Armada van kartonnen schepen
jP
H
Er moet wel ergens een steekje los zijn. Hoe
halen ze het in hun hoofd? Het idee heeft
iets van het bijbelse huis dat op het strand
werd gebouwd. Je hebt van die mensen die
alles doen om in het Guinness Book of
Records te komen. Misschien past het
bouwen van een kartonnen bootje daar ook
wel in. Drie Haarlemse studenten in de
Scheepsbouwkunde deden dat, maar büjft
een boot van karton ook drijven? Sterker
nog, overleeft hij een race over zee in het
Spaanse Marbella? Thijs, Bram en Mare
togen in het kielzog van Nederlandse
golfkartonfabrikanten (die met
vijftienhonderd gelijkgezinden in Spanje
congresseerden) naar de luxe badplaats om
een koud kunstje uit te halen in de warme
zon. Een absurd avontuur dat met de
Spaanse slag was georganiseerd en dus
eindigde in een prettige chaos waarin het
draaiboek niet voorzag.
MARBELLA - Dat Thijs Nikkels
(22), Bram Jongepier en Mare
Scheffers (beiden 21) aan de korte
broek rond de Puerta Deportiva
van Marbella met hun bijzondere
kano lopen te sjouwen, mag toeval,
desgewenst een speling van het lot
heten. Als studenten in de Scheeps
bouwkunde van de hts in Haarlem
maken ze er een hobby van om af
en toe naar eigen ontwerp eens een
bootje of kano te maken. Dat ze
het nu eens met golfkarton pro
beerden was eigenlijk „zomaar",
maar voor de Vereniging van Ne
derlandse Golfkartonfabrikanten
(VNG) was het initiatief van de
drie als het ware een geschenk uit
de hemel. Want directeur R. Reel
ing Brouwer zat er maar mooi
mee.
Het congres van de Europese golfkarton
ners, dit jaar in Marbella te houden, zou
- zo beslisten de Spanjaarden - worden
opgeluisterd met een wonder: een race
van golfkartonnen schepen. Dat zal voor
velen ongeveer net zo onmogelijk over
komen als het organiseren van een wed
strijdje hardlopen oyer water. En de
Haarlemse studenten waren op het mo
ment dat de uitdaging van de Spaanse
organisatoren op papier bij de VNG bin
nenkwam juist bezig met de bouw van
hun „wonder". Het pact was gauw geslo
ten, Thijs, Bram en Mare werden door
de golfkartonners gestrikt om de Neder
landse eer hoog te houden; de tegenpres
tatie, gratis reis en verblijf in het Zuid-
spaanse, was de studenten uiteraard op
het lijf geschreven. De vier meter lange
en 65 centimeter brede kano die de stu
denten fabriceerden kreeg de veelzeggen
de naam „Ticket to Spam" mee.
Decadent
En zo is het dus juni 1988, op de dag
van de waarheid. Flaneren door de ha
ven van een luxe badplaats als Marbella
aan de Spaanse Costa del Sol heeft wel
iets, dat kunnen miljoenen zonzoekers
elk jaar weer beamen. De indrukwekken
de aanblik van witte polyester en blank-
Enkele van de inzendingen, waaronder een golfkartonnen galjoen met buitenboordmotor.
Op de voorgrond de Nederlandse kano. FOTO'S: MILAN KONVALINKA
houten zeiljachten en motorboten die
maar weinigen zich kunnen veroorloven
heeft iets decadents. Juist in deze entou
rage van sierlijk gestroomlijnde miljoe
nenschepen tegen de achtergrond van de
oogverblindend witte kademuur is er
iets vreemds gaande. Die enkele toerist
die op dit vroege ochtenduur bij gebrek
aan zonneschijn maar even een „rondje
haven" doet, krabt wat achter z'n oor.
Tientallen doe-het-zelvers rennen gedre
ven langs elkaar heen over de kade, waar
vrachtauto's uit allerlei landen met de
laadklep richting water staan. In de bak
staan vaartuigen met een bruinig kleur
tje, volstrekt dissonerend met het blin
kende dure wit dat al in het water ligt.
,,'t Lijkt verdorie wel karton", hoor je de
toeschouwer denken. Klopt dus. Spoedig
staat de kade vol met toeristen en niet in
de laatste plaats golfkartonners.
Doordacht
Geen grappen nu over dat dat van die
onbuigzame dames en (vooral) heren
zijn, zakenlieden zo hard als een pizza
bodem en meer van die ongein. Deze
heren zijn best serieus bezig daar in
Marbella en ook de acht Nederlandse
bedrijven die op het congres zijn verte
genwoordigd zitten er niet voor niks. Ze
hebben in de Spaanse zon heel wat te
praten over - zeg - de prijzen van de
grondstoffen Testliner en Kxaftliner. De
doorsnee-leek zal misschien een congres
van golfkartonners net zo belangrijk vin
den als een bijeenkomst van autoband-
ventieldopjesfabrikanten, maar onder
schat de branche niet; deze Nederlandse
bedrijfstak zet jaarlijks achthonderd mil
joen gulden om.
Wie op de kade in Marbella de Europese
oogst bekijkt, krijgt al ras de indruk dat
de Nederlandse inzending in elk geval
scheepsbouwkundig het meest doordacht
is. De supergestroomlijnde kano van de
studenten vereiste heel wat pioniers
werk; van golfkarton waren immers nog
nooit uitgebreide gegevens van druk-,
trek- en buigsterkte op papier gezet.
Thijs in scheepsbouwkundig abacadabra:
„De romp is een knikspantvorm met
ontwikkelbare huidoppervlakken om het
geheel uit platen golfkarton op te kun-,
nen bouwen. De waterverplaatsing van
de kano bedraagt honderd liter, hetgeen
een blokcoèfïiciënt van 0,26 heeft". Het
is de vraag of de andere deelnemers dat
ook allemaal van hun boot weten. Zo is
er een Engelsman die met de champag
nefles in de hand zijn golfkartonnen
„doodskist" (een ander woord is er niet
voor) staat te keuren. „Te licht, te wei
nig diepgang, geen spanten, slaat waar
schijnlijk direct om. Maar wel de leukste
boot die er bij zit", oordeelt Bram Jon
gepier. De bootrace van de Brit duurt in
elk geval kort, na vijf seconden varen
spartelt hij al in het water. Later zal hij
de prijs krijgen voor de moedigste deel
nemer.
Professor
Lope Toran, secretaris van wat hij zelf al
de KYC, de Karton Yacht Club noemde,
gaat het lijstje langs. Negen boten: Span
je en Duitsland drie, Frankrijk, Enge
land en Nederland elk één. De onder
zeeër van golfkarton die bij zijn organi
satie was aangemeld is kennelijk niet af
gekomen.
Temidden van het tumult staat Francis
co Fernandez Gonzalez, een Madrileen-
se professor in de scheepsbouwkunde.
Een uur voordat alle schepen het water
in moeten staat hij met zijn studenten
nog te- plakken en te schilderen aan zijn
Spaanse galjoen. Tijd om - zoals de Ne
derlanders deden - zijn werkstuk op wa
terdichtheid te testen heeft hij niet ge
had. Om de boten drijvende te houden
was het opspuiten van een laagje polyes
ter toegestaan. Afhankelijk van de zee
waardigheid van de schepen zou mis
schien zelfs worden geprobeerd de Straat
van Gibraltar over te steken.
De vergelijking met Icarus' stunt dringt
zich op. Als je een vinger langs de naden
van het golfkarton haalt, lijkt het spul
ertussen net was, de was die de eerste
vlieger ook gebruikte. Dat belooft weinig
goeds voor de afloop van deze krankzin
nige onderneming. Helemaal wanneer de
blik omhoog gericht wordt. Zeer on
Spaanse weersomstandigheden, met wol
ken en wind, lijken de Armada parten te
gaan spelen. Even lijkt het er op dat de
race wordt afgelast. Dat roept een andere
associatie op. Is het dit jaar niet vier-
hondërd jaar geleden dat de Spaanse Ar
mada door Drake werd verslagen? Re
den voor feest bij de Engelsen, hoewel
het gerucht zeer hardnekkig blijft dat de
Spaanse schepen eerder door wind en
water dan door heldhaftigheid van de
vijand werd verslagen. Als dat werkelijk
waar is, zou de geschiedenis zich vier
honderd jaar nadien herhalen? De nieu
we Armada is wellicht de meest vreemd
soortige die de mensheid ooit heeft ge
zien. Negen schepen van papier in een
kansloze en wellicht hachelijke onderne
ming, zeker bij storm en regen, een en
tourage die verdacht veel .lijkt op die
van vier eeuwen geleden.
Chaos
Drie galjoen-achtige schepen (waarvan
één met buitenboordmotor), een surf
plank, de Nederlandse kano, een zeil
boot, een waterfiets, de Britse drijvende
„doodskist" en een sleepbootje met een
extra bovendek en vier kapiteins zijn er
bijna klaar voor. Een van de Spanjaar
den geeft zijn Ondunova II (de eerste
hield 't niet lang) voor de zekerheid nog
een extra laagje polyester en lijm mee;
elk lekje kan de boot immers binnen de
minuut doen zinken. Lang is gewacht
met het te water laten van de schepen,
niemand wil het noodlot tarten. Wan
neer alles en iedereen te water is, krijgt
de verbazing de overhand. Verdraaid, ze
blijven drijven. In het applaus en de
aanmoedigingen laat het Spaanse organi
satietalent zich gelden en wel in negatie
ve zin. Want binnen enkele minuten kri
oelt het op het water van de boten: kar
tonnen, houten en polyester schepen va
ren door elkaar. Een rondvaartboot met
kijkers werpt hoge golven op. Een speed
boot van de Spaanse televisie zorgt bijna
voor een drama voor Thijs Nikkels, die
de „Ticket to Spain" vaart. Een enorme
golf stort zich uit over de fragiele creatie
met wanden van zeven millimetèr dikte,
die het angstige avontuur dank zij het
zeiltje („Made by mums") om Thijs'
middel overleeft. De First International
Corrugated Board Race is een complete
chaos en eindigt in iets dat meer op een
vlootschouw lijkt. Op de waterfiets en
de Brit na leggen de deelnemers het par
cours van de haven naar het honderden
meters verderop gelegen Hotel Melia
Don Pepe ongehavend af. Een echte
wedstrijd is het niet meer, de deelnemers
zijn veel te blij dat hun werkstuk blijft
.ff kei'j
drijven. Een schlemielig einde voor
Spaanse professor Gonzalez: hij is ai
voerd met „stampende koppijn", vefet
oorzaakt doordat zijn scheepsmast
brak.
Scoren
its
He
-At
nemers meer man- of zelfs paardekrac gen
ten tot hun beschikking hadden. Zo
kartonnen race mag dan voor de buite
't Is eigenlijk de invallende duisten
die een eind maakt aan het eveneme
Later krijgen Thijs, Bram en Marc h
verdiende loon: een kristallen karaf v
gens het fraaie ontwerp, voor de be
constructie en voor het feit dat Th
maar liefst driemaal op eigen kracht
traject heeft gevaren, terwijl andere de
staander een heerlijke verzameling onz
zijn, maar niet voor de kartonfabrik;
ten die wilden bewijzen dat hun prodi
goed water kan verdragen. Dit is d itenc
„scoren" geblazen voor het golfkarto g>
een produkt waarvoor je nu eenmadaan
niet makkelijk reclame maakt. Voorz n de
ter van de Vereniging Nederlandse GoT
kartonfabrikanten is J. Christa, teve it. di
directeur van De Zeeuw Golfkarton
Eerbeek, sponsor van de Nederland sider
kano: „Is dit niet iets voor Nederlan ;eld c
Ja, een race van golfkartonnen schep
op het Hollandse water, dat lijkt me vipen
wat". Op dat moment zitten Thijs, Bra ener;
en Mare op de Plaza Los Naranjos
oud-Marbella al aan een paélla. Met e
San Miguel in de hand is het goed filos een
feren over het volgende project. „Wener
nu? Tja, wat blijft er over na golfkarto egd.
Een boot van boterhamzakjes? Gli iy a
Spaanse pesetas?". eerd
ARJEN VAN DER Smette
ileis.
stor
van
die I
Grote publieke belangstelling voor een Spaanse inzending, die van pro
fessor Francisco Fernandez Gonzalez
■CcidócGoivtatit
dins
)en
aar
Van links naar rechts: Mare Scheffers, Thijs Nikkels, golfkarton-voor
zitter J. Christa en Bram Jongepier.
