"Finali
De zakelijkheid van „madame"
De subtiele discriminatie in Amerika
TIEN MAANDEN AU PAIR IN PARIJS
binnen de perken
Tijd voor
tuinbezoek
'CcidócSouACUit'
ZATERDAG 16 JULI 1988 PAGINA 23
PARIJS - Tien maanden „au pair"
in Parijs. Honderden Nederlandse
meisjes en (een paar) jongens trek
ken jaarlijks naar de Lichtstad voor
zo'n nog altijd populair verblijf bij
een Franse familie. In ruil voor
vereorging van de kinderen en licht
huishoudelijk werk krijgen ze een
kamer, kost en zakgeld van het ge
zin waar ze verblijven.
Maar het „ontdekken van de taal en
leefgewoonten van een ander land" uit
de folders is niet meer wat het was. De
romantische verhalen van vroeger, toen
de meisjes als oudste dochter van het ge
zin werden behandeld hebben plaatsge-
maakt voor een veel zakelijker relatie
met „madame et monsieur". „Je bent
iets meer dan een werkster", vindt een
teleurgesteld Haarlems meisje aan het
einde van de rit. Collegaatjes beoordelen
hun verblijf positiever, maar zijn in het
algemeen toch blij dat het „mademoisel-
len" erop zit.
De lichting september '87 - juni '88
heeft de koffers gepakt. Nog een keer
swingt een vijftigtal au pairs op de „kel
deravond" van de Mission Hollandaise.
Waar zullen ze straks aan terugdenken9
Aan dat „lekkere toeristje spelen op een
gewone doordeweekse dag", het stappen
in het Bastille-kwartier, de slentergangen
door het Louvre, de „zakenreis" met de
familie naar de Cöte d'Azur, de disco te
genover de Tuilerieën of dat „waanzin
nig goede concert van Sting"? Of zal het
Parijs zijn, die „wereldstad"? Minder
leuk waren de hooghartige madames, de
verwende kinderen („zeg maar kren
gen") die ze in bad moesten zien te stop
pen als madame ze niet aankon, de stof
zuiger die maar nooit vol wilde en het
eigen kamertje van twee bij drie, „zes
hoog achter met alleen een koudwater
kraan". Flink wat au pairs laten weten te
zijn afgeknapt op de Fransen of beter de
Parijzenaars die „helemaal niet zo sym
pathiek zijn als je in Nederland vaak
der,kt". Ze vonden ze stug, afstandelijk,
arrogant en ook „te beleefd om eens ge
zellig te doen". De Franse man heeft het
absoluut verbruid. „Die kunnen echt
niet van je afblijven", zo luidt de alge
mene klacht.
Onder de Mission stampt de huisdisco.
De directeur, pater Harry Jaspers (48)
omhelst de vertrekkenden. Tineke van
Lenihe (26) en Carla Maas (29), de
maatschappelijk werksters op de Mis
sion denken dat de meeste meisjes het
verblijf in Parijs achteraf toch wel posi
tief zullen waarderen. „Ze hebben ge
leerd zelfstandig te worden, zichzelf le
ren kennen, een cursus Frans gevolgd,
vrienden gemaakt, ook al was het niet
makkelijk. Dat laatste komt vaak terug.
Tja, en dan de Fransen. Slechts een tien
de van de Nederlandse au pairs heeft
Frsnse vrienden gemaakt. Nogal wat
mosjes klagen dat ze niet echt worden
opgenomen door „hun" familie. Maar
he; Franse gezinsleven is nu eenmaal an
ders dan in Holland. Gezellig een kopje
kcffie drinken op de bank kennen ze
hier niet. De Parijzenaars werken over
het algemeen keihard en als ze 's a-
vcnds thuiskomen willen ze geen gezeur
met hun au pair. Of, het omgekeerde, ze
reageren zich af op de au pair omdat ze
thuis is en dus maar moet horen wat
voor rotdag monsieur of madame gehad
heeft. Au pairs kunnen zich dan behoor
lijk eenzaam voelen", zegt Carla Maas.
Nummer acht
„Ik was au pair nummer acht die na tien
rraanden weer weg zou gaan", vertelt
Karin van Wijngaarden (21) uit Amster
dam. Haar „ouders" werkten allebei.
„Hj was directeur van een scheepvaart
bedrijf en zij adviseerde Mitterrand of
zoitts. Voor hun eigen kinderen hadden
ze al geen tijd. En in het weekeinde
mcesten ze tennissen Karin wil la
ter de toeristische sector in en is naar
Parijs gegaan om haar Frans te verbete
ren. Ze wil er een tweede jaar als au pair
aan vastknopen, maar verandert van fa
milie. Met het nieuwe gezin gaat ze met
een op „zakenreis". „Twee maanden
mee op vakantie voor de kinderen.
Huishoudelijk werk hoef ik niet meer te
doen, want ze hebben een werkster". De
familie bezit volgens haar een kasteel in
de Dordogne. „Met zwembad", zegt ze
vol verwachting.
Charlotte van Vliet (21) gaat tevreden
naar Voorschoten terug. „Doordat mijn
madame haar madame kende", kwam ze
in contact met Karin met wie ze altijd is
opgetrokken. Aan haar familie zal Char
lotte goede herinneringen bewaren. „Ma
dame werkte niet en samen verzorgden
we de vijf kinderen. Ik heb meer gewerkt
dan nodig was, maar dat ging zonder
problemen. Ik werd overal bij betrok
ken, verjaardagen, bruiloften, doopfees
ten enzovoort. Toen ik een keertje in
een winkel werd opgelicht ging madame
er meteen op af'.
Veel meisjes spreken van een heel zake
lijke relatie met hun familie. In tegen
stelling met wat weieens gedacht wordt
is een au pair een vrij dure kracht. De
familie moet een kamer huren of er een
tje in huis vrijmaken. Daarbij komt het
eten, 230 gulden per maand voor het
ziekenfonds, 450 gulden zakgeld en reis
geld voor meisjes in de verre voorste
den. Alles bij elkaar al gauw dertienhon
derd gulden per maand, voor meisjes die
een werkweek van dertig uur hebben. Ti
neke: „Daarom wordt er steeds meer
van ze geëist. Maar het is en blijft een
culturele uitwisseling. Je kunt een au
pair niet zien als je werkster. Vroeger
was het verplicht dat het meisje een ka
mer in huis had, ze was de oudste doch
ter. Maar dat is veranderd. Tegenwoor
dig gaan ze weg van huis juist om het
vrije leventje. Ze vragen zelf om een on
afhankelijke kamer. Officieel moet een
au pair in het gezin wonen om de cul
tuur te leren kennen, maar van beide
kanten vervlakt dat".
Wederzijdse irritaties en problemen blij
ken vaak gebaseerd op misververstan
den en cultuurverschillen, zo is de erva
ring op de Mission. In een slecht jaar
haakte een vijfde van de meisjes af.
Soms ligt dat aan de au pair, die „het
echt niet kan" of onvoldoende verant
woordelijkheidsgevoel heeft. „Of een he
kel krijgt aan de kinderen", zegt Tineke
met een ondertoon van begrip. „Kinde
ren hier zijn gewend als godjes te
worden behandeld. We hebben avoeden-
de ouders meegemaakt omdat de au pair
met hun kind was gaan wandelen terwijl
het een beetje regende. Gewoon een dik
ke jas aangetrokken, een muts opgezet,
een paraplu en naar buiten. In Neder
land is dat niets bijzonders, maar jé hebt
Franse ouders die denken dat hun kind
dan in levensgevaar verkeert".
Om de meisjes enige rechtszekerheid te
geven heeft de Raad van Europa in 1969
een lijst arbeidsvoorwaarden opgesteld
voor au pairs. Maar in de praktijk blijkt
controle daarop ondoenlijk. „Je hoeft
maximaal maar twee avonden in de
week op te passen, maar als ze je een
vierde keer vragen om te blijven durf je
niet te weigeren", zegt een meisje. Lies-
beth durfde dat wel. „Ik heb hier in elk
geval geleerd dat je voor jezelf moet op
komen". Loopt het de spuigaten uit dan
trekt de Mission aan de bel. „Dat helpt
doorgaans wel", zegt Carla. Franse ge
zinnen die „vergeten" of weigeren de au
pair in het ziekenfonds te verzekeren ko
men op een „zwarte lijst".
Blijven
Voorzichtig hekelen de maatschappelijk
werksters de praktijken van een aantal
commerciële bureaus in Nederland die
zich van de arbeidsvoorwaarden weinig
aantrekken en hun meisjes laten aan
modderen als ze eenmaal in Parijs zit
ten. We kennen commerciële bureaus
die wel zeshonderd gulden inschrijfgeld
vragen en de meisjes dan net zo makke
Au pairs Karin (links) en Charlotte in Parijs
FOTO: BOB VAN HUET
lijk bij families onderbrengen die niet
willen verzekeren. Dat gaat weieens
verkeerd en dan komt zo'n au pair bij
ons terecht. Natuurlijk helpen we zo'n
kind".
Slechts een heel klein aantal au pairs
blijft in Parijs hangen. Beroemd is het
verhaal van Maruschka Detmers uit
Drente, die zonder een woord Frans te
spreken aan het avontuur begon en werd
ontdekt door regisseur Jean-Luc God-
dard die haar de hoofdrol gaf in zijn
film „Prénom Carmen". Detmers is nu
een ster in Frankrijk. Maar dergelijke
droomcarrières zijn uitzonderlijk. Mis
lukte fotomodellen zijn er meer. „De
Hollandse meisjes staan hier als vrij naï
ef bekend", zegt Carla. „Je hebt echte
„au-pairjagers". Wij hebben het gelukkig
nog niet meegemaakt, maar je hebt van
die gladde, aardige versierders die erop
uit zijn de familie van het meisje te be
roven. Ze komen langs wanneer ze een
avondje alleen oppast en halen dan het
huis leeg. Vandaar dat veel families hui
verig zijn wanneer hun au pair met een
vriendje aankomt".
„Een meisje blijft hier erg kwetsbaar",
zegt oud-au pair Wendy Jol (24) uit
Haarlem. Ze werkt al drie jaar in Parijs
en is getrouwd met een Nederlander.
„Als je eenzaam bent of heimwee hebt
en iemand doet een beetje aardig tegen
je, ga je snel voor de bijl. Op de dansa
vonden van de Mission heeft pater Har
ry heel wat van dat soort versierders er
uit gezet. Maar het zijn niet alleen de
Fransen, je hebt hier ook Nederlanders
die op au pairs jagen", zegt ze, terwijl ze
haar man met een grote glimlach aan
kijkt.
BOB VAN HUËT
Voorzitter Norm Hill van het A. Philip Randolph Instituut: „Met de positie van
zwarten is het nog altijd slecht gesteld".
Amerikahet land van de onbegrensde mogelijkheden.
Verslaggeefster Marga Rij er se dwaalde er een tijd rond en deed er tal
van indrukken op. In een serie verhalen doet zij daarvan verslag.
Deze week aandacht voor de stelselmatige discriminatie van latino's,
zwartenvrouwen, en armen.
LOS ANGELES In Los Ange
les staat een lange rij mensen
urenlang voor de deur van de im
migratiedienst te hopen op een
verblijfsvergunning. In het even
verderop gelegen pand waar vrij
willigers gratis medische zorg
verlenen aan illegalen die uit
angst voor uitzetting niet naar
een ziekenhuis durven, krimpt
een vrouw ineen bij het horen
van een politiesirene. In een war
me nacht ligt in een portiek in
Houston een moeder met twee
kinderen te slapen. In Washing
ton wacht een groep zwervers ge
duldig tot de soep wórdt uitge
deeld. In New York verwarmt
een haveloos geklede man zich
aan de warme stoom die uit een
rooster opstijgt. Al deze mensen
hebben behalve persoonlijke el
lende met elkaar gemeen dat hun
huidskleur niet blank is.
Directeur Lee Levin van de Amerikaanse Vrouwenbond CLUW: „Meeste vrouwen
werken uit puur economische noodzaak". FOTO'S: MARGA RIJERSE
Hoewel discriminatie sinds 1964 in de
Verenigde Staten bij wet verboden is
wordt er in de praktijk van alle dag nog
vaak onderscheid gemaakt op grond van
sekse en huidskleur. Geen directe achter
stelling analoog aan het Zuidafrikaanse
apartheidsregime, maar een meer subtie
le discriminatie die tot uiting komt in
hoge werkloosheidscijfers, armoede en
een onevenredige vertegenwoordiging in
voornamelijk lage en slechtbetaalde
functies.
President Reagan mag zich dan in het
buitenland opwerpen als dè voorvechter
van eerbiediging van mensenrechten, in
zijn eigen land lijkt hij het met de indi
viduele rechten van de mens niet zo
nauw te nemen. Zijn politiek is de poli
tiek van het recht van de sterksten. Wie
niet mee kan heeft pech. De door zijn
voorgangers in gaijg gezette maatregelen
die de kansen van minderheden op de
arbeidsmarkt vergroten, worden beetje
bij beetje onder zijn bewind afgebroken.
Subsidies die tot doel hebben achterstan
den weg te nemen worden onder Reagan
teruggedraaid. Volgens vertegenwoordi
gers van verschillende mensenrechtenor
ganisaties is sinds de komst van Reagan
in 1981 „de klok teruggezet". Critici be
weren dat onder zijn bewind het minis
terie van justitie (uitvoerder en bewaker
van de Civil Rights Act) veranderde van
beschermer in aantaster van burgerrech-
Positieve actie
Dank zij positieve actieplannen steeg in
de jaren zeventig het aantal zwarten en
vrouwen op hogere posten binnen de
overheidsdiensten. De huidige federale
overheid is echter weinig gelukkig met
deze bij wet vastgelegde „voorrangsre-
gel" en velen noemen het beleid discri
minerend voor blanke mannen. Door
middel van positieve actie wordt binnen
bedrijven en overheidsdiensten gestreefd
naar een evenredige vertegenwoordiging
van mannen en vrouwen, van blanken
en zwarten.
De wet schrijft voor dat bij gelijke ge
schiktheid de voorkeur moet worden ge
geven aan een vertegenwoordiger van
een minderheid. Is de werkgever onwil
lig dan kan dit recht via de rechter
worden afgedwongen. Het bewijs dat ie
mand ten onrechte is afgewezen voor
een bepaalde functie is echter moeilijk te
leveren. Rechtszaken die vaak gevoerd
worden tot aan het opperste gerechtshof
(Supreme Court) nemen soms jaren in
beslag en schrikken veel mensen af. De
hoogste rechters, die door Reagan
worden benoemd, getuigen bovendien in
de praktijk steeds minder van vrouw
vriendelijkheid.
Tot begin jaren zestig zijn zwarten,
kleurlingen en vrouwen op brute wijze
gediscrimineerd. Ook de Amerikaanse
vakbeweging maakte zich hieraan schul
dig. Zwarten waren in die periode vaak
nog in aparte bonden georganiseerd en
op congressen waren de verschillende
huidskleuren zorgvuldig van elkaar ge
scheiden.
In 1941 maakte president Franklin D.
Roosevelt bij wet een einde aan het on
derscheid dat tot dan toe werd gemaakt
tussen blanke en zwarte werknemers in
de defensie-industrie. Andere overheids
diensten en particuliere bedrijven volg
den. In de jaren vijftig laaide de strijd
voor gelijke burgerrechten op. Naast
anti-discriminatiewetgeving eisten zwar
te activisten meer banen. „Het hebben
van een goede baan is het paspoort naar
betere rechten", luidde een slogan uit die
tijd, die ook vandaag de dag nog niets
aan kracht heeft verloren.
Missie
A. Philip Randolph was in die jaren een
van de grootste voorvechters van gelijke
rechten. Zijn missie als vakbondsman
was het organiseren van zwarten en het
ageren tegen discriminatie die hen uit
sloot van de beter betaalde banen in de
fabrieken. Zijn geweldloze strijd bereikte
in 1963 een hoogtepunt toen tweehon
derdvijftigduizend mensen in Washing
ton demonstreerden voor „banen, gelijk
heid en vrijheid". De protestmars leidde
in 1964 tot een wettelijk verbod op alle
vormen van discriminatie.
De geest van Randolph leeft ook nu nog
voort in het A. Philip Randolph Insti
tuut in New York. Voorzitter Norm Hill
is somber als hij praat over de huidige
positie van zwarten in de Verenigde Sta
ten. „Een kwart eeuw na de mars in
Washington is de zichtbare discriminatie
weliswaar afgenomen maar zijn de pro
blemen onder zwarten nog altijd dezelf
de: slechte opleidingsmogelijkheden,
slechte behuizing en een groot tekort aan
banen. Sociale en economische vooruit
gang van zwarte burgers kan niet
worden bereikt zolang er geen sprake is
van volledige werkgelegenheid en van
fundamentele economische hervormin
gen", zegt Hill.
Vijftien procent van de zwarte Amerika
nen is werkloos. Het percentage is ruim
twee keer zo hoog als onder blanken.
Bijna de helft van de zwarte jongeren
heeft geen baan. Het inkomen van zwar
te families bedraagt gemiddeld de helft
van dat van blanke gezinnen. Drie op de
tien zwarte gezinnen is arm. Ondanks de
recente economische groei lukt het veel
zwarten niet de armoedespiraal te door
breken: ze zijn laag geschoold en scho
lingsprogramma's zijn er als gevolg van
bezuinigingen nauwelijks meer, zodat ze
aangewezen zijn op banen die vaak on
voldoende salaris opleveren om er een
gezin van te kunnen onderhouden.
Noodzaak
Hoewel de werkgelegenheid in de VS de
laatste tijd weer toeneemt is er met
name sprake van nieuwe banen die
overwegend slecht betalen. Mede om die
reden treden steeds meer (gehuwde)
vrouwen toe tot de arbeidsmarkt. Vol
gens directeur Lee Levin van de Ameri
kaanse Vrouwenbond CLUW, werken
de meeste vrouwen uit economische
noodzaak. „Je kunt rustig stellen dat de
meeste families twee inkomens nodig
hebben om te kunnen leven".
Momenteel heeft ruim vijftig procent
van alle vrouwen een baan. Twee derde
werkt in traditionele vrouwenberoepen,
functies die over het algemeen slechter
gehonoreerd worden dan mannenberoe
pen. Van elke dollar die een man ver
dient, ontvangt een vrouw in haar baan
gemiddeld maar 64 procent. Verdient
een verpleegster 19.000 dollar per jaar,
een ongeschoolde fabrieksarbeider
maakt een jaarinkomen van 22.000 dol
lar. Een baan in een kinderdagverblijf
(waar overwegend vrouwen werken) be
taalt aanzienlijk slechter dan een baan in
een hondenkennel (waar met name man
nen werkzaam zijn). Ook als het gaat om
gelijke beroepen verdienen vrouwen
minder dan mannen. De centrale over
heid weigert een onderzoek in te stellen
naar deze ongelijke betaling en adviseert
vrouwen die menen onderbetaald te
worden elders te gaan werken. „Een ab
surde redenering", zegt Lee Levin, „het
is net zoiets als wanneer je zegt tegen
mensen die in hun eigen buurt zijn be
roofd: dan moet je maar ergens anders
gaan wonen".
Het gevolg van het toenemend aantal
werkende moeders is dat er een schreeu
wend tekort is ontstaan aan kinderop
vang. De bestaande particuliere kinder
dagverblijven zijn voor veel ouders te
duur en de overheid heeft geen bemoeie
nis met kinderopvang. De laatste en eni
ge keer dat zij dat wèl had was in 1942.
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog
moesten de plaatsen van de mannen in
de fabrieken worden ingenomen door
vrouwen. Kinderdagverblijven werden
probleemloos opgezet met behulp van
overheidsubsidies. De wet werd na het
einde van de Tweede Wereldoorlog weer
ingetrokken en de vrouwen keerden te
rug naar het huishouden.
In 1971 nam het Amerikaanse congres
een wet aan waarin werd voorzien in een
uitbreiding van kinderopvang, gesubsi
dieerd door de overheid. De wet werd
echter getroffen door het veto van de
toenmalige president Nixon. Hij blok
keerde de wet omdat hij vreesde dat
hierdoor de traditionele Amerikaanse fa
miliezin zou worden aangetast en het
land zou afstevenen op een communisti
sche samenleving.
MARGA RIJERSE
Wie in de komende weken op stap
gaat en de vakantie in eigen land
doorbrengt, kan van de gelegenheid
gebruik maken een of meer evene
menten te bezoeken op het gebied
van tuinieren en planten kweken.
Op verschillende plaatsen in het
land zijn shows en tentoonstellin
gen, her en der liggen fraaie tuinen
die voor het publiek toegankelijk
zijn. Allemaal de moeite van een
bezoek meer dan waard.
Een overzichtje van enkele van die eve
nementen:
In het Gelderse plaatsje Bredevoort
wordt van 6 tot 14 augustus een ten
toonstelling van fuchsia's gehouden.
Ook zijn er kamerplanten te zien. De
planten staan in die week in het mooie
park van het bejaardenhuis St. Bernar-
dus.
Meer fuchsia's te zien op een show in
Rotterdam, die duurt van 10 tot 14 au
gustus. In het 10.000 vierkante meter
grote tuincentrum Kooiman aan de
Schaapherdersweg in die stad zijn niet
alleen fuchsia's te bewonderen, er wordt
ook een groot aantal cactussen ten toon
gesteld.
Enkele weken geleden heeft prins
Bernhard de kasteeltuinen van Arcen (L)
officieel voor het publiek geopend. In de
tuinen van het kasteel is een overzicHt te
vinden van bijna alle in Nederland ge
kweekte siergewassen. Daaronder een
groot rosarium, verdeeld in tien rozen
tuinen die elk op zich een apart onder
deel uit de rozencultuur vertegenwoordi
gen. Het kasteel zelf is prachtig gerestau
reerd en vormt een aantrekkelijk mid
delpunt van de klassiek aangelegde tui
nen. In het kasteel worden enkele zalen
gebruikt voor wisselende tentoonstellin
gen over planten en kunst. Onderdeel
van de kasteeltuinen is ook het sparren
bos, een sprookjesachtige plaats met
naald- en loofbomen. Naast het oude en
oorspronkelijke kasteelpark zijn nieuwe
tuinen aangelegd met daarin het tien
meter hoge kassencomplex Cassa Verde.
In die subtropische kas planten uit alle
delen van Zuid-Europa: kurkeiken, olijf
bomen, mimosa, vijgebomen en andere
hier onbekende soorten. Bezoekers kun
nen ook veel informatie over de aanleg
van tuinen opdoen in de twaalf nieuwe
patiotuinen die bij het kasteel zijn aan
gelegd. Die liggen voor een deel in een
vallei en zijn met pergola's aan elkaar
verbonden. In die modeltuinen wordt de
toepassing van een uitvoerig assortiment
eenjarige planten op verschillende ma
nieren duidelijk gemaakt. Ook zijn er
leuke ideeën te vinden voor het gebruik
van hout en natuursteen in de tuin. Ver
der in de kasteeltuin van Arcen een rots
wand van meer dan een kilometer lengte
waar planten uit het berglandschap bij
een zijn gebracht op een geheel natuur
lijke manier. Aanleg van de nieuwe tui
nen en reconstructie van de oorspronke
lijke hebben meer dan 30 miljoen gulden
gekost en er is jaren aan gewerkt. Bezoe
kers met belangstelling voor groen kun
nen er makkelijk een hele dag doorbren
gen zonder dat ze zich een moment ver
velen.
Tuinen waaraan nog langer gewerkt is
om er kleine paradijsjes van te maken,
zijn te vinden in het Drentse Ruinen.
Beeldend kunstenaar Ton Terlinden
kocht daar in 1971 een vervallen boerde
rijtje met een hectar? grond. De enige
beplanting op die hele hectare was een
grote appelboom, die Terlinden als mid
delpunt en inspiratiebron gebruikt voor
de aanleg van verschillende types tui
nen. Met behulp van natuurlijk materi
aal maakt hij zalen en kamers waarin elk
tuintype zoveel mogelijk tot zijn recht
komt. Kleur is een van de leidraden ge
weest die Terlinden gebruikt heeft tij
dens de vele jaren die hij aan de aanleg
werkte. Zo zijn er tuinen in de kleuren
wit, geel, blauw, violet en rood. Daar
naast is er een daglelietuin, een kruiden
tuin en een Gelders rozenbosje en meer.
Er is een wandelroute door de tuinen,
die ervoor zorgt dat geen enkel onder
deel van het complex wordt overgesla
gen. In de afgelopen jaren vonden al
vele tienduizenden tuinliefhebbers hun
weg naar Ruinen. Dit jaar voor het eerst
kunnen die liefhebbers met behulp van
een prachtig geïllustreerd boekje voor-
en nagenieten van hun bezoek. Vriend
Anne van Dalen van Terlinden schreef
een boekje c -er de tuinen en Marijke
Heus maakte daar de kleurenfoto's voor.
De kunstenaar zelf zorgde voor een aan
tal pentekeningen die ook als illustratie
gebruikt zijn. Het boekje is uitgegeven
door Terra en kost ongeveer 25 gulden.
In de provincie Groningen zijn circa
tachtig particuliere tuinen voor publiek
toegankelijk. Ze liggen verspreid over de
hele provincie, maar zijn gebundeld in
het boekje „Het tuinpad op", dat voor
vier gulden te koop is bij de meeste
VVV-kantoren in ons land. Die particu
liere tuinen zijn te bezoeken nadat een
telefonische afspraak is gemaakt. In En
geland is het al jarenlang een goede ge
woonte dat talentvolle amateurtuinders
hun tuinen aan belangstellenden tonen.
Het gaat daarbij niet alleen om het be
kijken van eikaars produkten, maar
vaak groeien er warme en groene vriend
schappen uit die bezoeken en ontstaat er
een levendige ruilhandel in diverse plan
ten. Tenslotte nog een grote bloemen- en
plantenbeurs in het oosten van het land.
die van 26 tot 29 augustus wordt gehou
den in het openluchttheater De Zandkuil
in Lochem. Op zaterdag 27 augustus is
daar bovendien een grote succulenten-
beurs. Keus te over voor wie in vakan-
tietijd eens een andere tuin dan de eigen
tuin wil zien.
JAN VAN KOOTEN
