„Zonder perestrojka zal
het socialisme sterven"
Pascontrole
in Belgie
onwettig
Nagorny-Karabach tijdelijk onder ander bestuur
Grieken moeten karwei
van Helmut Kohl afmaken
Theologie
BUITENLAND
fieidaeSotnmti
VRIJDAG 1 JUU 1988 PAGINA 5
Garnalen
Een geluk bij een
ongeluk: het Salva
doraanse vracht
vliegtuig dat gisteren
bij de stad La Herra-
dura neerstortte,
had kisten met be
vroren garnalen aan
boord. Het duurde
niet lang of de be
volking van de stad
ging tussen de nog
rokende wrakstuk
ken op zoek naar de
kostbare lading. Vijf
personen, onder wie
de Amerikaanse pi
loot raakten ge
wond.
FOTO: ANP
REPARATIE
TELESCOOP
MISLUKT
MOSKOU De reparatie aan
de Nederlandse fotocamera in
het Russische ruimtestation
MIR is mislukt. De twee kos
monauten Titov en Manarov
hebben vijf uur aan de camera
gewerkt, maar het lukte hen
niet om enkele kapotte onder
delen te vervangen. Vanuit
het laboratorium voor ruimte
onderzoek in Utrecht reageer
de de assistent-projectleider R.
Jager teleurgesteld: „Ik hoop
dat ze een tweede poging gaan
wagen".
Britten vrezen
huisvuil VS
LONDEN De Britse regering is
bezorgd over plannen van een be
drijf in Manchester om ruim twee
miljoen ton Amerikaans huisvuil
per jaar te importeren. Het be
drijf. Power Water and Waste,
heeft een contract van vijf jaar
gesloten met de Amerikanen voor
het importeren van huisvuil en
tuinafval. De autoriteiten vrezen
dat met het afval bacteriën en on
gedierte mee zullen komen. Som
mige leden van het Lagerhuis
hebben al verklaard dat de Ame
rikanen zelf maar een plek
moeten zoeken voor hun afval,
„in hun woestijnen of zo".
Oorlogsheld moet
medailles verkopen
LONDEN De laatste overlevende
van een speciaal sabotageteam van de
Britse Koninklijke Marine tijdens de
Tweede Wereldoorlog heeft zijn me
dailles noodgedwongen verkocht. De
65-jarige Bill Sparks uit Herstmoceux
in Zuidengeland zei dat hij zijn onder
scheidingen moest verkopen, omdat
zijn pensioen onlangs is verminderd
met 70 gulden per week. De medailles
brachten op de veiling bij Sotheby's in
Londen in twee minuten meer dan
100.000 gulden op. Sparks had zelf ver
wacht er niet meer dan 25.000 gulden
voor te krijgen. „Mijn hart is gebroken
dat ik ze kwijt ben. Maar er is niets aan
te doen", aldus Sparks.
RECHTER BEPAALT:
(Van
correspondent)
BRUSSEL De routine
controles die de politie en
rijkswacht in België aan
de lopende band uitvoe
ren om de identiteit van
burgers vast te stellen,
zijn onwettig. Op zijn
minst moet de persoon die
wordt gecontroleerd door
de betrokken politieman
of rijkswachter van een
misdrijf worden verdacht.
Met die uitspraak heeft een
Antwerpse politierechter deze
week de identificatieplicht in
België aardig in het gedrang
gebracht. Politie en rijkswacht
hebben nog geen commentaar
op de uitspraak, en ook de
nieuwe Justitieminister Wa-
thelet zit met de kwestie dartig
in zijn maag. Overigens maak
te in Nederland premier Lub
bers vorige week bekend
eveneens enige vorm van in-
dentificatieplicht in te willen
voeren.
De rechtzaak over de identifi
catieplicht was aangekaart
door de Antwerpse docent
Reyntjens, die stelde dat de
identificatieplicht in België
strijdig is met de grondwet en
met het Europees Verdrag
voor de Rechten van de Mens.
De politierechter stelde hem in
het gelijk. Reyntjens is bereid
om zijn gelijk desnoods voor
het Europese Hof van Justitie
te bevechten. Die kans wordt
hem wellicht geboden, omdat
de prokureur in Antwerpen al
heeft aangekondigd in beroep
te gaan tegen de uitspraak van
de politierechter.
Geheim eiwit na
18 jaar ontrafeld
Na achttien jaar onderzoek zijn
Amerikaanse wetenschappers
zijn er in geslaagd de driedi
mensionale atoomstructuur te
bepalen van het meest voorko
mende eiwit op aarde. De ont
sluiering van de structuur van
het RuBisCO-eiwit betekent
volgens experts een doorbraak
in de biotechnologie. De ont
dekker, David Eisenberg, zei
dat het eiwit nu zo veranderd
kan worden dat planten er
sneller door gaan groeien, het
kankercellen kan afbreken,
suikerziekte geneest of hartin
farcten voorkomt. Zelfs de bio
logische wasmiddelen zouden
via een aangepast RuBisCO,
dat 37.792 atomen telt, verbe
terd kunnen worden. Eisen
berg verwacht dat zijn onder
zoek binnen 10 jaar tot tastba
re resultaten zal leiden.
FOTO: AP
GORBATSJOV IN DRINGEND BEROEP OP PARTIJCONGRES:
MOSKOU Sovjet-par
tijleider Michail Gorbats-
jov heeft opnieuw een
dringend persoonlijk
beroep gedaan op de
5.000 afgevaardigden op
de partijconferentie in
Moskou om mee te wer
ken aan hervormingen
van het Sovjet-systeem.
Hij waarschuwde dat „het
socialisme zal sterven,
tenzij wij het systeem
hervormen".
Het was voor de tweede
keer dat Gorbatsjov het
woord nam. Hij herinnerde
eraan dat eerder hervor
mingspogingen, in de jaren
vijftig en zestig, werden
„verzwolgen" door het sy
steem. In zijn vurige plei
dooi, dat veertig minuten
duurde en door de televisie
integraal werd uitgezonden,
zei Gorbatsjov dat hij hen
opnieuw toesprak vanwege
een „zeker gebrek aan be
grip" voor de voorstellen die
hij eerder heeft gedaan. Hij
merkte op dat een aantal
van de afgevaardigden heeft
geklaagd, dat zij nog geen
echte resultaten hebben ge
zien van de perestrojka.
Maar net doen alsof er wel
snel resultaten zijn geboekt
zou volgens de Sovjetleider
„de simpelste, snelste maar
ook meest foute manier"
van werken zijn.
De grote vergaderzaal van
het Kremlin, het toneel van
het negentiende partijcon
gres, kende Vandaag op
nieuw een bijzondere ge
beurtenis toen het woord
werd gegeven aan de afge
zette partijchef van Moskou,
Boris Jeltsin. Hij drong,
evenals sprekers gisteren,
aan op het vertrek van hoge
partijfunctionarissen uit het
Brezjnev-tijdperk. Jeltsin,
een voorstander van radica
le hervormingen werd vorig
jaar aan de kant gezet werd
nadat hij felle kritiek had
geuit op Jegor Ligatsjov, de
tweede man in het Kremlin
en de leider van de conser
vatieve vleugel in de partij.
Corruptie
Gisteren, de derde dag van
het congres, zorgde de
hoofdredacteur Van het her
vormingsgezinde blad
„Ogonjok", Vitali Korotitsj,
voor enige opschudding. Hij
vertelde dat hij de justitie in
Moskou bewijsmateriaal had
overhandigd over vier afge
vaardigden naar de confe
rentie, die bij een corruptie
schandaal betrokken zouden
zijn.
„Ik zou het zeer op prijs
stellen als de controlecom
missie van de partij en de
procureur-generaal van de
Sovjetunie eindelijk eens
een oordeel gaven over de
Schoonzoon Brezjnev voor rechter
MOSKOU Joeri Tsjoerbanov, de schoonzoon van wijlen
Sovjetleider Leonid Brezjnev, moet terechtstaan op be
schuldiging van corruptie. Dit heeft het ministerie van jus
titie in Moskou meegedeeld. Onbekend is wanneer het pro
ces tegen de vroegere tweede man van de politie in de Sov
jetunie begint. Tegen Tsjoerbaonv bestaat de verdenking
dat hij steekpenningen heeft aangenomen tot een bedrag
van zeker twee miljoen gulden.
gegevens van de onderzoe
kers, en ofwel degenen
straffen over wie wij sprre-
ken, ofwel de onderzoekers
en journalisten straffen die
het hebben gewaagd on
schuldige mensen verdacht
te maken", zei Korotitsj on
der gejuich en applaus uit
het publiek.
Afgelopen zondag al schreef
Ogonjok dat afgevaardigden
uit de republiek Oezbekistan p
steekpenningen hadden GTOmyko
aangenomen Korotitsj
werd door een van de afge
vaardigden naar het podium
geroepen om uitleg te geven
over het artikel, nadat het
hoofd van de commisie voor
de geloofsbrieven had ver
klaard dat een langdurig on
derzoek nodig zou zijn om
uit te zoeken of de beschul
digingen van Ogonjok op
waarheid berustten.
Korotitsj zei dat de beschul
digingen afkomstig waren
van onderzoekers die bezig
waren een netwerk van om
koperij en corruptie bloot te
leggen rond de in 1983 over
leden Oezbeekse partijleider
Sjaraf Rasjidov en de
schoonzoon van wijlen pre
sident Leonid Brezjnev, Joe
ri Tsjoerbanov.
Kritiek was er gisteren ook
op president Gromyko en
andere bejaarde functiona
rissen, die verantwoordelijk
zouden moeten worden ge
steld voor vroegere beleids
fouten. Het voorstel werd
gedaan door Vladimir Mel-
nikov, de partijleider van de
autonome republiek Komi
in Siberië. Hij werd onder
broken door partijleider Mi
chail Gorbatsjov.
„Misschien heeft u concrete
voorstellen. Wij zitten hier
wel te luisteren maar weten
niet of u het nou over mij
heeft, of over hem of over
iemand anders", aldus Gor
batsjov.
Daarop noemde Melnikov
de namen van Gromyko en
Solomentsev. „Ook Afana-
sev en Arbatov moeten op
stappen", vervolgde hij in
een verwijzing naar de
hoofdredacteur Viktor Afa-
nasev en de vooraanstaande
Kremlin-adviseur over
Amerikaanse vraagstukken
Georgi Arbatov. Beiden
werden op hun functies be
noemd onder de in ongena
de geraakte voormalige par
tijleider Leonid Brezjnev.
Andere afgevaardigde nam
het later voor Gromyko op,
zo meldde gisteravond het
Sovjetnieuwsagentschap
Tass. Een van hen wees op
de „nobele daden" van Gro
myko, al zei hij wél dat de
78-jarige president „niet he
lemaal meer met zijn tijd
meegaat".
Volgens Jefrem Sokolov, de
partijchef van Wit-Rusland
Gorbatsjov bezoekt Auschwitz
WARSCHAU Partijleider Michail Gorbatsjov van de Sovjet
unie, die halverwege volgende maand een bezoek aan Polen
brengt, gaat onder meer naar Auschwitz. Gorbatsjov verblijft
van 11 tot 16 juli in Polen. Als hij in Krakow is, wil Gorbatsjov
graag een bezoek brengen aan het gebouw waarin vroeger een
ziekenhuis gevestigd was. Daar is zijn vader in de oorlog nog
opgenomen geweest. Ook denkt Gorbatsjov een bezoek te
brengen aan Zelazowa-Wola, waar de componist Frédéric Cho
pin geboren is. Diens geboortehuis is intact gelaten en fungeert
waar regelmatig concerten gegeven worden.
waar Gromyko zijn loop
baan nog onder Stalin be
gon, kregen deze woorden
veel bijval. Op de televisie
was echter te zien dat veel
afgevaardigden luid klapten
toen Melnikov het voorstel
deed de bejaarde Gromyko
met pensioen te sturen.
In zijn openingstoespraak
had Gorbatsjov afgelopen
dinsdag overigens ook al
verhulde kritiek geleverd
op Gromyko. Hij veroor
deelde toen het „kleine
clubje" dat zich meester had
gemaakt van het buiten
lands beleid en dat het land
in problemen heeft ge
bracht, waarvoor de huidige
Sovjetleiding oplossingen
moet vinden.
Medailledief
Tijdens de vaak
uiterst
openhartige debatten is ook
felle kritiek geleverd op de
ministeries in Moskou die
volgens verscheidene afge
vaardigden de hervormin
gen saboteren. Volgens Tass
waren de meeste sprekers
het erover eens dat „de mi-
nisteries in hun huidige batsjov, die zei dat de media
de bureaucraten r"*--
Milieu-problemen
op partijcongres
MOSKOU Een Russi-
sche staalarbeider heeft op
het partijcongres in Mos
kou de regeringsleiders
verweten dat zij niet in
staat zijn milieu-proble
men aan te pakken. Vol
gens de man staat de hui
dige milieuvervuiling in
veel steden gelijk aan die
na de ramp met de kern
centrale bij Tsjernobyl in
1986. Hij haalde het voor
beeld aan van zijn eigen
woonplaats Yarin in de
Oeral, waar eerder dit jaar
10.000 mensen de straat op
gingen om te protesteren
tegen de vervuiling die
werd veroorzaakt door
twee oude verbrandingso
vens op een staalfabriek.
Volgens de man zijn er
vijftig tot honderd steden
in de Sovjetunie waar de
vervuiling zo ernstig is,
dat de volksgezondheid er
door wordt bedreigd.
i overbodig zijn".
Een afgevaardigde uit Sta- *en aanvallen. „Dan wordt
vropol, waar Gorbatsjov e* ^,n heet onder de
vandaan komt, spoorde de
partijleider
standers
ka" één voor één te ont
slaan. Gorbatsjov antwoord
de dat hij het „een beetje te
eenvoudig voorstelde". „Wij
hebben van bovenaf al van
de tegen- Oezbeekse partijleid
de „perestroj- Nisjanov, uitte in zijn
toespraak felle kritiek op
Brezjnev, die hij een „me
dailledief" noemde, een ver
wijzing naar de gewoonte
van de vroegere zichzelf
alles geprobeerd, maar het t0* een onder-
FOTO: AP haalt niets uit", aldus Gor-
MOSKOU Het conflict tussen
Armenië en het naburige Azerbajd-
zjan over Nagorny-Karabach kan
worden opgelost door de enclave
een tijdelijke neutrale status te ver
lenen, los van de twee republieken.
Dit voorstel, dat tot doel heeft een oplos
sing te vinden voor de explosieve situatie
in het gebied die al aan meer dan 35
het leven heeft gekost, is naar
voren gebracht door Grant Voskanjan, de
voorzitter van de Armeense Opperste
Sovjet (parlement).
Het voorstel houdt in dat Nagorny-Kara
bach niet meer onder toezicht van Azer-
bajdzjan zou staan maar óf tijdelijk zou
worden geplaatst onder toezicht van de
Opperste Sovjet van de Sovjetunie, óf tij
delijk deel zou uitmaken van de noorde
lijker gelegen Russische Republiek.
In zowel Armenië als Azerbajdzjan zijn
resoluties aangenomen waarbij beide ei
sen dat Nagorny-Karabach onder hun be
stuur valt. De enclave was vóór 1923 Ar
meens, maar maakt sindsdien deel uit
van het islamitische Azerbajdzjan, terwijl
tachtig procent van de bevolking nog Ar
meens en christelijk is. Het gebied wordt
al maanden geteisterd door stakingen
door Armenen die aansluiting bii Arme
nië willen, en de industrie ligt al weken
voor het grootste deel stil.
scheiding toe te kennen.
Ook Gorbatsjovs voorgan
ger, Konstantin Tsjernenko,
kreeg er op de conferentie
van langs terwijl tevens kri
tiek werd geleverd op de
talloze privileges die hoge
functionarissen genieten.
„Onder de partijfunctiona
rissen is een „kaste van on-
aantastbaren", leiders die
niet mogen worden gekriti
seerd", zei een van de afge
vaardigden vol afkeuring,
wat hem een langdurig ap
plaus van de afgevaardigden
opleverde.
SUSKE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
Columnist
Joegoslavië in
hongerstaking
BELGRADO Een co
lumnist van het Sloveense
jeugdblad Mladina, die
met twee anderen is aan
geklaagd wegens het
openbaar maken van mili
taire geheimen, is een
hongerstaking begonnen
om zijn vrijlating uit de
gevangenis af te dwingen.
De journalist, Janez Jansa,
werd eind mei samen met
zijn collega David Tasic en
een onderofficier van het le
ger door militaire autoritei
ten gearresteerd. Gisteren
werd hun voorlopige hechte
nis verlengd. De aanhouding
van de journalisten leidde tot
felle reacties in Slovenië, de
meest liberale en economisch
sterkste van de federatie
Joegoslavië.
(Van
correspondent)
BRUSSEL Met ingang
van vandaag heeft Grie
kenland voor een half jaar
het Europese voorzitter
schap overgenomen van
de Bondsrepubliek. Dat
gebeurt op een cruciaal
moment, want de ge
meenschap nadert met
rasse schreden 1992, het
jaar dat de EG een soort
Verenigde Staten van Eu
ropa moet zijn geworden.
De verwachtingen over het
Griekse voorzitterschap lopen
nogal uiteen. Staatssecretaris
Van der Linden, die zich nu
nog aleen met Europese zaken
mag bezighouden, zei vlak
voor de EG-top in hanover dat
de regeringsleiders „piketpaal
tjes" zouden moeten slaan, om
de Grieken de kortste weg
naar 1992 te wijzen.
Theodor Pangalos, Grieks mi
nister van buitenlandse zaken,
is nogal ontstemd over de hau
taine houding van zijn Neder
landse collega. „Als hij denkt
dat de Grieken zich laten be
voogden, dan aarzel ik niet om
dat een bizarre gedachte te
noemen. Aan het slot van elk
voorzitterschap wordt de ba
lans opgemaakt en geeft de
oude voorzitter aanwijzingen
aan zijn opvolger. Zo is dat
ook nu met de Duitsers ge
gaan. Maar voor de rest zijn
wij zeer wel in staat onze ei
gen prioriteiten te stellen".
Vijf jaar geleden, toen Athene
ook voorzitter was, lag dat in
ieder geval anders. De Grie
ken, voor het eerst sinds hun
toetreding in de voorzitter-
stoel, wekten niet de indruk
het Europees leiderschap aan
te kunnen. Binnenlandse pro
blemen eisten de regering vol
ledig op.
Naar verwachting zal de
Griekse premier Andreas Pa-
pandreou sterk de nadruk
gaan leggen op verbetering
van de economische vooruit
zichten van de armere en min
der geindustrialiseerde landen
Griekenland, Spanje en Portu
gal. Griekenland heeft echter
waarschijnlijk niet voldoende
diplomatiek gewicht om veel
vooruitgang te kunnen boeken
op belangrijke terreinen zoals
het landbouwbeleid. Voorts
ziet het er naar uit dat het
sluimerende conflict tussen de
EG en de Verengde Staten
over liberalisering van de
landbouw dit najaar in hevig
heid zal toenemen met het oog
op een komende handelsconfe
rentie in december.
door Jo Wijnen
WASHINGTON Ze zien er
overal hetzelfde uit, de dames
en heren die zeer
terecht vinden dat de
natuur moet worden
beschermd tegen de overmoed
en achteloosheid van de mens.
Ze zijn altijd een tikkelje
zorgelijk en hun
gemoedsgesteldheid verraadt
een ingehouden wanhoop en
een minder ingehouden
moedeloosheid. Ze beëindigen
menige verklaring met een
diepe zucht.
De dame die ik ontmoette
maakte daarop geen
uitzondering. Maar wat haar
vooral dwars bleek te zitten is
het feit dat we al het moois
der natuur verwaarlozen,
ondanks het feit dat juist de
natuur „een gift van de
Schepper zelf is".
Natuurbehoud moest, aldus de
dame, een eersfe christenplicht
r het
Het was eigenlijk
eerst dat ik iemand ontmoette
die het waagde een
rechtstreeks verband te leggen
tussen religie en milieu.
Vooral in Amerika is dat heel
uitzonderlijk. Juist streng
religieuze mensen denken hier
nogal eens dat de hulpbronnen
met de groots mogelijke haast
moeten worden uitgeput De
schepping lijkt er
voornamelijk te zijn om leeg te
pompen, om te hakken, weg te
maaien, vol te gooien en neer
te halen. Destijds heeft
president Reagan een
uitzonderlijk vreemde
mijnheer tot minister van
binnenlandse zaken
benoenmd. James Watt heette
deze zonderling. Watt wilde de
natuur, de nationale parken,
de stranden, de kusten en alles
wat mooi en ongerept is
zonder mankeren opofferen
voor het winnen van gas. olie,
ertsen, steenkool en wat dies
meer zij. Hij was een oer-
religieus conservatief, die
beweerde slechts in naam van
de Schepper zelf te handelen.
Hij voegde een
congrescommissie eens toe:
„Het is mijn
verantwoordelijkheid te
gehoorzamen aan de Heilige
Schrift die ons gebiedt het
land in bezit te nemen tot de
dag dat Jezus terugkeert".
Watt zette zich daarom
onvervaard aan de uitverkoop
van alles wat mooi en prachtig
is aan Amerika. Hij zou daar
met hulp van Ronald Reagan
mee zijn doorgegaan tot
januari van het volgend jaar.
ware het niet dat deze
diepgelovige patriot al in 1983
in het openbaar grapjes
maakte over
regeringscommissie die
volgens hem was samengesteld
uit „een zwarte, een vrouw,
twee joden en een kreupele".
Watt moest daarom opstappen
en dat heeft vele
honderdduizenden hectaren
Amerikaans natuurgebied
voor de ondergang behoed.
De dame die ik ontmoette zei
niet te kunnen begrijpen dat
een zo religieus land als
Amerika op een zo weinig
godvrezende manier met de
schepping omgaat. Ze
verbaasde zich erover dat het
natuurbehoud geen religieuze
doelstelling is, dat de vele
bevlogen televisiepredikanten
zich geen seconde druk maken
over wat er met de schepping
gebeurt, maar de mensen wel
de hele dag aan hun kop
zeuren over de zwakheden des
vlezes en aanverwante
zonden. Had ik ooit een
dominee horen preken over
euveldaden als het illegaal
storten van afval, het dumpen
van chemicaliën, het verstoren
van het wild en gevogelte, de
zure regen? In dat opzicht
waren, alweer volgens de
dame, de dominees geen haar
beter dan bijvoorbeeld de paus
en de bisschoppen, die het
immers ook nooit hebben over
de gaten in de ozonlaag of het
broeikaseffect.
De aanhoudende vernietiging
van de schepping was de enige
echt grote zonde die de
hedendaagse mens beging, zo
zei zij. Het kwam de dame
derhalve voor dat de
geestelijke leidsmannen daar
nog ernstig over zouden
worden onderhouden op de
Jongste Dag. Want de
Schepper liet niet met zich
sollen Zo had ik het nog nooit
bekeken en dus knikte ik wat
ongemakkelijk in de richting
van de dame die voor zichzelf
een zo overtuigende „theologie
van het natuurbehoud" had
geformuleerd.
