kerk
wereld
„Ook liederen uit andere
culturen in nieuw Liedboek"
Brandende
kwesties
verzwegen
weer
lezers
CeidaeSounotit
Paus laakt tweespalt in kerk
„Kerk DDR heeft minder macht
dan gemeenteleden zouden willen
Afslankend warenhuis
ssr
ACHTERGROND
dinsdag 28 juni 1988 paginj
BI
Chinese protestanten wijden weer bisschoppen
PEKING Voor het eerst in meer dan dertig jaar heeft de
gestaag groeiende protestantse kerk in China weer nieuwe bis
schoppen kunnen installeren. Opnieuw een teken van de reli
gieuze opleving in het land en tevens een gebaar van goede wil
van de overheid, zo beschouwen waarnemers de plechtigheid.
De wijdelingen zijn 60 en 73 jaar oud. De protestantse kerk be
schikte tot voor zondag over 6 bejaarde bisschoppen van wie er
vier npg actief zijn. De laatste bisschopswijding dateert van
1955. Drie jaar later gingen de verschillende protestantse kerk-
genootschapjes in één grote prot^tantse kerk. De kerk be
schikt in het hele land over 800 predikanten. Dat ziin er veel te
weinig, want de kerk telt naar schatting 4 miljoen leden. Toen
de communisten in 1948 de macht overnamen had de kerk zo'n
800.000 leden.
Kardinaal Simonis
naar Indonesië
UTRECHT Kardinaal dr. A.J. Simonis, voorzitter van de
Nederlandse bisschoppenconferentie, zal een drie weken du
rende oriëntatiereis naar Indonesië maken. Ervoor woont hij
in Rome het speciale consistorie bij tijdens welke paus Johan
nes Paulus II nieuwe kardinalen zal creëren.
Kardinaal Simonis zal vooral op Java projecten bezoeken
waarbij Nederlandse missionarissen zijn betrokken. Hij wordt
op deze reis vergezeld door dr. H. Verhoeven, directeur van de
Pauselijke Missiewerken in Nederland. Hij heeft voorts een
ontmoeting met de Indonesische bisschoppenconferentie.
Beter liefde verloren
dan haar nooit bezeten
te hebben
MEDE-SAMENSTELLER INDONESISCHE KERKELIJKE
LIEDERENBUNDEL:
OEGSTGEEST Als er
in Nederland een nieuw
Liedboek voor de Ker
ken komt, zouden daar
ook liederen in moeten
uit bijvoorbeeld Azië,
Afrika of Latijns-Ameri-
ka.
Dat vindt ds. Harry van
Dop, de hervormde pre
dikant die sinds jaar en
dag in Jakarta werkt
voor de kerkmuziek in
Indonesië.
Een gesprek met hem (hij
was met verlof in ons land) is
een theologische, muzikale
en liturgische excursie in tijd
en plaats. Hij spreekt met
evenveel gemak over de
psalmen-zettingen van Gou-
dimel als over de betekenis
van het vijftonen-stelsel
(pentatoniek) in China en net
zo lief over de moeilijkheden
van inculturatie van het
christendom in bijvoorbeeld
Indonesië als over de (on)mo-
gelijkheden van hedendaagse
muziek in de Nederlandse
kerkdiensten.
In Jakarta heet de Nederlan
der Harry van Dop „H.A.
Pandopo"; een teken van zijn
verbondenheid met Indone
sië en zijn bewoners.
In 1984 verscheen een bundel
met psalmen en gezangen:
„Kidung Jemaat". Ds. Van
Dop, heeft een groot aandeel
gehad in de tot standkoming
van dit project, opgezet door
de interkerkelijke stichting
voor kerkmuziek, Yamuger
(hij zorgde onder meer voor
de nieuwe vertaling van de
psalmen). Je zou kunnen zeg
gen dat wat het Liedboek
voor de Kerken in Neder
land is, in Indonesië Kidung
bundel zijn diverse uitgaven
verschenen: een met tekst en
melodie en ook een versie
voor koor/begeleiding.
De bundel is een stap verder
op de in 1950 ingeslagen weg.
Toen verscheen een bundel
van ds. I.S. Kijne. Deze had,
in het voetspoor van ds. H.
Hasper, een groot aantal lie
deren uit diverse tradities
bijeengebracht, met een heel
goed gevoel voor wat Indo
nesiërs graag zingen. Er za
ten Skandinavische liederen
bij, maar ook liederen uit
Frankrijk, Spanje en Italië.
Tot dar» hadden de verschil
lende protestantse kerken in
Indonesië liedbundels die
vooral waren samengesteld
uit de traditie van de missio
nerende kerk. Dus uit de Ne
derlandse protestantse tradi
tie (in 1610 al verscheen er
een Maleise bewerking van
het Geneefse psalter in com
binatie met een paar gezan
gen; het boekje werd gedrukt
in Zaltbommel...), of uit de
Duitse traditie (de „Grosse
Missionsharfe" van de Rhei-
nische Mission).
Ds. Kijne verlegde de gren
zen en op die weg is Yamu
ger met ds. Van Dop voortge
gaan. „We hebben gepro
beerd de oecumene ook in de
liederen te beleven. Dat wil
zeggen: verticaal, dus naar de
traditie toe en horizontaal,
dus uit alle continenten. Na
tuurlijk hebben we gekeken
naar de „populariteit" van
sommige liederen. Als je
weet dat een bepaald genre
tekstinhoudelijk en/of
muzikaal erg goed ligt, ben je
geneigd daarvan meer op te
nemen. Maar we hebben er
ook nadrukkelijk naar ge
streefd liederen op te nemen
in genres of stijlen die nog
niet zo bekend zijn. We ho
pen dat daardoor de Indone
siërs steeds meer dingen
mooi gaan vinden. Zo ont
staat een verrijking van de
uitdrukkingsmiddelen.
Ontwikkelingen in de sa
menleving houden niet op bij
de kerkdeuren en je moet je
niet bij voorbaat afsluiten
voor nieuwe dingen. Dat is
geen pleidooi voor het af
schaffen van de traditie. Ik
gun het iedereen om de rijk
dom te ervaren van bijvoor
beeld een melodie als „Wa-
chet auf, ruft uns die Stim-
me". Maar die rijkdom staat
naast de rijkdom van andere
tradities, die van andere cul
turen en die van ontwikke
lingen in de eigen cultuur.
Daarom dus in onze bundel
liederen van ,de oude kerk,
uit de sfeer van de opwek
kingsbewegingen, uit Azié,
China, Japan, Sri Lanka en
Afrika.
We proberen ook de enorme
rijkdom van Indonesië zelf te
benutten. Op de diverse ei
landen zijn vanouds diverse
muzikale tradities en in de
bundel wordt een poging ge
daan de Indonsiërs ook el-
kaars rijkdommen te laten
delen".
Een hoofdstuk apart in het
verhaal van ds. Van Dop is
het heel bewust benutten van
de audio-mentale functie van
de muziek. In gewoon Neder
lands betekent dat: het ge
bruik maken van de effecten
die muziek op mensen heeft.
De Indonesiër is misschien
nog wat gevoeliger voor de
invloed van muziek op de
psyche, maar ook in Neder
land kennen we dat effect.
Wij kennen immers ook een
sombere melodie, opgetogen
klanken of juist ingetogen
toonreeksen. In de Indonesi
sche liedbundel is mee met
het oog op die kwaliteiten
naar melodieën gekeken en
werd de muziek bij nieuwe
liederen gemaakt.
Dat laatste mag vooral niet
over het hoofd worden ge
zien: naast alle bestaande ma
teriaal, van her en der en
van toen, geeft het Indone
sisch liedboek ook nieuw ge
maakte liederen.
Liedboek 2000
het Kerklied in haar beleid
rekening houdt, zegt ds Van
Dop dat het criterium van
bruikbaarheid van veel be
lang is. Een liedbundel is er
om te worden gebruikt in de
gemeenten. Een andere voor
waarde is naar zijn oordeel
het plaats gunnen aan al die
verscheidenheid van „sma
ken". Je kunt niet volstaan
met één type melodie, die op
prijs wordt gesteld door
slechts een selecte groep. Dus
een variëteit aan typen melo
dieën en inhoud. En waarom
ook niet aandacht voor de
vormen? De meeste kerklie
deren in de protestantse tra
ditie zijn gedacht voor een
kerk vol mensen, met een or
gel. Maar waar zit zondags de
kerk nog vol? Een handjevol
mensen zingt andere liederen
en op een andere manier en
de „huisgemeente" lijkt een
reëel perspectief.
Met andere woorden: bezin
ning op het Liedboek kan
nooit zonder bezinning over
hoe je kerk wilt zijn in de sa
menleving. Ben je een beslo
ten groep, dan kun je vol
staan met een eigen muzikale
cultuur, met een code die al
leen de leden van die groep
kennen. Maar wil je gemeen-'
te zijn midden in de wereld,
dan zul je de taal van die we
reld op z'n minst moeten ver
staan en je zelf er ook van
Ds. Harry van Dop, in Indonesië: ds. Pandopo
moeten bedienen. Want an
ders kan niemand je ver
staan. Dat betekent niet dat
de eigen traditie overboord
moet, maar wel dat de taal
waarin je spreekt en zingt,
voor anderen verstaanbaar
moet zijn.
Beinvloeding door wat voor
oorzaken dan ook is op zich
zelf geen nieuwe of slechte
zaak. Wie z'n oren te luiste
ren legt, jcan aan de muziek
horen hoe vroeger bepaalde
handelsroutes liepen. De
kooplieden die van kust tot
kust gingen namen hun lied
jes en instrumenten mee,
leerden nieuwe liedjes en
verspreidden die ook weer.
Zo werden culturen met el
kaar in aanraking gebracht
Mensen die het voor het zeg
gen hebben moeten niet al te
krampachtig te werk met het
nieuwe Liedboek, vindt ds.
Van Dop; er kan veel meer
dan velen denken.
Hij herinnert aan het experi
ment tijdens de Liedboekdag
in Kampen, eerder deze
maand. Daar „speelde" diri
gent Jan Pasveer wat met
heterofonie, samen zingen
zonder voorgeschreven orde.
foto: pers unie
„Voor ons in Nederland is
dat iets nieuws, maar in heel
veel culturen is die manier
van zingen heel gewoon. En
het succes van het experi
ment in Kampen geeft aan
dat ér voor het kerklied heel
veel mogelijkheden zijn die
nog niet worden benut. Ik
denk ook even aan het zoge
heten bourdon-zingen. De
mannen zingen een lage
grondtoon met eventueel nog
een kwint (de vijfde toon)
daarboven; de vrouwen zin
gen dan daarbij de melodie.
Als dat Liedboek 2000 er
komt, dan moeten deze as
pecten zeker een plaats krij
gen. Ruimte dus voor andere
culturen en oude tradities,
voor andere vormen en voor
nieuwe woorden en manie
ren. Er is zoveel moois te
ontdekken andere mensen
hun geloof beleefden en bele
ven. En er is ook nog zoveel
moois aan nieuwe dingen te
maken".
LÜTSEN KOOISTRA
INNSBRUCK Waarom
zweeg hij? Achttien toespra
ken hield paus Johannes
Paulus II tijdens zijn bezoek
aan Oostenrijk, maar hij ver
meed angstvallig in het open
baar twee onderwerpen aan
te snijden, die het volk in de
Alpenrepubliek bijzonder be
zig houden: de benoeming
van enkele zeer behoudende
bisschoppen en vooral ook de
zaak- Waldheim en het on
verwerkte oorlogsverleden.
De rooms-katholieke gelovi
gen in Oostenrijk ziin de af
gelopen twee jaar heftig in
beroering geraakt over de
benoeming van de traditiona
listische monnik Hans Her
mann Groer tot aartsbisschop
van Wenen als opvolger van
de gezaghebbende kardinaal
König en de benoeming van
de filosofie-professor Kurt
Krenn tot hulpbisschop van
Wenen. Het signaal van
Rome is duidelijk: ook in lan
den met een zeer gematigd
en zeker geen rebels kerk
volk zoals Oostenrijk en
Zwitserland wordt nu de Ne
derlandse medicijn toege
diend. Bisschopsbenoemingen
zijn een exclusieve aangele
genheid van Rome, de voor
drachten vanuit de bisdom
men hebben geen enkele be
tekenis meer. Maar het is
zeer d_e vraag of een benoe
mingenkwestie, die de gelo
vigen zo direct raakt, door de
paus zo volstrekt genegeerd
kan worden. Het ijzeren stil
zwijgen daarover, achttien
toespraken lang, had iets on
werkelijks.
Dat gold nog sterker voor het
andere thema, de oorlog. De
paus sprak in Oostenrijk over
de weg onder de tirannie die
Oostenrijk „had moeten
gaan". Hij behandelde Oos
tenrijk hetzelfde als hij bij
voorbeeld Nederland, België
en Frankrijk zou hebben
kunnen doen: als slachtoffer
van het nazisme. Dat Wenen
in de jaren dertig een
brandhaard van antisemitis
me was, dat sterke krachten
in Oostenrijk de 'Anschluss'
met Hitler-Duitsland wilden
en dat duizenden Oostenrij
kers beulswerk verrichtten
in de concentratiekampen en
in de SS, dat alles bleef onge
noemd. Evenmin een kritisch
woord over de kerk, die de
'Anschluss' toejuichte. Vorig
jaar, in Duitsland, zei de paus
tenminste nog dat de „Duitse
kerk zich in die periode in
een moeilijke situatie be
tfond". Terécht merkten te
leurgestelde Oostenrijkse jo
den op, dat de rooms-katho
lieke geestelijkheid in eigen
land eigenlijk al verder is
dan de paus. Daarbij verwe
zen ze naar de uitspraak van
kardinaal König, die gespro
ken heeft over 'schaamte'
over de rol van de kerk in
die tijd. Dank zij de zaak
Waldheim was er in Oosten
rijk een even verlate als
hoognodige discussie op gang
gekomen over de 'Vergan-,
genheitsbewöltigung'. Het
zwijgen van de paus speelt
diegenen in de kaart, die de
kurk weer zo snel mogelijk
op de fles willen drukken.
GERARD KESSELS
INNSBRUCK Paus Jo
hannes Paulus II heeft giste
ren tijdens de mis die hij
vlak voor zijn vertrek naar
Rome voor 38.000 mensen
heeft opgedragen in de Oos
tenrijkse wintersportstad
Innsbruck scherpe kritiek
geuit op „het toenemende ge
brek aan communicatie tus
sen de generaties", de echt
scheidingen, zelfmoorden on
der jongeren, en de „meedo
genloze strijd tussen partijen
en politici, de bittere con
frontatie tussen de christe
nen, en de cynische kritiek
op de kerk, die zelfs in de
publicaties van de kerk ver
schijnt".
De verwijzing naar de con
frontatie tussen de christenen
leek een duidelijke verwij
zing naar het dreigende
schisma binnen de katholie
ke kerk, dat ontstaat door het
voornemen van de Franse
aartsbisschop Lefebvre over
morgen vier bisschoppen te
wijden. Deze is vastbesloten
de wijding door te zetten. De
.rector van het seminarie van
Ecóne waar de wijding zal
worden voltrokken, zei giste
ren in een verklaring aan de
President Waldheim beschermde tijdens de eucharistieviering
gistermiddag in het Berg Isel stadion zijn hoofd tegen de zon
met het programmaboekje. foto: anp
media dat het Vaticaan niet De behoudende Oostenrijkse
tot excommunicatie van Le
febvre kan overgaan omdat
het gaat om een noodsituatie
op grond waarvan de cano
nieke wetten voorzien dat
geen straf kan worden opge
legd.
bisschop Krenn zei van een
functionaris van Lefebvres
Pius X Broederschap begre
pen te hebben dat de traditio
nalisten niet uit zijn op een
breuk met de kerk van
Rome.
CNV herstelt
relatie met DISK
na kruisactie
UTRECHT De relaties
tussen de vakcentrale CNV
en DISK (Dienst in de Indus
triële Samenleving vanwege
de Kerken) zijn weer her
steld. Het CNV zal zijn finan
ciële bijdrage aan DISK
handhaven en de Verbonds
raad beschouwt de kwestie
tussen het CNV en DISK als
afgedaan.
De betrekkingen tussen de
twee waren behoorlijk ver
stoord nadat de afdeling Am
sterdam van DISK had mee
gedaan aan een actie op Goe
de Vrijdag, waarbij voor het
huis van staatssecretaris De
Graaf (sociale zaken) drie
kruisen werden geplaatst. De
actie was bedoeld als protest
tegen het plan de uitkeringen
voor jongeren te verlagen.
Onder meer vanuit het CNV
werd de actie veroordeeld
omdat veel christenen zich
erdoor gekwetst zouden voe
len. De vakcentrale heeft
daarna zijn relatie met DISK
ter discussie gesteld.
Inmiddels heeft het bestuur
van DISK zich in een ge
sprek met het CNV gedistan
tieerd van de kruisactie.
Voor het CNV is hiermee de
kwestie afgedaan, zo meldt
de vakcentrale.
HALLE De kerk in
de DDR beschouwt zich
nog steeds als een be
langrijke initiator voor
maatschappelijke verbe
tering. Ze 'heeft echter
niet zoveel macht als de
gemeenteleden graag
zouden zien.
Dat maakte de evangelische
bisschop Christoph Demke
duidelijk bij de afsluiting van
de .Kirchentag' in Halle. De
deelnemers hadden in talrij
ke werkgroepen over onder
meer .maatschappelijke ver
nieuwingen' hun beklag ge
daan gedaan over de starre
opstelling van de staat en
hun verlangen naar hervor
mingen kenbaar gemaakt.
De kerkelijke bijeenkomst
werd de afgelopen dagen
overschaduwd door het her
nieuwde ingrijpen van de
staat in de kerkelijke bericht
geving.
Volgende maand wordt hier
over gesproken tussen kerke
lijke leiders en de minister
raad van het land. Demke
verklaarde te hopen dat voor
die tijd de gewraakte tijd
schriften alsnog kunnen ver
schijnen.
Censuur is volgens velen niet
zo zinvol, omdat de DDR-
burgers via de Westduitse tv
en radio toch op c'.e hoogte
worden gesteld van wat zich
afspeelt op de diverse ,Kir-
chentagen
Begin dit jaar is het tot open
lijke botsingen gekomen tus
sen de kerkelijke mensen en
de staat. Diverse mensen
werden opgepakt en de ker
kelijke bladen kregen her-
te maken met een-
WAT de financiële wereld na lezing van het laatste jaarv
slag al had zien aankomen, is nu ook voor het personeel
de V&D-warenhuizen harde werkelijkheid geworden.
Vendex-concern heeft de afgelopen jaren nog zo mogen
vesteren in binnen- en buitenland, de grootste dochter ma
te minder rooskleurige tijden door. Een saneringsoperatie
als concurrent De Bijenkorf al eerder uitvoerde, is or
wendbaar gebleken. Deze gaat evenwel ten koste van 1
gedwongen ontslagen, een aantal dat de laatste jaren in
derland niet meer is voorgevallen.
Al enige tijd heerste er onrust onder het personeel
mensen van plaats zag veranderen zonder dat er duidell
heid over de toekomst werd gegeven. Vandaag pas zijri
personeelsleden ingelicht, een dag nadat zij het nieuws
de inkrimpingsoperatie via radio en televisie hadden ver
men. Dat moet op zijn minst onzorgvuldig genoemd word
Per vestiging is bekend gemaakt waar de arbeidsplaat
zullen verdwijnen, in welke sectoren de ontslagen zullen
len.
De V&D-warenhuizen gaan zich richten op een beperk
aantal sectoren dan tot nu toe het geval was. Ruimteversl
dende en te weinig publiek trekkende afdelingen als
meubelsector en de supermarkt gaan dicht, andere afdel
gen gaan in andere handen over of worden ingekrompen,
omzet per vierkante meter moet weer op het oude peil
men. Een begrijpelijke constatering, ware het niet dat
veel eerder genomen had kunnen worden zonder de dra:
tische gevolgen voor het personeel. De successen van de
pansie van moeder Vendex hebben de weinig florissante
tuatie van de honderdjarige dochter te lang in de schad
De verwachting bij de top van Vendex is dat de ontsla]
en de afslanking van de warenhuisdochter dit jaar al tot
verbetering van de financiële resultaten zullen leiden. „VI
staat voor u klaar" luidt vandaag de boodschap aan de kl
ten in een paginagrote advertentie. De tekst maakt meld
van „een verrijking van ons warenhuis", waarbij reken
gehouden wordt „met uw behoeften en wensen". Voor
verdwijnende personeel een navrante tekst. Maar de v
wachte winst moet de mogelijkheid bieden dat het conci
voor het personeel een afvloeiingsregeling ontwerpt die
aan zijn status als grote werkgever verplicht is.
Af en toe zon
DE BILT (KNMI) Boven
Scandinavië en oost-Europa is
het nog zeer warm. Een in be
tekenis afnemende hogedruk-
gordel bepaalt daar nog het
weer. In midden-Europa ligt
een lagedrukgebied dat zich
langzaam naar Noorwegen
verplaatst. Bij ons brengt deze
storing in de komende nacht
mogelijk nog een bui. Bij een
minimumtemperatuur van on
geveer 13 graden kunnen bo
vendien mistbanken ontstaan.
Morgen overdag wordt het
weer geleidelijk meer bepaald
door een zwakke rug van ho-
gedruk uit de richting van En
geland. De temperaturen kun
nen dan oplopen tot 17 graden
aan zee en tot 21 graden lan
dinwaarts. Uit stapelwolken
kan landinwaarts nog een en
kele bui vallen. De westelijke
wind is overdag matig, kracht
3 a 4.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig voor morgen
en donderdag:
Zuid-Scandinavië: Van het zuiden uit
geleidelijk meer bewolking en plaat
selijk regen of onweer. Vooral meer
naar het noorden ook nog zon. Mid-
dagtemperatuur van 23 tot 28 graden.
Aan zee lager.
Britse eilanden: In Schotland bewol
king. elders perioden met zon. Hier
en daar een bui. Middagtemperatuur
van 17 graden in het noorden tot 23
graden in het zuiden.
Denemarken: Wolkenvelden. Vooral
in het oosten ook zon. Hier en daar
wat regen. Middagtemperatuur van
16 graden langs de westkust tot 21
graden in het oosten.
Noordwest-Duitsland, Benelux,
noordwest-Frankrijk: Wolkenvelden.
Vooral morgen ook enkele opklarin
gen. Hier en daar wat regen. Middag
temperatuur van 16 graden aan zee
tot 20 graden meer in het binnen-
Midden- en zuid-Duitsland, noord-
nlaatselijk een regen- of onweersbui.
Middagtemperatuur van 21 tot 25
graden.
Alpengebied: Veranderlijk bew<
Vooral aan de zuidzijde plaatselijk
gen of onweer in de middag
avond. Middagtemperatuur in de
len en in het laagland 21 tot 25
den, in het zuiden tot 28 graden.
Spanje en Portugal: In het noord'
ten bewolking. Elders flinke p<
den met zon en voornamelijk lan
waarts een enkele bui. Middagtem
ratuur van 18 graden langs de
en ^westkusten tot 29 graden
Franse en Joegoslavische Midi
landse Zeekust, Italië: Vrij zoni
Meer landinwaarts in noord-Italië
noord-Joegoslavië 's middag:
vonds plaatselijk regen of onw.
Middagtemperatuur van 26 graden
het noorden tot 32 graden plaatse
in het zuiden.
Griekse eilanden: Vrij zonnig. Op
vasteland landinwaarts 's middags
's avonds enkele lokale buien. N
dagtemperatuur van 27 tot 31 grac
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Weer Max Min Kt
bew. IS 13
rwbew. 24 15
onbew. 21 0
bew. 20 13
.bew. 17 11
•.bew. 25 15
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt 1
Kopenhagen 1
Malta
Moskou
Munchen
bew. 22 16
bew. 21 15
motregen 17 12
ïw.bcw. 23 14
zwbew. 24 14
bew. 24 17
.X
't ataat in de krant
iedere dag weer
Oranje boven (1)
Wat 'n feest, wat 'n feest! Zoals
in honderd jaren niet geweest.
Waar bleven nu de Duitse hel
den, die onze jongens even
velden? Waar was Lothar de
kapitein? Jonge, ionge wat een
gein. Waar was de kleine Olaf
Ton? Vertrokken met de noor
derzon. Wat dook die keeper
heerlijk mis, omdat Van Bas
ten sneller is. Arbiter had een
slechte dag, en gaf een straf
schop, nou dat mag. Maar ook
voor ons was hij de Sinter
klaas en dacht: „Dan heb ik
geen geraas". De Russen wa
ren supersnel in de finale. We
dachten: zouden onze sterren
dit wel halen? Maar onze jon-
fens gingen 't zaakje klaren.
!n nu heerlijk fijn naar huis
toe varen. En Ruud de grote
kapitein. We hopen, dat 'ie er
lang mag zijn. En thuis een
sjekkie van een ton. Pik mee
dat liegt er ook niet om. De
keizer van zijn troon gestoten,
en de generaal gevoegd bij de
allergroten.
Adr. van der Voort Sr.,
ST. MARTIN-OOSTENRIJK
Oranje boven (2)
Eén grote reclameuitzending
voor Nederland. In 108 ver
schillende landen hebben ze
nu eens kunnen zien, dat we
in Nederland ook nog eens iets
anders kunnen dan stenen
gooien. Hoe de teamgeest in
Oranje het wist te winnen van
de supervoetballers uit Rus
land. Want als we tegenwoor
dig op de buitenlandse scher
men komen, komt dat door al
lerlei negatieve dingen, met
het gevolg dat bijvoorbeeld de
toeristen erdoor wegblijven.
Eindelijk hebben we dus nu
eens de keerzijde van die me
daille laten zien en die is heel
wat groter en mooier dan die
andere kant.
Mgr. Lefebvre
Hulde voor de uitgebreide be
richtgeving in de rubriek
Kerk en Wereld over de
kwestie-Lefebvre. Er zat ech
ter een onduidelijkheid in de
terminologie met betrekking
tot de Latijnse Mis. Er dient
een duidelijk onderscheid ge
maakt te worden tussen de li
turgie van vóór Vaticanum II
(1962-1965) en daarna. De hui
dige H. Mis is in 1969 afgekon
digd door paus Paulus VI en
kan zowél in het Latijn als in
de landstaal worden gevierd,
waarbij de taalkeuze altijd vol
ledig vrij is. Voor 1969 was er
sprake van zoals we dat te
genwoordig noemen de
Tridentijnse Mis of Mis van
Pius V, die altijd in het Latijn
was. Het gaat mgr. Lefebvre
om de Tridentijnse mis, die hij
van alle tijden acht.
In tegenstelling tot paus Pau
lus VI heeft de huidige paus
geen bezwaren tegen voortbe
staan binnen de Kerk van
deze Tridentijnse Mis naast de
nieuwe liturgie van 1969. Al
leen zijn er in 1984 voorwaar
den gesteld, om zo'n Triden
tijnse Mis te mogen celebreren
(decreet Quattuor abhinc an-
nos) die de paus nu, als tege
moetkoming richting de tradi
tionalisten, mogelijk zal ver
soepelen. Zo moet nu nog de
plaatselijke bisschop toestem
ming geven en zijn parochi
kerken in principe uitgeslott
Echter altijd zal als voorwal
den blijven gelden: gehcx
zaamheid aan de paus en
kenning van het concilie.
Het wijden van bisschopp
zonder toestemming van
paus voldoet hier natuurü
niet aan; om deze ongehoc
zaamheid wordt mgr. Lefe
vre (waarschijnlijk) geëxcoi
municeerd en dus niet vanW
ge de liturgie, de liturgiscl
taal of zijn priesterseminarie
M.J. Verzijl, VOORBUA
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven. De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
