Verdeelde Chinese
kerk is groot drama
CcidócSotrtcui
Voetnoten bij intellectuele debatten
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Hulpzoeken
kerk
en
wereld
weer
£eidóe8ou/ia*it
ZATERDAG 16 JULI 1988
PAGIN11
door Marinui van der Berg
„Ik vind het jammer", schreef
iemand dat u eindigde met de
zin: „Wie op tijd praat hoeft
de dokter misschien minder
te bezoeken, zodat de dokter
zich weer met z'n eigen werk
kan bezighouden". Iemand
anders schreef een uitvoerige
brief en eindigt met de zin:
„Ik merk dat ik uitvoerig aan
het verdedigen ben waarom
ik bij mijn huisarts loop".
Beide briefschrijvers zijn zeer
tevreden over hun huisarts en
ondervinden steun. Nu was
het niet mijn bedoeling om
kritiek op huisartsen te uiten,
maar om de vraag te stellen,
die ook leeft in huisartsen
kring zelf, of huisartsen niet
overbelast worden met klach
ten. Klachten die niet aller
eerst een lichamelijke oor
zaak hebben, maar die ande
re oorzaken hebben. Is de
huisarts er dan niet voor deze
geestelijke klachten? En kun
je lichaam en geest wel zo
strikt scheiden? Die vragen
kunnen opkomen. In de laat
ste jaren is het inzicht ge
groeid dat de mens, om het
duur te zeggen, een psycho
somatische eenheid is. Wan
neer je een lange tijd onder
geestelijke druk hebt moeten
leven en je hebt weinig aan
dacht aan jezelf kunnen be
steden dan kan zich dat bij
voorbeeld uiten in lichamelij
ke moeheid. Er kan ook licha
melijke moeheid zijn die niet
het signaal is van geestelijke
overbelasting óf onderbelas
ting, maar die een ziekte
blijkt aan te kondigen. Hier
mee probeer ik zowel een on
derscheid aan te geven en
één van de problemen voor
een huisarts aan te duiden.
Dat de mens een psycho-so-
matische eenheid is, dat li
chaam en geest niet streng
gescheiden kunnen worden,
betekent dat er geestelijke
oorzaken kunnen zijn voor li
chamelijke klachten. Het be
tekent ook dat lichamelijke
klachten, ziekte en handicap
altijd geestelijke gevolgen
hebben en vaak ook sociale
gevolgen. Het is voor een
huisarts niet altijd zo eenvou
dig om vast te stellen wat nu
de kern is. Dat hoeft niet te
liggen aan de vakbekwaam
heid van de huisarts. Dat kan
gelegen zijn in de „klager",
de „patiënt" zelf die niet wil
horen of zien dat het niet al
lereerst om een lichamelijke
klacht gaat. Zoals u ziet heb
ik het woord „patiënt" tussen
aanhalingstekens gezet. Wan
neer de dokter zegt dat je
ziek bent, mag je een zoge
naamde patiënten-rol innè-
men. Zo'n rol geeft bescher
ming. Je bent nu als zieke er
kend. Dit kan zeer belangrijk
zijn, maar er is ook een groei
end besef dat zo'n rol te snel
kan worden ingenomen. Het
gevolg is dan dat „de zieke"
onvoldoende eigen verant
woordelijkheid neemt. Klach
ten die geen lichamelijke oor
zaak hebben, wat soms wordt
vastgesteld nadat de huisarts
voor alle zekerheid toch een
aantal onderzoeken heeft ge
daan of heeft laten doen,
worden meestal pas echt op
gelost als je bereid bent om
aan jezelf te werken of veran
deringen aan te brengen in je
leef-situatie. Zo blijken licha
melijke klachten samen te
kunnen hangen met onbevre
digende leef- en werksitua
ties. maar ook met de diepe
re vragen naar de zin van
mijn leven. In een samenle
ving die gekenmerkt wordt
door prestatie en consump
tie, door sommigen aange
duid als een hedonistische,
genots-samenleving, dreigen
er steeds minder plaatsen te
komen waar over de levens-
en zinsvragen gesproken kan
worden. Het is ook niet voor
niets dat er een groeiende
aandacht is voor bewegingen
die wel aandacht hebben
voor deze zinsvragen. Bewe
gingen die niet dogmatisch
zijn, omdat ook dogmatiek
ziek kan maken. Er is een
groeiende aandacht voor de
anthroposofie en voor de
reïncarnatie. In deze bewe
gingen is meer aandacht voor
de hele mens. Geloven kan
ook een antwoord zijn op dit
zoeken van de mens naar zin
als het accent minder Dp de
leer en meer op het leven
komt te liggen. Dan kan ook
geloven gezond maken. On
der gezondheid versta ik dan
meer dan wat de huisarts kan
bieden.
Ik denk dat we soms van art
sen teveel verwachten en hen
een te geïsoleerde positie ge
ven. Dat is geen kritiek op de
dokter, maar dat stemt wel
tot kritisch nadenken over
onszelf. Het is armoede als
de huisarts de enige deur
wordt, waar we nog kunnen
aankloppen.
Tragische levensloop Popieluszko verfilmd
PARIJS De Poolse crisis
en de tragedie rond de pries
ter Jerzy Popieluszko, die in
1984 werd vermoord door de
Poolse politieke politie, zijn
verfilmd door de Poolse, naar
Frankrijk geëmigreerde film
maakster Agnieszka Holland.
Haar film heet „To kill a
priest" (Moord op een pries
ter). De film gaat in septem
ber in Parijs in première. De
film begint op 13 december
1981, op het moment van de
afkondigingen door generaal
Jaruzelski van de staat van
beleg in Polen. Maar de his
torische gebeurtenissen en de
loopbaan van de priester Po
pieluszko vormen het kader
voor de film. Holland heeft
vooral de botsing tussen de
idealen van Solidariteit en
van het communisme willen
laten zien, de twee ideolo
gieën die vandaag de dag Po
len verscheuren. Zij doet dat
via twee sleutelfiguren: een
priester en een politieman.
De film, waarin Engels wordt
gesproken en die geheel
wordt gedraaid in Frankrijk,
doet Warschau herleven in
de buitenwijken van Parijs,
Lyon, Le Havre en het wes
ten van Frankrijk.
Als wij mannen
trouwden met de
vrouwen die we
verdienen zou het er
niet best voor ons
opstaan.
BISSCHOP BOMERS:
HAARLEM De ver
deeldheid in de Kerk
van China is een groot
drama. Enerzijds is er de
Patriottische Vereniging,
de Chinese Katholieke
Kerk die geen banden
met Rome onderhoudt,
en anderzijds is er een
ondergrondse Kerk die
trouw gebleven is aan
Rome.
„Die Patriottische Vereni
ging is een echte ramp voor
China. Ik vind- het echt
verkeerd."
Dit zegt bisschop H.J.A.
Bomers c.m. van Haarlem,
die van half juni tot begin
juli projekten van de Zwit
serse rk hulporganisatie Ca
ritas in China heeft bezocht.
Op grond van zijn kennis
van een Kerk in een commu
nistisch land was Bomers
hiervoor uitgenodigd door de
Zwitserse Caritas-directeur
Friedolin Kissling, die hij in
Etiopië goed heeft gekend.
De situatie van de Katholie
ke Kerk in China is „zeer ge
compliceerd". aldus Bomers.
Nadat Mao in 1949 de macht
had overgenomen, werd er
geleidelijk aan een maat
schappij op communistische
leest geschoeid. Organisaties
moesten worden ingericht
volgens de principes van de
.Drie-Zelf-Beweging': eigen
bestuur, eigen financiën en
eigen personeel; kortom:
niets uit het buitenland. Voor
de Rooms-Katholieke Kerk
betekende dit dat zij moest
kappen met Rome.
Ondergronds
In dat jaar (1957) werd het
voor de Kerk in China nog
moeilijker. De mensen moes
ten een keuze maken. Er zijn
toen „ongelooflijk veel men
sen" gevangen gezet. Velen
van hen hebben de gruwelen
van de gevangenschap niet
overleefd, zo zegt de bisschop
van Haarlem.
In die tijd vond de Chinese
regering mensen bereid mee
te werken aan de opbouw
van een kerk op communisti-
Bisschop Bomers foto: anp
sche leest: de Patriottische
Vereniging. Deze mensen
gingen ermee akkoord dat de
Chinese Kerk los van Rome
kwam te staan.
Naast die Patriottische Vere
niging ontstond de onder
grondse Kerk, met eigen bis
schoppen en eigen priesters.
Deze Kerk houdt vast aan de
band met Rome. De officiële
kerk telt nu zo'n drie miljoen
leden. De ondergrondse Kerk
is naar schatting twee- tot
driemaal zo groot.
„Je kunt je de vraag stellen:
wat betekent het lid van die
Patriottische Vereniging te
zijn? Er zijn mensen die door
lippendienst eraan te bewij
zen die Vereniging proberen
te ondermijnen. Er zijn onder
de leden ook mensen die je
echt moet veroordelen omdat
dat verreweg de meeste le
den van de Patriottische Ver
eniging in hun hart tróuw
aan Rome zijn. gebleven, 't
Kost hun echter ontzettend
veel moeite uit te spreken:
.Ik wil katholiek zijn en ver
bonden zijn met de paus'.
Daar kan gevangenschap aan
vast zitten. Die mensen gaan
naar de (officiële) kerk, den
kende: «Dit is mijn kerk, hier
wordt de eucharistie gevierd
en ik wil daar gewoon aan
deelnemen'.
Wel weten ze precies hoe
elke bisschop en elke priester
zich tegenover het regime
opstelt. Soms gaan ze niet
naar de kerk als ze weten dat
een bepaalde priester de mis
leest. In een kerk in een be
paald bisdom heeft de bevol
king een patriottische bis
schop eens helemaal voor
schut gezet. Hij zou een
plechtige pontificale hoogmis
opdragen, maar er kwam ab
soluut niemand in de kerk.
Die werd te zeer als collabo
rateur beschouwd, aldus mgr.
Bomers.
De toenadering tussen de Pa
triottische Vereniging en de
RK Kerk is geen eenvoudige
zaak. Dat hangt samen met
het feit dat het Vaticaan (als
enige staat in Europa) nog di
plomatieke banden met Tai
wan onderhoudt. China wil
dat die worden verbroken
voordat het zelf officiële re
laties met het Vaticaan aan
knoopt. „Ik kan mij heel
goed voorstellen dat dat het
standpunt van Peking is," zo
zegt Bomers.
Regelen
Het Vaticaan stelt ook zijn ei
sen. Eerst zal de positie van
de Patriottische Vereniging,
de officiële Kerk, goed
moeten worden geregeld. En
Peking zal moeten erkennen
dat de katholieken in China
rechtmatige banden met ka
tholieken waar ook ter we
reld kunnen onderhouden,
inclusief de paus, want hij is
ook de paus van de katholie
ken in China.
Bomers heeft met bisschop
Jin van Shanghai gesproken
over diens relatie tot de paus.
Wat zou Jin zeggen als hij te
genover de paus zou komen
te staan? „Ik zou zeggen dat
ik de paus respecteer maar
ook dat hij niet naar slechte
raadgevers moet luisteren,"
zo had de bisschop van
Shanghai gezegd. Tijdens het
Tweede Vaticaans Concilie is
gezegd dat de Kerk moet
luisteren naar de tekenen des
tijds. Eén van de tekenen is
volgens Jin het feit dat de
Chinese regering van mening
is dat de Kerk in China los
van de paus moet kunnen
opereren. „Daar ben ik het
natuurlijk helemaal niet mee
eens," zegt Bomers.
Diezelfde bisschop Jin ver
taalt ook de bijbel en werken
als De Navolging van Chris
tus van Thomas a Kempis in
het Chinees. Die bijbels zijn
te koop, zo zag bisschop Bom
ers in de bedevaartsplaats
Sheshan. „Later hoorde ik
dat zijn vertaling van teksten
over het primaatschap van
de paus niet helemaal zuiver
op de graat is. Dat vind ik
toch wel weer kwalijk."
„Ze hebben me daar nog zo'n
bijbeltje aangeboden, maar ik
wilde die mensen niet ontrie-
ven. Bovendien kan ik het
Chinees absoluut niet lezen.
Toen ik later hoorde dat die
vertaling niet altijd even juist
is, dacht ik: verroest, dan had
ik toch zo'n bijbel mee
moeten nemen."
Bomers heeft in China twee
van de zeven seminaries be
zocht. Het aantal studenten
groeit. „Er zitten heel vrome
jongens op die seminaries die
op mij een uitstekende in
druk maakten." Ook de reli
gieuze ordes hebben weer no
vicen. „Je ziet weer van die
jonge zustertjes".
Bepaalde seminaristen zitten
met een ontzettend probleem.
Als ze klaar zijn met de stu
die, door wie moeten ze zich
laten wijden? Ze willen zich
eigenlijk niet door een pa
triottische bisschop laten wij
den. Dan hoeven we, zo zeg
gen ze, niet eens in de paro
chies aan te komen omdat we
dan niet worden geaccep
teerd. De band met Rome is
bij hen nog heel sterk, aldus
Bomers.
„Ik heb begrip voor de moei
lijkheden van de mensen die
lid zijn van de Patriottische
Vereniging, maar het is toch
verkeerd. Sommigen zijn
echter uit slimmigheid lid. Ik
heb gehoord van een priester
van de Patriottische Vereni
ging, die in het geheim bis
schop van de ondergrondse
kerk is."
Zo is er op het platteland
veel meer mogelijk. In ver
scheidene dorpen gebeurt het
dat de ondergrondse priester,
dië ter plaatse goed bekend
is, de mis leest in een zaal
van de officiële kerk. Dat is
dan een dienst van de onder
grondse kerk.
Jenny Goeree
wil bij man
in één cel
ZWOLLE Jenny Goe
ree, de vrouwelijke helft
van het evangelistenpaar
Lucas en Jenny Goeree,
wil bij haar man in een
cel in het Huis van Be
waring te Zwolle worden
opgesloten. Op die voor
waarde wil ze zich laten
gijzelen.
Jenny Goeree heeft dit
meegedeeld in een brief
aan minister Korthals
Altes van justitie.
„Ik ben bereid voor het
evangelie de gevangenis in te
gaan op voorwaarde dat ik
bij mij m'n man in de cel
kom', aldus de Zwolse evan-
geliste, die per omgaande wil
weten of de bewindsman op
haar voorwaarde ingaat. „Als
u niet aan mijn verzoek kunt
voldoen, ben ik genoodzaakt
maatregelen tegen de gijze
ling te nemen', vervolgt ze.
Zoals bekend wordt Lucas
Goeree al een maand gegij
zeld in het Huis van Bewa
ring, omdat het paar weigert
op bevel van de rechter leu
gens en beledigingen aan het
adres van de Amsterdamse
Aids-patiënt Fred van Zijl te
rectificeren. Jenny Goeree
kreeg aanvankelijk uit men
selijke overwegingen (het
paar heeft een dochtertje van
zeven jaar) een vrijgeleide.
Van Zijl wil haar nu echter
ook laten gijzelen, vooral ze
in hun nieuwste gospelnum
mer, Evan nr 22, weer fel
van leer trekken tegen ho-
mosexuelen, die de veroorza
kers zouden zijn van de do
delijke immuniteitsziekte
Aids.
In de brief aan de minister
wordt de justitie te Zwolle
vergeleken met de inquisitie.
„Na eerder bijbelteksten en
bepaalde nummers van Evan
te hebben verboden, heeft de
Zwolse inquisitie ons nu in
de handen van een medebur
ger, een homofiele Aidspa-
tiënt, overgeleverd, omdat
wij hem het eeuwige leven
hebben gepredikt en hem
hebben opgeroepen zich te
bekeren tot Jezus Christus.
We leven in een twintigste-
eeuwse rechtsstaat met een
Middeleeuwse inquisitie', al
dus Jenny in de brief.
De Franse bisschop Lefebvre
heeft in zijn verzet tegen het
Vaticaan de aandacht geves
tigd op een katholicisme dat
typisch Frans is en een lange
traditie kent. Het ziet zich als
de navel van de wereld en
kenmerkt zich door heimwee
naar de tijd van voor de Fran
se revolutie, het Ancien Régi
me, waarin de kerk het op
nam voor de staat, gepersoni
fieerd in de koning, en zij op
haar beurt beschermd werd
door de koning. De hele ne
gentiende eeuw is dit traditio
nele katholicisme in verzet
geweest tegen de republikein
se staat. Op het eind van die
eeuw kreeg het in intellec
tueel opzicht vertegenwoordi
gers in figuren als Barrés en
Maurras. Zij waren bij uitstek
nationalistisch en zagen hun
gelijk bevestigd door de Eer
ste wereldoorlog die het fiasco
betekende van menig hoogge
stemd idealisme.
Toch was er ook een ander
soort Frans katholicisme, dat
van links. De belangrijkste
vertegenwoordiger was Em
manuel Mounier. Hij is in de
jaren twintig aan de Parijse
Sorbonne de studiegenoot ge
weest van Sartre en Aron en
zijn belangrijkste activiteit is
geweest het stichten van een
tijdschrift, Esprit. Met Emma
nuel Mounier kwam een jon
ge generatie Franse katholie
ken aan het woord die bereid
was de geseculariseerde Fran
se republikeinse staat te aan
vaarden. Zij namen overigens
ook protestanten en anders
denkenden in hun midden op
zolang zij maar vooruitstre
vend waren en het heil van
de hele mensheid op het oog
hadden. Intellectueel voelden
zij zich verwant aan de intel
lectuelen die het hadden op
genomen voor de joodse kapi
tein Dreyfus, die, ten onrech
te zoals spoedig zou blijken,
wegens het uitleveren van
militaire geheimen aan erfvij
and Duitsland, tot levenslange
verbanning op het Duivelsei
land was veroordeeld.
Solidair
Net als de intellectuelen die
Jean-Marie Domenach
voor Dreyfus in de bres
sprongen, waren de woord
voerders in Esprit solidair
met onderdrukte groepen en
volken. Hun filosofie zou
worden aangeduid met de
term personalisme. In de op
komst van het rechtse en
linkse totalitairisme, het fas
cisme en het communisme,
zagen zij een bedreiging van
de menselijke persoon. Er is
daarover hooggestemd en op
uiterst ingenieuze wijze gedis
cussieerd in de kolommen
van Esprit, Toch wist Esprit
maar weinig krachten te mo
biliseren die een effectief ant
woord konden geven op de
bedreigende ontwikkelingen.
Niettemin was de invloed van
Esprit in Frankrijk in de ja
ren dertig en ook daarna niet
onbelangrijk. Ook al omdat de
eerste hoofdredacteur van het
na de oorlog opgerichte in
vloedrijke dagblad Le Monde,
Hubert Beuve-Mery, tot de
sympathisanten van Esprit
behoorde. Medewerkers van
Esprit waren jarenlang aan
deze krant verbonden, zelfs zo
dat Le Monde in de eerste de
cennia van verschijnen een
Mounier stierf in 1950, 44 jaar
oud, en zijn rol van redactie
secretaris werd overgenomen
door Jean-Marie Domenach,
die het blad tot 1977 zou lei
den. Ontelbaar zijn de inter
venties, de petities geweest
die het blad heeft onderno
men en meeslepend en moei
lijk maar niet zelden steriel
waren de debatten, waarin de
eigen positie werd geformu
leerd. Maar deze militanten
van christelijke origine, die
met hun personalisme het
antwoord op de crisis gevon
den meende te hebben, raak
ten zelf in een crisis. In 1977
toen Domenach als directeur
van het blad afscheid nam,
besteedde het een uitvoerig
nummer aan die crisis en nam
het voor het eerst expliciet af
stand van de rk kerk.
Voetnoten
Domenach is blijven schrij
ven, hetgeen in zijn geval wil
de zeggen intellectuele debat
ten van voetnoten voorzien,
niet zonder scherpzinnigheid,
maar vaak op een apologeti
sche en te absolute en idealis
tische toon. Welke koers hij
vaart is onduidelijk. Onlangs
is een boek van hem in het
Nederlands vertaald. De titel
luidt: Denkroutes naar de
eenentwintigste eeuw. Deze
suggereert dat hier een aantal
belangrijk geachte filosofieën
voor de lezer in kaart wordt
gebracht. Maar dat is niet het
geval. Domenach signaleert
wat in Frankrijk aan de gang
is. Wat daarbuiten gebeurt,
valt zo goed als buiten zijn ge
zichtsveld. De Franse titel,
Enquête sur les idéés contem-
poraines (Onderzoek naar de
hedendaagse ideeën) geeft be
ter weer waar zijn boek over
gaat. Maar het is maar de
vraag of de nieuwe historici,
de nieuwe filosofen, de nieu
we libertijnen en nieuw
rechts die hij de revue laat
passeren de volgende eeuw
zullen halen. De omsloopsnel
heid van het Franse denken
is angstwekkend groot gewor
den en de reputatie is er dan
ook .naar. Wat Domenach ook
hier in feite doet is commen
taar leveren op auteurs waar
van men de werken eigenlijk
zou moeten kennen om zijn
(waarschuwende) opmerkin
gen goed te kunnen begrijpen.
Maar het leidt nergens tot
heldere conclusies, we blijven
zitten met het crisisgevoel
van Jean-Marie Domenach.
De meeste werken van deze
auteurs zijn trouwens in Ne
derland zo goed als onbekend.
Omdat de eerste druk van dit
boek in Frankrijk al in 1981
verscheen, zijn bovendien een
deel van de debatten die Do
menach signaleert al weer
achterhaald. Dat geldt met
name voor de zogenaamde
nieuwe filosofen, die als
woordvoerders van de mei
revolutie van '68 hun bekomst
kregen van het marxisme en
het communisme na de ont
hullingen van Soltsjenitsyn en
andere Russische dissidenten,
en van wie sommigen van de
weeromstuit terugkeerden
naar het christendom.
Niet exporteerbaar
Het boek van Domenach is
een perfecte illustratie van de
crisis waarin vooruitstrevende
katholieke intellectuelen te
recht zijn geraakt. Niet alleen
geldt dat overigens voor deze
groep, alle denkers van Fran
se snit hebben het moeilijk en
daarom is het maar al te be
grijpelijk dat het niet langer
exporteerbaar is. Merkwaar
dig is wel dat een Nederland
se uitgever het alsnog op de
markt brengt.
Opvallend is dat die crisis
zich juist openbaarde toen de
socialist Mitterrand aan de
macht kwam. Nog nooit was
het intellectueel in Frankrijk
zo rustig. Vele intellectuele
woordvoerders voelen zich
overtroefd door het belang
dat de economie plotseling
heeft gekregen. De debatten
zijn verstomd, ze zijn niet af
gemaakt of spelen zich in de
marge af. Dat gevoel van
marginalisering spreekt ook
uit het werk van een andere
onlangs vertaalde Franse in
tellectueel, Alain Finielkraut,
De ondergang van het den
ken, waarin de gelijkschake
ling (voetbal is bijvoorbeeld
net zo belangrijk als een stu
die naar het werk van Hei
degger) wordt gelaakt. Indi
rect geeft zo'n boek misschien
het duidelijkst aan dat de in
vloed die linkse Franse intel
lectuelen sinds de Dreyfus-af-
faire in Frankrijk hadden,
verloren is gegaan.
Dit verlies aan identiteit is
ook zichtbaar in het werk van
Domenach. Het intellectuele
engagement van vooruitstre
vende katholieken zoals hij is
verpulverd. Neem dan de
aanhangers van de oude bis
schop Lefebvre en hun mas
sieve opvattingen. Of die het
eeuwige leven hebben is de
vraag, maar zeker is dat men
er een kerk op kan bouwen.
PAUL VAN VELTHOVEN
Jean-Marie Domenach: Den
kroutes naar de eenentwin
tigste eeuw. Uitgave Kok,
Kampen. Prijs 27,-.
Alain Finielkraut: De on
dergang van het denken.
Uitgeverij Contact, A'dam.
Prijs 22,90.
Iran in het defensief
Het is nog maar een jaar geleden dat de oorlog tussen j°
en Iraq leek uit te lopen op een overwinning voor de ayL
lahs. Nadat dezen 's lands kinderen met sleutels voor hef<
radijs om de nek door de mijnenvelden hadden gestuurd^
zetten Iraanse troepen strategische heuvels, wegen en stfi
op Iraakse bodem. Twaalf maanden later zijn de rollen v?'
dig omgedraaid. Iraq is begin dit jaar met veel succes
tegenaanval gegaan en heeft Iran in de verdediging gedL
gen. Nu de oorlog honderdduizenden mensen van het
heeft beroofd en miljarden guldens heeft gekost, zijn fcpt
landen weer op het punt waar zij negen jaar geleden ookj-
ren.
Na al die jaren van strijd en ontzaggelijk menselijk
lijkt nu ook bij de Iraanse leiders langzaam het besef dor
dringen dat er een einde moet komen aan de zinloze s{
Weliswaar slagen zij er met een beroep op de „heilige pik
nog steeds in grote aantallen vrijwilligers bijeen te krij
voor het front. Maar de 220.000 dit jaar zijn toch slechtsjy
derde van het totaal aantal vrijwilligers van vorig jaar;
moraal van het Iraanse leger, een mengelmoes van geregE
troepen, Revolutionaire Gardisten en islamitische vrijvja<
gers, is volgens waarnemers slecht, mede als gevolg va£I
povere bewapening. Voor het vernietigen van de kleinfi
de grote satan (Iraq en de Verenigde Staten) blijkt meert;
dig dan een onverzettelijk geloof. gj
Et
De Iraanse bevolking begint de strijd moe te worde#*
spreekt van de „opgelegde oorlog". Alleen voedselsubs^1
aan de armste bevolkingsgroepen hebben tot nu toe opsp
den kunnen voorkomen, maar het leven wordt steeds rrfi
'lijker. In deze situatie lijkt de recente reeks van nederig
in de oorlog met Iraq de positie te hebben versterkt vaf>L
meer gematigde stromingen binnen het Iraanse leiderscjh
Dat blijkt onder meer uit de benoeming van parlementsvfrl
zitter Hashemi Rafsanjani tot opperbevelhebber varM
strijdkrachten. Hij was deze week zeer openhartig over"
verloop van de oorlog en zei dat „niet alles de laatste m£r
den gaat zoals Iran dat zou willen. We moeten voorbe0
zijn op oorlogvoering op de langere termijn", aldus Rafs#
ni. En hij benadrukte dat Iran niet is geïnteresseerd iriF
bezet houden van grongebied van het buurland. t"0
In die laatste opmerking van Rafsanjani zit een kern Fa
waarheid. Iraq is immers negen jaar geleden de oorlog^®
gonnen, in de hoop dat het toen uiterst chaotische Irare
Khomeini was nog maar net aan de macht niet zou j1
geren. Bovendien heeft Iraq in de jaren nadien een eL
smerige oorlog gevoerd als Iran. De leiders in Iraq aarze)e
niet om in strijd met alle internationale afspraken gifgaaai
te gebruiken. De bombardementen op Iraanse steden ei?zt
eveneens duizenden doden. Iraq was het land dat begon t—
aanvallen op de scheepvaart in de Perzische Golf. Iraq
echter ook het eerste en tot nu toe enige land dat bereid
gehoor te geven aan de wapenstilstand, waartoe vorig
door de Verenigde Naties werd opgeroepen.
Maar ook nu de oorlog een andere wending heeft g£
men, heeft Iraq verklaard dat het bereid is de wapens t
ten zwijgen. Op voorwaarde dat Iran hetzelfde doet. Me
recente Iraakse successen en de versterking van de pos
van de gematigden in Iran, lijkt die kans wat toegenori
Achter de schermen van de Verenigde Naties is de vooi
maanden druk onderhandeld over een voor beide lan
aanvaardbare overeenkomst. En zelfs met aartsvijand A
rika was Iran in het diepste geheim in gesprek. Het n
schieten van de Iraanse Airbus door de Amerikaanse kri
Vincennes kwam dan ook op een uiterst ongelukkig
ment.
Het verloop van het debat in de Verenigde Naties ovej
Airbus en de overige reacties vanuit Iran doen vermoi
dat de gematigde leiders in Iran niet van plan zijn de 1
van de voorzichtige toenadering te verlaten, al blijft hetfcg
duidelijk hoe groot hun speelruimte is. Wel duidelijk isf
Iran op den duur voor de Verenigde Staten van enorm s
tegisch belang is, meer in elk geval dan het onberekenbl
op Moskou georiënteerde Iraq. Op zijn beurt heeft Iran I
belang bij goede banden met Amerika, want de machl
noorderbuur (de Sovjetunie) wordt door de ayatollahs al
luut niet vertrouwd. Zo wordt steentje voor steentje de l
gelegd voor de verzoening tussen de Grote Satan en I
voornaamste bestrijder. Het is echter moeilijk te verteren!
op weg naar dergelijke „hogere" strategische doelstellin]
gewoon wordt voorbijgegaan aan de miljoenen slachtoff
van de zinloze oorlog.
Minder buien
DE BILT (KNMI) Het aan-
tal buien zal vandaag kleiner
zijn dan de voorgaande dagen
en de buien zullen ook niet
meer zo zwaar zijn. Een droge
dag zal het echter niet worden.
Morgen zal het een groot deel
van de dag wel droog zijn met
af en toe zon, later op de dag
neemt echter van het westen
uit de bewolking toe en komt
er ook weer regen. De depres
sie, die deze week koel en bui
ig weer heeft gebracht, trekt
langzaam naar de Oostzee en
neemt in betekenis af. Volgen
de week blijven de depressies
verder van ons land, maar
blijft het koel.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor zondag en maandag:
Britse Eilanden: Eerst van
west naar oost tijdelijk regen,
op maandag enkele buien en
ook af en toe zon. Middagtem-
peratuur van 16 graden in het
noordwesten, tot 22 graden in
zuidoost-Engeland.
Denemarken, noordwest-
Duitsland en Benelux: Zondag
af en toe zon en plaatselijk een
bui, maandag meer bewolking
en enige regen. Aanhoudend
koel met middagtemperaturen
van 17 tot 21 graden.
Noordoost-Frankrijk, midden-
en zuid-Duitsland: Verander
lijk bewolkt. Plaatselijk een
bui, vooral in de middag. Mid-
dagtemperatuur 19 tot 24 gra
den.
Midden- en zuid-Frankrijk:
Vrij zonnig. Meer naar het
noorden ook bewolking en
mogelijk nog een enkele bui.
Middagtemperatuur van 24
graden in midden-Frankrijk,
tot 29 graden in zuid-Fral
rijk.
Alpengebied: Vrij zon)
vooral in het westen en Iren
den. Meer naar het noqifete
mogelijk een bui. Middagtèst
peratuur in de dalen en in ns<
laagland aan de noordzijdeple
24 graden, aan de Alpen-zv
zijde tot 28 graden.
Spanje en Portugal: Zon!
Voornamelijk in noord wl
Spanje en noord-Portugal
bewolking en landinwai
kans op een regen- of
weersbui. Middagtemperat
van 23 graden in noordwl
Spanje en noord-Portugal,1
28 a 33 graden elders. Lan<jk_
waarts in zuid-Spanje tot|ng
graden.
Weerrapporten 15 juli 20
Weer Max.
temp
■tid
Eindhoven
Den Helder
Genève
Helsinki
Klagenfurt
Kopenhagen
