Falende apparatuur
verbijstert marine
Moskovieten raken niet
uitgepraat over conferentie
Veldslag bij
Tempelberg
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
BUITENLAND
ftiidóaOowiant
MAANDAG 4 JULI 1988 PAGINA 4
Nieuwe stroom
bootvluchtelingen
HONGKONG De economi
sche crisis en voedseltekorten
in Vietnam drijft steeds meer
burgers de grens over. Hong
kong heeft het afgelopen
weekeinde opnieuw alarm ge
slagen over de nieuwe stroom
bootvluchtelingen, nadat 468
Viétnamezen nun heil kwa
men zoeken in de Britse
kroonkolonie.
Alle vluchtelingen zijn onder
gebracht in een opvangcen
trum. waar wordt nagegaan
waarom zij hun vaderland
hebben verlaten. Alleen poli
tieke vluchtelingen krijgen
asielrecht.
Chinese moeders
op de vlucht
PEKING Moeders in China
ontvluchten hun huizen om te
ontkomen aan abortus of steri
lisatie in het kader van het
strikte regeringsbeleid van één
kind per gezin. Dit schreef za
terdag het Volksdagblad van
Peking. Vrouwen op het plat
teland zouden de werkers van
gezinsplanning ontvluchten
door zich te verstoppen bij hun
ouders in andere provincies.
Regeringswoordvoerders heb
ben voorheen beweringen te
gengesproken dat de bevol
kingspolitiek verplichte
vruchtafdrijving en sterilisatie
zou inhouden.
Verraadster
„Axis Sally"
overleden
COLUMBUS De Amerikaanse
die als „Axis Sally" („Sally van
de Asmogendheden") in de
Tweede Wereldoorlog op de
Duitse radio Amerikaanse troe
pen aanspoorde hun strijd tegen
de Duitsers op te geven, is op 87-
jarige leeftijd overleden. Mildred
Gillars, die wegens verraad werd
veroordeeld en 12 iaar in een
Amerikaanse federale gevange
nis doorbracht, werd op een
plaatselijk kerkhof in Columbus
in Ohio bijgezet
Noorse koning
85 geworden
OSLO Koning Olav
V van Noorwegen is
zaterdag 2 juli 85 jaar
geworden. Hij is de
oudste koning naar
leeftijd en anciënniteit
en hij is het met de
Britse koninklijke fa
milie eens dat konin
gen niet voortijdig af
treden maar tot aan
hun dood aanblijven.
Het feest rond de sinds
1955 regerende popu
laire vorst is gevierd
met parades en optoch
ten, vuurwerk en
volksfeesten.
Aanslag bij stadion schokt Johannesburg
JOHANNESBURG In Johannes- alle rassen aan zonder zich te bekommeren
burg is geschokt gereageerd op de over normen. Wij zullen alles doen om de
bomaanslag zaterdag bij het Ellis Park moordenaars te vinden", aldus Vlok.
rugby-stadion; één van de belangrijk- bom ontplofte in een straat naast het
- - - - - - stadion, kort nadat_een wedstrijd tussen de
en de bezoe-
at was geëin
digd. Supporters vergeleken de aanslag
ste sportcentra voor de blanke
afrikanen. Omstanders begonnen
zwarten te beledigen of gingen met rfioH «JmJrt.r.
TT 1 U. J 1"*6". uup^uiicio «cigcicncii uc oanojag
hen op de vuist. Volgéns de politie zijn met een aanval op het Newyorkse Yankee
twee mensen om het leven gekomen stadion tijdens een belangrijke honkbal
en raakten 39 mensen gewond. wedstrijd of op het Wembley-stadion in
Londen na een grote voetbalwedstrijd. De
De Zuidafrikaanse minister van wet en presentator van het Zuidafrikaanse televi-
orde Adriaan Vlok stelde de verboden sie-journaal las met een grimmig gezicht
zwarte verzetsbeweging Afrikaans Natio- een lijst met namen van slachtoffers voor
naai Congres (ANC) verantwoordelijk voor en deed de unieke oproep aan de kijkers
de aanslag. „Het ANC valt weerlozen van met hem de aanslag te veroordelen.
Ontsnappende
aidspatiënt
doodgeschoten 0
CAIRO Een aidspatiënt in Egypte^
is door een op wacht staande politiea
gent doodgeschoten toen hij uit qua-JD
rantaine in een ziekenhuis was ont-bn
snapt, zijn polsen had doorgesneden if 1
en de agent met het bloed bedreigde. d<
Volgens de dagbladen Al Wafd en Altse:
Gomhouria werd de 33-jarige Fawzil
Mahmoud door de politie achternage- n
zeten nadat hij ontsnapt was uit de ge-»h(
sloten ziekenhuisafdeling. Mahmoud lg
dreigde ten einde raad de agent onder nd
te spatten met zijn bloed als hij hem kei
niet met rust liet. Daarop schoot deirv
agent hem neer. ion
DETECTIESYSTEEM GOLD ALS BESTE TER WERELD
(Vervolg van de voorpagina)
AL-MANAMAH Bij de
Amerikaanse marine-een
heden in en rond de Per
zische Golf heeft men de
hele dag „met zijn hoofd
tegen de muur gebonkt"
uit verbijstering over het
per abuis neerschieten
van een Iraanse Airbus
door de Amerikaanse
kruiser Vincennes. Na de
tragedie is al het Ameri
kaanse marinepersoneel
in de Golf terugeroepen
naar de bases.
De grote vraag is hoe een hy
permoderne kruiser als de
Vincennes, die is uitgerust met
de meest geavanceerde radar
en detectiesystemen, een der
gelijke fout kon maken. Vol
gens de Amerikaanse stafchef,
admiraal William Crowe, wa
ren er „elektronische aanwij
zingen op de Vincennes die
aanleiding gaven te menen"
dat het oorlogsschip zou
worden aangevallen door een
F-14-gevechtsvliegtuig.
De Aegis-radar aan boord van
Amerikaanse kruisers bege
leidt de lancering van Stan-
dard-raketten. Het radarsys
teem kan de snelheid, de koers
en aard vaststellen van ruim
tweehonderd doelen in een ge
bied tot 400 kilometer afstand.
Het is in staat tegelijkertijd
vijftien tot twintig doelen aan
te vallen. Bij een proef in de
Middellandse Zee in 1984 neu
traliseerde het systeem tien
van de elf afgevuurde projec
tielen, die een snelheid hadden
tot mach 3 (drie maal de snel
heid van het geluid) en op ge
varieerde hoogte kwamen
aanvliegen. Wegens een tech
nisch mankement vernietigde
de elfde aanvaller zichzelf. In
de computers van het ander
half miljard gulden kostende
Aegis-systeem zijn de profie
len van honderden vliegtuigen
opgeslagen.
Grote spanning
In het schemerlicht van de ge-
vechts-controleruimte op het
schip wordt de informatie
weergegeven door video-mo
nitoren. Gesimuleerde stem
men geven audio-informatie
om te waarborgen dat niets
wordt gemist. Het radar-sy
steem heeft ten doel groepen
oorlogsschepen te verdedigen
tegen luchtaanvallen.
Een Amerikaanse marine-ex
pert verklaarde dat de beman
ning in de controlekamer on
der grote spanning werkt en
dat daarbij kennelijk gevallen
van „vergissing over de identi
teit" mogelijk zijn. „Dit was
zo'n geval dat het belangrijker
is veilig te zijn dan sorry te
moeten zeggen, en het eindig
de ermee dat ze sorry moesten
zeggen".
„Het Aegis-systeem is veel be
ter dan alle concurrende syste
men in de wereld", aldus een
andere deskundige. Elke ver
keerde aanval is het gevolg
van een „verschrikkelijke ver
gissing over de identiteit" van
een naderend toestel. „Het is
een nachtmerrie die iedereen
heeft verwacht en waarvoor
men bad dat ze nooit zou ge
beuren", zei hij. Maar volgens
hem blijft het ook met de mo
dernste apparatuur nog altijd
moeilijk het type van een
vliegtuig te identificeren op
basis van een radar-stip, „dat
recht op je af vliegt".
Volgens de zegsman houden
sommige officieren er reke
ning mee dat de Iraniërs de
Iran Air 655 met opzet op de
Vincennes hebben afgestuurd.
Men baseert deze speculaties
op het feit dat in het comman
do-centrum van de Vincennes
„alle indicatoren" aangaven
dat het naderende vliegtuig
een Iraanse F-14 was en dat
het erop leek, alsof het bezig
was aan een duikvlucht op het
Stark
Uit de reacties het Amerikaan
vrees leeft over de mogelijk
heid een fatale vergissing te
begaan, zoals zondag is ge
beurd. Een Amerikaanse mari
necommandant verklaarde on
langs dat wellicht het grootste
gevaar in de Golf is gelegen in
een dergelijke vergissing. „In
een beperkt gebied als de Golf,
met alle wapens die daar zijn,
is de mogelijkheid dat er een
ramp gebeurt ongelofelijk
§root", aldus deze comman-
ant.
De Amerikaanse angst voor
vergissingen en overhaaste be
sluiten wordt onvermijdelijk
ingegeven door de herinnering
aan het debacle met het fregat
Stark, dat op 17 mei 1987 per
ongeluk werd geraakt door
een Exocet-raket van een
Iraakse Mirage. Daarbij verlo
ren 37 opvarenden het leven,
en ging de Stark bijna verlo
ren.
Dat incident, dat mede werd
geweten aan onvoldoende
alertheid bij de commandant,
leidde ertoe dat een aantal ge
vechtsprocedures bij de Ame
rikaanse marine-eenheden in
de Golf is herzien. Aan alle bij
het luchtverkeer in de Golf
betrokkenen werd bekend ge
maakt dat vliegtuigen die in
de buurt van Amerikaanse
schepen kwamen zich meteen
bekend moeten maken en de
commandanten van de mari
neschepen kregen meer be-
Slachtoffers
zijn vooral
Iraniërs
Admiraal Crowe gaf gisteren uitleg over de gebeurtenissen in de Golf. Op een kaart gaf hij de
plaats aan waar de Iraanse Airbus was geraakt door de Amerikaanse raketten.
FOTO: AP
voegdheden om zelf beslissin
gen te nemen zonder rugge
spraak met superieuren in het
commandocentrum in de Golf.
De gebeurtenissen in de Golf
hebben de discussie over de
aanwezigheid van Amerikaan
se schepen in de Perzische
Golf doen oplaaien. Washing
ton plaatste een jaar geleden
Kuwaytse tankschepen onder
Amerikaanse vlag en breidde
zijn vloot in de Golf uit om
tankschepen te beschermen te
gen aanvallen van Iraq en
Iran in de zogeheten tanker-
oorlog tussen deze twee lan
den, die al acht jaar in oorlog
zijn. In april werd de bescher
ming uitgebreid tot schepen
van neutrale landen. Zaterdag
schoot een Amerikaanse oor
logsbodem voor het eerst zo'n
neutraal schip, een Deen, te
hulp tegen Iraanse kanonneer
boten. Deze maakten toen, na
waarschuwingsschoten, rechts
omkeert. Zondag kwam het
echter tot een treffen, waarbij
Amerikaanse schepentwee
van deze Iraanse boten tot zin
ken brachten en één beescha-
digden.
In de VS was vorige week al
grote ongerustheid ontstaan
over het feit dat Iran erin is
geslaagd grote hoeveelheden
betonnen bunkers langs de
kust te bouwen, vanwaaruit
Zijderups-raketten kunnen
worden gelanceerd. Door die
bunkers is het veel moeilijker
de raketten uit te schakelen.
Deze raketten bedreigen de
scheepvaart in de Straat van
Hormuz, de enige toegang tot
de Perzische Golf. Eind vorige
week was juist bekend gewor
den dat de VS een extra oor
logsbodem met modern luch-
tafweermaterieel in de Straat
van Hormuz hadden gestatio
neerd om koopvaardijschepen
en olietankers nog beter te
kunnen beschermen.
Het lot van de Iraanse Airbus
roept herinneringen op aan
dat van de Zuidkoreaanse
Boeing 747 van KAL (Korean
Airlines) met 269 inzittenden,
die in 1983 ten westen van het
schiereiland Sachalin werd
neergeschöten door een Rus
sisch gevechtsvliegtuig. Mos
kou stelde zich toen op het
standpunt dat de Boeing zich
niet op voorgeschreven koers
bevond en een spionagemissie
uitvoerde. Een Brits defensie
blad schreef later dat de
Boeing opzettelijk verkeerd
was gestuurd om het defensie
systeem van het Sovjetlucht
ruim te beproeven, maar dit
werd heftig ontkend door
Washington. Door het incident
met de KAL-Boeing verkoel
den de betrekkingen tussen
beide supermogendheden voor
jaren. President Reagan be-
TEHERAN/WASHIN
Volgens de Iraanse lucht
verkeersleiding vloog het toe
stel op een hoogte van 2300
meter wél binnen de interna
tionale corridor. De Airbus
was op het moment dat hij
werd getroffen zeven minuten
onderweg vanuit Bandar Ab
bas in Iran richting Dubayy.
Het toestel had volgens Radio
Teheran behalve vijftien be
manningsleden 274 mannen,
vrouwen en kinderen van
twaalf jaar en ouder aan
boord. Van de inzittenden wa
ren er 250 Iraniërs. De overi-
gens kwamen uit India, Pakis
tan. Zuidkorea, Japan, Joego
slavië en Afghanistan. Volgens
het Iraanse persbureau Irna
hebben kikvorsmannen in
middels 150 lijken gebprgen.
Het is voor de eerste keer dat
een passagiersvliegtuig boven
het Golfgebied in de vuurlijn i
terecht kwam. Dat dat nog
niet eerder is gebeurd, mag
een wonder heten, temeer om
dat het commerciële vliegver
keer boven de Golf ondanksi
de gevechten daar altijd min
of meer gewoon is doorgegaan.
schuldigde de Sovjetunie toen
van „barbarij". De Sovjet-tv
bracht het nieuws van het
neerschieten van het Iraanse
vliegtuig door de Amerikanen
gisteren zonder verder com
mentaar.
Volgens de Amerikaanse ad
miraal Crowe zitten er „zeer
fundaméntele verschillen" tus
sen beide incidenten. Het
KAL-vliegtuig vloog volgens
hem niet in een oorlogsgebied,
bevond zich op grote hoogte
en werd volgens hem niet ge
waarschuwd Moskou zegt
dat dit wel gebeurde.
JERUZALEM Palestijnse activisten heb
ben gisteren op de bijbelse plaatsen in het
oude, oostelijke stadsdeel van Jeruzalem
een harde veldslag geleverd met de Israë
lische politie, waarbij talrijke gewonden
zijn gevallen en een onbekend aantal ar
restaties is verricht.
De rellen ontstonden door werkzaamheden op
een archeologische plek bij de Tempelberg.
Volgens de Jeruzalemse stadsarcheoloog Bahat
worden daar graafwerkzaamheden uitgevoerd
om een deel van een ondergrondse tunnel
schoon te maken die de Klaagmuur verbindt
met de „kruisweg" Via Dolorosa.
Bij Palestijnen was de vrees ontstaan dat met
het graafwerk voor het Israëlische leger een
ondergrondse verbinding tot stand gebracht
wordt met de moskeeen en heilige moslimplaat
sen op de Tempelberg. Honderden Palestijnen
trokken met stenen naar de Tempelberg nadat
via de moskeeën was opgeroepen „de heilige
plaatsen te beschermen".
Het Israëlische leger stelde zich te weer met
rubber kogels en traangas. Alle toegangswegen
werden afgesloten en in de talloze nauwe
straatjes werd verbeten gevochten. Later op de
dag kwamen Israëlische en Arabische functio
narissen overeen zich verder over de kwestie te
beraden.
Het Israëlische leger heeft zaterdag een soldaat
aangeklaagd wegens het van dichtbij dood
schieten van een jonge Palestijn tijdens een
anti-Israëlische demonstratie vier maanden ge
leden. Het was de ernstigste beschuldiging te- Palestijnse schoolkinderen vluchten weg met zakdoeken voor de mond nadat
gen een militair sinds zeven maanden geleden een traangas-granaat is ontploft in de oude stad van Jeruzalem,
de Palestijnse opstand uitbrak. FOTO: AP
1
Het scheepsjournaal van Peer Den Schuymer
105) De onderzeeër komt langszij en de vliegers kunnen gemak
kelijk overstappen. Maar eerst nemen zij hartelijk afscheid van
hun vriend Rob en bedanken hem nogmaals voor de hulp. Rob
echter wil van al die lof niets weten en wenst beide vliegers een
goede reis toe. Zelf klimt hij nog even aan boord van de onder
zeeër en maakt kennis met de kapitein, luitenant ter zee 1ste
klasse O'Kelly. Nou, dat ziet er hier aan boord wel een beetje
anders uit dan op „De Vrijheid". Maar Rob zou toch niet graag
willen ruilen. Kapitein O'Kelly vraagt: „Hoe lang dobbert u hier
nu al rond?" „O, al wel een week", zegt Rob, „niets aan te
doen". „Niets aan te doen? De ene dienst is de andere waard....
wij nemen uw schip op sleeptouw", stelt kapitein O'Kelly voor.
Natuurlijk vindt Rob het uitstekend en zo, met een flink vaartje,
getrokken door de onderzeeër, vervolgt „De Vrijheid" haar reis.
Rob is weer alleen, maar hij heeft enkele vrienden gemaakt, van
wie we later nog meer zullen horen.
„EINDELIJK ZIJN WE WEER IN POLITIEK GEÏNTERESSEERD"
MOSKOU Na vier da
gen van opmerkelijk hef
tige en openhartige de
batten tijdens de partij-
conferentie in de Sovjetu
nie lijkt één conclusie ge
wettigd: partijleider Mi-
chail Gorbatsjov die
de gehele conferentie
kalm en zelfverzekerd
leidde zit vaster in het
zadel dan ooit tevoren.
Het ziet er naar uit dat de
Sovjetunie, die zes decennia
met harde hand van boven af
werd geleid, zich opmaakt
Gorbatsjov's visie van een
nieuwe stijl van communisti
sche democratie ten uitvoer te
brengen. „Er is niet alleen
sprake van dooi, het is al len
te en mogelijk zelfs zomer",
verklaarde Vladimir Laksjin,
een vooraanstaande literaire
criticus en al lang voorstander
van hervormingen.
In het centrum van Moskou
verzamelden zich het afgelo
pen weekeinde grote groepen
mensen in parken en op plei
nen om te praten over de par
tijconferentie en de voorge
stelde hervormingen. Op ban
ken langs de met bomen om
zoomde boulevards kon men
de hele week Moskovieten
aantreffen, gebogen over
kranten met toespraken van
afgevaardigden waaruit soms
op luide toon werd voorgele
zen. „Gorbatsjov heeft dit
veroorzaakt", aldus een om
stander. „Na vele jaren zijn de
mensen eindelijk weer in po
litiek geïnteresseerd. Voor het
eerst geloof ik dat dit land er
gens naar op weg is".
Een buitenlandse waarnemer
bevestigde deze indruk. „Hij
is er zeker in geslaagd tot de
verbeelding te spreken. Wat
echter veel belangrijker is:
zijn handelswijze in de afgelo
pen week toont aan wat een
handig politicus hij is". Een
Aziatische diplomaaat ging
nog verder. „Hij heeft aange
toond de consensuspolitiek te
beheersen, iets wat elke poli
tieke leider moet kunnen, met
name een politicus die radica
le hervormingen nastreeft en
die daarbij ook de conserva
tieven mee wil krijgen. Hij
laat zien dat hij weet hoe je
vanuit het centrum moet re
geren".
Heldin
„Glasnost, zo verklaarde Gor
batsjov tijdens de slotzitting
van de partijconferentie in
het Paleis der Congressen in
het Kremlin, was een van de
heldinnen van deze conferen
tie". Dank zij deze glasnost,
die nauw verbonden is met
zijn programma van perestroj
ka (herstructurering), werd de
bevolking van de Sovjetunie
gewaar dat er zich een waar
achtig politiek debat afspeel
de.
Hervormingsgezinden en con
servatieven namen beurte
lings plaats op het spreekge
stoelte, waar de afgelopen
twintig jaar tijdens Brezjnev's
„geruisloze Stalinisme" alleen
maar lof te horen was op de
„triomfen van het socialis
me". Gorbatsjov hield de toe
spraken krachtdadig maar be
leefd in de hand waarbij hij
soms sprekers er toe bracht
meer te zeggen dan zijn van
plan waren.
Toen een partijleider uit het
noorden van de Sovjetunie zei
dat leiders die te lang onder
Brezjnev hadden gediend
dienden af te treden vroeg
Gorbatsjov om namen, en hij
kreeg ze. Tot grote schrik
en applaus van de verga
dering noemde de spreker
met name president Andrei
Gromyko en het politburolid
Michail Solomentsev.
Op de laatste dag van de con
ferentie kreeg de vormalige
partijchef van Moskou Boris
Jeltsin de kans het podium te
betreden om onder meer op te
roepen voor snellere hervor
mingen en eerherstel voor
zichzelf. Jeltsins toespraak
leidde tot een langdurig en
emotioneel antwoord van de
nummer twee in het Kremlin,
Jegor Ligatsjov, die de conser
vatieve stroming verdedigde
terwijl hij tegelijkertijd ont
kende dat er dergelijk kamp
bestond.
In zijn behendige slottoe
spraak bekritiseerde Gorbats
jov Jeltsin. Hij liet er echter
geen twijfel over bestaan dat
hij vond dat de standpunten
van Jeltsin zich nog steeds
binnen de doelstellingen van
het Kremlin bevinden en de
Sovjetrussische partijleider
wist op tevens behendige ma
nier te voorkomen partij voor
Ligatsjov te kiezen.
Gorbatsjov lijkt voorbestemd
om volgend jaar behalve par
tijleider ook president van de
Sovjetunie te worden. De par
tijconferentie stemde in met
zijn voorstellen voor ingrij
pende hervormingen van het
politieke systeem, waaronder
het voorstel voor een echt
parlement en een president
met uitgebreide bevoegdhe
den. „Niemand denkt aan een
ander voor die post. Na de af
gelopen week is er zelfs nie
mand anders", aldus een hoge
regeringfunctionaris in Mos
kou.
Dit wil zeggen dat het nieuwe
Congres van volksvertegen
woordigers de secretaris-gene
raal van de partij Gorbats
jov zal kiezen tot voorzit
ter, c.q. president. Dat ver
leent Gorbatsjov een macht
die sinds Lenin en Stalin geen
partijleider meer heeft gehad
en dit betekent tevens het
einde van het collectieve lei
derschap.
Gorbatsjovs strategie op de
partijconferentie was duide
lijk. Hij heeft zich als redder
in de nood gepresenteerd en
ontleende daaraan het recht
absolute volmachten te eisen
teneinde zijn noodzakelijke
perestrojka te kunnen voltooi
en. De vijfduizend gedele
geerden hadden eigenlijk
geen andere keus. Het alter
natief was immers, zoals Gor
batsjov het zelf formuleerde,
„de ondergang van het socia
lisme".
De grote problemen op het
gebied van de economie, de
reorganisatie van het partij
apparaat en de ombouw van
de politieke structuur en de
Sovjetmaatschappij ziin na
tuurlijk nog niet opgelost. Er
zal nog veel weerstand gebro
ken moeten worden. Maar
Gorbatsjov heeft nu bereikt
dat perestrojka onomkeerbaar
is geworden en dat is even
zeer een mirakel als het ver
loop van de partijconferentie
zelf.
HONGAARSE LEIDER WIL
DIALOOG MET ROEMENIË
BUDAPEST De Hongaarse premier en partijleider Karoly
Grosz heeft zaterdag gepleit voor directe besprekingen met Roe
menië om de toegenomen spanning tussen beide landen te ver
minderen. In een vraaggesprek wees Grosz op de „politieke
noodzaak en de morele verplichting" om een rechtstreekse dia
loog aan te gaan. Roemenië sloot vorige week een Hongaars con
sulaat nadat in Budapest betoogd was tegen het Roemeense plan
om 7.000 boerendorpen met de grond gelijk te maken. In Honga
rije is intussen een nieuwe radiozender in gebruik genomen, die
de Hongaarse minderheid in Roemenië van nieuws moet gaan
voorzien.
(ADVERTENTIE)
STAAT DER NEDERLANDENfc
6LENING 1938
PER 1996
inschrijving op 5 juli a.s. van 9 tot
15 uur via banken en commissionairs
2
