I Lezer:
Coup op Haïti bezorgt
Washington kopzorgen
PARIJS
Macht communisten Italië
breekt in oppositiebanken
«8»SIJTHOFF PERS
Etnische rellen in Armenië
Top steunt beleid Gorbatsjov
en geeft eerbetoon aan Reagan
i ptha: Zwarte minster
I aar geen kiesrecht
NIEUW
ROBLEEM
IN
ARIBISCH
GEBIED
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
S JITENLAND
Qeid&tSowumt
DINSDAG 21 JUNI 1988 PAGINA 9
nd, n
iet in I
erder(
Vertrek aanstaande vrijdag, 24 juni
Wilt u op korte termijn nog snel een weekendje weg? Ga met
ons een lang weekend naar de bruisende stad Parijs. Voor
slechts ƒ149,- per persoon bieden wij u een driedaagse reis aan
met verblijf in een hotel gelegen in de wijk Montmartre, op basis
van logies/ontbijt.
Deze reis is zonder excursies. Ideaal voor u die op eigen gele
genheid deze stad wilt (her)ontdekken.
Alle kamers zijn voorzien van douche/bad en toilet.
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TELEFOON 070-190882
ïesty bezorgd
er Sri Lanka
iEN Leden van de India-
nmacht in Sri Lanka ma-
ich schuldig aan schending
mensenrechten door onder
apende burgers te do-
verkrachtingen, mar-
gen en „verdwijningen". Vol-
Amnesty International zijn
juli 1987 honderden Singale-
zonder aanklacht gearres-
j. De meesten van hen zou-
lid zijn van het verboden
1 ibevrijdingsfront JVP. De
se troepen zijn op Sri Lanka
een einde te maken aan de
troorlog tussen Tamils en
lalezen. De regering in Co-
heeft de schending van
inrechten ontkend.
MOSKOU Bij nieuwe botsingen
tussen Armeniérs en Azerbajdzjani
zijn afgelopen weekeinde in de Sov
jetrepubliek Armenië 16 gewonden
gevallen. Dit heeft een justitie-
woordvoerder in Jerevan gisteren
meegedeeld. Dissidenten in Moskou
meldden dat bij de onlusten 12 doden
zouden zijn gevallen.
Volgens de woordvoerder raakten
acht Armeniërs en acht Azerbajdzjani
gewond bij gevechten in het dorp Sa-
jat-Nova in net district Masis dichtbij
de grens met Turkije. De onlusten
braken vrijdag uit nadat het Azer-
bajdzjaanse parlement de Armeense
eis om teruggave van de enclave Na-
gorno-Karabach had verworpen.
Twee dagen eerder had het Armeen
se parlement unaniem gevraagd om
aansluiting van het gebied bij Arme
nië. De woordvoerder zei dat de toe
stand in het dorp, waar een groot
aantal ruiten sneuvelde, gisteren nog
steeds gespannen was.
De Armeense president, Grant Vos-
kanjan, riep de bevolking zondag via
de radio op tot kalmte. Hij weet de
onlusten aan een groep „onverant
woordelijke jongeren" die Armeense
inwoners van het dorp hadden aan
gezet tot „vandalisme".
Andrej Sjilkov, een medewerker van
het dissidente blad Glasnost, zei dat
Armeniei*s in Jerevan hem hadden
verteld dat bij de onlusten 12 mensen
waren omgekomen. Sjilkov zei dat hij
vrijdag geprobeerd had van Jerevan
naar Masis te rijden, maar dat hij
door de politie, die de omgeving had
afgegrendeld, was teurggestuurd.
Volgens de dissident is de bevolking
van het district een mengeling van
Armeniërs en Azerbajdzjani.
Sjilkov, die zondag uit Armenië in
Moskou terugkeerde, liet ook beelden
zien van militairen die een Armeense
wijk in de Azerbajdzjaanse hoofdstad
Bakoe bewaakten om onlusten te
voorkomen.
Pravda kraakt Stalin
als oorlogsheld
MOSKOU De Russische partij-
krant Pravda heeft een nieuwe aan
val gedaan op het beeld van de
vroegere partijleider Josef Stalin. In
een paginagroot artikel worden
kanttekeningen geplaatst bij het
beeld van Stalin als oorlogsheld. Het
artikel past geheel in het streven
om te komen tot een nieuwe visie
op de recente geschiedenis, waarvan
momenteel in de Sovjetunie sprake
is. Tot dusverre bleef de kritiek op
Stalin evenwel beperkt tot de zuive
ringen en het gewelddadige karak
ter van de collectivisatie en indus
trialisatie. De rol die Josef Stalin
speelde in de Tweede Wereldoorlog
bleef grotendeels onaangetast.
Explosievenles kost
soldaten het leven
VANCOUVER Door een explo
sie op een Canadese legerbasis, on
geveer honderd kilometer ten oos
ten van Vancouver, zijn gisteren
zes soldaten om het leven geko
men. Drie mensen raakten ge
wond, van wie twee ernstig. Dat
heeft een militaire woordvoerder
meegedeeld. De ontploffing deed
zich voor toen een groep van tien
soldaten buiten les kreeg in het
omgaan met explosieven. Over de
precieze oorzaak van het ongeluk
bestaat nog geen duidelijkheid.
Eerder deze maand raakten zes
Canadese soldaten in New Bruns
wick gewond toen tijdens een oe
fening enkele mortiergranaten
voortijdig ontploften.
Noors schip
haalt afval
uit Guinee
OSLO In de Afrikaanse
staat Guinee is een Noors
schip begonnen met het laden,
van 14.000 ton afval dat vol
gens de plaatselijke autoritei
ten door een Noors bedrijf ille
gaal is gestort op het eiland
Kassa. Het afval bestaat uit
vliegas afkomstig uit Philadel
phia in de VS. Volgens een
Noors bedrijf was de vliegas
naar Kassa gebracht om te
worden verwerkt in beton.
Maar volgens de regering van
Guinee gaat het om illegaal
geïmporteerd giftig afval.
Terwijl hun echtgenoten in een ondergrondse geblindeerde vergaderruimte in Toronto een verkla
ring opstelden, genoten de „first ladies" van een zonnige rondvaart in de haven. V.l.n.r: Mila Mul-
roney (Canada); Naoko Takeshita (Japan); Anna Maria de Mita (Italië), Nancy Reagan (VS) en Han-
nelore Kohl. A_
FOTO: AP
FLEXIBEL PLAN VOOR ALLERARMSTE LANDEN
TORONTO De zeven
leidende Westerse indus
trielanden hebben de
tweede dag van hun eco
nomische top afgesloten
met een politieke verkla
ring waarin steun wordt
toegezegd aan de hervor
mingspolitiek van Michail
Gorbatsjov. Verder werd,
wat minder formeel, de
Amerikaanse president
Ronald Reagan van harte
gefeliciteerd met zijn inzet
voor de verbetering van
de relaties met de Sovjetu
nie.
Tot diep in de nacht hadden
functionarissen gewerkt aan
het opstellen van de politieke
verklaring, waarin vooral de
eenheid in de Groep van 7
werd onderstreept. Anders
dan werd verwacht bereikten
de staats- en regeringsleiders
nog geen overeenstemming
over een gecoördineerd ont
wikkelingsplan voor de aller
armste landen. Met de formu
lering dat een „flexibele" aan
pak vereist is voor de schul
dencrisis werden de onderlin
ge meningsverschillen toege
dekt.
President Mitterrand heeft
enige weken geleden, kort na
zijn herverkiezing als presi
dent, gewag gemaakt van de
bereidheid van de Franse re
gering om de schuldenlast van
Afrikaanse landen te verlich
ten, vooral in de vorm van af
schrijvingen. De Westduitse
regering volgde nog dezelfde
dag met de bekendmaking dat
ook Bonn bereid was een deel
van de schulden kwijt te
schelden. Een jaar geleden
pleitte de Britse minister van
financien Nigel Lawson al
voor ingrijpende tegemoetko
mingen aan de Derde Wereld
landen.
Met name de VS voelt weinig
voor het kwijtschelden van
schulden of verlaging van de
rente, uit vrees dat de Zuida-
merikaanse schuldenlanden
zich hierdoor ontslagen zou
den voelen van hun verplich
tingen. Amerikaanse particu
liere banken hebben miljarden
voorgeschoten aan de in de ja
ren zeventig nog snel expan
derende economieën van
Mexico, Brazilië en Argenti
nië.
De situatie in Afrika is anders.
De Amerikaanse kredieten
voor de allerarmste landen op
dit continent zijn vooral van
staatswege verstrekt. Naar
verluidt zou de Amerikaanse
minister van financien Baker
zich gisteren bereid hebben
verklaard de aflossingstermij
nen voor deze schulden fors te
verlengen.
Het plan dat ter sprake kwam
is vooral gericht op de 20 arm
ste sub-Sahara-landen die ge
zamenlijk een buitenlandse
schuld van 200 miljard gulden
hebben. Het gemiddeld inko
men per hoofd van de bevol
king van deze landen wordt
geraamd op slechts 500 gulden
per jaar. Bondskanselier Kohl
wees er gisteren op dat het
naief is te veronderstellen dat
de sub-Sahara-landen (onder
meer Ivoorkust, Nigeria, Su
dan, Zaire en Zambia) ooit in
staat zullen zijn hun schulden
af te lossen. De Franse presi
dent Francois Mitterrand heeft
volgens zijn woordvoerder ge
zegd dat de armoede van de
Derde Wereld-landen hun sa
menlevingen vernietigt en die
van de westerse landen ernstig
bedreigt.
Volgens het compromis dat be
reikt zou zijn, kunnen de kre-
diteuren van deze landen ruw
weg kiezen uit drie mogelijk
heden om hun debiteuren te
gemoet te komen: afschrijving
van een deel van de schulden,
verlaging van de rente of ver
lenging van de afbetalingster
mijn. Kohl en Mitterrand zou
den willen samenwerken om
bescherming van het milieu in
de Derde Wereld (met name
van de regenwouden) te belo
nen met schuldenverlichting.
De Westduitse bondkanselier
sprak hierover tijdens een
werkontbijt met de Franse
president.
Zondagavond hadden de zeven
staats- en regeringsleiders lan
ge tijd gepraat over de verbe
terde Oost-Westrelaties. In de
slotverklaring die gisteren
werd uitgegeven pleit de
Groep er voor om de contacten
met het Oosten te intensiveren
en om een constructieve dia
loog te voeren op het gebied
van ondermeer de ontwape
ning, wapenbeheersing, econo
mie en mensenrechten.
In de verklaring wordt ook
stelling genomen tegen het in
ternationale drugsprobleem en
wordt gepleit voor een strenge
bestrijding van narcoticapro-
duktie en -handel. Met name
Reagan had hier op gehamerd.
Ook de bestrijding van terro
risme en maatregelen voor in
ternationaal milieubeheer
worden in de verklaring aan
geroerd. Zo werd overeenge
komen dat als een gekaapt
vliegtuig ergens is geland, het
geen toestemming mag krijgen
weer te vertrekken.
(Van onze correspondent
Gerard Kessels)
ROME De kleurloze
professor Alessandro Nat-
ta wordt opgevolgd door
Achille Occhetto als leider
van de Italiaanse commu
nistische partij. Occhetto
staat voor een bijna onmo-
genlijk taak; het stopzet
ten van de gestadige neer
gang van de grootste com
munistische partij in het
westen. Zal Occhetto de
Partito Communista Itali-
ano (PCI) nieuw leven in
kunnen blazen of zal hij
de geschiedenis ingaan als
de partij-leider die uitein
delijk het licht uitdeed?
In de hoogtijdagen van de par
tij maakte bij verkiezingen één
op de drie Italianen het hokje
van de PCI rood. Samen met
de christendemocraten waren
de communisten tientallen ja
ren lang dé dominerende poli
tieke kracht van het land.
Maar langzaam maar zeker
hebben de socialisten de rol
van de communisten overge
nomen. Bij de kamerverkie
zingen van vorig jaar zakten
de communisten naar 26,6 pro
cent. En onlangs bij de regio
nale en gemeenteraadsverkie
zingen ging er nog eens een
procent of drie af. Het verschil
met de socialisten van Bettino
Craxi is nog maar een procent
of- zes.
Craxi, het woord alleen al is
voldoende om menig PCI-ka-
derlid te doen verstijven.
Vriend en vijand moet toege
ven dat de socialistische leider
een politiek zwaargewicht is
zoals er weinig rondlopen. In
elk geval heeft de PCI, zeker
sinds de dood van Enrico Ber-
linguer in 1984, niemand van
hetzelfde kaliber.
De aardige, humoristische, in
tellectueel Natta was geen par
tij voor de machtspoliticus
Craxi. Zijn opvolger Occhetto
zal waarschijnlijk een beter fi
guur slaan, maar dat hij echt
tegen Craxi is opgewassen ge
looft bijna niemand. Ook niet
binnen zijn eigen partij.
Oppositiebanken
De christendemocraten, de
laatste jaren gesteund door
Craxi, zijn er al veertig jaar in
geslaagd de communisten in
de oppositie te houden.. Toen
de oude vos Andreotti eens ge
vraagd werd of de christende
mocraten intussen niet ver
bruikt waren door zoveel jaren
ononderbroken regeren, ant
woordde hij: „De macht ver
bruikt alleen degene die ze
niet heeft". De communisti
sche partij dus.
Andreotti lijkt gelijk te krij
gen. De levenslange veroorde
ling tot de oppositiebanken be
gint het merg van de PCI aan
te tasten. Bij de laatste verkie
zingen hield het weekblad
„l'Espresso" een enquête onder
ex-PCI-stemmers. Op de vraag
waarom ze niet meer commu
nistisch stemden antwoordde
een kwart „omdat de partij
toch niet kan regeren".
Alle communistische partijen
in het westen maken een afta
kelingsproces door. In het
computertijdperk lijkt de com
munistische maatschappijvisie
hopeloos verouderd. Maar de
Italiaanse communisten heb
ben zelf ook menig steentje
bijgedragen tot hun ellende.
Ze hebben de ene fout op de
andere gestapeld. Maar pas als
de PCI zwak en leeggebloed is,
wil Craxi er zaken mee doen.
Daarom moeten de communis
ten eerst nog zwakker en de
socialisten nog sterker worden.
Hoe zal Occhetto op die uitda
ging reageren? Van het ant
woord op die vraag hangt de
toekomst van de Italiaanse
communistische partij af.
3S
207 PST AD De Zuidafri-
0 se president Botha heeft
13S ren gezegd dat hij een
te minister zal benoemen
12^ n kabinet, maar dat zijn
regering de zwarte bevol-
geen algemeen kiesrecht
toespraak voor een ge
lijke zitting van de par
itskamers voor blanken,
lingen en Aziaten zei
dat zijn regering maat-
pelijke hervormingen zal
oeren op basis van
srechten, niet individue-
hten: „Systemen van één
één stem hebben in Afri-
ald," zei hij. „Afrika is
fcrkhof van mislukte ex-
jenten met westerse mo-
systemen die het
e strot worden geduwd".
395^ herhaalde dat hij voor-
»n zwarte minister
f nemen in het kabinet,
ide de 26 miljoen leden
zwarte meerderheid
een stem te geven in de cen
trale regering. De president
herhaalde vervolgens zijn op
roep aan gevangen of uitgewe
ken zwarte leiders om geweld
af te zweren, en ook beklaagde
hij zich over „toenemende po
gingen tot inmenging in onze
binnenlandse aangelegenhe
den, tot isolatie van Zuidafrika
en opvoering van de druk op
Botha hield zijn toespraak aan
de vooravond van een geza
menlijk debat van de drie ka
mers van het parlement over
voorstellen om een forum op
te richten voor onderhandelin
gen met de zwarte meerder
heid. Sinds het multiraciale
parlement in 1984 werd opge
richt is het nog niet voorgeko
men dat de drie kamers samen
debatteerden over een wets
voorstel. Veel zwarte leiders,
onder wie de gematigde Bu-
thelezi hebben al verklaard
niet aan het forum deel te ne
men zolang ANC-leider Nel
son Mandela gevangen zit.
(ADVERTENTIE)
\SHINGTON De
lerikaanse regering,
toch al wordt ge-
lagd door problemen
het Caribisch gebied
mama, El Salvador,
agua), heeft er door
staatsgreep op Haïti
kopzorgen bij ge
ien. Een woordvoer-
van het ministerie
o.oo 3éi buitenlandse zaken
w Washington sprak een
a» 17 ichtige veroordeling
'2 over de machtsgreep
mo 3iJï luitenant-generaal
6.50 ii nri Namphy. Ook an-
:e landen hebben de
ióÖK iijatsgreep veroordeeld.
president Leslie Ma-
it, die zondag na een con-
met Namphy werd afge-
3 as inmiddels aangekomen
<LJ5+ (Jhet buurland de Domini-
Republiek. Namphy
3 zijn beurt heeft inmiddels
Haïtiaanse parlement
Ó.ÖOK 143 bonden, zichzelf tot presi-
it uitgeroepen, en 'n op
5 man na uit militairen be-
I inde regering samenge-
de naaste medewer-
Namphy is kolonel
n-Claude Paul, comman-
het gevreesde Des-
ines-bataljon. Hij wordt
>r de Verenigde Staten ge-
ling Namibia treft mijnbouw
AMBASSADEUR BLIJFT, ÓÓK NA EXECUTIES
het leven waren gekomen.
De VS schortten naar aanlei
ding hiervan de economische
hulp ter hoogte van 140 mil
joen gulden op.
De verkiezingen werden uit
gesteld tot januari 1987,
waarbij Manigat als favoriet
van het Haïtiaanse leger
werd gekozen.
Verscheidene vooraanstaan
de kandidaten en de meeste
stemgerechtigden boycotten
de verkiezingen, waarbij vol
gens hen sprake was van
grootscheepse fraude. Mani
gat was ooit vertrouweling
van de vader van „Papa
Doe" Duvalier. Hij brak ech
ter met de Duvalier-clan en
ging in de VS in balling
schap, totdat hij terug kon
naar zijn land.
Weerstand
De 57-jarige president Mani
gat kreeg de afgelopen maan
den te maken met groeiende
weerstand van het Haïtiaan
se leger, toen hij,trachtte bui
tenlandse steun te krijgen
voor zijn economisch totaal
aan de grond zittende land.
De president opereerde de
afgelopen maanden zeer be
hoedzaam en had nauwelijks
krediet bij de bevolking.
De directe aanleiding tot de
machtsgreep van zondag was
een confrontatie tussen Ma
nigat en Namphy over de
vraag wie op Haïti de werke
lijke macht uitoefende. Mani
gat onthief Namphy vrijdag
van zijn functie als opperbe
velhebber en trachtte een re
organisatie van het leger op
gang te brengen. Maar
Namphy, die onder huisar
rest stond, werd bevrijd door
zijn aanhangers en vocht zich
een weg naar het nationale
paleis. „De president heeft
ons vertrouwen verraden en
de grondwet geschonden die
hij had gezworen te eerbiedi
gen", aldus Namphy.
Isoleren
Volgens de Amerikaanse re
gering heeft de coup op Haïti
de „hoop op democratie" in
dit land verstoord. De Ame
rikaanse regeringshulp aan
Haïti blijft voorlopig opge
schort. Daarentegen zal de
humanitaire hulp aan niet-
gouvernementele organisa
ties worden voortgezet.
De zaakgelastigde van de
ambassade van Haïti in Was
hington, Edouard Piou, heeft
de VS opgeroepen de afgezet
te president Leslie Manigat te
steunen. „Ik roep de VS op
alle mogelijke steun te geven
om Manigats wettige rege
ring te redden", aldus Piou in
een verklaring. Hij zei niet te
doelen op een Amerikaanse
militaire interventie, maar op
stappen van de VS en andere
democratieën om Namphy te
isoleren.
Jp de „Boreas" zitten ze te springen
ongeduld. De matrozen zijn buiten
elf van woede. „We kielhalen die lui",
er een- Z© doen nog veel meer grieze-
n t« beloften, zodat Delf ze tot de orde
roepen. „Aan de slag, jongens",
eeuwt hij, als Rob het teken geeft. De
3HOEK Tienduizenden zwarte
iers hebben gisteren in Namibia het
neergelegd uit protest tegen de aan-
heid van Zuidafrikaanse troepen in
oorden van het land, op de grens met
la. Door de protestactie, de eerste al-
ne staking sinds zeventien jaar in het
Zuidafrika bestuurde gebied, kwam
verk in de diamantmijnen en in veel
jven volledig stil te liggen. De actie
de ook vandaag nog voort.
DEN HAAG Het ministerie van bui
tenlandse zaken in Den Haag heeft ont
kend de ambassadeur uit Zuidafrika terug
te willen trekken wanneer de executie
van de Zes van Sharpeville doorgaat.
Daarentegen heeft de Bondsrepubliek be
sloten haar ambassadeur terug te halen uit
Pretoria zodra het vonnis is voltrokken.
Meerdere EG-landen zouden een dergelij
ke stap overwegen. De leiders van de ze
ven belangrijkste industrielanden hebben
op hun topconferentie in Toronto ver
klaard dat „alle beschikbare juridische
mogelijkheden" in Zuidafrika benut
moeten worden om gratie te verlenen aan
de Zes van Sharpeville. De leiders van de
VS, Canada, Bondsrepubliek, Frankrijk,
Groot-Brittannië, Japan en Italië ver
klaarden voorts dat de nieuwe wet, die fi
nanciële hulp aan verzetsbewegingen
blokkeert „de betrekkingen van ieder van
ons met Zuidafrika onder grote spanning
zou zetten". Over sancties werd echter
niet gepraat.
Het zeilschip De Vrijheid
Namphy tijdens een korte
zocht wegens handel in ver
dovende middelen. Boven
dien zou hij verantwoordelijk
zijn geweest voor de geweld
dadigheden tijdens de verkie
zingscampagne van novem
ber vorig jaar op Haïti, waar
bij tientallen doden onder de
burgerbevolking vielen.
Die verkiezingen waren het
raak op de Haïtiaanse televi-
FOTO: AP
gevolg van de overhaaste
vlucht van dictator „Baby
Doe" Duvalier, wiens bewind
door een volksopstand ten
val werd gebracht. Het zou
den de eerste vrije verkiezin
gen worden in meer dan der
tig jaar. Maar op de dag van
de stembusstrijd werd deze
afgelast, nadat bij schietpar
tijen tientallen mensen om
machine-telegraaf wordt direct op full
speed gezet. Als 'n gespannen veer vliegt
de kabel uit het water. „Hoi, hoi, hoi",
brullen de matrozen van de „Boreas". Ze
zijn vrolijk, alsof ze op de kermis een prijs
met ringsteken moeten winnen. Het note-
dopje vliegt omhoog en slingert het boe-
venpaar met een vaartje de lucht in. „Dui
zend duivels", sist Linsky, als hij met een
boog in zee rerechtkomt. „We zijn er bij",
jammert Ronski, terwijl hij het water uit
zijn neus en oren proest. Het bootje is ge
kapseisd en drijft ondersteboven op de
golven.
