krusenstierna, Zweed van geboorte, die trouwde met een Nederlandse vrouw en voor zijn pensionering boek handelaar in Australië was. Hij heeft de Vrij-Katholieke bisschoppen bij een vorige synode ook geleid. Stichting Over de oorsprong van het kerkgenootschap vertelt hij dat bisschop C. Wedgwood in 1916 de stichter is van de kerk. Ze kwam voort uit een reorganisatie van de (uit Ne derland afkomstige) Oud-ka tholieke kerk in Londen aan het begin van deze eeuw. Doordat Wedgwood werd ge wijd door een bisschop van de Oud-katholieke kerk werd de band met het katho lieke wereldepiscopaat be houden en daarom is volgens de vrij-katholieken ook de bediening van de katholieke sacramenten door haar ambtsdragers geldig. Von Krusenstierna: „Wedg wood was theosoof en chris ten. Hij streefde naar univer sele broederschap en ging uit van de gelijkheid van de we reldgodsdiensten. Hij was ge troffen door de katholieke eredienst. Hij meende dat de liturgie op een heel goede manier door haar symboliek en ritueel uitdroeg wat het christendom te zeggen heeft. Daarom is dit element behou den. De Vrij Katholieke Kerk is geen dogmatische kerk, dogma's doen er niet toe. Ze pretendeert ook niet dat ze de waarheid in pacht heeft, de waarheid is voor een deel aanwezig in alle ge loofsrichtingen. Er is een korte samenvatting van de voornaamste geloofspunten vastgelegd om ae interne sa menhang van de kerk veilig te stellen. Daarin wordt uit gegaan van het bestaan van God, waaruit alle andere be staansvormen afgeleid worden, Christus wordt ge zien als een machtige geeste lijke tegenwoordigheid, de gehouden en de mens heeft ethische verplichtingen." „Wedgwood heeft de bewoor dingen van de katholieke eredienst aangepast. Hij had een optimistisch mensbeeld en' hij baseerde zich daarvoor op een aantal Kerkvaders vóór Augustinus. De mensen worden niet gezien als zielige zondaars, maar zijn in staat zich te vervolmaken. Er zijn overeenkomsten met de oude oosters-orthodoxe kerk. Daarin kwam ook de gedach te van de reïncarnatie voor, ook al werd dat toen zo niet genoemd. Bij ons is dat een geaccepteerde zaak. In het middeleeuwse christendom is die gedachte helemaal ver dwenen. Wij gaan uit van de eeuwigheid van de ziel.» Dat houdt in dat zij niet op een bepaald moment begint, bij voorbeeld bij de conceptie van een mens. Dat gebeurt wel in het katholieke en protestantse christendom, maar dat vinden we iets on logisch." Acceptabel Mgr. Van Hoogenhuize zegt dat hij zijn kerkelijk werk en zijn beroepswerkzaamheden steeds strikt gescheiden heeft gehouden. „Niet omdat ik mij schaamde dat ik priester was van de Vrij-Katholieke Kerk of dat ik er een geheim van maakte, maar het moest ook acceptabel zijn voor mijn werkgever. Eigenlijk is het vergelijkbaar met het vroege christendom, waarin voor gangers en leerlingen buiten hun werk bij elkaar kwa- Functionarissen in de Vrij- Katholieke Kerk worden via schriftelijke cursussen opge leid. Een opleidingsinstituut bestaat niet, daarvoor is de kerk te klein en wonen de gemeenten te ver van elkaar af. Vrijheid van denken staat volgens mgr. Van Hoogen huize en mgr. Von Krusen stierna hoog aangeschreven. Iedereen kan zijn visie geven op geloof en zeden. Van Hoogenhuyze: „Politiek zul len we geen uitspraken doen, dat leidt tot verdeeldheid, ook al wil dat niet zeggen dat we geen ethische morele ver plichtingen kennen. Het eni ge dat we zeggen is dat we allemaal dezelfde liturgie moeten aanhouden. Dat is het bindend element." Voorlichtster mevrouw P. de Rijk- Zaath, die als katholiek overstapte naar de Vrij-Ka tholieke Kerk omdat de rooms-katholieke kerk haar te politiek was geworden, vindt een vergelijking met de Acht Mei-beweging niet te recht. „Het is niet denkbaar dat bij ons een tafelgebed zo maar kan worden verwisseld. Zulke zaken liggen vast." Zij vindt de sfeer in haar kerk zeer verademend. Ie dereen ken elkaar. Zelf was zij tot vorig getrouwd met bisschop P. Zaath die vorig jaar kwam te overlijden. In zijn opvolging wordt op deze synode voorzien. Zij vindt dat de kerk een familiesfeer uitademt. „De kerk is klein, iedereen kent elkaar. Na tuurlijk heeft dat ook wel eens nadelen." De sfeer in Woudschoten is opperbest. Bij het verlaten van het pand komen we een Canadese bisschop en zijn vrouw tegen die net een wandeling gemaakt hebben door de bossen van Zeist. We worden vriendelijk gegroet. Plechtstatigheid lijkt wel het laatste waar Vrij-Katholie ken behoefte aan hebben. Israel: druiven niet zuur lingrj ZONDER enig tastbaar resultaat zijn premier Lubb ^w minister van buitenlandse zaken Van den Broek te; ,ei he keerd van hun driedaags bezoek aan Israel. Er hebbed- echter ook geen bijzondere moeilijkheden voorgedaan op zichzelf een aardig succes kunnen worden gen Vanuit Nederland was het bezoek immers van een flin j, litieke lading voorzien; tevoren was vastgesteld dat het dienen om zowel grote verbondenheid als ernstige kriti t ov uitdrukking te brengen. Geen eenvoudige taak. de j ISRAEL was daarvan op de hoogte, maar zelfs als d^~ het geval was geweest dan zou er van pijnlijke verras! geen sprake zijn geweest. Lubbers en Van den Broek h|| TV er nog eens op gewezen dat de Israëlische regering zr een doodlopende weg bevindt, maar dat hebben ze in J« lem al vaak te horen gekregen van Europese en ook va| derlandse zijde. In elk geval heeft de kritische achterban in Nederlaik^ volle pond gekregen. Lubbers en Van den Broek zully y zijn dat het karwei achter de rug is. In een proeftuin Negev-woestijn heeft premier Lubbers persoonlijk kij ervaren dat de druiven er niet zuur zijn. Israel gaat ovj de orde van de dag. EIGENLIJK kan alleen de PLO, de Palestijnse bevrijl organisatie, echt tevreden zijn met het bezoek van de N landse bewindslieden. Het was zonneklaar dat de Pales! die minister Van den Broek maandag tijdens zijn zoge^ de privé-programma heeft ontmoet, hechtere banden nf.*ar PLO hebben dan waarin het draaiboek voorzag en dfJ^ bewindsman lief was. Hij wordt immers geacht geen streekse contacten met de PLO te onderhouden en onH*ej om die reden nooit de PLO-vertegentyoordiger in ons*01" Safieh. Bij de Palestijnen in Israel heeft hij nu echtef°rs kennis kunnen maken met de zuster van Safieh, die inPs* zalem een souvenirwinkeltje drijft. Net als alle andere r§° tijnen, zo werd de minister duidelijk gemaakt, sympathF1 zij met de PLO. »n t KENNELIJK had de PLO haar eigen draaiboek. Daaiy z'c men natuurlijk niet in voor de stenen gooiende Pale?tr°t( jongeren in het vluchtelingenkamp Kalandia, dat mi^Qj Van den Broek tot ergenis van zijn gastheren bezochLje, Palestijnse schoonheidsfoutje heeft de Nederlandse bevjiler man in elk geval in de gelegenheid gesteld persoonlij van angstig dichtbij te ervaren, hoe gespannen de situat)^er der de Palestijnse bevolking is. En hoe weinig mogelijkrst( er zijn om stenen gooiende jongeren anders aan te pat dan ook in dit geval gebeurde: door Israëlische militairqier de achtervolging inzetten tot de stenengooiers warerolge spreid. *>uv oet Het Nederlandse bezoek zal geen wijziging hebbend bracht in de sterk uiteenlopende standpunten die er ochde der de Israëlische bevolking bestaan over de mogelijk!0 om uit de impasse te komen. Een van die mogelijkhedePj' hoewel politiek thans niet haalbaar - de Palestijnen groL^ bied te geven, zonder dat daardoor de veiligheid van «rl op de tocht komt te staan. In het komende najaar wororoe Israel verkiezingen gehouden. Het zal van de uitslag a( ht gen in hoeverre meer gematigde groeperingen dan een perspectief kunnen openen voor de toekomst van IsraL"' van de Palestijnen. Kj, (ADVERTENTIE) Meer dan 50 modellen De SieMatic' keukenstudic Mozartlaan 334, Maassluis, 01899-20.200 20.20 Later regen DE BILT (KNMI) Een de- frressie, die nu nog op de At- antische Oceaan ligt, trekt naar het oosten en wordt mor gen in de loop van de middag in het Noordzeegebied ver wacht. Voor deze depressie uit ligt een rug van hoge druk en deze passeert komende nacht ons land. In de nacht en och tend zijn er waarschijnlijk nog enkele opklaringen, maar al vrij snel gaat de bewolking toenemen waardoor in de mid dag en avond de regenkansen weer groter worden. Vrijdag passeert opnieuw een zwak hogedrukgebied ons land. Er zijn dan opklaringen te verwachten en het blijft op de meeste plaatsen droog. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, mede gedeeld door het KNMI, geldig voor morgen en vrijdag: Zuid-Seandinavië: Perioden met zon. Op enkele plaatsen een bui. Middagtemperatuur meest tussen 19 en 23 graden. Britse Eilanden: Morgen voor namelijk in het zuidoosten zon en elders enige regen. Vrijdag veel bewolking en vooral in het oosten en noorden nog re gen. In het westen geleidelijk meer opklaringen. Middag- temperatuur van 15 graden in Schotland tot 21 graden in zuidoost-Engeland, op donder dag in het zuidoosten tot 24 graden. Denemarken en noordwest- Duitsland: Flinke perioden met zon. Vrijdag vanuit het westen bewolking en later mo gelijk een bui. Middagtempe ratuur van 20 graden in Dene marken tot 23 graden in Duits land. Rest van Duitsland: Vrij zon nig. Op vrijdag vanuit het westen kans op regen of on weer. Middagtemperatuur 23 tot 28 graden. Benelux en noord-Frankrijk: Morgen vrij zonnig, later in het westen mogelijk regen, vrijdag meer bewolking en vooral meer naar het buien. Middagtempel van 20 graden bij zee f graden landinwaarts, op| dag wat lager. Rest Meer lijk 6 tuur i Frankrijk: Zfpi ir het noorden bui. Middagtenu 25 graden in mir Frankrijk tot 31 graden f zuiden. Alpengebied: Zonnig. Iijo noorden op vrijdag kaï een bui. MiddagtemperaL, in de dalen en in het laau tot 27 graden, in het zuidr, 33 graden. bieden: Zonnig. Landinv in Joegoslavië en noordj* kenland mogelijk eenP' weersbui. In noordwest-S 1 en noord-Portugal 21 tP graden, elders 27 tot 33 g!< landinwaarts in zuid-Sj in Italië en Griekenland B selijk 33 tot 38 graden, b V bew. 25 19

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1988 | | pagina 2