final*
'ËefcUc (Sowuvnt'
ZATERDAG 25 JUNI
Een juichend legioen hopen we ook vanmiddag te zien.
FOTO'S: PAUL KOOPMAN
Drs. P.:
Het zou
nog veel
erger zijn
geweest als
de Duitsers
hadden
gewonnen
AMSTERDAM - ,,Nee, een voetbalhater
wil ik niet worden genoemd, dat klinkt
me te theatraal; ik ben er afkerig van.
Omdat het spel allerlei onfrisse stellingen
met zich meebrengt, als een zwerm vlie
gen rond een rottend stuk vlees".
Maar Drs. P. geeft als voetbalafkerige toe
dinsdagavond toch het laatste kwartiertje
te hebben gekeken. „Ja, om op de hoogte
te blijven van de stijlen en onstijlen die
mén leuk vindt. Niet om me te ergeren,
zo ver ga ik nu ook weer niet. Bovendien
heb ik die Van Basten eerder een doel
punt zien maken, zo over zijn hoofd heen
- juist; een omhaal noemen ze dat in
sporttermen - en dat beschouw ik als
vakwerk. Dat soort bewonderenswaardige
huzarenstukjes spreken me aan. Maar
als ik lees dat „de moffen zijn versla
gen", dan vind ik dat kinderachtig en
kleinzielig; het heeft iets verongelijkts.
Maar als er had gestaan „de moffen heb
ben gewonnen", dan had ik dat nóg erger
gevonden
Drs. P. toont zich afkerig van voetballen
en hij kan uitleggen waarom: „Ik heb het
nooit een mooie sport gevonden, omdat
het van die criminelen aantrekt. Als ioh-
gen heb ik nimmer gevoetbald en als ik
ooit eens heb gevoetbald, dan wil het me
maar niet te binnen schieten en heb ik
het verdrongen. Ik heb wel hockev ge
speeld en daarbij worden geen dingen
naar spelers gegooid, die sport trekt geen
criminelen aan, tennis ook niet, of scha
ken
„Ik kijk niet naar de finale, omdat ik
dan in Wageningen moet optreden. Mis
schien is het publiek dan - als er publiek
is - dronken of zo. In dat geval kan ik
na een minuut of tien al mededelen dat
het programma is afgelopen. Ik denk
niet, dat ook maar iemand daar iets van
zal merken
FRITS BROMBERG
MÜNCHEN - Het afscheid van
Marinus Jacobus Hendrikus Mi-
chels als bondscoach van de
KNVB kan er vanmiddag één
worden met een gouden rand. In
zijn laatste wedstrijd als technisch
verantwoordelijke man van het Ne
derlands elftal lonkt het perspectief
van het grootste succes uit zijn
loopbaan aan de horizon.
Indien Oranje er in het Olympisch Sta
dion van Munchen in slaagt revanche te
nemen op de Sovjetunie, zullen de twee
de plaats van Nederland bij het WK van
1974 en de glorieuze verrichtingen van
Ajax, dat drie jaar eerder onder zijn lei
ding de Europa Cup I veroverde, verble
ken. En dan te bedenken dat Michels
zelf, sinds hij officieel per 1 juli 1984
aan de klus als bondscoach begon, tot
tweemaal toe de handdoek in de ring
dreigde te gooien. Hij zal er geen spijt
van hebben gehad, uiteindelijk toch
maar bij de KNVB te zijn gebleven. Ri-
nus Michels, het prototype van een so
list.
Michels heeft in de loop der jaren heel
wat bijnamen gekregen. De inmiddels
zestigjarige trainer kreeg daarbij vooral
titels die weinig positief klonken. „De
generaal, de bul, de sfinx, of zoals deze
week in Duitsland nog Stinkstiefel.
Daaruit spreekt weinig bewondering
voor de man, die zijn grootste successen
koppelde aan de aanwezigheid van Jo-
han Cruijff, met wie hij al lang niet meer
op goede voet staat en die hij een jaartje
geleden nog kleinerend als „aankomend
coach" omschreef.
„De namen die ze me hebben gegeven
zijn niet meer dan etiketjes die men mij
heeft opgeplakt", zegt Michels. „Ik heb
ze niet zelf bedacht, dat hebben mensen
van de pers gedaan en ze zijn vervolgens
een eigen leven gaan leiden. Heb je de
naam eenmaal, dan kom je daar niet
meer vanaf. Kennelijk vindt men mij
streng. Misschien kom ik wel nors over,
maar een generaal voel ik me bijvoor
beeld niet. Ik ben gewoon voetbaltrainer.
Wel moet ik toegeven dat ik eigenlijk
een eenzijdig leventje leid en ook zelf
heb ik wel eens het gevoel dat dat niet
goed is. Ik voel zelf wel degelijk vaak de
behoefte aan contacten, maar ik leg ze
moeilijk, dat is waar".
Moeilijk hoogte
Waarbij hij niet zo zeer doelt op meer
openheid naar spelers toe. Want ook die
krijgen, zo blijkt ook tijdens dit EK,
maar moeilijk hoogte van hem. „Hoeft
ook niet, want ze zijn bezig met hun
vak. Ze moeten presteren en doen wat
ze gezegd wordt. Met praten bereik je
weinig, wel met maatregelen. Ik zit er
ook niet op te wachten dat spelers jui
chen, omdat ik zo'n prettige trainer ben.
Je bent nu eenmaal altijd bezig ze te zeg
gen wat ze verkeerd doen, wat goed gaat
hoef je ze niet te vertellen".
Het is simpel bij Michels: je mag hem of
je mag hem niet. Een tussenweg is er
niet. Wat logisch is, omdat hij zelf geen
man is van compromissen. Hij ontziet
niemand als het erom gaat een prestatie
te leveren, duldt geen inspraak en wei
gert aan het handje van anderen mee te
lopen. Conflicten liepen dan ook als een
rode draad door zijn carrière. De voor
beelden liggen voor het oprapen. Sinds
zijn rentree bij de KNVB, die hem tij
dens het WK in 1974 als supervisor in
huurde, was het voortdurend bonje in
Zeist. Waarbij hij ook zelf niet altijd een
even positieve indruk maakte. Al in
1981 werd Michels door Herman Chou-
foer, toenmalige lid van het sectiebe-
stuur, benaderd om per 1982 bonds
coach te worden. Michels zou Jan
Zwartkruis moeten opvolgen, die de
greep op Oranje had verloren en na twee
Toon:
„Winst
niet echt
belangrijk,
maar wel
heel leuk"
HILVERSUM - De Russen kunnen van
middag nog roet in het eten gooien als
het om de Europese titel gaat. Maar geen
mens die de aanhangers van Oranje nog
die heerlijke overwinning van dinsdag
kan afpakken. De Duitsers verslagen. In
kijk naar de gezichten hè, wat die uit
drukken. Toen ik aan het begin van de
wedstrijd de Nederlandse spelers zag,
hadden die allemaal iets van „nóu, so
what". De Duitsers niet. Op hun gezich
ten lag behalve vechtlust ook angst. Ze
deden zo overtuigd, maar ze waren echt
bang, dat kon ik zien. Maar wat een
spannende wedstrijd. Ik zat met de hele
familie te kijken en reken maar dat we
bij dat laatste doelpunt van die indianen-
kreten slaakten die je in ballonnetjes ziet
bij strips: „Wauwwajahaaaa. Heerlijk
was het. Absoluut heerlijk. Fantastisch".
Toon Hermans is een voetballiefhebber
die in zijn jongere jaren (hij is nu 71,
maar nog nooit zo gezond geweest) voor
Sittardse Boys speelde. „Een heel katho
lieke club, natuurlijk, het was ook RK
Sittardse Boys. En oorlog werd het als er
bij de niet zo katholieke tegenpartij een
Grote Slille Heiden liep
Hermans, die begin oktober met zijn
nieuwe show in het Haagse Congresge
bouw optreedt, zou de wedstrijd van dins
dagavond wel hebben aangegrepen om er
op zijn manier mee om te springen. Als
ik deze week had moeten optreden, dan
zeker. Maar-ik hoef niet op te treden, ik
ben nu nog bezig met schrijven. Nou ja.
Niet belangrijk. Allemaal niet belang
rijk". Wat dan wel belangrijk is? „Dat ik
ademhaal. Dat is echt belangrijk".
De winst op de Duitsers is eigenlijk ook
niet echt belangrijk, maar leuk is het in
elk geval wel. „Omdat het de Duitsers
waren. Tja. Ik héb in Duitsland ge
speeld, ik had er beroemd kunnen
worden, maar ik heb daar niet voor geko
zen. En het mag eigenlijk niet, eigenlijk
mag je niet denken in termen als rotmof
fen, maar als ik door een Duitse automo
bilist wordt gesneden, dan denk ik het
welIk verwijt het mezelf, maar als ik
dan dat volkslied van ze hoor en nog
steeds van „Deutschland Deutschland
über AllesDie woorden moesten ze
verbieden, maar eigenlijk ook het hele
volkslied. De melodie is verschrikkelijk,
dat doet je denken aan de oorlog en als
ik dan die jonge spelers zie die dat lied
over zich heen krijgen, dan vraag ik me
af of daar misschien dat onsportieve spel
vandaan komt".
FRITS BROMBERG
De Nederlandse supporters hebben wat afgereisd in Duitsland. Het laatste stukje was het mooist: „We gaan naar Munchen toe".
nederlagen in de WK-kwalificatie en een
mislukt mini-WK in Uruguay zijn ont
slag had ingediend. Na zijn „nee" zou er
een tussenpaus moeten komen. Maar de
KNVB kwam op de proppen met Kees
Rijvers, die er volkomen begrijpelijk
weinig voor voelde om voor één jaar de
kar te trekken en een vijfjarig contract
afdwong. Rijvers zelf benaderde vervol
gens Michels opnieuw met de vraag of
hij geen „zakelijk manager" wilde
worden die de bondscoach uit de wind
kon houden.
Geen tweede plan
Maar Rinus Michels ging niet in op het
aanbod, omdat hij het niet kon aanvaar
den een rol op het tweede plan te
moeten spelen. Destijds: „Als voetbal
man pur sang zou ik het absoluut niet
kunnen accepteren, geen enkele verant
woordelijkheid voor de technische zaken
te krijgen". Zijn vroegtijdige vertrek bij
FC Köln, waar hij brouilleerde met de
vedetten en een troosteloos seizoen nog
enigszins kon redden via een gelukkige
bekertriomf op plaatsgenoot Fortuna,
zette de deur naar Zeist weer op een
kier. De bond begon opnieuw een flirt
met de Amsterdammer, ditmaal buiten
Rijvers om. De kleine bondscoach, van
nature al achterdochtig, vertrouwde het
zaakje terecht niet.
Bij zijn aanstelling tot bondsmanager
stelde Michels: „Rijvers blijft de exclu
sief verantwoordelijke man voor het Ne
derlands elftal. Ik ben aangetrokken
voor werk dat hem uit handen genomen
moet worden, zodat hij zich in alle rust
bezig kan houden met de taak waarvoor
hij is ingehuurd. We zullen ons allebei
ondergeschikt moeten maken aan het
.belang van het totale Nederlandse voet
bal".
Een ieder kon echter op z'n klompen
aanvoelen dat er maar weinig hoefde te
gebeuren, om de vulkaan waarop Rij
vers zat te laten uitbarsten. De nederlaag
van Oranje tegen Hongarije in de aan
loop naar het WK van 1986 (1-2) was de
stok waarmee de Brabander kon worden
gealagen. Murw gebukt door de aanval
len in zijn rug gooide opbouwwerker
Rijvers de handdoek.
Buik vol
Drie maanden na zijn entree als bonds
manager had Michels zijn buik trouwens
al vol van de functie en ging openlijk
een verhouding aan met Feyenoord, dat
hem graag als technisch opperhoofd wil
de. In die dagen: „Het werken in Zeist
staat me tegen, je kunt in die functie je
ei niet kwijt. Dat frustreert, zeker als je
te maken hebt met ingebakken toestan
den die de bond al honderd jaar ken
merken en die je er blijkbaar ook niet
meer uit krijgt. Diverse bestuursleden
zijn dat ook best met me eens, maar het
veranderen lukt ook hen niet".
Later erkende Michels dat „het mis
schien beter was geweest als ik toen ook
ontslag had genomen. Dan zou het ook
niet uitgelegd zijn als een actie tegen Rij
vers dat ik vervolgens zelf op zijn stoel
terecht kwam. Zo was het namelijk
nooit bedoeld. Al geef ik wel toe, dat ik
het overnam, omdat ik dit soort werk
het liefste doe".
De start van Rinus Michels op de bank
was völs. In het Hanappi-stadion van
Wenen schoot Michel Valke de bal in ei
gen doel na een voorzet van de als ver
losser door Oostenrijk teruggehaalde
Kurt Jara en verloor Oranje met 1-0.
Slechts dank zij een late treffer van Peter
Houtman op Cyprus bleef Oranje hoop
houden op een plaats in het WK van
Mexico.
Hartproblemen
Michels kreeg daarna problemen met
zijn hart en moest zich onder meer een
by-pass laten aanmeten. Leo Beenhakker
nam de teugels over, maar kon Oranje
niet via Belgié naar Mexico loodsen.
Waarna Michels terugkeerde aan het
front en greep, slim als hij was, het suc
ces aan om opnieuw een bom onder
Oranje te leggen. Hij diende zijn ontslag
in bij de KNVB. Als hoofdoorzaak gaf
hij wederom het slechte werkklimaat in
Zeist op. „Ik had grenzen getrokken
voor mezelf wat ik wel en wat ik niet
meer kon accepteren. Daar is men over
heen gegaan. Ik heb het vaak genoeg
aangekaart binnen de KNVB, luisteren
doet men nog net, maar er gebeurt
niets".
Volgens Michels deden twee druppels de
emmer overlopen. Allereerst de actie
van Johan Cruijff, die het als trainer van
Ajax gedaan kreeg de wedstrijd tussen
Ajax en Sparta drie dagen voor de wed
strijd tegen Griekenland te .laten inhalen,
omdat de geschorste Jan Wouters dan
normaal kon spelen tegen PSV. Alsmede
een opmerking van Ton Harmsen, de
voorzitter van Ajax en lid van het be
stuur, die Nederland maar mager vond
voetballen tegen Hongarije en het tijd
achtte voor een nieuwe bondscoach.
„Dat heeft me diep gekrenkt", reageerde
de keuzeheer, „als je een beslissende
wedstrijd wint en voorkomt dat je al uit
geschakeld bent, behoor je blij te zijn".
Aanbod psv
De actie van Michels kon echter onmo
gelijk los worden gezien van een aabod
van PSV daar technisch directeur te
worden. De trainer was (en is) immers
gek op centen. Zo zeer zelfs dat hij er
ooit geen geheim van maakte dat „hij
niet ergens naar toe zou gaan, waar hij
minder zou verdienen, zelfs niet als ik er
prettiger zou kunnen werken".
Maar de KNVB hield voet bij stuk. Mi
chels mocht alleen vertrekken als hij of
PSV 450.000 gulden op tafel legde. Dat
was de Amsterdammer te gortig. „Als ik
het toen op een rechtszaak had laten
aankomen, zou ik die gewonnen heb-
Marte Röling
Oranje
imponeert
door goed
voetbal
niet door
shirtjes"
AMSTERDAM - Met lichte verbazing
heeft voetbalminnend Nederland kennis
genomen van de nieuwe shirts van de
Oranjeploeg: waarom moest het effen
oranje wijken voor die vlammende blok
jes? Voor een beeldend kunstenares als
Marte Röling een vraag met een persoon
lijk tintje: „Toen ik dat zag, realiseerde
ik me pas dat die shirts óók ontwerpen
zijn. Nee, ik zou zo gauw niet weten hoe
ik het ontwerp van een nieuw shirt zou
aanpakken, maar ik beschouw het wel
als een poging om iets leuks te doen en
dat is op zich al iets aardigs. In elk geval
vallen aie shirts wel op". En na enige be
denktijd: „Ze krijgen er van die lange lij
ven van". Dat dit misschien de bedoeling
is om de tegenstander te imponeren,
wijst Marte van de hand: „O nee, dat
denk ik niet. Dat lange vind ik niet eens
mooi; die spelers imponeren door hun
goede voetbal, niet door hun nieuwe shir
tjes".
ben", weet Michels zeker. „Want er wa
ren genoeg voorbeelden aan te dragen
van dingen waaruit bleek dat het werk
klimaat bij de KNVB inderdaad verziekt
was. Ik vond het echter niet in mijn
loopbaan passen en evenmin bij de sport
om het zo op te lossen".
En dus bleef Michels zitten waar hij zat
en werkte Oranje nijver verder aan de
superieure plaatsing voor Euro '88. De
laatste weken wekte Michels zeker niet
meer de indruk met tegenzin op de bank
te zitten. Michels oogde monter, had in
tegenstelling tot 1974 ook op de span
nende dagen nog humor te over en reali
seerde zich dat hij voor het vaderland
eigenlijk al niet meer stuk kan.
Het volgende karwei moet Bayer Lever-
kusen worden. „Wat me nog drijft? De
uitdaging naar een club te gaan. Ik heb
de energie en de liefde voor het spel nog
om het te doen. Zeker, er zal op korte
termijn nog wel een tijd komen dat de
energie en de liefde niet meer genoeg
zullen zijn. Dan is het tijd om te stop
pen. En dan zal ik dat ook zeker doen".
WILLEM PFEIFFER
